Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 450 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5252 przypisów.
dipsas (gr.) — jadowity wąż, którego ukąszenie wywołuje silne pragnienie. [przypis edytorski]
Dir, der Unberührbaren, Ist es nicht benommen… (niem.) — Na wszystkich czekasz cierpliwie, z miłością wiecznie ofiarną, przeto grzesznicy skwapliwie z ufnością ku Tobie się garną. Cielesną trawiony żądzą, któż sam okowy jej skruszy? (słowa Doktora Marianusa skierowane do Maryi jako Królowej Niebios, z dramatu Goethego Faust, część druga, w. 12020–12027, tłum. E. Zegadłowicz). [przypis edytorski]
directe (fr.) — bezpośrednio. [przypis edytorski]
directe (łac.) — wprost. [przypis edytorski]
directoire (fr.) — dyrektoriat; tu: styl z francuskiego okresu Dyrektoriatu, od obalenia jakobinów na czele z Robespierre'em do zamachu stanu Napoleona (1794–1799). [przypis edytorski]
direkt (niem.) — bezpośredni, wyrażony wprost. [przypis edytorski]
direkt von Wien (niem.) — prosto z Wiednia. [przypis edytorski]
direttore (wł.) — tu: dyrygent. [przypis edytorski]
dirigeable (fr.) — tu: sterowiec. [przypis edytorski]
Dirke — tu: płynąca na płn-zach. od Teb rzeka, do której wrzucono szczątki Dirke (w mit. gr. drugiej żony Likosa, króla Teb, dla której odtrącił on Antiopę; synowie Antiope, Amfion i Zetus, pomścili matkę, przywiązując Dirke do byka, który ją rozerwał i stratował). [przypis edytorski]
Dirk Hartog — wyspa u zachodnich wybrzeży Australii, w Zat. Rekina, nazwana na cześć jej odkrywcy Dirka Hartoga. [przypis edytorski]
Dirupisti (łac.) — dosł. rozerwałeś; incipit Psalmu 116. [przypis edytorski]
…disait très bien le mot (fr.) — tu: świetnie powiedziane. [przypis edytorski]
Disce, puer, disce (łac.) — ucz się, chłopcze, ucz. [przypis edytorski]
disce puer (łac.) — ucz się, chłopcze. [przypis edytorski]
Disciplina clericalis — zbiór opowieści zaczerpniętych ze źródeł żydowskich, chrześcijańskich i muzułmańskich, napisany na pocz. XII w. po łacinie przez hiszpańskiego autora pochodzenia żydowskiego, Pedro Alfonso de Huesca. [przypis edytorski]
disciplina voluntatis (łac.) — dyscyplina woli. [przypis edytorski]
discordia (łac.) — niezgodność. [przypis edytorski]
discordia (z łac.) — niezgoda. [przypis edytorski]
Discours sur la méthode (fr.) — Rozprawa o metodzie, traktat filozoficzno-matematyczny, opublikowany przez Kartezjusza (1596–1650) w roku 1637. [przypis edytorski]
dis donc (fr.) — powiedz no. [przypis edytorski]
disiecta membra (łac.) — rozdzielone członki. [przypis edytorski]
disiecta membra (łac.) — rozrzucone, rozsiane członki, części. [przypis edytorski]
disinwoltura — dziś: dezynwoltura, czyli swobodne, nieco lekceważące zachowanie. [przypis edytorski]
Disney, Walt (1901–1966) — amerykański animator, reżyser i producent filmowy, założyciel istniejącego do dziś studia filmowego. [przypis edytorski]
disparat (niem.) — rozbieżny. [przypis edytorski]
Disputationes Tusculanae (łac.) — Rozmowy tuskulańskie, tytuł jednego z dzieł filozoficznych Cicerona. [przypis edytorski]
disputatio solemnis publica (łac.) — uroczysta dyskusja publiczna. [przypis edytorski]
Disquisitiones magicae (łac.) — badania magiczne. [przypis edytorski]
Disraeli — prawdopodobnie chodzi o Benjamina Disraelego (1804–1881), brytyjskiego polityka konserwatywnego i premiera. [przypis edytorski]
Dites-moi, chere madame (fr.) — Niech mi pani powie, droga pani. [przypis edytorski]
Dites nous le mot: avant (fr.) — proszę powiedzieć nam słowo: naprzód. [przypis edytorski]
ditki (ukr.) — dzieci. [przypis edytorski]
Dit (mit. rzym.) — król podziemia; Pluton. [przypis edytorski]
Dit (mit. rzym.) — przydomek Plutona, boga podziemnej krainy umarłych. [przypis edytorski]
ditto (z wł.) — jak wyżej, to samo. [przypis edytorski]
diugoń — duży roślinożerny ssak wodny zaliczany do rzędu brzegowców (syren), żyjący w lagunach, rzekach, zatokach i przybrzeżnych wodach mórz tropikalnych i subtropikalnych Oceanu Indyjskiego i zach. części Pacyfiku. [przypis edytorski]
diugoń — duży roślinożerny ssak wodny, zamieszkujący indopacyficzne płytkie, bezpieczne wody przybrzeżne. [przypis edytorski]
diuk, ang. duke — książę, niekoronowany władca państwa lub jego części (księstwa); różne od ang. prince: książę, członek rodziny królewskiej. [przypis edytorski]
diuk (fr. duc, z łac. dux: wódz) — książę (tytuł wyższy niż markiz). [przypis edytorski]
diuna — wydma. [przypis edytorski]
diurnista a. dietariusz — urzędnik niezatrudniony etatowo, pobierający wynagrodzenie dzienne (diety). [przypis edytorski]
diurnista (daw.) — urzędnik. [przypis edytorski]
diuszesa de Maufrigneuse — kobieta ta występuje także w innej powieści Balzaka: Ostatnie wcielenie Vautrina. [przypis edytorski]
diuszesa (z fr. duchesse) — księżna. [przypis edytorski]
diuszesa (z fr.) — księżna. [przypis edytorski]
diva (łac.) — boska; tytuł żony cezara. [przypis edytorski]
divertissement (fr.) — wywodzące się z francuskiej kultury dworskiej XVII w. krótkie widowiska, np. baletowe lub o charakterze mieszanym. [przypis edytorski]
divertissement (fr.) — zabawa, rozrywka; także: wywodzące się z fr. kultury dworskiej XVII w. krótkie widowiska, np. baletowe lub o charakterze mieszanym, pokazywane np. w antrakcie sztuk teatralnych czy operowych. [przypis edytorski]
Divide et impera (łac.) — dziel i rządź. [przypis edytorski]
divide et impera (łac.) — dziel i rządź; rzym. maksyma streszczająca zasadę zdobywania i utrzymywania władzy przez skłócanie przeciwników i powstrzymywanie ich przed połączeniem sił. [przypis edytorski]
divinatio (łac.) — tu: ubóstwienie. [przypis edytorski]
divinitus (łac.) — z Bożego natchnienia. [przypis edytorski]
diwa — duch bądź bóstwo. [przypis edytorski]
diw a. dziw — postać złośliwego bożka w mitologii słowiańskiej. [przypis edytorski]
Diwa — w mit. słowiańskiej bożyszcze wróżące klęskę; wiara w nią rozpowszechniona była na Ukrainie, Podlasiu i Mazowszu. Tutaj jest imieniem własnym starej kobiety. [przypis edytorski]
diwa (z wł. diva: boska) — gwiazda sceny, słynna śpiewaczka, aktorka lub tancerka. [przypis edytorski]
dix-huit-cent-trente (fr.) — lata 30-te XIX wieku. [przypis edytorski]
dix-huitième siècle (fr.) — osiemnasty wiek. [przypis edytorski]
Dixi custodiam vias meas (łac.) — Rzekłem: „Będę pilnował dróg moich”; Psalm 39. [przypis edytorski]
dixi (łac.) — dosł.: powiedziałem, rzekłem; słowo używane często na zakończenie dłuższej przemowy wyjaśniającej stanowisko mówcy. [przypis edytorski]
dixi (łac.) — rzekłam, rzekłem (zwyczajowo na koniec wypowiedzi wyjaśniającej czyjeś stanowisko). [przypis edytorski]
dixi (łac.) — rzekłem. [przypis edytorski]
dixi (łac.) — rzekłem; wyraz kończący wypowiedź. [przypis edytorski]
Dixit injustus ut delinquat in semet ipso (łac.) — Nieprawość mówi do bezbożnika w głębi jego serca; Psalm 36 (35). [przypis edytorski]
Dixit insipiens in corde suo, non est Deus (łac.) — Mówi głupi w swoim sercu; Psalm 14. [przypis edytorski]
dix neuf ans (fr.) — dziewiętnaście lat. [przypis edytorski]
„diżestia” (neol.) — z fr. digestion: trawienie, przemyślenie. [przypis edytorski]
djabeł — dziś popr.: diabeł. [przypis edytorski]
djabeł — dziś popr. pisownia: diabeł. [przypis edytorski]
djabłów — popr.: diabłów. [przypis edytorski]
dławić — dusić, prześladować, gnębić. [przypis edytorski]
dławić — dusić. [przypis edytorski]
dławić — tu: dusić, zabijać. [przypis edytorski]
dławić —tu: tłumić, dusić, gasić. [przypis edytorski]
dławiduda (żart.) — organista; muzykant, grajek. [przypis edytorski]
dławiduda (żart.) — organista. [przypis edytorski]
dłoto — dziś popr.: dłuto. [przypis edytorski]
Długa nań była feria — feria to część modlitewnika (brewiarza) wyznaczona na pewien dzień, niekiedy bardzo obszerna. [przypis edytorski]
długa przynajmniej półtorej mili — w rzeczywistości trasa ta jest prawie o połowę krótsza. [przypis edytorski]
długiém — dziś popr. forma Msc. lp r.n.: długim. [przypis edytorski]
długiej niecierpliwe bitwy — zniecierpliwione długą bitwą (składnia łac.). [przypis edytorski]
Długie kosy nie rozplotą — w trakcie wesela pannie młodej ściągano wianek, rozplatano warkocze i zakładano czepiec. [przypis edytorski]
długimi gonitwy (daw. forma N.lm) — dziś: długimi gonitwami. [przypis edytorski]
długim żurawiem — tu: jak długi klucz żurawi. [przypis edytorski]
długi przeszło siedem metrów — w rzeczywistości długość ciała diugoni nie przekracza 3,3 m. [przypis edytorski]
długocienny — rzucający długi cień. [przypis edytorski]
długogłowych i brachycefalów — nawiązanie do frenologii (z gr. φρήν, phrēn: rozum, umysł), daw. teorii naukowej, szukającej związków między cechami psychicznymi człowieka a fizyczną budową czaszki i mózgu; brachycefal (z gr.) — krótkogłowy. [przypis edytorski]
długo gniewliwy (starop.) — zapamiętały w gniewie. [przypis edytorski]
długo książę w niewoli u nich siedział — w 1393; Sienkiewicz prawdopodobnie przesadza na temat czasu trwania niewoli. [przypis edytorski]
długoruny (neol.) — o długich włosach. [przypis edytorski]
długości osiemdziesięciu trzech stóp i czterech cali — tj. 25,4 m. [przypis edytorski]
długoś u niego była — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: długo u niej nie byłaś. [przypis edytorski]
Długosz, Jan (1415–1480) — polski historyk, autor Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae (Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego) opisujących historię Polski od czasów legendarnych do r. 1480 i obejmujących także dokładny geograficzny i hydrograficzny opis ziem polskich; sekretarz biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, kanonik krakowski od 1436 r., od 1480 r. arcybiskup lwowski; dyplomata, podróżował jako poseł do Rzymu, Czech i na Węgry, od 1467 r. wychowawca synów króla Kazimierza Jagiellończyka. Pochowany na Skałce. [przypis edytorski]
długoż — czy długo. [przypis edytorski]
długo żeby sobie — w wyd. BN w oprac. J. Krzyżanowskiego: i dłużej by sobie. [przypis edytorski]
długoż — wzmocnione „długo”. [przypis edytorski]
dług wdzięczności Przybyszewskiemu — „W Ideach spłaciłem dług wdzięczności Przybyszewskiemu”, patrz przedmowa do Idei, str. XV–XVIII. [red. WL]. [przypis edytorski]
Dłuska, Maria (1900–1992) — językoznawczyni i teoretyczka literatury. [przypis edytorski]
Dłuski, Kazimierz (1855–1930) — działacz socjalistyczny; lekarz, założyciel sanatorium przeciwgruźliczego w Zakopanem. [przypis edytorski]