Przypisy

chowanie (starop.) — tu: wychowanie. [przypis edytorski]

chowanka (daw.) — chowany, zabawa w chowanego. [przypis edytorski]

chowanka (daw.) — zabawa w chowanego. [przypis edytorski]

chowanki — zabawa w chowanego. [przypis edytorski]

chowan — pochowany. [przypis edytorski]

chowany (daw.) — udomowiony. [przypis edytorski]

chozy (gw.) a. hoży — urodziwy, dorodny. [przypis edytorski]

chramać a. chromać (daw.) — kuleć, utykać; niedomagać, szwankować. [przypis edytorski]

chramać (daw.) — chromać, chorować; chramać na czymś: mieć chory jakiś narząd, część ciała lub miejsce. [przypis edytorski]

chramać (daw.) — chromać; chorować. [przypis edytorski]

chramać (daw.) — kuleć, przen. nie radzić sobie. [przypis edytorski]

chramać (daw.) — kuleć, utykać. [przypis edytorski]

chram (daw.) — świątynia. [przypis edytorski]

chram (daw.) — świątynia, zwł. pogańska. [przypis edytorski]

chramić (daw.) — chromać, chorować; wiele ich na ten wrzód chramią: wielu choruje na ten wrzód. [przypis edytorski]

chram — świątynia, najczęściej budowa sakralna u Słowian. [przypis edytorski]

chram — świątynia przedchrześcijańska u Słowian. [przypis edytorski]

chram — świątynia. [przypis edytorski]

chrap — chrapka, zachcianka, chętka. [przypis edytorski]

chrapy — bagna, trzęsawiska. [przypis edytorski]

chrap, zwykle w lm: chrapy (daw., gw.) — zarośla w miejscach podmokłych, na bagnach. [przypis edytorski]

chręścić (daw., gw.) — chrzęścić. [przypis edytorski]

Chremes — postać starca z komedii Terencjusza. [przypis edytorski]

chrest (daw.) — krzyż. [przypis edytorski]

chrestomatia (z gr.) — wybór tekstów różnych autorów przeznaczony do celów edukacyjnych; wypisy. [przypis edytorski]

chrestomatia (z gr.) — zbiór fragmentów tekstów literackich, służący jako podręcznik szkolny. [przypis edytorski]

Christian der Vierte — dänischer König (1577–1648). [przypis edytorski]

christiania — rodzaj szybkiego skrętu, jedna z dwu podstawowych ewolucji w daw. narciarstwie szkoły norweskiej, spopularyzowanym przed wojną przez pionierów narciarstwa w Polsce; termin wzięty od dawnej nazwy miasta Oslo. [przypis edytorski]

Christian Science (ang.) — Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki, wyznanie religijne założone w 1879 w Stanach Zjednoczonych przez Mary Baker Eddy. [przypis edytorski]

Christian Science (ang.) — Stowarzyszenie Chrześcijańskiej Nauki; wyznanie religijne założone w Stanach Zjednoczonych w 1879 r. Mimo nazwy doktryna stowarzyszenia nie utożsamia się z podstawowymi naukami chrześcijaństwa — nie może być więc zaklasyfikowana do wyznań chrześcijańskich. Głównym filarem nauczania jest uzdrowienie fizyczne, a nie zbawienie duchowe. Wyznawcy nie uznają lekarstw; wierzą w uzdrowienie spowodowane modlitwą. [przypis edytorski]

Christ ist erstanden! (niem.) — Chrystus zmartwychwstał! [przypis edytorski]

Christjan — dziś popr. pisownia: Chrystian (polska norma ortograficzna) a. Christian (jeśli nosiciel imienia jest np. Niemcem, jak w tym wypadku). Pierwowzorem tej postaci mógł być Christian z Oliwy (1180–1245), mnich cysterski, który przebywał w niewoli u pogańskich Prusów, a po uwolnieniu został biskupem chełmińskim. Faktycznie Mendoga chrzcił i koronował następca Christiana, Heidenryk. [przypis edytorski]

Christjan — dziś popr. pisownia: Chrystian (polska norma ortograficzna) a. Christian (jeśli nosiciel imienia jest np. Niemcem, jak w tym wypadku). [przypis edytorski]

Christophe, Ernest (1827–1892) — fr. rzeźbiarz, przyjaciel Baudelaire'a; autor wystawionego w 1859 alegorycznego gipsowego posągu Komedia ludzka, przedstawiającego kobietę z maską; po ukazaniu się wiersza Baudelaire'a rzeźbiarz nadał jej marmurowej wersji, wystawionej w 1876, tytuł Maska. [przypis edytorski]

Christoph Willibald Ritter von Gluck (1714–1787) — niemiecki kompozytor okresu klasycyzmu. [przypis edytorski]

Christos woskriesie (z ros.) — Chrystus zmartwychwstanie. [przypis edytorski]

Christos woskries (ros.) — Chrystus zmartwychwstał. [przypis edytorski]

Christus regnat! (łac.) — Chrystus króluje! [przypis edytorski]

chróściany — dziś popr.: chruściany. [przypis edytorski]

chróściany (starop. forma ort.) — chruściany, zrobiony z chrustu, z gałęzi. [przypis edytorski]

Chróścicki, Tadeusz Lucjan; syn — ur. w 1919 r. w Makarowcach; w KL Auschwitz od 28 maja 1941, numer więzienny 16655, przydzielony do karnej kompanii; brał wraz z ojcem udział w buncie karnej kompanii w dniu 10 czerwca 1942 r., zorganizowanym przez konspiracyjną siatkę Pileckiego; ojciec jego został rozstrzelany, syn uciekł z obozu tegoż dnia, wraz z Augustem Kowalczykiem (późn. aktorem); doczekał wyzwolenia. [przypis edytorski]

chróściel — daw. ortografia, dziś popr. chruściel: ptak z rodziny żurawiowatych, zamieszkujący błota, zarośla nadwodne i stepy a. niewielki ptak łąkowy; derkacz. [przypis edytorski]

chróście (starop. forma) — dziś Msc.: w chruście, właśc.: w chrustach, w krzakach. [przypis edytorski]

chróście (starop. forma ort.) — dziś Msc.: w chrustach, w krzakach. [przypis edytorski]

chróśniak (starop.) — chruśniak — teren porośnięty ostrokrzewami. [przypis edytorski]

chróst — daw. ortografia, dziś popr: chrust. [przypis edytorski]

chrósty — dziś popr. pisownia: chrusty; dziś raczej w lp: chrust. [przypis edytorski]

chrósty — dziś popr. pisownia: chrusty. [przypis edytorski]

chrósty (starop. forma ort.) — dziś popr.: chrusty; krzaki; zakryci chrósty: dziś popr. forma N.lm: zakryci chrustami; schowani za krzakami. [przypis edytorski]

chrobacek (gw.) — robaczek. [przypis edytorski]

chrobaczek (gw.) — robaczek. [przypis edytorski]

chrobaczek — pieszczotliwie: robaczek. [przypis edytorski]

Chrobak, Rudolf (1843–1910) — austriacki lekarz ginekolog. [przypis edytorski]

chrobocek (gw.) — robaczek. [przypis edytorski]

chrobry a. chabry (starop.) — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, mężny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, mężny, śmiały, silny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, odważny, mężny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, odważny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — odważny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — waleczny, dzielny. [przypis edytorski]

chrobry — dzielny, odważny. [przypis edytorski]

chrobry — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]

chrobrze (daw.) — odważnie, dzielnie. [przypis edytorski]

chromać (daw.) — kuleć. [przypis edytorski]

chromać (daw.) — utykać, kuleć. [przypis edytorski]

chromać — kuleć. [przypis edytorski]

chromiąc — kulejąc. [przypis edytorski]

chromieć — kuleć. [przypis edytorski]

chromiejący — kulawy. [przypis edytorski]

chromolitografia — wielobarwny obrazek odbity za pomocą kamiennych matryc z łupku wapiennego, na które uprzednio naniesiono rysunek, każdy kolor na innej płycie; także technika wykonywania takich odbitek, wynaleziona w XIX w., w XX w. wyparta przed druk offsetowy. [przypis edytorski]

chromosfera — warstwa atmosfery słonecznej, znajdująca się pomiędzy fotosferą, a warstwą przejściową; dolna granica chromosfery wyznaczona jest przez minimum temperatury w atmosferze Słońca (4400 K) znajdujące się ok. 500 km powyżej powierzchni Słońca. [przypis edytorski]

chrom — raczej chram: przedchrześcijańska świątynia Słowian. [przypis edytorski]

chromy — kulawy, kaleki. [przypis edytorski]

chromy — kulawy. [przypis edytorski]

chromy (starop. forma) — chory, ułomny (kulawy itp.). [przypis edytorski]

chroniąc się — tu: wystrzegając się. [przypis edytorski]

chronique scandaleuse (fr.) — kronika skandaliczna. [przypis edytorski]

chronometr — bardzo dokładny zegar, stosowany w nawigacji, astronomii itp.; daw.: zegarek kieszonkowy. [przypis edytorski]

chronometr — bardzo dokładny zegar stosowany w nawigacji. [przypis edytorski]

Chronos (mit. gr.) — bóg czasu, utożsamiany z Kronosem, ojcem Zeusa; połykał własne dzieci, by uniknąć śmierci z rąk syna. [przypis edytorski]

chropawy — niemelodyjny. [przypis edytorski]

chrościna — krzaki; por.: chrust. [przypis edytorski]

chrośniak — chruśniak, chrust. [przypis edytorski]

Chrudzim, czes. Chrudim — miasto w środkowej części Czech. [przypis edytorski]

chruściany płot — płot upleciony z chrustu, tj. suchych gałązek. [przypis edytorski]

chruściel — ptak wodny. [przypis edytorski]

chruśniak — krzaki, zarośla. [przypis edytorski]

chrustać — chrupać, zjadać. [przypis edytorski]

chrust (starop.) — oboczne formy pisowni: chrost, chróst; tu chrusty: krzaki. [przypis edytorski]

chrust — tu: krzaki. [przypis edytorski]

chrusty — dziś popr. forma: chrustami. [przypis edytorski]

chrusty — tu: krzaki. [przypis edytorski]

chryja — awantura. [przypis edytorski]

chryja (daw.) — rozprawa, mowa, ćwiczenie retoryczne; zbiór humorystycznych anegdot i powiedzeń postaci starożytnych; opowiastka; dziś: awantura. [przypis edytorski]

chryja (daw.) — rozprawa, rodzaj szkolnego ćwiczenia retorycznego. [przypis edytorski]

chryja (pot.) — okropna awantura. [przypis edytorski]

chrypił — dziś popr.: chrypiał (tj. mówił ochrypłym głosem). [przypis edytorski]

Chryścia (ukr. Христя) — Krysia, zdrobnienie od imienia Chrystyna (Христина). [przypis edytorski]