Z przyjemnością informujemy, ze fundacja Wolne Lektury realizuje projekt pt. „Feministyczne inspiracje. Popularyzacja skandynawskiej literatury feministycznej”. Realizację projektu rozpoczęliśmy 1 października br. i potrwa on do października 2026 roku. Autorkami projektu są Paulina Choromańska, wiceprezeska Zarządu, oraz Maria Świetlik, dyrektorka ds. rozwoju.
Celem projektu jest przybliżenie polskim czytelnikom i czytelniczkom literatury klasycznej szwedzkich i norweskich autorek, których twórczość znajduje się już w domenie publicznej. W ramach projektu przetłumaczymy na język polski osiem dzieł literackich z języka szwedzkiego oraz dwa z języka norweskiego. Do projektu wybraliśmy twórczość dziewięciu nieżyjących autorek – siedmiu piszących po szwedzku, są to Victoria Benedictsson (zm. 1888), Karin Boye (zm. 1941), Sophie Elkan (zm. 1921), Agnes von Krusenstjerna (zm. 1940), noblistka Selma Lagerlöf (zm. 1940), Helena Nyblom (zm. 1926) i Elin Wägner (zm. 1949) oraz dwóch piszących po norwesku: Amalie Skram (zm. 1905) i noblistki Sigrid Undset (zm. 1949). Dzięki temu wprowadzimy do obiegu czytelniczego w języku polskim postaci i twórczości autorek z feministycznego nurtu literatury skandynawskiej.
Wszystkie publikacje, które powstaną w ramach projektu, zostaną opublikowane na Wolnych Lekturach na wolnej licencji, co znacząco zwiększy ich obieg czytelniczy.
Czytelnicy i czytelniczki będą mogli za darmo przeczytać ebooki i wysłuchać audiobooków na naszej stronie wolnelektury.pl. Pierwsze tłumaczenia planujemy opublikować już w drugiej połowie 2024 roku.
Przygotowujemy następujące utwory:
1. I Telefon, Victoria Benedictsson – dramat o miłości, która rozkwita dzięki nowym środkom komunikacji tamtych czasów — telefonom.
2. Astarte, Karin Boye – powieść, której głównym bohaterem jest manekin, obserwujący ze sklepowej witryny rozwój przemysłu kosmetycznego i społeczeństwa konsumpcyjnego.
3. Kris, Karin Boye – powieść o rodzącej się miłości dwóch kobiet i konflikcie tego uczucia z tradycyjnymi wartościami, porusza także problem kryzysu wartości, w jakim znalazła się Europa po I wojnie światowej.
4. Drömmen om Österlandet, Sophie Elkan – powieść, dla której inspiracją była słynna podróż autorki po Egipcie i Palestynie, w którą wyruszyła wraz ze swoją partnerką życiową, Selmą Lagerlöf.
5. Händelser på vägen, Agnes von Krusenstjerna – zbiór opowiadań autorki, która wywołała duże poruszenie swoimi poglądami, zwłaszcza dotyczącymi prawa kobiet do swobodnego wyrażania siebie i ich emancypacji seksualnej.
6. En herrgardssagen, Selma Lagerlof – powieść o kobiecie, która postanawia uratować ukochanego. (Powieść ukazała się w 1910 roku po polsku jako „Cmentarna lilja”, jednak był to przekład niepełny, zgodnie z obowiązującą wtedy praktyką pomijający fragmenty tekstu, jeśli w opinii tłumaczki byłyby mało zrozumiałe dla czytelników. Język przekładu jest też bardzo archaiczny ze względu na dynamiczny rozwój polszczyzny w ciągu ostatnich 110 lat).
7. Djur och människor, Helena Nyblom – zbiór 16 baśni inspirowanych skandynawskim folklorem, który przedstawia pozytywne wzorce dla dziewczynek.
8. Professor Hieronimus, Amalie Skram – oparta o przeżycia własne autorki powieść, która wprowadziła do debaty publicznej kwestie zdrowia psychicznego i podkreślała konieczność podniesienia wiedzy i standardów opieki medycznej w tym zakresie.
9. Fru Marta Oulie, Sigrid Undset – powieść będąca wnikliwym intymnym portretem młodej kobiety, rozczarowanej ograniczeniami, jakie narzuca jej małżeństwo i społeczne oczekiwania.
10. Norrtullsligan, Elin Wägner – powieść o życiu młodych niezamężnych kobiet, które — by wyrwać się z konserwatywnych domów — opuszczają rodziców i małe miasteczka, by pracować w sztokholmskich biurach. Razem wynajmując mieszkanie, tworzą małą wspólnotę, wspierającą się w dobrych i złych chwilach.
Do projektu zaprosiliśmy pięć doświadczonych tłumaczek:
* Justyna Czechowska – tłumaczka literatury szwedzkiej i norweskiej. Studiowała literaturoznawstwo, kulturoznawstwo oraz slawistykę na uniwersytetach w Göteborgu, Sztokholmie i Uppsali. Współzałożycielka Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury oraz Fundacji na rzecz Badań Literackich; współtwórczyni Gdańskich Spotkań Tłumaczy Literatury Odnalezione w tłumaczeniu. Tłumaczyła książki takich autorów jak Kristin Berget, Therese Bohman, Stig Dagerman, Tove Jansson, Ida Linde, Agneta Pleijel, Ebba Witt-Brattström. W 2023 roku otrzymała Nagrodę dla Tłumaczy przyznawaną przez Akademię Szwedzką wybitnym tłumaczkom i tłumaczom z języka szwedzkiego (tzw. translatorski Nobel).
* Agnieszka Stróżyk – tłumaczka z języka szwedzkiego. Ukończyła studia doktoranckie na Wydziale Neofilologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 2007 regularnie współpracuje z Wydawnictwem Zakamarki, tłumacząc szwedzką literaturę dla dzieci i młodzieży. Tłumaczyła książki takich autorów jak Åsa Lind, Eva Eriksson, Ulf Stark, Lotta Olsson, Lena Andersson, Christina Björk, Anders Sparring.
* Paulina Rosińska – filolożka szwedzka, literaturoznawczyni, tłumaczka literatury pięknej. Od 2006 roku pracuje w Zakładzie Skandynawistyki Uniwersytetu SWPS, gdzie prowadzi zajęcia z języka szwedzkiego, wiedzy o Szwecji, literatury szwedzkiej i przekładu. Tłumaczyła powieści m. in. Henninga Mankella, Stiega Larssona, Carla Johana-Vallgrena.
* Katarzyna Tunkiel – tłumaczka literatury norweskiej, wykładowczyni akademicka i literaturoznawczyni. Ukończyła filologię norweską na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza, a w 2014 r. na tym samym Uniwersytecie obroniła rozprawę doktorską na temat obrazowania miasta i miejskiej wędrówki w powieści norweskiej. Absolwentka studium podyplomowego Norweskiego Instytutu Książki dla Dzieci. Jest nauczycielką akademicką na Uniwersytecie w Stavanger, gdzie wykłada m.in. literaturę dziecięcą. Przełożyła na język polski książki takich autorów jak Sigrid Undset, Cory Sandel, Simona Stranger, Kjersti Anesdatter Skomsvold, Arnfinn Kolerud, Merete Junker, Jørn Lier Horst.
* Elżbieta Frątczak-Nowotny – tłumaczka literatury skandynawskiej z kilku języków: duńskiego, szwedzkiego, norweskiego; tłumaczy również z angielskiego. Ukończyła studia magisterskie na uniwersytecie w Sztokholmie na kierunku filologia nordycka i literatura. Współpracuje z „Dialogiem”. Tłumaczyła powieści takich autorów jak tegoroczny noblista Jon Fosse, Kristina Sandberg, Jonas Hassen Khemiri, Anne Swärd, Thomas Vinterberg, Peter Asmussen, Agneta Pleijel.
Projekt dofinansowany przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie poglądami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Edukacji i Kultury. Ani Unia Europejska, ani organ przyznający dofinansowanie nie ponoszą za nie odpowiedzialności.
