William ShakespeareRomeo i Juliatłum. Józef Paszkowski

SługaDalipan, Grzegorzu, nie będziem darli pierza.

Ma się rozumieć, bobyśmy byli zdziercami.

Ale będziemy darli koty, jak z nami zadrą.

Kto zechce zadrzeć z nami, będzie musiał zadrżeć.

Mam zwyczaj drapać zaraz, jak mię kto rozrucha.

Tak, ale nie zaraz zwykłeś się dać rozruchać.

Te psy z domu Montekich rozruchać mię mogą bardzo łatwo.

Rozruchać się tyle znaczy co ruszyć się z miejsca; być walecznym jest to stać nieporuszenie: pojmuję więc, że skutkiem rozruchania się twego będzie - drapnięcie.

Te psy z domu Montekich rozruchać mię mogą tylko do stania na miejscu. Będę jak mur dla każdego mężczyzny i każdej kobiety z tego domu.

To właśnie pokazuje twoją słabą stronę; mur dla nikogo niestraszny i tylko słabi go się trzymają.

Prawda, dlatego to kobiety, jako najsłabsze, tulą się zawsze do muru. Ja też odtrącę od muru ludzi Montekich, a kobiety Montekich przyprę do muru.

Spór jest tylko między naszymi panami i między nami, ich ludźmi.

Mniejsza mi o to, będę nieubłagany. Pobiwszy ludzi, wywrę wściekłość na kobietach: rzeź między nimi sprawię.

Rzeź kobiet chcesz przedsiębrać?

Nie inaczej: wtłoczę miecz w każdą po kolei. Wiadomo, że się do lwów liczę.

Tym lepiej, że się liczysz do zwierząt; bo gdybyś się liczył do ryb, to byłbyś pewnie sztokfiszem[3]. SługaWeź no się za instrument[4], bo oto nadchodzi dwóch domowników Montekiego.

Mój giwer[6] już dobyty: zaczep ich, ja stanę z tyłu.

Gwoli drapania?

Nie bój się.

Ja bym się miał bać z twojej przyczyny!

Miejmy prawo za sobą, niech oni zaczną.

Marsa im nastawię[7] przechodząc; niech go sobie, jak chcą, tłumaczą.

Nie jak chcą, ale jak śmią. Ja im gębę wykrzywię; hańba im, jeśli to ścierpią.

Skrzywiłeś się na nas, mości panie?

Nie inaczej, skrzywiłem się.

Czy na nas się skrzywiłeś, mości panie?

Będziemy–ż mieli prawo za sobą, jak powiem: tak jest?

Nie.

Nie, mości panie; nie skrzywiłem się na was, tylko skrzywiłem się tak sobie.

Zaczepki waść szukasz?

Zaczepki? nie.

Jeżeli jej szukasz, to jestem na waścine usługi. Mój pan tak dobry jak i wasz.

Nie lepszy.

Niech i tak będzie.

Powiedz: lepszy. Oto nadchodzi jeden z krewnych mego pana.

Nie inaczej; lepszy.

Kłamiesz.

Dobądźcie mieczów, jeśli macie serca. Grzegorzu, pamiętaj o swoim pchnięciu.

Odstąpcie, głupcy; schowajcie miecze do pochew. Sami nie wiecie, co robicie.

Mam wynaleźć osoby tu wyszczególnione: to się znaczy według tego, co tu napisano… A cóż tu napisano? Oto: że szewc ma pilnować łokcia, a krawiec kopyta; rybak pędzla, a malarz więcierza. Jakże wynajdę osoby tu wyszczególnione, kiedy nie mogę wynaleźć środka na wyczytanie tego, co osoba pisząca tu wyszczególniła? Kazano mi jednak; muszę się udać do uczonych. Oto jacyś ichmoście. W samą porę nadchodzą.

„Sinior[20] Martino, jego małżonka i córki. Hrabia Anzelm ze swymi pięknymi siostrami. Siniora[21] wdowa po Witruwiuszu. Sinior Placentio i jego miłe siostrzenice. Merkucjusz i jego brat Walenty. Mój stryj Kapulet z małżonką i córkami. Moja śliczna siostrzenica, Rozalina, Liwia, Sinior Valentio i nasz kuzyn Tybalt. Lucjusz i nadobna Helena.” Wspaniałe grono! (oddaje kartę) Gdzież oni przyjść mają?

Owdzie.

Gdzie?

Do naszego pałacu, na wieczerzę.

Do czyjego pałacu?

Mojego pana.

W istocie powinienem się był przede wszystkim spytać, kto nim jest.

Oznajmię to panu bez pytania: moim panem jest możny, bogaty Kapulet; jeżeli panowie nie jesteście z domu Montekich, to was zapraszam do niego na kubek wina. Bądźcie weseli.

Pani, goście już przybyli; wieczerza zastawiona, czekają na panie, pytają o pannę Julię, przeklinają w kuchni panią Martę; słowem, niecierpliwość powszechna. Niech panie raczą pośpieszyć.

Pójdź, Julio; w hrabi serce tam dygoce.

Idź i po błogich dniach błogie znajdź noce.

SługaGdzie Potpan?[50] Czemu nie pomaga sprzątać? Gęsi mu paść, nie służyć.

Tak to, kiedy ważne obowiązki lokaja powierzają ludziom złej maniery; na diabła się to zdało.

Powynoście stołki! usuńcie na bok bufet! Pozbierajcie srebra! Schowaj no tam dla mnie, braciszku, kawałek marcepana i szepnij na ucho odźwiernemu, żeby wpuścił Zuzannę Grindstone i Nelly; jak mię kochasz! Antoni! Potpan!

Dobrze, chłopcze, gotowe.

Wołają was, czekają na was i niecierpliwią się w wielkiej sali.

Nie możemy być tu i tam razem. Dalej, chłopcy! pohulajmy–ż dzisiaj! Kto umie czekać, wszystkiego się doczeka.

Gdzież, u diabła, ugrzązł Romeo! Czy był tej nocy w domu?

Nie w domu swego ojca przynajmniej; mówiłem z jego służącym.

On mu odpowie odpowiednio, jak człowiek wyzwany.

Cierpienie, Kochanek, MiłośćBiedny Romeo! Już trup z niego! Zakłuty czarnymi oczyma białogłowy; przestrzelony na wskroś uszu romansową piosnką; ugodzony w sam rdzeń serca postrzałem ślepego malca łucznika; potrafiż[83] on Tybaltowi stawić czoło?

A cóż to takiego Tybalt?

Coś więcej niż książę kotów[84]; możesz mi wierzyć! PojedynekNieustraszony rębacz, bije się jak z nut, zna czas, odległość i miarę; pauzuje w sam raz jak potrzeba: raz, dwa, a trzy to już w pierś. Żaden jedwabny guzik nie wykręci mu się od śmierci. Duelista[85] to, duelista pierwszej klasy. Owe nieśmiertelne passado! Owe punto reverso! owe hai![86]

Co takiego?

Niech kaci porwą to plemię śmiesznych, sepleniących, przesadnych fantastyków, z ich nowo kutymi terminami! Na Boga, doskonała klinga! Dzielny mąż! Wspaniała dziewka! Nie jest–że to rzecz opłakana, że nas obsiadły te zagraniczne muchy, te modne sroki, te pardonnez moi[87], którym tak bardzo idzie o nową formę, że nawet na starej ławce wygodnie siedzieć nie mogą[88]; te bąki, co bąkają: bon! bon![89]

Oto Romeo, nasz Romeo idzie.

Bez mlecza, jak śledź suszony. O! człowieku! jakżeś się w rybę przedzierzgnął! Teraz go rymy Petrarki rozczulają. Laura naprzeciw jego bóstwa jest prostą pomywaczką, lubo tamta miała kochanka, co ją opiewał; Dydona flądrą; Kleopatra Cyganką; Helena i Hero szurgotami i otłukami; Tyzbe[90] kopciuchem lub czymś podobnym, ale zawsze niedystyngowanym. Bonjour[91], sinior Romeo! Oto masz francuskie pozdrowienie na cześć twoich francuskich pantalonów. Pięknie nas zażyłeś tej nocy.

Dzień dobry wam, moi drodzy. Jakże to was zażyłem?

Pokazałeś nam odwrotną stronę medalu, odwrotną stronę swego medalu.

To się znaczy, żem wam zdezerterował. Wybacz, kochany Merkucjo; miałem pilny interes, a w takim przypadku człowiek może zgrzeszyć na polu uprzejmości.

To się znaczy, że w takim przypadku człowiek może być zniewolony zgiąć kolana.

Ma się rozumieć — z uprzejmości.

Bardzoś zgrabnie trafił w sedno.

A ty bardzoś zgrabnie to wyłożył.

Ja bo jestem kwiatem uprzejmości.

Kwiatem kwiatów.

Racja.

Jeżeliś ty kwiatem, to moje trzewiki są w kwitnącym stanie[92].

Brawo! pielęgnuj mi ten dowcip; ażeby, skoro ci się do reszty zedrze podeszwa u trzewików, twój dowcip mógł po prostu figurować.

O! godny zdartej podeszwy dowcipie! O! figuro pełna prostoty[93] z powodu swego prostactwa!

Na pomoc, Benwolio! moje koncepta dech tracą.

Pejczą je i pejczą[94]! Biczem i ostrogą, inaczej nazwę je hetkami[95].

Jeżeli twój dowcip poluje na dzikie gęsi[96], to kapituluję; bo on ma więcej kwalifikacji ku temu niż wszystkie moje umysłowe władze. Czy ja ci się zdaję na to[97], żebym miał z gęsiami do czynienia?

Tyś mi się nigdy na nic nie zdał, wyjąwszy, kiedy miałem do czynienia z gęsiami.

Za ten koncept ugryzę cię w ucho.

Chyba udziobiesz!

Twój dowcip jest gorzką konfiturą, diabelnie ostrym sosem.

Stosownym do gęsi.

To koncept z koźlej skórki, której cal da się rozciągnąć tak, że nim opaszesz całą głowę.

Rozciągnę go do wyrazu „głowę”, który połączywszy z gęsią, będziesz miał gęsią głowę.

Nie jest–że to lepiej niż jęczeć z miłości? Teraz to co innego; teraz mi jesteś towarzyski, jesteś Romeem, jesteś tym, czym jesteś; Miłośćmiłość zaś jest podobna do owego gapia, co się szwenda wywiesiwszy język, szukając dziury, gdzie by mógł palec wścibić.

Stój! Stój!

Chcesz, aby się mój dowcip zastanowił w samym środku weny[98]?

Z obawy, abyś tej weny zbyt nie rozszerzył.

Mylisz się, właśnie byłem bliski ją ścieśnić, bo jużem był doszedł do jej dna i nie miałem zamiaru dłużej wyczerpywać materii.

Patrzcie, co za dziwadła!

Żagiel! żagiel! żagiel![99]

Dwa, dwa: spodnie i spódnica[100]

Piotrze.

Słucham.

Piotrze, gdzie mój wachlarz[101]?

Proszę cię, mój Piotrze, zakryj wachlarzem twarz jejmości; bo z dwojga tego, jej wachlarz jest piękniejszy.

Życzę panom dnia dobrego.

Życzymy ci dobrego południa, piękna sinioro.

Czy to już południe?

Nie inaczej; bo nieczysta ręka wskazówki na kompasie trzyma już południe za ogon.

Chryste Panie! Cóż to za człowiek z waćpana?

Człowiek, którego Pan Bóg skazał na zepsucie.

Dobrześ pan powiedział, na poczciwość! Nie wie też czasem który z panów, gdzie bym mogła znaleźć młodego Romea?

Ja wiem czasem, ale młodego Romea znajdziesz waćpani starszym, niż był, kiedyś go szukać zaczęła. Jestem najmłodszy z tych, co noszą to imię w braku gorszego.

Ach, to dobrze!

Możeż[102] być dobrym to, co jest gorszym?

Jeżeli waćpan nim jesteś, to rada bym z nim pomówić sam na sam.

Zaprosi go na jakąś wieczorynkę.

Pośredniczka to Wenery. Huź, ha![103]

Cóż to, czyś kota[104] upatrzył?

Kotlinę, panie, nie kota; i to w starym piecu, nie w polu.

Romeo, czy będziesz u ojca na obiedzie? My tam idziemy.

Pośpieszę za wami.

Do widzenia, starożytna damo; damo, damo, damo, damo[105]!

Tak, tak, do widzenia! Grzeczność, SłowoCo to za infamis[106], proszę pana, co się tak poważył rozpuścić cugle swemu grubiaństwu?

Jest to panicz zakochany w swym języku, zdolny wypowiedzieć więcej w ciągu jednej minuty niż milczeć przez cały miesiąc.

Honor, OpiekaJeżeli on na mnie co powiedział, dam ja mu, chociażby był zuchwalszy, niż jest, i miał ze sobą dwudziestu sobie podobnych drabów; a jeżeli mi ujdzie, to znajdę takich, co to potrafią. A hultaj! czy to ja jestem jego kochanką, jego poniewieradłem! (do Piotra) I ty tu stałeś także i mogłeś ścierpieć, żeby mnie lada gbur używał wedle upodobania za przedmiot swych bezwstydnych żartów?

Nie widziałem jeszcze, żeby kto używał jejmości wedle upodobania; gdybym był to widział, byłbym był pewnie zaraz giwer wydobył, ręczę za to. Umiem się najeżyć tak dobrze jak kto inny, kiedy mam sposobność po temu i prawo za sobą.

Dlaboga! tak jestem rozdrażniona, że się wszystko we mnie trzęsie. A hultaj! Otóż, proszę pana, tak jak powiedziałam, młoda moja pani kazała mi się wywiedzieć o panu; co mi kazała powiedzieć, to sobie zachowuję; ale przede wszystkim oświadczam panu, że jeżelibyś ją osadził na koszu, jak to mówią, bo panienka, o której mówię, jest młoda, i dlatego, gdybyś ją pan wywiódł w pole, byłoby to tak ciężkim psikusem, jaki tylko młodej panience można wyrządzić.

Pozdrów ją, waćpani, ode mnie i powiedz, że jej daję rendez–vous[107]…

Poczciwości! oświadczę jej to, oświadczę. Niebożę, nie posiądzie się z radości.

Co jej waćpani chcesz oświadczyć? Nie wiesz, co mówić miałem.

Oświadczę jej, że pan dajesz randewu; co jest, jeżeli się nie mylę, ofiarą godną prawdziwego szlachcica.

Ślub, TajemnicaPowiedz jej, aby pod pozorem spowiedzi przyszła za parę godzin do celi ojca Laurentego, tam ślub weźmiemy. Pieniądz, SługaOto masz waćpani za swoje trudy.

Nie, panie; ani grosika.

No, no, bez ceremonii.

Za parę godzin więc; dobrze, nie zaniedba się stawić.

A więc wszystko dobrze. Co też za miłe stworzenie ta moja panienka! Co to nie wyprawiało, jak było małym! Chryste Panie! Ale, ale, jest tu na mieście jeden pan, niejaki Parys, ten ma na nią diabli apetyt; ale ona, poczciwina, wolałaby patrzeć na bazyliszka[109] niż na niego. Przekomarzam się z nią nieraz i mówię, że ten Parys to wcale przystojny mężczyzna; wtedy ona, powiadam panu, za każdym razem aż blednie, zupełnie tak jak pąsowa chusta na słońcu. Proszę też pana, czy rozmaryn[110] i Romeo nie zaczyna się od takiej samej litery?

Nie inaczej: jedno i drugie od R.

Kpiarz z waszmości. To psie imię[111]. To litera dla… Nie, tamto zaczyna się od innej litery. Co też ona o tym prawi, to jest o rozmarynie i o panu: rada bym, żebyś pan to słyszał.

Poleć jej służby moje.

Uczynię to, uczynię po tysiąc razy. — Piotrze!

Jestem.

Piotrze, naści[112] mój wachlarz i idź przodem.

Tak, tak, pięknyś panna wybór zrobiła! pannie właśnie męża wybierać. Romeo! żal się Boże! Co mi to za gagatek! Ma wprawdzie twarz gładszą niż niejeden, ale oczy, niech się wszystkie inne schowają; co się zaś tyczy rąk i nóg, i całej budowy, chociaż o tym nie ma co wspominać, przyznać trzeba, że nieporównane. Nie jest to wprawdzie galant całą gębą, ale słodziuchny jak baranek. No, no, dziewczyno! Bóg pomagaj! A czy jedliście już obiad?

KłótniaPodobnyś do owego burdy, co wchodząc do winiarni rzuca szpadę i mówi: „Daj Boże, abym cię nie potrzebował!”, a po wypróżnieniu drugiego kubka dobywa jej na dobywacza korków bez najmniejszej w świecie potrzeby.

Masz mię za takiego burdę?

Mam cię za tak wielkiego zawadiakę, jakiemu chyba mało kto równy jest we Włoszech; bardziej zaiste skłonnego do breweryj[115] niż do brewiarza[116].

Cóż dalej?

KonfliktGdybyśmy mieli dwóch takich, to byśmy wkrótce nie mieli żadnego, bo jeden by drugiego zagryzł. Tyś gotów człowieka napastować za to, że ma w brodzie jeden włos mniej lub więcej od ciebie. Tyś gotów napastować człowieka za to, że piwo pije, bo w tym upatrzysz przytyk do swoich piwnych oczu; chociaż żadne inne oko, jak piwne, nie upatrzyłoby w tym przytyku. W twojej głowie tak się lęgną swary jak bekasy w ługu[117], toś też nieraz za to beknął i głowę ci zmyto bez ługu. Pobiłeś raz człowieka za to, że kaszlnął na ulicy i przebudził przez to twego psa, który się wysypiał przed domem. Nie napastował żeś raz krawca za to, że wdział na siebie nowy kaftan w dzień powszedni? kogoś innego za to, że miał stare wstążki u nowych trzewików? I ty mię chcesz moralizować za kłótliwość?

Gdybym był tak skory do kłótni, jak ty jesteś, nikt by mi życia na pięć kwadransów nie zaręczył.

Życie twoje przeszłoby zatem bez zaręczyn.

KonfliktPatrz, oto idą Kapuleci.

Zamknij oczy! Co mi do tego!

Pójdźcie tu, bo chcę się z nimi rozmówić.

Mości panowie, słowo.

Niczego, mój ty kocikrólu, chcę ci wziąć tylko jedno życie spomiędzy dziewięciu, jakie masz[121], abym się nim trochę popieścił; a za nowym spotkaniem uskubnąć ci i tamte ośm, jedno po drugim. Dalej! wyciągnij za uszy szpadę z powijaka, inaczej moja gwiźnie[122] ci koło uszu, nim wyciągniesz swoją.

Służę waćpanu.

Merkucjo, schowaj szpadę, jak mnie kochasz.

Pokaż no swoje passado.

Proś te osoby, co tu są spisane.

A waść dwudziestu biegłych zbierz kucharzy.

Nie będzie zły ani jeden, jaśnie panie, bo się przekonam wprzód o każdym, czy umie sobie oblizywać palce.

A to na co?

Zły to kucharz, jaśnie panie, co nie oblizuje sobie palców[152], o którym się więc przekonam, że tego nie umie, tego nie sprowadzę.