Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Wespazjan Hieronim Kochowski, Psalmodia polska, Psalm XXVII
Psalm XXVIII → ← Psalm XXVI
  1. Historia: 1
  2. Religia: 1
  3. Zabobony: 1

Wespazjan KochowskiPsalmodia polskaPsalm XXVII

Dixi custodiam vias meas[1].

Psalm 38[2]

Na rewolucje państw w klimakterykach

1

Rzekłem: będę strzegł dróg od wieku przeznaczonych, abym nie zgrzeszył językiem, pytając się o sekretach[3] nieba.

2

Założę straż ustom moim i na wargach położę palec, aby nie ważyły pytać: długo jeszcze ten świat postoi?

3

Nie ludzka rzecz w tę głębinę z myślą zachodzić: albo w niezbadane rozumowi ciekawości wdawać się.

4

Historia, Religia, ZabobonyBowiem skrytości te zatajone ludziom; a wiadomość przyszłych rzeczy zostawił sobie Ojciec niebieski.

5

Wyroki królestw w górnym konsystorzu[4] głęboko utajone zostają: a jakiego losu państwom spodziewać się, nikt nie zgadnie, aż fata[5] kostkę urzucą[6].

6

Niech się darmo tą dwornością nie uwodzi serce, bo jeżeli człowiek szczególny sam końca swego nie wie; dopieroż jako lichy idiota ma dociec naznaczonego periodu[7].

7

Boś Ty Panie zakrył to od mędrców: jednak inszym sposobem objawiłeś maluśkim niedościgłe opatrzności Swojej sekreta.

8

Darmo się o tem u etruskich augurów[8] badać; ani tego chaldejscy minucjarze[9] nie zgadną.

9

Oto Pan rozpostarł państw upadnionych[10] regestra[11]: aby się drugie[12] postrzegały, jako się cudzem nieszczęściem karząc, własnego upadku ustrzec mogą.

10

Niech uważy, kto chce, co się w cetnie i w lichu[13] zawiera; bo gdy siódmy liczby obrót przychodzi, rzadko w podmiesięcznych rzeczach bez odmiany.

11

Doskonałe dwa tuzy, z niedoskonałością półtora walczą; a dwa razy trzy, z jednością zmięszane, zakrytą mocą dokazują[14].

12

Bo patrz na jednego dzieciucha, jako w siedm lat zęby roni[15]; w drugich zarasta[16], potem mężnieje i, po tych stopniach idąc, do punktu naznaczonego ciągnie.

13

A jako w pierwszych gradusach[17] rósł i przychodził do doskonałości; tak w następujących wiek spędziwszy, już nie inszy[18] progres[19], tylko do dołu.

14

Dopieroż w monarchiach snadno obaczyć te siódmego karbu rewolucje i niepochybne[20] za czasem w państwach odmiany.

15

Rzym pod królmi dzieckiem, pod konsulami zmężniał, pod cesarze przyszedłszy, starzał, gdy się onej wolności pierzyć przyszło.

16

Nieboż[21] winno[22] czyli wyroki? Albo natury stworzonych rzeczy skazitelność? Bynajmniej, pycha i upór, złe rady i zbytek, fakcje i prywaty tak kwitnące państwa zrujnowały.

17

Kto historie czyta, niech czas porachuje; uzna, że po siódmej lat setni ona[23] jedynowładna całego świata pani słabieć poczęła.

18

Porachuj się i ty ojczyzną z sobą. Od pierwszej koronowanej głowy, siedmiu wieków dzieciznę pędząc, co cię też w tej siódmej wypełnionego klimakteru[24] setni czekać może.

19

Niech w dobrą godzinę przemówię, żeby się jeno ta wolność złem używaniem nie wysiliła, a zbytki górę wziąwszy, praw i ustaw dawnych nie odmieniły.

20

Bo widząc, że one staropolskie cnoty w zapomnienie idą: jako tuszyć[25] mam, że z odmianą obyczajów zostają i prawa.

21

W Atenach odmieniona u lutni strona[26] złym była znakiem; dopieroż u nas, kiedy chwalebnych przodków naszych zwyczajów odbiegamy.

22

Nie widać teraz w uczciwym i dobrej reputacji kochania: starania o dobro pospolite nie pytaj, kiedy prywaty popłacają.

23

Służba żołnierska w niwczem[27], i przystojne młodzi ćwiczenie; bo nie masz prynuki i podobieństwa, żeby komu starostwo dano, nagradzając zasługi.

24

A co przedtem mówiono, że więcej skrzypek na smyczek, prządka na wrzeciono, niż husarz na kopią[28] weźmie; to teraz słuszniej rzec, że więcej mający za pieniądze kupi, niż odważny żołnierz krew lejący wysłuży.

25

Jest i więcej przyczyn, które państwom odmiany przynoszą; ale Polsce dosyć postrzec się i warować[29] tego, co jej szkodzi.

26

Tymczasem błagać majestat Najwyższego, żebrząc łaski; aby ten głównego klimakteru obrót nie był w odmianę, ale w pomnożenie.

27

Zwłaszcza pod panowaniem najjaśniejszego Jana III, który jest człowiekiem od Boga posłanym, aby nademdloną[30] dźwignął Sarmacją[31].

28

Bo któreż może być oczekiwanie nasze, jeżeli nie z Nieba. Pan nas z małych początków wywiódł, Pan ma i dalszą naszą w dozorze swym egzystencją[32].

29

Od ręki Jego dla nieprawości naszych osłabieni: od Tejże za upamiętaniem[33] podźwignieni, pierwszą rzeźwość i ozdobę odbierzem.

30

Chwała Ojcu i Synowi, i Duchowi świętemu. Jako była na początku, tak i teraz, i zawsze, i na wieki wieków. Amen.

Przypisy

[1]

Dixi custodiam vias meas (łac.) — Rzekłem: „Będę pilnował dróg moich”; Psalm 39. [przypis edytorski]

[2]

Psalm 38 — w dzisiejszej numeracji np. wg. Biblii Tysiąclecia: Psalm 39. [przypis edytorski]

[3]

pytając się o sekretach (daw.) — dziś z B.: pytając się o sekrety. [przypis edytorski]

[4]

górny konsystorz — tu: sąd niebieski (w niebie). [przypis edytorski]

[5]

fata (daw.) — losy. [przypis edytorski]

[6]

urzucić — wyrzucić; rzucić. [przypis edytorski]

[7]

period (z łac.) — okres. [przypis edytorski]

[8]

augur — tu: wieszcz, wróżbiarz; w staroż. Rzymie kapłan i wróżbita zajmujący się odczytywaniem wróżb z lotu ptaków drapieżnych. [przypis edytorski]

[9]

minucjarz (starop.) — układający kalendarze, tj. minucje; astronom, astrolog. [przypis edytorski]

[10]

upadniony (daw. forma) — dziś: upadły (ten, który upadł). [przypis edytorski]

[11]

regestr (daw.) — rejestr, spis, lista. [przypis edytorski]

[12]

drugi (daw.) — tu: inny. [przypis edytorski]

[13]

cetno i licho — liczba parzysta i nieparzysta; także: gra w kości, oparta na losowej liczbie parzystej i nieparzystej. [przypis edytorski]

[14]

bo gdy siódmy liczby obrót przychodzi (…) a dwa razy trzy, z jednością zmięszane, zakrytą mocą dokazują — autor tych słów był wyznawcą numerologii; w Annales Poloniae Wespazjan Kochowski doszukiwał się porządku dziejów, odmierzając je siedmioletnimi okresami, nazwanymi przez siebie klimakterami (z gr.: szczebel), a także na okresy siedemsetletnie, które przedzielone miały być przewrotami historycznymi; podobnie patrzył na ciąg życia poszczególnych jednostek. [przypis edytorski]

[15]

ronić — tu: tracić, gubić. [przypis edytorski]

[16]

zarastać — tu chodzi o związane z dojrzewaniem chłopców pojawienie się u nich zarostu. [przypis edytorski]

[17]

gradus (z łac.) — stopień. [przypis edytorski]

[18]

inszy (daw.) — inny. [przypis edytorski]

[19]

progres — postęp. [przypis edytorski]

[20]

niepochybny — nieomylny. [przypis edytorski]

[21]

Nieboż winno czyli wyroki (daw.) — konstrukcja podwójna z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż, oraz partykułą -li; znaczenie pytania retorycznego: czy to niebo winne (temu) czy też wyroki. [przypis edytorski]

[22]

winno (daw. forma) — dziś lp r.n.: winne. [przypis edytorski]

[23]

ona (daw.) — ta, owa. [przypis edytorski]

[24]

klimakter (z gr. szczebel) — okres siedmioletni a. okres siedmiu setek lat mający zamykać się przewrotem, przesileniem, w numerologicznej historiozofii sarmackiego historyka. [przypis edytorski]

[25]

tuszyć (daw.) — mieć nadzieję. [przypis edytorski]

[26]

strona (daw.) — struna. [przypis edytorski]

[27]

w niwczem (daw.) — w niwecz, na nic (się nie zdaje). [przypis edytorski]

[28]

kopią (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: (na) kopię. [przypis edytorski]

[29]

warować czego (daw.) — strzec się czego. [przypis edytorski]

[30]

nademdlony (daw.) — nadwątlony, osłabiony. [przypis edytorski]

[31]

Sarmacją (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: Sarmację; tj. Polskę. [przypis edytorski]

[32]

egzystencją (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: (ma w dozorze) egzystencję. [przypis edytorski]

[33]

za upamiętaniem (daw.) — po opamiętaniu się. [przypis edytorski]

x