Przypisy

Marlow — miasto w Anglii, w hrabstwie Buckinghamshire. [przypis edytorski]

Marly-les-Mines — miejscowość i gmina, położona we francuskim departamencie Pas-de-Calais, w regionie Hauts-de-France. [przypis edytorski]

Marmarydzi, Syrtowie, Nasamonowie, Maurowie — ludy z północnego wybrzeża Afryki. [przypis edytorski]

marmelada — dziś: marmolada. [przypis edytorski]

Marmion — poemat Waltera Scotta (1771–1832), wydany w 1808 r. [przypis edytorski]

Marmont, Auguste de (1774–1852) — francuski wojskowy, marszałek Francji. [przypis edytorski]

Marmontel, Jean-François (1723–1799) — fr. pisarz, dramaturg, współpracownik Wielkiej Encyklopedii Francuskiej. [przypis edytorski]

Marmontel, Jean-François (1723–1799) — fr. pisarz, historyk i filozof, przynależący do Encyklopedystów. [przypis edytorski]

marmozety — kilka gatunków niewielkich małp szerokonosych zaliczanych do podrodziny pazurkowców. [przypis edytorski]

marmurem — oryginalnie u Kochanowskiego, zgodnie z dawną ortografią jest: „marmórem”. [przypis edytorski]

marmurowe — u Kochanowskiego, zgodnie z dawną ortografią: „marmórowe” [przypis edytorski]

marmurowy — u Kochanowskiego zgodnie z dawną ortografią jest: „marmórowy”. [przypis edytorski]

marmur — u Kochanowskiego oryginalnie, zgodnie z dawną ortografią jest: marmór. [przypis edytorski]

marmuzela — dama; od. fr. mademoiselle. [przypis edytorski]

marmuzela (daw. iron.) — dama, panna z miasta (od fr. mademoiselle). [przypis edytorski]

marmuzela (gw.) — panna z miasta, która lubi się stroić. [przypis edytorski]

marmuziela (gw.) a. marmuzela (daw.) — nierządnica; panna z miasta, strojnisia. [przypis edytorski]

Marmytka — jeden z demonów w wierzeniach ludowych. [przypis edytorski]

Marna (fr. Marne) — rzeka w środkowej Francji, wpada do Sekwany w pobliżu Paryża; nad Marną odbyły się w czasie I wojny światowej dwie ważne bitwy: we wrześniu 1914 r. i w lipcu 1918 r., obie zakończyły się przegraną Niemców. [przypis edytorski]

Marna — rzeka w środkowej Francji; nad Marną odbyły się w czasie I wojny światowej dwie ważne bitwy: we wrześniu 1914 i w lipcu 1918, obie zakończyły się powstrzymaniem ofensywy Niemiec. [przypis edytorski]

marnastis — tuštybė, menkybė. [przypis edytorski]

Marnes — miejscowość i gmina we Francji, w regionie Poitou-Charentes, departament Deux-Sèvres. [przypis edytorski]

marnić — dziś popr.: malować. [przypis edytorski]

marnie zatrząsać (starop.) — marnować, trwonić. [przypis edytorski]

marnotrawce (gw.) — marnotrawcy. [przypis edytorski]

marny pisarczyku z Châtelet… — Fouquier-Tinville przed rewolucją był prokuratorem sądu Paryż-Châtelet. [przypis edytorski]

maroder (daw.) — dezerter dopuszczający się w czasie wojny rabunków, kradzieży i innych przestępstw. [przypis edytorski]

maroder — dziś: maruder. [przypis edytorski]

maroder właśc. maruder (z fr.) — żołnierz, który pozostał w tyle za swoim oddziałem. [przypis edytorski]

marokańska miejscowość Agadir, czyli jak nazywają ją Hiszpanie Santa Cruz de Mar Pequena — mowa o dawnej osadzie hiszpańskiej założonej w 1478 w pobliżu przylądka Tarfaja, porzuconej w 1524, kiedy władcy Maroka z dynastii Sadytów wygnali Europejczyków z placówek na wybrzeżu; obecnie miejsce to nosi nazwę Foum Agadir, w odróżnieniu od dużego miasta Agadir, położonego 500 km dalej na północ. [przypis edytorski]

Maroku — użyte dla rymu, zamiast popr. formy D.: Maroka. [przypis edytorski]

maron (ang. marooned) — neologizm utworzony przez Józefa Birkenmajera, tłumacza R.L. Stevensona, efekt przekładu ang. marooned. Wyraz ten „oznacza rodzaj strasznej kary, dość pospolitej wśród korsarzy, a polegającej na tym, że winowajcę wysadza się na pustej i ustronnej wyspie z garstką prochu i kul” (Wyspa skarbów, tłum. J. Birkenmajer, Warszawa 1972). [przypis edytorski]

Maroneja — staroż. miasto greckie na na wybrzeżu Tracji, kolonia Chios. [przypis edytorski]

Maron Ewantycz — gr. Maron, syn Euanthesa, wnuk Dionizosa, boga wina. [przypis edytorski]

maronici — chrześcijańska ludność Libanu, zamieszkująca północne i centralne regiony w paśmie górskim Libanu i we wschodniej części Bejrutu. [przypis edytorski]

Maronita — członek wspólnoty chrześcijańskiej, która powstała w VI w. [przypis edytorski]

maron — owoc kasztana jadalnego. [przypis edytorski]

Maro — przydomek rzymskiego poety Wergiliusza. [przypis edytorski]

Maro — Publius Vergilius Maro, a. Wergilisz (70 p.n.e. – 19 p.n.e.), poeta rzym., autor Eneidy, eposu heroicznego opowiadającego dzieje przodka Rzymian, Eneasza, Bukolików (Eclogae), czyli zbioru idylli (sielanek) oraz Georgików, poematu opiewającego życie wiejskie. [przypis edytorski]

Maro — właśc. Publius Vergilius Maro, zwykle spolszczany jako Wergiliusz (70 p.n.e.–19 p.n.e.), poeta rzymski, autor m. in. eposu heroicznego Eneida, poematu dydaktycznego o rolnictwie Georgiki i zbioru sielanek Bukoliki. [przypis edytorski]

Marpejska skała — Marpezos nazywała się góra na Paros, gdzie łamano marmury. [przypis edytorski]

marqués (hiszp.) — markiz. [przypis edytorski]

Marquesas (hiszp. ) — Markizy, archipelag wysp w środkowej części Pacyfiku. [przypis edytorski]

Marquette, Jacques (1643–1673) — fr. jezuita, misjonarz i odkrywca; wziął udział w wyprawie w poszukiwaniu wielkiej rzeki, o której zasłyszał od Indian; ekspedycja, która wyruszyła znad Wielkich Jezior, w 1673 dotarła od północy do Missisipi i zbadała ją aż do ujścia Arkansas. [przypis edytorski]

Marquise de Brinvillier. — Marquise de Brinvilliers (1630-1676), eine der bekanntesten Giftmörderinnen der Kriminalgeschichte. [przypis edytorski]

Marquise de Fontange — Maria Angélique de Scoraille, Herzogin von Fontanges (1661–81), vor der Maintenon Geliebte des Königs. [przypis edytorski]

marquise — markiza. [przypis edytorski]

Marquis von Tournay — keine historisch belegte Person. [przypis edytorski]

marraine (fr.) — matka chrzestna. [przypis edytorski]

marranosi — właśc. marranowie, hiszpańscy Żydzi nawróceni na katolicyzm, podejrzewani przez władze o praktykowanie swojej dawnej religii. [przypis edytorski]

marrochino (wł.) — safian, tj. barwiona kozia skóra. [przypis edytorski]

Marron właśc. Publius Vergilius Maro (70–19 p.n.e.) — Wergiliusz, rzym. poeta z czasów Oktawiana Augusta, autor Eneidy (poematu epickiego o wędrówkach Eneasza i założeniu Rzymu), Georgik opiewających życie wiejskie i prace rolnicze oraz Bukolik (sielanek). [przypis edytorski]

marrony (z fr.) — kasztany. [przypis edytorski]

Marruvium — stolica antycznego ludu Marsów, zamieszkującego okolice jeziora Lago del Fucino; miasto Marruvium było usytuowane na wyżynie w prowincji dell'Aquila w Abruzji we Włoszech; dziś odpowiada mu miasteczko San Benedetto dei Marsi. [przypis edytorski]

marškonis — lininis, drobinis audeklas. [przypis edytorski]

marsala — wino włoskie, produkowane na Sycylii, w gminie Marsala. [przypis edytorski]

marsa stawiać — robić groźną minę. [przypis edytorski]

marschieren (niem.) — maszerować. [przypis edytorski]

marschiren (z niem.) — właśc.: marschieren; maszerować. [przypis edytorski]

marsch (niem.) — marsz (forma rozkazująca czasownika). [przypis edytorski]

Mars — czwarta od Słońca planeta Układu Słonecznego. [przypis edytorski]

mars (daw.) — groźna, wojownicza mina. [przypis edytorski]

marsel — prostokątny żagiel zawieszany na drugiej (m. dolny) lub trzeciej (m. górny) rei licząc od pokładu. [przypis edytorski]

Mars (gr. Ares) — bóg wojny, jeden z najważniejszych bogów w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]

mars — groźna, wojownicza mina. [przypis edytorski]

Marsjasz, gr. Marsjas (mit. gr.) — satyr z Frygii, mistrz gry na aulosie (rodzaj podwójnego fletu, instrument muz. złożony z dwu długich piszczałek); wyzwał na pojedynek muzyczny Apolla, grającego na lirze, a po przegranej został przez niego żywcem obdarty ze skóry. [przypis edytorski]

Marsjasz (mit. gr.) — nazwisko sylena, który stanął z Apollem do zawodów w grze na flecie; według werdyktu muz Apollo zwyciężył, a zuchwałego Marsjasza kazał obedrzeć ze skóry. [przypis edytorski]

Marsjasz (mit. gr.) — satyr z Frygii, jako muzyk konkurujący z Apollem, który za karę obdarł go ze skóry; bohater wiersza Zbigniewa Herberta Apollo i Marsjasz. [przypis edytorski]

Marsjasz (mit. gr.) — satyr z Frygii, mistrz gry na aulosie (rodzaj podwójnego fletu, instrument muz. złożony z dwu długich piszczałek); wyzwał na pojedynek muzyczny Apolla, a po przegranej został przez niego żywcem obdarty ze skóry. [przypis edytorski]

Marsjasz (mit. gr.) — satyr z Frygii, mistrz gry na aulosie (rodzaj podwójnego fletu, instrument muz. złożony z dwu długich piszczałek); wyzwał na pojedynek muzyczny Apolla, grającego na lirze, a po przegranej został przez niego żywcem obdarty ze skóry. [przypis edytorski]

Marsjasz (mit. gr.) — satyr z Frygii, mistrz gry na aulosie (rodzaj podwójnego fletu); wyzwał na pojedynek muzyczny Apolla, a po przegranej został przez niego żywcem obdarty ze skóry. [przypis edytorski]

Marsjasz (mit. gr.) — satyr z Frygii, specjalista w grze na aulosie, wyzwał na pojedynek muzyczny Apollina, a po przegranej został obdarty przez niego ze skóry. [przypis edytorski]

Marsjasz — tu: historyk, przyrodni brat macedońskiego króla Antygona I Jednookiego, syn z drugiego małżeństwa jego matki. [przypis edytorski]

mars — marsowa mina; surowy wyraz twarzy. [przypis edytorski]

Mars (mir. rzym.) — bóg wojny, odpowiednik gr. Aresa. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — bóg wojny i bitewnego szału, odpowiednik gr. Aresa; Cypryda uśmiecha się do srogiego Marsa: Afrodytę i Aresa łączył romans. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — bóg wojny i bitewnego szału, odpowiednik gr. Aresa. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — bóg wojny i gniewu; jego greckim odpowiednikiem jest Ares. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — bóg wojny; jego gr. odpowiednikiem jest Ares. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — bóg wojny; Marsowy syn: przen. wojownik, żołnierz. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — bóg wojny, odpowiednik Aresa w mit. gr. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — bóg wojny; odpowiednik gr. Aresa. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — bóg wojny, odpowiednik gr. Aresa. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — bóg wojny. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — rzymski bóg wojny, odpowiednik greckiego Aresa. [przypis edytorski]

Mars (mit. rzym.) — rzymski bóg wojny. [przypis edytorski]

Marsopol — Pole Marsowe, równina poświęcona bogowi wojny Marsowi, poza tzw. murami serwiańskimi, otaczającymi dawniej Rzym; odbywały się na niej m.in. zebrania ludowe komicjów centurialnych, wybierające urzędników. [przypis edytorski]

Marsowa robota — walka, wojna. [przypis edytorski]

marsowa sztuka — sztuka wojenna, od imienia Marsa, rzym. boga wojny. [przypis edytorski]

Marsowe rzemiosło — rzemiosło wojenne; sztuka prowadzenia wojen. [przypis edytorski]

marsowe sprawy — sprawy wojenne, wojenne rzemiosło; sprawy, którym patronuje Mars, tj. bóg wojny w mit. rzym. [przypis edytorski]

marsowo (daw.) — groźnie, wojowniczo; od imienia Marsa, rzymskiego boga wojny. [przypis edytorski]

marsowy (daw.) — groźny, wojowniczy. [przypis edytorski]

marsowy (daw.) — związany z wojną, z rzemiosłem wojennym. [przypis edytorski]

marsowy — groźny, surowy. [przypis edytorski]

marsowy — surowy, groźny; Mars był przez starożytnych Rzymian czczony jako bóg wojny. [przypis edytorski]

marsowy — surowy, srogi. [przypis edytorski]

marsowy — tu: żołnierski; od imienia Marsa, rzymskiego boga wojny. [przypis edytorski]

marsowy — właściwy Marsowi, bogu wojny w mit. gr.; wojskowy, wojowniczy. [przypis edytorski]

mars — surowy wyraz twarzy, groźna mina; od imienia rzymskiego boga wojny, Marsa. [przypis edytorski]