Spis treści

Dar: 1
Ogień: 1 2
Omen: 1

Północ już była…

Ogień, OmenPółnoc już była, gdy się zjawiła

Nad bliską doliną jasna łuna;

Którą zoczywszy [1] i zobaczywszy,

Krzyknął mocno Wojtek na Szymona:

Szymonie kochany, znak to niewidziany,

Że całe niebo czerwone.

Na braci zawołaj, niechaj wstawają;

Kuba i Mikołaj niech wypędzają

Barany i capy, owce, kozły, skopy [2]

Zamknione [3].

Na te wołania z smacznego spania

Porwał się Stach z Grześkiem i spadł z broga [4];

Maciek truchleje [5], od strachu mdleje,

Woła: uciekajcie, ach dla Boga!

Grześko nogę złamał, Stach na nogę chromał [6],

Bo ją w kolanie wywinął [7].

Oj oj oj, dla Boga! Pawełek woła:

OgieńUciekajcie prędko, gore [8] stodoła;

Pogorzały szopy i pszeniczne snopy,

Jam zginął.

Leżąc w stodole, patrząc na pole,

Ujrzał Bartos stary anioły,

Którzy [9] wdzięcznymi głosami swymi,

Okrzyknęli ziemskie padoły [10]:

Na niebie niech chwała Bogu będzie trwała,

A ludziom pokój na ziemi.

Pasterze wstawajcie, witajcie Pana;

Pokłon Mu oddajcie, wziąwszy barana;

Skoczno [11] Mu zagrajcie, głosy [12] zaśpiewajcie

Zgodnymi.

Więc ich tamuje [13] i perswaduje [14]

Bartos jako stary w te słowa:

Czego [15] krzyczycie, gwałty czynicie?

Nie gore, lecz to rzecz nowa:

Bóg się na świat rodzi, witać się Go godzi [16],

Pójdźmyż do Niego z darami.

Weź Kuba jędyka [17], ty Wojtku cielę;

Ja Mu poduszeczkę z puchu uścielę;

Grześko zagra w dudki [18], by skakał malutki

Wraz z nami.

Biegną więc w skoki [19], nabrawszy w troki [20]

Jabłek, obwarzanków i gruszek:

Miodu praśnego [21], masła młodego,

Mleka i śmietany dzbanuszek:

Kurcząt młodych czworo,

kur starych ośmioro,

Przy tym jaj świeżych dwie kopy [22].

Dwie kozy dla mleka i jagniąteczko,

Jędyka, kapłona [23]i cieląteczko;

Idąc wygrywają, szczęśliwie stawają

U szopy.

DarStojąc pod ścianą, powyjmowano,

Co z sobą przynieśli dla Pana:

Dał Wojtek cielę, Stach jaj kobielę [24],

Mikołaj i Szymon barana;

Grześko obwarzanki, Kuba dzban śmietanki,

Przytem jaj świeżych dwie kopy.

Klęknąwszy, z darami serca oddali;

Stanąwszy parami, na dudkach grali;

Potem się skłonili, do domu wrócili

Wesoło.

Przypisy

[1]

zoczyć (daw.) — zauważyć. [przypis edytorski]

[2]

skop — wykastrowany baran. [przypis edytorski]

[3]

zamkniony – dziś popr.: zamknięty. [przypis edytorski]

[4]

bróg — daszek chroniący siano. [przypis edytorski]

[5]

truchleć — drętwieć ze strachu. [przypis edytorski]

[6]

chromać (daw.) — kuleć. [przypis edytorski]

[7]

wywinąć — tu: zwichnąć, skręcić. [przypis edytorski]

[8]

gorzeć (daw.) — palić się, płonąć. [przypis edytorski]

[9]

którzy — z użycia tego zaimka wynika, iż w kolędzie anioły są rodzaju męskiego. [przypis edytorski]

[10]

padół (daw.) — nisko położony teren, przen. cała ziemia. [przypis edytorski]

[11]

skoczno — dziś popr.: skocznie. [przypis edytorski]

[12]

głosy — dziś popr. forma N. lm: głosami. [przypis edytorski]

[13]

tamować — powstrzymywać. [przypis edytorski]

[14]

perswadować — tłumaczyć. [przypis edytorski]

[15]

czego — dziś popr.: czemu. [przypis edytorski]

[16]

godzi się (daw.) — wypada, należy. [przypis edytorski]

[17]

jędyk (gw.) — indyk. [przypis edytorski]

[18]

dudki a. dudy — instrument ludowy składający się z piszczałek, do których powietrze tłoczono za pomocą skórzanego miecha. [przypis edytorski]

[19]

w skoki (daw.) — częściej „w skok”: szybko. [przypis edytorski]

[20]

troki — rzemienie służące do przywiązywania części ubrania. [przypis edytorski]

[21]

praśny (reg.) a. przaśny— surowy, niezakwaszony (wynika stąd, że nie chodziło o miód pitny, lecz o naturalny). [przypis edytorski]

[22]

kopa — 60 sztuk. [przypis edytorski]

[23]

kapłon — wykastrowany kogut. [przypis edytorski]

[24]

kobiela — kobiałka, koszyk. [przypis edytorski]