William ShakespeareRomeo i Juliatłum. Józef Paszkowski

Cóż to? krzyżujesz oręż z parobkami?

Do mnie, Benwolio! pilnuj swego życia.

Przywracam tylko pokój. Włóż miecz nazad

Albo wraz ze mną rozdziel nim tych ludzi.

WrógZ gołym orężem pokój? Nienawidzę

Tego wyrazu, tak jak nienawidzę

Szatana, wszystkich Montekich i ciebie.

Broń się, nikczemny tchórzu.

Hola! berdyszów! pałek![8] Dalej po nich!

Precz z Montekimi, precz z Kapuletami!

Co za hałas? Podajcie mi długi

Mój miecz! hej!

Raczej kulę; co ci z miecza?

WrógMiecz, mówię! Stary Monteki nadchodzi.

I szydnie[10] swoją klingą mi urąga.

Ha! nędzny Kapulecie!

Puść mnie, pani.

Nie puszczę cię na krok, gdy wróg przed tobą.

Zapamiętali niesforni poddani,

Bezcześciciele bratniej stali! Cóż to,

Czy nie słyszycie? Ludzie czy zwierzęta,

Co wściekłych swoich gniewów żar gasicie

W własnych żył swoich źródle purpurowym;

Pod karą tortur wypuśćcie natychmiast

Z dłoni skrwawionych tę broń buntowniczą

I posłuchajcie tego, co niniejszym

Wasz rozjątrzony książę postanawia.

Domowe starcia, z marnych słów zrodzone

Przez was, Monteki oraz Kapulecie,

Trzykroć już spokój miasta zakłóciły,

Tak że poważni wiekiem i zasługą

Obywatele werońscy musieli

Porzucić swoje wygodne przybory

I w stare dłonie stare ująć miecze,

By zardzewiałym ostrzem zardzewiałe

Niechęci wasze przecinać. KaraJeżeli

Wzniecicie kiedyś waśń podobną,

Zamęt pokoju opłacicie życiem.

A teraz wszyscy ustąpcie niezwłocznie.

Ty, Kapulecie, pójdziesz ze mną razem;

Ty zaś, Monteki, przyjdziesz po południu

Na ratusz, gdzie ci dokładnie w tym względzie

Dalsza ma wola oznajmiona będzie.

Jeszcze raz wzywam wszystkich tu obecnych

Pod karą śmierci, aby się rozeszli.

Kto wszczął tę nową zwadę? Mów, synowcze,

Był żeś tu wtedy, gdy się to zaczęło?

Konflikt, Sługa, Walka, WrógNieprzyjaciela naszego pachołcy

I wasi już się bili, kiedym nadszedł;

Dobyłem broni, aby ich rozdzielić:

Wtem wpadł szalony Tybalt z gołym mieczem,

I harde zionąc mi w uszy wyzwanie,

Jął się wywijać nim i siec powietrze,

Które świszczało tylko szydząc z marnych

Jego zamachów. Gdyśmy tak ze sobą

Cięcia i pchnięcia zamieniali, zbiegł się

Większy tłum ludzi; z obu stron walczono,

Aż książę nadszedł i rozdzielił wszystkich.

Dziecko, Matka, SynLecz gdzież Romeo? Widział żeś go dzisiaj?

Jakże się cieszę, że nie był w tym starciu.

Godziną pierwej, nim wspaniałe słońce

W złotych się oknach wschodu ukazało,

Troski wygnały mię z dala od domu

W sykomorowy[11] ów gaj, co się ciągnie

Ku południowi od naszego miasta.

Tam, już tak rano, syn wasz się przechadzał.

Ledwiem go ujrzał, pobiegłem ku niemu;

Lecz on, spostrzegłszy mię, skrył się natychmiast

I w najciemniejszej ukrył się gęstwinie.

Pociąg ten jego do odosobnienia

Mierząc mym własnym (serce nasze bowiem

Jest najczynniejsze, kiedyśmy samotni),

Nie przeszkadzałem mu w jego dumaniach

I w inną stronę się udałem, chętnie

Stroniąc od tego, co rad mnie unikał.

Nieraz o świcie już go tam widziano

Łzami poranną mnożącego rosę,

A chmury — swego oblicza chmurami,

Aliści ledwo na najdalszym wschodzie

Wesołe słońce sprzed łoża Aurory[12]

Zaczęło ściągać cienistą kotarę,

On, uciekając od widoku światła,

Co tchu zamykał się w swoim pokoju;

Zasłaniał okna przed jasnym dnia blaskiem

I sztuczną sobie ciemnicę utwarzał.

W czarne bezdroża dusza jego zajdzie,

Jeśli się na to lekarstwo nie znajdzie.

Szanowny stryju, znasz–że powód tego?

Nie znam i z niego wydobyć nie mogę.

Wybadywał żeś go jakim sposobem?

Wybadywałem i sam, i przez drugich,

Lecz on jedyny powiernik swych smutków.

Tak im jest wierny, tak zamknięty w sobie,

Od otwartości wszelkiej tak daleki

Jak pączek kwiatu, co go robak gryzie,

Nim światu wonny swój kielich roztoczył

I pełność swoją rozwinął przed słońcem.

Gdybyśmy mogli dojść tych trosk zarodka,

Nie zbrakłoby nam zaradczego środka.

Oto nadchodzi. Odstąpcie na stronę;

Wyrwę mu z piersi cierpienia tajone.

Obyś w tej sprawie, co nam serce rani,

Mógł być szczęśliwszym od nas! Pójdźmy, pani.

PrzyjaźńDzień dobry, bracie.

Jeszcze–ż nie południe?

Dziewiąta biła dopiero.

Jak nudnie

Wloką się chwile. Moi–ż to rodzice

Tak spiesznie w tamtą zboczyli ulicę?

Tak jest. Lecz cóż tak chwile twoje dłuży?

Nieposiadanie tego, co je skraca.

Miłość więc?

Brak jej.

Jak to? brak miłości?

Brak jej tam, skąd bym pragnął wzajemności.

MiłośćNiestety! Czemuż, zdając się niebianką,

Miłość jest w gruncie tak srogą tyranką?

Niestety! Czemuż, z zasłoną na skroni,

Miłość na oślep zawsze cel swój goni!

Gdzież dziś jeść będziem? Ach! Był tu podobno

Jakiś spór? Nie mów mi o nim, wiem wszystko.

W grze tu nienawiść wielka, lecz i miłość.

O! wy sprzeczności niepojęte dziwa!

Szorstka miłości! nienawiści tkliwa!

Coś narodzone z niczego! Pieszczoto

Odpychająca! Poważna pustoto!

Szpetny chaosie wdzięków! Ciężki puchu!

Jasna mgło! Zimny żarze! Martwy ruchu!

Śnie bez snu! Taką to w sobie zawiłość,

Taką niełączność łączy moja miłość.

Czy się nie śmiejesz?

Nie, płakałbym raczej.

Nad czym, poczciwa duszo?

Nad uciskiem,

Poczciwej duszy twojej.

Cierpienie, MiłośćA więc strzała

Miłości nawet przez odbitkę działa?

Dość mi już ciężył mój smutek, ty jego

Brzemię powiększasz przewyżką twojego;

Współczucie twoje nad moim cierpieniem

Nie ulgą, ale nowym jest kamieniem

Dla mego serca. Miłość, przyjacielu,

To dym, co z parą westchnień się unosi;

To żar, co w oku szczęśliwego płonie;

Morze łez, w którym nieszczęśliwy tonie.

Czymże jest więcej? Istnym amalgamem[13],

Żółcią trawiącą i zbawczym balsamem.

Bądź zdrów.

PrzyjaźńZaczekaj! krzywdę byś mi sprawił,

Gdybyś mą przyjaźń z kwitkiem tak zostawił.

Ach! ja nie jestem tu, nie jestem sobą;

To nie Romeo, co rozmawia z tobą.

Kogóż to kochasz? mów!

Przestań mię dręczyć.

Mam–że wraz jęczyć[14] i mówić?

Nie jęczyć,

Tylko mi klucz dać do tego problemu,

Kogóż to kochasz? Powiedz.

Każ choremu

Pisać testament: będzie–ż to wezwanie

Dobre dla tego, kto jest w tak złym stanie?

A więc, kobietę kocham.

Celniem mierzył,

Gdym to pomyślał, nimeś mi powierzył.

Biegle celujesz. I ta, którą kocham,

Jest piękna.

W piękny cel trafić najłatwiej.

Kobieta, Kochanek, MiłośćA właśnieś chybił. Niczym tu kołczany

Kupida[15]; ona ma naturę Diany[16];

Pod twardą zbroją wstydliwości swojej

Grotów miłości wcale się nie boi;

Szydzi z nawału zaklęć oblężniczych;

Odpiera szturmy spojrzeń napastniczych;

Nawet jej złota wszechwładztwo nie zjedna.

Bogata w wdzięki, w tym jedynie biedna,

Że kiedy umrze, do grobu z nią zstąpi

Całe bogactwo, którego tak skąpi.

Wiecznie–ż chce sama zostać z swym bogactwem?

Cierpienie, MiłośćTak jest; i skąpstwo to jest marnotrawstwem,

Bo piękność, którą własna srogość strawia,

Całą potomność piękności pozbawia.

KobietaZbyt ona piękna, zbyt mądra zarazem;

Zbyt mądrze piękna: stąd istnym jest głazem.

Przysięgła nigdy nie kochać i dzięki

Temu skazanym - wieczne cierpieć męki.

Jest na to rada: przestań myśleć o niej.

Doradź–że także, jakim bym sposobem

Mógł przestać myśleć.

Dając oczom wolność

Rozpatrywania się w innych pięknościach.

To byłby tylko sposób przywołania

Jej cudnych wdzięków tym żywiej na pamięć.

Dama, MaskaMaska kryjąca lica pięknej damy[17],

Choć czarna, nęci nas, bo przeczuwamy

Pod nią zbiór ponęt; ten, co wzrok postradał,

Zapomni–ż kiedy, jaki skarb posiadał?

Pokaż mi jaki ideał dziewczęcy,

Będzie–ż on dla mnie w istocie czym więcej

Jak przypomnieniem, że jest piękność inna,

Przed którą ta by uklęknąć powinna?

Bądź zdrów, niewczesną podajesz mi radę.

Najpraktyczniejszą — życie w zastaw kładę.

Podobną jak mnie karą zagrożono

I Montekiemu; ależ w wieku naszym

Spokojnie siedzieć, rzecz nietrudna.

Oba

Szanownych szczepów jesteście odrośle;

Tym ci żałośniej, że od tyla czasu

Żyjecie w takim rozdwojeniu z sobą.

Cóż mówisz, panie, na moje zabiegi?

Ojciec, Córka, DzieckoTo samo, co już dawniej powiedziałem:

Mojemu dziecku świat jest jeszcze obcy,

Ledwie czternastu lat wysnuła przędzę;

Parę jej wiosen jeszcze przeżyć trzeba,

Nim małżeńskiego zakosztuje chleba.

Z młodszych bywały nieraz szczęsne matki.

Lecz prędko więdną przedwczesne mężatki.

Ziemia schłonęła wszystkie me nadzieje:

Oprócz tej jednej; Córka, Dziecko, Ojciecona jest, Parysie,

Przyszłą, jedyną moich ziem dziedziczką.

Staraj się jednak, skarb sobie jej serce,

Chęć ma z jej chęcią nie będzie w rozterce;

Jeśli cię przyjmie, głos ojca w tym względzie

Jej pozwolenia echem tylko będzie.

ObyczajeDaję dziś wieczór, na który niemało

Gości sprosiłem; gdyby ci się dało

Być jednym więcej, w nader miły sposób

Zwiększyłbyś przez to zbiór miłych mi osób.

W biednym mym domu, jednocześnie z nocą,

Takie dziś gwiazdy ziemskie zamigocą,

Że od ich blasku blask niebieski zblednie.

Uciechy, młodym ludziom odpowiednie,

Podobne do tych, jakie kwiecień sprawia,

Gdy w starym progu zimy się pojawia;

Takie uciechy, w całej swojej mocy,

Wśród hożych dziewic staną się tej nocy

Udziałem twoim w domu Kapuletów.

Przyjdź, przejrz[18] i wybierz sobie z tych bukietów

Kwiat najpiękniejszy. I mój kwiat tam luby

Wejdzie do liczby, choć nie do rachuby.

Idźmy.

A wasze obejdź w krąg Weronę,

Wynajdź osoby tu wyszczególnione

I powiedz każdej: że mój dom otworem

Na ich usługi stanie dziś wieczorem.

Tak, bracie, płomień spędza się płomieniem[19],

Ból dawny nowym leczy się cierpieniem;

Kręć się na odwrót, gdy masz zawrót głowy;

Klin wyrugujesz, klin wbijając nowy;

Zaczerpnij nowej zarazy do łona,

A jad dawniejszej niewątpliwie skona.

Liść pokrzywiany wyborny jest na to.

Na cóż to, proszę?

Na oparzeliznę;

Spróbuj no tylko.

Powiedz mi, Romeo,

Czyś ty oszalał?

CierpienieNie, nie oszalałem;

Lecz wpadłem w gorszy stan niż szalonego;

W loch się dostałem, jestem pastwą głodu,

Chłost i mąk… SługaDobry wieczór, przyjacielu.

Nawzajem, panie. Czy umiesz pan czytać?

Niestety! umiem w moim przeznaczeniu

Czytać niedolę.

Tego się bez książki

Można nauczyć; ale ja się pytam,

Czy pan pisane rzeczy umie czytać?

Małej mi rzeczy do tego potrzeba,

To jest znać tylko język i litery.

Słusznie pan mówisz, bądź–że zdrów i wesół.

Czekaj no, wasze, umiem czytać.

Na tym wieczorze Kapuleta będzie

Bożyszcze twoje, piękna Rozalina,

Obok najpierwszych piękności werońskich.

Pójdź tam i okiem bezstronnym porównaj

Jej twarz z obliczem tych, które ci wskażę:

Wnet nowe bóstwo ślad dawnego zmaże.

Kobieta, Kochanek, MiłośćGdyby rzetelny mój wzrok tak fałszywe

Miał dać świadectwo, łzy, stańcie się żarem!

Wy, zalewane wciąż, a jeszcze żywe

Przezrocza, spłońcie pod kłamstwa nadmiarem!

Zatrzeć jej wdzięki! Nigdy wszechwidzące

Równej piękności nie widziało słońce.

Wielbisz ją, boś ją jedną na oboich

Ważył dotychczas szalach oczu swoich,

Lecz umieść na tej wadze kryształowej

Obok niej inną, którą ci gotowy

Będę dziś wskazać; a ręczę, że owa

Nieporównana w kąt się przed tą schowa.

Pójdę tam, ale z obojętnym okiem,

Jednej wyłącznie poić się widokiem.

Córka, Dziecko, MatkaGdzie moja córka? Idź ją tu przywołać.

Na moją cnotę do dwunastu wiosen —

Już ją wołałam. Pieszczotko, biedronko!

Julciu! pieszczotko moja! moje złotko!

Boże, zmiłuj się! Gdzież ona jest? Julciu!

Czy mnie kto wołał?

Mama.

Jestem, pani;

Co mi rozkażesz?

Słuchaj. Odejdź, Marto;

Mam z nią sam na sam coś do pomówienia.

Marto, pozostań; przychodzi mi na myśl,

Że twa obecność może być potrzebna.

Julka ma piękny już wiek, wszakże prawda?

Ba, mogę wiek jej policzyć na palcach.

Czternaście ma już lat, jak mi się zdaje.

Czternaście moich zębów w zakład stawię

(Chociaż właściwie mam ich tylko cztery),

Że jeszcze nie ma. Rychło–ż[23] będzie święto

Piotra i Pawła?

Za parę tygodni

Mniej więcej.

Mniej czy więcej, czy okrągło,

Ale dopiero w wieczór na świętego

Piotra i Pawła skończy lat czternaście.

Ona z Zuzanką, Boże, zbaw nas grzesznych!

Były rówieśne. Zuzanka u Boga —

Był–że to anioł! ale jak mówiłam,

Julcia dopiero na świętego Piotra

i Pawła[24] skończy spełna lat czternaście.

Tak, tak; pamiętam dobrze. Mija teraz

Rok jedenasty od trzęsienia ziemi[25];

Właśnie od piersi była odsądzona,

Spomiędzy wszystkich dni bożego roku

Tego jednego nigdy nie zapomnę.

Piołunem[26] sobie wtedy pierś potarłam,

Siedząc na słońcu tuż pod gołębnikiem.

Państwo byliście tego dnia w Mantui.

A co? mam pamięć? Ale jak mówiłam,

Skoro pieszczotka moja na brodawce

Poczuła gorycz, trzeba było widzieć,

Jak się skrzywiła, szarpnęła od piersi;

Gołębnik za mną: skrzyp! a ja co żywo

Na równe nogi: hyc! nie myśląc czekać,

Aż mi kto każe. Upłynęło odtąd

Lat jedenaście. Umiała już wtedy

0 własnej sile stać, co mówię, biegać,

Dyrdać. Dniem pierwej zbiła sobie czoło.

Mój mąż, świeć Panie jego duszy! podniósł

Z ziemi niebogę; był to wielki figlarz.

„Plackiem - rzekł - padasz teraz, a jak przyjdzie

Większy rozumek, to na wznak upadniesz,

Nieprawdaż, Julciu?” A ten mały łotrzyk

Jak mi Bóg miły! przestał zaraz krzyczeć

I odpowiedział: „tak”. Chociażbym żyła

Tysiąc lat, nigdy tego nie zapomnę.

„Nieprawdaż, Julciu - rzekł - że padniesz wznak?”

A mały urwis[27] odpowiedział: „tak”.

Dość tego, Marto, skończ już tę historię.

Proszę cię.

Dobrze, miłościwa pani.

Ale nie mogę wstrzymać się od śmiechu,

Kiedy przypomnę sobie, jak to ona

Przestała krzyczeć i odpowiedziała:

„Tak”. Miała jednak guz jak kurze jaje,

Siniec porządny i płakała gorzko;

Ale gdy mąż mój rzekł: „Plackiem dziś padasz,

A jak dorośniesz, to na wznak upadniesz,

Nieprawdaż Julciu?”, tak i niebożątko

Zaraz ucichło i odrzekło: „tak”.

Ucichnij też i ty, proszę cię, nianiu.

Jużem ucichła przecie. Pan Bóg z tobą!

Ty jesteś perłą ze wszystkich niemowląt,

Jakie karmiłam. Gdybym jeszcze mogła

Patrzeć na twoje zamęście!…

MałżeństwoZamęście!

To jest punkt właśnie, o którym chcę mówić.

Powiedz mi, Julio, co myślisz i jakie

Są chęci twoje we względzie małżeństwa?

O tym zaszczycie jeszcze nie myślałam.

O tym zaszczycie! Gdybym nie ja była

Twą karmicielką, rzekłabym, żeś mądrość

Wyssała z mlekiem.

Kobieta, Małżeństwo, ObyczajeMyśl–że o tym teraz.

Młodsze od ciebie dziewczęta z szlachetnych

Domów w Weronie wcześnie stan zmieniają;

Ja sama byłam już matką w tym wieku,

W którym tyś jeszcze panną. Krótko mówiąc,

Waleczny Parys stara się o ciebie.

To mi kawaler! panniuniu, to brylant

Taki kawaler: chłopiec gdyby z wosku[28]!

Nie ma w Weronie równego mu kwiatu.

Co to, to prawda: kwiat to, kwiat prawdziwy.

Cóż, Julio? Będziesz mogła go kochać?

Dziś w wieczór ujrzysz go wśród naszych gości.

Wczytaj się w księgę jego lic, na których

Pióro piękności wypisało miłość;

Przypatrz się jego rysom, jak uroczo,

Zgodnie się schodzą z sobą i jednoczą;

A co w tej księdze wyda ci się mrocznym,

To w jego oczach stanieć się widocznym.

Do upięknienia tej, zaprawdę rzadkiej,

Edycji męża brak tylko okładki.

Roślina w ziemi, ryba w wodzie żyje;

Miło, gdy piękną treść piękny wierzch kryje;

I tym wspanialsza, tym więcej jest warta

Złota myśl w złotej oprawie zawarta.

Tak więc z nim wszystką jego właść[29] posiędziesz

I w niczym sama ujmy mieć nie będziesz.

Ujmy? Ba, owszem przyrost, boć to przecie

Zawżdy z mężczyzną przybywa kobiecie.

Chcesz–że go? powiedz krótko, węzłowato.

Zobaczę, jeśli patrzenia dość na to;

Nie głębiej jednak myślę w tę rzecz wglądać,

Jak tobie, pani, podoba się żądać.

ObyczajeMamy–ż przy wejściu z przemową wystąpić[30]

Czy też po prostu wejść?

Wyszły już z mody

Te ceremonie; nie będziemy z sobą

Wiedli Kupida z opaską na skroni,

Łuk malowany z gontu niosącego

I straszącego dziewczęta jak ptaki,

Ani też owych prawili oracji,

Mdło za suflerem cedzonych na wstępie.

Niech sobie o nas pomyślą, co zechcą;

Wejdziem, pokręcim się[31] i znikniem potem.

Kręćcie się, kiedy chcecie, jam do tego

Dziś niesposobny.

Kochany Romeo,

Musisz potańczyć także.

Cierpienie, MiłośćNie, doprawdy.

Wy macie lekkie trzewiki, to tańczcie;

Mnie ołów serce tłoczy, ledwie mogę

Ruszyć się z miejsca.

Zakochany jesteś;

Pożycz strzelistych od Kupida skrzydeł

I wznieś się nimi nad poziomą sferę.

Nie mnie, tkniętemu srodze jego strzałą,

Strzeliście wzbijać się na jego skrzydłach;

Nie mnie się wznosić nad poziom, co nosząc

Brzemię miłości, na poziom upadam.

A gdybyś upadł z nią, ją byś obrzemił[32].

Tak delikatną rzecz przygniótłbyś srodze.

Nazywasz miłość rzeczą delikatną?

Zbyt, owszem, twarda, szorstka i koląca.

Twarda–li dla cię, bądź i dla niej twardy;

Kol ją, gdy kole, a zwalisz ją łatwo.

MaskaHola! podajcie mi na twarz pokrowiec!

Maskę na maskę!

Niechaj sobie teraz

Ciekawe oko nicuje mą szpetność!

Ta larwa[33] za mnie będzie się rumienić.

Idźmy, panowie; zadzwońmy[34], a potem

Ostro już tylko polećmy się nogom.

Niech trzpioty łechcą nieczułą posadzkę!

Pochodni dla mnie! bom ja dziś skazany[35],

Jak ów pachołek, co świeci swej pani,

Stać nieruchomie i martwym być widzem.

Stój, jak chcesz, byleś tylko nie stał o to[36],

Co cię tak martwi, a w czym (z całym winnym

Uszanowaniem dla twojej miłości),

Jak w błocie, widzę, po uszy zagrzązłeś.

Nuże, nie palmy świec w dzień.

Palmy–ż teraz.

Bo noc jest.

Mniemam, panie, że czas tracąc

Zarówno psujem świece bez potrzeby,

Jak w dzień je paląc. Przyjmij tę uwagę;

Bo w niej pięć razy więcej jest logiki

Niż w naszych pięciu zmysłach.

Uważamy

Za rzecz stosowną pójść tam na ten festyn,

Chociaż logiki w tym nie ma.

Dlaczego?

SenMiałem tej nocy marzenie.

Ja także;

Cóż ci się śniło?

To, że marzyciele

Najczęściej zwykli kłamać.

Przez sen w łóżku,

Gdy w gruncie marzą o rzeczach prawdziwych.

Snadź[37] się królowa Mab[38] widziała z tobą;

Ta, co to babi wieszczkom i w postaci

Kobietki mało co większej niż agat

Na wskazującym palcu aldermana[39],

Ciągniona cugiem drobniuchnych atomów,

Tuż, tuż śpiącemu przeciąga pod nosem.

Szprychy jej wozu z długich nóg pajęczych,

Osłona z lśniących skrzydełek szarańczy;

Sprzężaj[40] z plecionych nitek pajęczyny;

Lejce z wilgotnych księżyca promyków[41];

Bicz z cienkiej żyłki na świerszcza szkielecie;

A jej forszpanem[42] mała, szara muszka

Przez pół tak wielka[43] jak ów krągły owad,

Co siedzi w palcu leniwej dziewczyny;

Wozem zaś próżny laskowy orzeszek;

Dzieło wiewiórki lub majstra robaka,

Tych z dawien dawna akredytowanych

Stelmachów[44] wieszczek. W takich to przyborach

Co noc harcują po głowach kochanków,

Którzy natenczas marzą o miłości;

Albo po giętkich kolanach dworaków,

Którzy natenczas o ukłonach marzą;

Albo po chudych palcach adwokatów,

Którym się wtedy roją honoraria;

Albo po ustach romansowych damul,

Którym się wtedy marzą pocałunki;

Często atoli Mab na te ostatnie

Zsyła przedwczesne zmarszczki, gdy ich oddech

Za bardzo znajdzie cukrem przesycony.

Czasem też wjeżdża na nos dworakowi:

Wtedy śnią mu się nowe łaski pańskie;

KsiądzCzasem i księdza plebana odwiedzi,

Gdy ten spokojnie drzemie, i ogonem

Dziesięcinnego wieprza[45] w nos go łechce:

Wtedy mu nowe śnią się beneficja[46]

ŻołnierzCzasem wkłusuje na kark żołnierzowi:

Ten wtedy marzy o cięciach i pchnięciach,

O szturmach, breszach [47], o hiszpańskich klingach

Czy o pucharach, co mają pięć sążni[48];

Wtem mu zatrąbi w ucho: nasz bohater

Truchleje, zrywa się, klnąc zmawia pacierz

I znów zasypia. KobietaTaka jest Mab: ona,

Ona to w nocy zlepia grzywy koniom

I włos ich gładki w szpetne kudły zbija,

Które rozczesać niebezpiecznie; ona

Jest ową zmorą, co na wznak leżące

Dziewczęta dusi i wcześnie je uczy

Dźwigać ciężary, by się z czasem mogły

Zawołanymi stać gospodyniami.

Ona to, ona…

Skończ już, skończ, Merkucjo,

Marzenie, WiatrPrawisz o niczym.

Prawię o marzeniach,

Które w istocie niczym innym nie są

Jak wylęgłymi w chorobliwym mózgu

Dziećmi fantazji; ta zaś jest pierwiastku

Tak subtelnego właśnie jak powietrze;

Bardziej niestała niż wiatr, który już to

Mroźną całuje północ, już to z wstrętem

Rzuca ją, dążąc w objęcia południa.

Coś ten wiatr zawiał, zdaje się, i na nas,

Wieczerza stoi, spóźnimy się na nią.

Boję się, czyli nie przyjdziem za wcześnie;

Bo moja dusza przeczuwa, że jakieś

Nieszczęście, jeszcze wpośród gwiazd wiszące,

Złowrogi bieg swój rozpocznie od daty

Uciech tej nocy i kres zamkniętego

W mej piersi, zbyt już nieznośnego, życia

Przyśpieszy jakimś strasznym śmierci ciosem.

Lecz niech Ten, który ma ster mój w swym ręku,

Kieruje moim żaglem! Dalej! Idźmy!

Uderzcie w bębny!

Obyczaje, Starość, MłodośćWitaj, cna młodzi! KobietaWolne od nagniotków

Damy rachują na waszą ruchawość,

Śliczne panienki, któraż z was odmówi

Stanąć do tańca? O takiej wręcz powiem,

Że ma nagniotki. A co? Tom was zażył!

Dalej, panowie! I ja kiedyś także

Maskę nosiłem i umiałem szeptać

W ucho pięknościom jedwabne powieści,

Co szły do serca; przeszło to już, przeszło.

Nuże, panowie! Grajki, zaczynajcie!

Miejsca! rozstąpmy się! dalej, dziewczęta!

Hej! więcej światła! Wynieście te stoły[51]!

I zgaście ogień, bo zbyt już gorąco.

StarośćSiadaj–że, siadaj, bracie Kapulecie[52]!

Dla nas dwóch czasy pląsów już minęły.

Jakże to dawno byliśmy obydwaj

Po raz ostatni w maskach?

Będzie temu

Lat ze trzydzieści.

Co? Co! Nie tak dawno

Było to, pomnę, na godach Lucencja;

Na te Zielone Świątki, da Bóg dożyć,

Będzie dwadzieścia pięć lat.

Dawniej, dawniej,

Wszak już syn jego jest trzydziestoletni.

Co mi waść prawisz? Przede dwoma laty

Syn jego nie był jeszcze pełnoletni.

Miłość, KochanekCo to za dama, co w tej chwili tańczy

Z tym kawalerem?

Nie wiem, jaśnie panie.

Kobieta, NocOna zawstydza świec jarzących blaski;

Piękność jej wisi u nocnej opaski[53]

Jak drogi klejnot u uszu Etiopa.

Nie tknęła ziemi wytworniejsza stopa.

Jak śnieżny gołąb wśród kawek tak ona

Świeci wśród swoich towarzyszek grona.

Zaraz po tańcu przybliżę się do niej

I dłoń mą uczczę dotknięciem jej dłoni.

Kochał–żem dotąd? O! zaprzecz, mój wzroku!

Boś jeszcze nie znał równego uroku.

Sądząc po głosie, z Montekich to któryś.

Daj no mi rapir, chłopcze. HonorJak się waży

Ten łotr tu wchodzić i kłamaną larwą

Szyderczo naszej urągać zabawie?

KrewNa krew szlachetną, co mi wzdyma serce,

Nie będzie grzechu, jeśli go uśmiercę.

Tybalcie, co ci to? Czego się zżymasz?

Konflikt, WrógUjmy tej, stryju, pewno nie wytrzymasz:

Jeden z Montekich, twych śmiertelnych wrogów,

Śmie tu znieważać gościnność twych progów.

Czyż to Romeo?

Tak, ten to nikczemnik.

Gość, Obyczaje, Wróg, ZabawaDaj mu waść pokój, nie wychodzi przecie

z granic wytkniętych dobrym wychowaniem

I prawdę mówiąc, cała go Werona

Ma za młodzieńca pełnego przymiotów;

Nie chciałbym za nic w świecie w moim domu

Czynić mu krzywdy. Uspokój się zatem,

Miły synowcze, nie zważaj na niego,

Taka ma wola; jeśli ją szanujesz,

Okaż uprzejmość i spędź precz z oblicza

Ten mars niezgodny z weselem tej doby.

Taki gość w domu nabawia choroby;

Nie ścierpię go tu.

Chcę go mieć cierpianym.

Cóż to, zuchwalcze? Mówię, że chcę! Cóż to?

Czy ja tu jestem, czy waść jesteś panem?

Waść go tu nie chcesz ścierpieć! Boże odpuść!

Waść mi chcesz gości porozpędzać? kołki

Na łbie mi strugać? przewodzić w mym domu?

Stryju, to hańba!

Cicho! burdą[54] jesteś.

Z tą porywczością doigrasz się waszmość.

Zawsze mi musisz się sprzeciwiać! — Brawo,

Kochana młodzi! — Urwipołeć z waści!

Siedź cicho albo… Hola! Więcej światła! —

Ja cię uciszę. Patrz go! — Żwawo, chłopcy!

Gniew dobrowolny z flegmą przymuszoną

Na krzyż się schodząc wstrząsają mi łono.

Muszę ustąpić; wkrótce się atoli

W gorzką żółć zmieni ta słodycz wbrew woli.

MiłośćJeśli dłoń moja, co tę świętość trzyma,

Bluźni dotknięciem: zuchwalstwo takowe

Odpokutować usta me gotowe

Pocałowaniem pobożnym pielgrzyma.

Mości pielgrzymie, bluźnisz swojej dłoni,

Która nie grzeszy zdrożnym dotykaniem;

Jest–li ujęcie rąk pocałowaniem,

Nikt go ze świętych pielgrzymom nie broni.

Nie mają–ż święci ust tak jak pielgrzymi?

Mają ku modłom lub kornej podzięce.

Niechże ich usta czynią to co ręce;

Moje się modlą, przyjm modły ich, przyjmij.

Niewzruszonymi pozostają święci,

Choć gwoli modłów niewzbronne ich chęci.

Ziść więc cel moich, stojąc niewzruszenie.

I z ust swych moim daj wziąć rozgrzeszenie.

Moje więc teraz obciąża grzech zdjęty.

Z mych ust? O! grzechu, zbyt pełen ponęty!

Niechże go nazad rozgrzeszony zdejmie!

Pozwól.

Jak z książki całujesz pielgrzymie.

Panienko, jejmość pani matka prosi.

Któż jest jej matką?

SługaJej matką? Bajbardzo!

Nikt inny, jeno pani tego domu;

I dobra pani, mądra a cnotliwa.

Ja byłam mamką tej, coś z nią pan mówił.

Smaczny by kąsek miał, kto by ją złowił.

Konflikt, WrógA więc Kapulet! O dolo zbyt sroga!

Życie me jest więc w ręku mego wroga.

Wychodźmy, wieczór dobiega już końca.

Niestety! z wschodem dla mnie zachód słońca.

Ejże, panowie, pozostańcie jeszcze;

Mają nam wkrótce dać małą przekąskę[56].

Chcecie koniecznie? Muszę więc ustąpić.

Dzięki wam, mili panowie i panie.

Dobranoc. Światła! Idźmyż spać.

Braciszku,

Zapóźniliśmy się; idę wypocząć.

Czy nie wiesz, nianiu, kto to jest ten pan?

Ten,tu?

To syn starego Tyberia.

A tamten,

Co właśnie ku drzwiom zmierza?

To podobno

Młody Petrycy.

A ów, tam na prawo,

Co nie chciał tańczyć?

Nie wiem.

Spytaj, proszę,

Jak się nazywa. Jeżeli żonaty,

Całun mnie czeka zamiast ślubnej szaty.

Zwie się Romeo, jest z rodu Montekich,

Synem waszego największego wroga.

Konflikt, Miłość, Nienawiść, WrógJako obcego za wcześnie ujrzałam!

Jako lubego za późno poznałam!

Dziwny miłości traf się na mnie iści,

Że muszę kochać przedmiot nienawiści.

Co to jest? co to takiego?

To wiersze,

Których mię jeden tancerz dziś nauczył.

Pójdź spać, waćpanna.

Dalej! dalej!

Wołają pannę i pusto już w sali.

Mam–że iść dalej, gdy tu moje serce?

Cofnij się, ziemio, wynajdź sobie centrum![58]

Romeo! bracie! Romeo!

Ma rozum;

Powietrze chłodne, więc dyrnął do łóżka.

Pobiegł tą drogą i przelazł przez parkan.

Wołaj, Merkucjo!

Użyję nań zaklęć;

Romeo! gachu! cietrzewiu! wariacie[59]!

Ukaż się w lotnej postaci westchnienia,

Powiedz choć jeden wiersz, a dość mi będzie;

Jęknij: ach! połącz w rym: kochać i szlochać;

Szepnij Wenerze jakie piękne słówko;

Daj jaki nowy epitet ślepemu

Jej synalkowi, co tak celnie strzelał

Za owych czasów, gdy król Kofetua

W zaloty chodził do córki żebraczej[60].

Nie słucha; ani piśnie, ani trunie[61]

Zdechł robak[62], muszę zakląć go inaczej.

Klnę cię na żywe oczy Rozaliny,

Na jej wysokie czoło, krasne usta,

Wysmukłe nóżki i toczone biodra

Z przyległościami, abyś się przed nami

W właściwej sobie postaci ukazał.

Gniewać się będzie, jeśli cię usłyszy.

Co się ma gniewać? Mógłby się rozgniewać,

Gdyby za sprawą mojego zaklęcia

W zaczarowane koło jego pani[63]

Inny duch wkroczył i stał tam dopóty,

Dopóki by go nie zmogła: to byłby

Powód do uraz; moja inwokacja

Jest przyjacielska i godziwa razem,

Bo wywołuje w imię jego pani

Jego jedynie naturalną postać.

MiłośćPójdź! skrył się owdzie pomiędzy drzewami,

By się tam zbratał z tajemniczą nocą[64] —

Ślepym w miłości ciemność jest najmilsza.

Kobieta, KochanekMożeż[65] w cel trafić miłość będąc ślepą?

Teraz usiądzie sobie pod jabłonką

I będzie wzdychał, by jego kochanka

Była owocem, który młode panny,

Kiedy są same — nazywają figą.

Oby, Romeo, była, oby była

Taką otwartą figą, a ty chłopcze,

Obyś był gruszką! Dobranoc, Romeo!

Idę lec w moim łóżku za kotarą,

Bo to polowe[66] tu dla mnie za chłodne.

Czy idziesz także?

Idę; próżno szukać

Takiego, co być nie chce znaleziony.

Cierpienie, Kochanek, MiłośćDrwi z blizn, kto nigdy nie doświadczył rany.

Lecz cicho! ŚwiatłoCo za blask strzelił tam z okna!

Ono jest wschodem, a Julia jest słońcem!

Wnijdź, cudne słońce, zgładź zazdrosną lunę,

Która aż zbladła z gniewu, że ty jesteś

Od niej piękniejsza; o, jeśli zazdrosna,

Nie bądź jej służką! Jej szatkę zieloną

I bladą noszą jeno głupcy[67]. Zrzuć ją!

To moja pani, to moja kochanka!

O! gdyby mogła wiedzieć, czym jest dla mnie!

Przemawia, chociaż nic nie mówi; cóż stąd?

Jej oczy mówią, oczom więc odpowiem.

Za śmiały jestem; mówią, lecz nie do mnie.

Gwiazda, OkoDwie najjaśniejsze, najpiękniejsze gwiazdy

Z całego nieba, gdzie indziej zajęte,

Prosiły oczu jej, aby zastępczo

Stały w ich sferach, dopóki nie wrócą.

Lecz choćby oczy jej były na niebie,

A owe gwiazdy w oprawie jej oczu:

Blask jej oblicza zawstydziłby gwiazdy

Jak zorza lampę; gdyby zaś jej oczy

Wśród eterycznej zabłysły przezroczy,

Ptaki ocknęłyby się i śpiewały,

Myśląc, że to już nie noc, lecz dzień biały.

Patrz, jak na dłoni smutnie wsparła liczko!

O! gdybym mógł być tylko rękawiczką,

Co tę dłoń kryje!

Ach!

Cicho! coś mówi.

Anioło! mów, mów dalej, uroczy aniele;

bo ty mi w noc tę tak wspaniale świecisz

jak lotny goniec niebios rozwartemu

od podziwienia oku śmiertelników,

które się wlepia w niego, aby patrzeć,

jak on po ciężkich chmurach się przesuwa

i po powietrznej żegluje przestrzeni.

Konflikt, Krew, Miłość, RodzinaRomeo! Czemuż ty jesteś Romeo!

Wyrzecz się swego rodu, rzuć tę nazwę!

Lub jeśli tego nie możesz uczynić,

To przysiąż wiernym być mojej miłości,

A ja przestanę być z krwi Kapuletów.

Mam–że przemówić czy też słuchać dalej?

Konflikt, Miłość, Rodzina, Pozory, PrawdaNazwa twa tylko jest mi nieprzyjazna,

Boś ty w istocie nie Montekim dla mnie.

Jest–że Monteki choćby tylko ręką,

Ramieniem, twarzą, zgoła jakąkolwiek

Częścią człowieka? O! weź inną nazwę!

Czymże jest nazwa? To, co zowiem różą,

Pod inną nazwą równie by pachniało;

Tak i Romeo bez nazwy Romea

Przecież by całą swą wartość zatrzymał.

KochanekRomeo! porzuć tę nazwę, a w zamian

Za to, co nawet cząstką ciebie nie jest,

Weź mię, ach! całą!

Biorę cię za słowo:

Zwij mię kochankiem, a krzyżmo[68] chrztu tego

Sprawi, że odtąd nie będę Romeem.

Ktoś ty jest, co się nocą osłaniając,

Podchodzisz moją samotność?

Z nazwiska

Nie mógłbym tobie powiedzieć, kto jestem;

Nazwisko moje jest mi nienawistne,

Bo jest, o! święta, nieprzyjazne tobie;

Zdarłbym je, gdybym miał je napisane.

Jeszcze me ucho stu słów nie wypiło

Z tych ust, a przecież dźwięk już ich mi znany.

Jest żeś Romeo, mów? jest żeś Monteki?

Nie jestem ani jednym, ani drugim,

Jedno–li z dwojga jest niemiłe tobie.

Jak żeś tu przyszedł, powiedz, i dlaczego?

Mur jest wysoki i trudny do przejścia,

A miejsce zgubne; gdyby cię kto z moich

Krewnych tu zastał…

MiłośćNa skrzydłach miłości

Lekko, bezpiecznie mur ten przesadziłem,

OdwagaBo miłość nie ma żadnych tam i granic;

A co potrafi, na to się i waży;

Krewni więc twoi nie trwożą mię wcale.

Zabiliby cię, gdyby cię ujrzeli.

Ach! więcej groźby leży w oczach twoich

Niż w ich dwudziestu mieczach; patrz łaskawie,

A będę silny przeciw ich gniewowi.

Na Boga! niech cię oni tu nie ujrzą!

Ciemny płaszcz nocy skryje mię przed nimi.

Lecz niech mię znajdą, jeśli ty mię kochasz.

Lepszy kres życia skutkiem ich niechęci

Niż przedłużony zgon w braku twych uczuć.

Kto ci dopomógł znaleźć to ustronie?

Miłość, co mi go doradziła szukać;

Ona mi instynkt, ja jej oczy dałem.

Nie jestem sternik, gdybyś jednak była

Równie daleko jak ów brzeg, którego

Morze najdalsze podmywa krawędzie,

Śmiało po taki klejnot bym popłynął.

Gdyby nie ciemność, co mi twarz maskuje,

Widziałbyś na niej rozlany rumieniec

Po tym, co z ust mych słyszałeś tej nocy.

Rada bym form się trzymać, rada cofnąć

To, co wyrzekłam; ale precz, udanie!

MiłośćCzy ty mię kochasz? Wiem, że powiesz: tak jest;

I ja–ć uwierzę; Mężczyznamimo przysiąg jednak

Możesz mię zawieść. Z wiarołomstwa mężczyzn

Śmieje się, mówią, Jowisz. O! Romeo!

Jeśli mię kochasz, wyrzecz to rzetelnie;

Lecz jeśli masz mię za podbój zbyt łatwy,

To zmarszczę czoło i przewrotną będę,

I na miłosne twoje oświadczenia

Powiem: nie, w innym razie za nic w świecie.

Za czuła może jestem, o! Monteki,

Stąd możesz sądzić me obejście płochym;

Ufaj mi jednak, będę ja wierniejsza

Od tych, co bieglej umieją się drożyć[69].

Byłabym ja się była, prawdę mówiąc,

Także drożyła, gdybyś był tajnego

Głosu miłości mojej nie podchwycił.

Nie wiń mię przeto ani też przypisuj

Płochości tego wylania mych uczuć,

Które zdradziła noc ciemna.

Księżyc, PrzysięgaO! Julio,

Przysięgam na ten księżyc, co wspaniale

Powleka srebrem tamtych drzew wierzchołki…

O! nie przysięgaj na księżyc, bo księżyc

Co tydzień zmienia kształt swej pięknej tarczy;

I miłość twoja po takiej przysiędze

Mogłaby również zmienną się okazać.

Na cóż mam przysiąc?

Nie przysięgaj wcale;

Lub wreszcie przysiąż na samego siebie:

Na ten uroczy przedmiot mych uwielbień,

To ci uwierzę.

Jeśli szczera miłość

Mojego serca…

Daj pokój przysięgom.

Lubo się cieszę z twojej obecności,

Te nocne śluby nie cieszą mnie jakoś,

Za nagłe one są, za nierozważne,

Podobne niby do blasku, co znika,

Nim człowiek zdąży powiedzieć: „Błysnęło”.

Dobranoc, luby! Oby nam ten wonny

Miłości pączek przyniósł kwiat niepłonny!

Bądź zdrów! i zaśnij z tak błogim spokojem,

Jaki, z twej łaski, czuję w sercu mojem.

Także mam odejść nie zaspokojony?

Jakiegoż więcej chcesz zaspokojenia?

Zamiany twoich zapewnień za moje.

Jużem ci dała je, nimeś zażądał;

Rada bym jednak one mieć na powrót.

Chciałaż byś cofnąć je? Dlaczego? luba!

Ażebym mogła oddać ci je znowu.

A przecież jest to żądanie zbyteczne;

Miłość, WodaBo moja miłość równie jest głęboka

Jak morze, równie jak ono bez końca;

Im więcej ci jej udzielam, tym więcej

Czuję jej w sercu.

Wołają mię. — Zaraz.

Bądź zdrów, kochanku drogi! — Zaraz, zaraz.

— Najmilszy, pomnij być stałym! — Zaczekaj,

Zaczekaj trochę, powrócę za chwilę.

Błogosławiona, o! błogosławiona

Po dwakroć nocy! Ale czy to wszystko,

Dziejąc się w nocy nie jest marą tylko?

Co tak lubego może–ż być istotnym?

Jeszcze słów parę, a potem dobranoc,

Drogi Romeo! jeśli twoja skłonność

Jest prawą, twoim zamiarem małżeństwo:

To mię uwiadom jutro przez osobę,

Którą do ciebie przyślę, gdzie i kiedy

Zechcesz dopełnić obrzędu; a wtedy

Całą mą przyszłość u nóg twoich złożę

I w świat za tobą pójdę w imię boże.

Panienko!

Idę. — Lecz jeśli mię zwodzisz,

To cię zaklinam…

Julciu!

Zaraz idę.

— Jeśli mię zwodzisz, o! to cię zaklinam,

Skończ te zabiegi i zostaw mię żalom.

— Jutro więc przyślę.

Jak pragnę zbawienia…

Po tysiąc razy dobranoc.

Po tysiąc

Razy niedobra tam, gdzie ty nie świecisz.

Jak żak, gdy rzuca książkę, tak kochanek

Do celu swego pospiesza wesoły;

A gdy nadejdzie z kochanką rozstanek[70],

Wlecze się smutnie, jak ów żak do szkoły.

Pst! pst! Romeo! O, gdybym mieć mogła

Głos sokolnika, by tego maiża[71]

Nazad przywołać! Przymus jest ochrypły,

Nie może głośno mówić[72], gdyby nie to,

Wstrząsłabym[73] góry, gdzie się echo kryje,

I głos bym jego zrobiła chrapliwszy

Niż mój od rozbrzmień imienia Romeo!

Dusza, DźwiękMoja to dusza dzwoni imię moje,

Jak srebrny dźwięk ma nocą głos kochanki!

I jest–że słodsza muzyka na świecie?

Romeo!

Luba!

O której godzinie

Jutro mam przysłać?

O dziewiątej.

Dobrze.

Dwudziestoletni to termin. Nie pomnę,

Po com tu ciebie znowu przywołała.

Pozwól mi czekać, aż sobie przypomnisz.

Zapomnę znowu, po co czekasz, pomnąc

O twojej tylko lubej obecności.

A ja wciąż czekać będę, abyś ciągle

Zapominała, sam zapominając,

Że mam gdzie inny dom jak tutaj.

Ptak, RozstanieWkrótce

Dnieć będzie: rada bym, żebyś już odszedł;

Nie dalej jednak jak ów biedny ptaszek,

Co go swawolna dziewka z rąk wypuszcza

I wnet, zazdroszcząc mu krótkiej wolności,

Jak niewolnika trzymanego w więzach

Jedwabnym sznurkiem przyciąga na powrót.

Chciałbym być biednym ptaszkiem w twoim ręku.

O! ja bym zbytkiem pieszczot cię zabiła.

Dobranoc, luby! jeszcze raz dobranoc!

Smutek rozstania tak bardzo jest miły,

Że by dobranoc wciąż usta mówiły.

Sen na twe oczy, pokój w pierś niech spłynie;

Obym był nimi w tej błogiej godzinie!

Spieszę do ojca Laurentego celi,

On mi pomocy i rady udzieli.

Szary poranek spędza mrok ponury

Pasami światła znacząc wschodnie mury

I noc się na bok chyli jak pijana

Z dróg dnia ubitych kołami Tytana[74].

Nim oko słońca pełnym blaskiem strzeli,

Rosę wypije i świat rozweseli,

Natura, Rośliny, Ziemia, Matka, GróbMuszę uzbierać w ten koszyk z sitowia

Roślin tak zbawczych, jak zgubnych dla zdrowia,

Ziemia jest matką natury i grobem,

Grzebie i życia obdziela zasobem.

I mnóstwo dzieci jej łona widzimy

Ciągnących pokarm z jej piersi rodzimej;

Niejedno w skutkach swoich wyśmienite,

Każde do czegoś, wszystko rozmaite.

O! moc to pełna cudów, co się mieści

W sokach ziół, krzewów, w martwej kruszców treści!

Obraz świataBo nie ma rzeczy tak podłych na ziemi,

Aby nie mogły stać się przydatnemi;

Ni tak przydatnych, aby zamiast służyć

Nie zaszkodziły pod wpływem nadużyć.

Wszakże i cnota może zajść w bezdroże,

A błąd się czynem uszlachetnić może.

Kondycja ludzka, RoślinyW mdłym kwiatku, w ziółku jednym i tym samem

Ma nieraz miejsce jad wespół z balsamem,

Co zmysły razi i to, co im sprzyja,

Bo jego zapach rzeźwi; smak zabija.

Podobnie sprzeczna i w człowieku gości

Dwójca pierwiastków: dobroci i złości;

A kędy górę gorsza weźmie strona,

Tam śmierć przychodzi i roślina kona.

Dzień dobry, ojcze mój.

Benedicite![75]

Cóż to za ranny głos tak mnie pozdrawia!

Młodość, Starość, SenMłody mój synu, zły to znak, kto łoże

Próżne zostawia o tak wczesnej porze.

Troska odbywa straż w oczach starego,

A sen tych mija, których troski strzegą;

Ale gdzie czerstwa, wolna od kłopotów

Młódź głowę złoży, sen zawżdy przyjść gotów.

To więc tak ranne tu przybycie zdradza

Jakiś niepokój, któremu snu władza

Ulec musiała. Czy tylko się kładłeś?

Możeś do łóżka i nie zajrzał[76]?

Zgadłeś;

Milej niż w łóżku przeszły mi godziny.

Grzeszniku, pewnieś był u Rozaliny.

U Rozaliny? Nie, ojcze; to imię

W pamięci mojej wiecznym snem już drzemie.

Brawo, mój synu! Lecz gdzieżeś to bywał?

Zaraz ci powiem: próżno byś zgadywał;

Konflikt, MiłośćByłem na balu w domu mego wroga,

Gdziem został ranny, lecz zbójczyni sroga

Czuje cios wzajem przeze mnie zadany,

Tak że na nasze obopólne rany

Święty wpływ tylko twej, ojcze, opieki

Poradzić zdoła i dać zbawcze leki.

Po chrześcijańsku, jak widzisz, przemawiam,

Skoro się nawet za mym wrogiem wstawiam.

Mów jaśniej, synu; zagadkowa spowiedź,

Dwuznaczną także znajduje odpowiedź.

Kobieta, Małżeństwo, MiłośćDowiedz się zatem, że anioł kobieta,

Którąm ukochał, jest z krwi Kapuleta.

Jego to dziecko i nadzieja cała;

Jak ja ją, tak mnie ona ukochała.

I do jedności, która nas już splata,

Brakuje tylko, byś nas ty dla świata

Stułą zjednoczył. Gdzie, o jakiej dobie

Dozgonną miłość przysięgliśmy sobie,

Powiem ci idąc, czcigodny kapłanie;

Błagam cię tylko, niech się to dziś stanie.

Kochanek, Młodość, Miłość, PrzemianaŚwięty Franciszku! Cóż to za przemiana!

Toż Rozalina, owa ukochana,

Niczym już dla cię? Miłość więc młodzieży

W oczach jedynie, a nie w sercu leży?

Jezus! Maryja! Ileż to solanki

Ściekło z twych oczu dla owej kochanki!

I nadaremnie, bowiem twe zapały

Wciąż zalewane, wciąż się powiększały.

Jeszcze twych westchnień nie rozwiał Fawoni[77];

Jeszcze twój dawny jęk w uszach mi dzwoni,

I na twych licach, bladością pokrytych,

Widoczny jeszcze ślad łez nie obmytych,

Wszystko, coś cierpiał z miłosnej przyczyny,

Cierpiałeś tylko gwoli Rozaliny.

A teraz! nie dziw, gdy mdła płeć upadnie,

Kiedy mężczyźni szwankują[78] tak snadnie[79].

Gdym kochał tamtą, takżeś nie pochwalał.

Nie, żeś ją kochał, lecz żeś za nią szalał.

Pogrześć tą miłość kazałeś.

Nie w grobie

By tę pochować, a inną wziąć sobie.

Nie łaj mnie, proszę; ta, co mi dziś luba,

Miłość mą płaci miłością cheruba;

Z tamtą inaczej było.

Bo odgadła,

Że w rzeczach serca nie znasz abecadła,

Tylko z rutyny czytasz. Rodzina, ŚlubPójdź, wietrzniku;

Do sankcji[80] tego nowego wybryku

Jeden i jeden tylko wzgląd mię skłania:

To jest, że może z tego zawiązania

Wyniknie węzeł, który wasze rody

Zawistne złączy w piękny łańcuch zgody.

O! prędzej! pilno mi!

Festina lente[81]!

Zdradne są kroki za śpiesznie podjęte.

Ta blada sekutnica Rozalina[82]

Na wariata go wnet wykieruje.

Tybalt, starego Kapuleta krewny,

Pisał do niego list.

Z wyzwaniem, ręczę.

Romeo mu odpowie.

Każdy człowiek

Piśmienny może na list odpowiedzieć.

Waćpani staniesz za murem klasztornym,

Tam ci mój człowiek przyniesie drabinkę[108]

Z sznurków skręconą, która mi w noc późną

Do szczytu mego szczęścia wstęp ułatwi.

Bądź zdrowa! Wierność twa znajdzie nagrodę,

Poleć mię swojej młodej pani.

Niech wam Bóg błogosławi! Ale, ale…

Cóż mi waćpani jeszcze powiesz?

TajemnicaCzy człowiek pański dobry do sekretu?

Bo gdzie się skrycie prowadzą układy,

Tam dwóch już, mówią, za wiele do rady.

Ręczę za niego: jest to wierność sama.

Dziewiąta biła, kiedym ją posłała;

MiłośćPrzyrzekła wrócić się za pół godziny.

Nie znalazła go może? nie, to nie to;

Słabe ma nogi. Heroldem miłości

Powinna by być myśl, która o dziesięć

Razy mknie prędzej niż promienie słońca,

Kiedy z pochyłych wzgórków cień spędzają.

Nie darmo lotne gołębie są w cugach

Bóstwa miłości i nie darmo Kupid

Ma skrzydła z wiatrem idące w zawody.

Już teraz słońce jest w samej połowie

Dzisiejszej drogi swojej; od dziewiątej

Aż do dwunastej trzy już upłynęły

Długie godziny, a jeszcze jej nie ma.

Gdyby krew miała młodą i uczucia,

Jak piłka byłaby chyżą i lekką,

I słowa moje do mego kochanka,

A jego do mnie w lot by ją popchnęły;

StarośćLecz starzy wcześnie są jakby nieżywi;

Jak ołów ciężcy, zimni, więc leniwi.

Ha! otóż idzie. I cóż, złota nianiu?

Czyś się widziała z nim? Każ odejść słudze.

Idź, stań za progiem Piotrze.

Mów, droga, luba nianiu! Ależ przebóg!

Czemu tak smutno wyglądasz? Chociażbyś

Złe wieści miała, powiedz je wesoło;

Jeśli zaś dobre przynosisz, ta mina

Fałszywy miesza ton do ich muzyki.

Tchu nie mam, pozwól mi trochę odpocząć;

Ach! moje kości! To był harc nie lada!

Weź moje kości, a daj mi wieść swoją.

Mów–że, mów prędzej, mów, nianiuniu droga.

Co za gwałt! Folguj, dlaboga, choć chwilkę,

Czyliż nie widzisz, że ledwie oddycham?

Ledwie oddychasz; kiedy masz dość tchnienia

Do powiedzenia, że ledwie oddychasz?

To tłumaczenie się twoje jest dłuższe

Od wieści, której zwłokę nim tłumaczysz;

Masz–li wieść dobrą czy złą? niech przynajmniej

Tego się dowiem, poczekam na resztę;

Tylko mi powiedz: czy jest zła, czy dobra?

Nie. Ale o tym wszystkim już wiedziałam.

Cóż o małżeństwie naszym mówił? powiedz.

Ach! jak mnie głowa boli! tak w niej łupie,

Jakby się miała w kawałki rozlecieć.

A krzyż! krzyż! biedny krzyż! niechaj waćpannie

Bóg nie pamięta, żeś mię posyłała.

Aby mi przez ten kurs śmierci przyśpieszyć.

Doprawdy, przykro mi, że jesteś słaba.

Nianiu, nianiuniu, nianiunieczku droga.

Powiedz mi, co ci mówił mój kochanek?

Mówił, jak dobrze wychowany młodzian,

Grzeczny, stateczny, a przy tym, upewniam,

Pełen zacności. Gdzie waćpanny matka?

Gdzie moja matka? Gdzież ma być? Jest w domu.

Co też nie pleciesz, nianiu, mój kochanek

Mówił, jak dobrze wychowany młodzian,

Gdzie moja matka?

O mój miły Jezu!

Takżeś mi aśćka w ukropie kąpana!

I takąż to jest maść na moje kości?

Bądź–że na przyszłość sama sobie posłem.

O męki! Co ci powiedział Romeo?

Masz pozwolenie iść dziś do spowiedzi?

Mam je.

Kochanek, RajŚpiesz więc do celi ojca Laurentego;

Tam znajdziesz kogoś, co–ć pojmie za żonę.

Jak ci jagódki pokraśniały! Czekaj!

Zaraz je w szkarłat zmienię inną wieścią:

Idź do kościoła, ja tymczasem pójdę

Przynieść drabinkę, po której twój ptaszek

Ma się do gniazdka wśliznąć, jak się ściemni.

Jak tragarz, muszę być ci ku pomocy;

Ty za to ciężar dźwigać będziesz w nocy.

Idź: trza mi zjeść co po takim zmachaniu.

Idę raj posiąść. Adieu[113], złota nianiu.

MałżeństwoOby ten święty akt był miły niebu

I przyszłość smutkiem nas nie ukarała.

Amen! lecz choćby przyszedł nawał smutku,

Nie sprzeciwważyłby on tej radości,

Jaką mię darzy jedna przy niej chwila.

Złącz tylko nasze dłonie świętym węzłem;

Niech go śmierć potem przetnie, kiedy zechce,

Dość, że wprzód będę mógł ją nazwać moją.

Gwałtownych uciech i koniec gwałtowny;

Są one na kształt prochu zatlonego[114],

Co wystrzeliwszy gaśnie. Miód jest słodki,

Lecz słodkość jego graniczy z ckliwością

I zbytkiem smaku zabija apetyt.

Miarkuj więc miłość twoją; zbyt skwapliwy

Tak samo spóźnia się jak zbyt leniwy.

Panna młodaOtóż i panna młoda. Mech najcieńszy

Nie ugiąłby się pod tak lekką stopą.

Kochankom mogłyby do jazdy służyć

Owe słoneczne pyłki, co igrają

Latem w powietrzu; tak lekką jest marność.

Czcigodny spowiedniku, bądź pozdrowion.

Romeo, córko, podziękuje tobie

Za nas obydwu.

Pozdrawiam go również,

By dzięki jego zbytnimi nie były.

O! Julio, jeśli miara twej radości

Równa się mojej, a dar jej skreślenia

Większy od mego: to osłódź twym tchnieniem

Powietrze i niech muzyka ust twoich

Objawi obraz szczęścia, jakie spływa

Na nas oboje w tym błogim spotkaniu.

Miłość, SłowoCzucie bogatsze w osnowę niż w słowa

Pyszni się z swojej wartości, nie z ozdób;

Żebracy tylko rachują swe mienie.

Mojej miłości skarb jest tak niezmierny,

Że i pół sumy tej nie zdołam zliczyć.

Pójdźcie, załatwim rzecz w krótkich wyrazach,

Nie wprzód będziecie sobie zostawieni,

Aż was sakrament z dwojga w jedno zmieni.

Oddalmy się stąd, proszę cię, Merkucjo,

KrewDzień dziś gorący, Kapuleci krążą;

Jak ich zdybiemy, nie unikniem zajścia,

Bo w tak gorące dni krew nie jest lodem.

Słowo tylko?

I samo słowo? Połącz je z czymś drugim;

Z pchnięciem na przykład.

Znajdziesz mię ku temu

Gotowym, panie, jeśli dasz okazję.

Sam ją wziąć możesz bez mego dawania.

Pan jesteś w dobrej harmonii z Romeem?

W harmonii? Masz–li nas za muzykusów!

Jeśli tak, to się nie spodziewaj słyszeć

Czego innego, jeno dysonanse.

Oto mój smyczek; zaraz ci on gotów

Zagrać do tańca. Patrzaj go! w harmonii!

Kłótnia, OkoJesteśmy w miejscu publicznym, panowie;

Albo usuńcie się gdzie na ustronie,

Albo też zimną krwią połóżcie tamę

Tej kłótni. Wszystkich oczy w nas wlepione.

Oczy są na to, ażeby patrzały;

Niech robią swoje, a my róbmy swoje.

Z panem nic nie mam do omówienia. Oto

Nadchodzi właśnie ten, którego szukam.

Jeżeli szukasz guza, mogę ręczyć,

Że się z nim spotkasz.

Romeo, nienawiść

Moja do ciebie nie może się zdobyć

Na lepszy wyraz jak ten: jesteś podły.

Tybalcie, powód do kochania ciebie,

Jaki mam, tłumi gniew słusznie wzbudzony

Taką przemową. Nie jestem ja podły;

Bądź więc zdrów. Widzę, że mię nie znasz.

Smyku.

Nie zatrzesz takim tłumaczeniem obelg

Mi uczynionych: stań więc i wyjm szpadę.

Klnę się, żem nigdy obelg ci nie czynił;

Sprzyjam ci, owszem, bardziej, niżeś zdolny

Pomyśleć o tym, nie znając powodu.

Uspokój się więc, zacny Kapulecie,

Którego imię milsze mi niż moje.

Spokojna, nędzna, niegodna submisjo[118]!

Alla stoccata[119] wnet jej kres położy.

Pójdź tu, Tybalcie, pójdź tu, dusiszczurze[120]!

Czego ten człowiek chce ode mnie?

Benwolio,

Rozdziel ich! Wstydźcie się, moi panowie!

Wybaczcie sobie. Tybalcie! Merkucjo!

Książę wyraźnie zabronił podobnych

Starć na ulicach. Merkucjo! Tybalcie!

Zranił mię. Kaduk zabierz wasze domy!

Nie wybrnę z tego. Czy odszedł ten hultaj

I nie oberwał nic?

Jesteś raniony?

Tak, tak, draśniętym trochę, ale rdzennie.

Gdzie mój paź? Chłopcze, biegnij po chirurga.

Zbierz męstwo, rana nie musi być wielka.

Zepewne, nie tak głęboka jak studnia

Ani szeroka tak jak drzwi kościelne,

Ale wystarcza w sam raz, ręczę za to

Znajdziesz mię jutro spokojnym jak trusia.

Już się dla tego świata na nic nie zdam.

Bierz licho wasze domy! Żeby taki

Pies, szczur, kot na śmierć zadrapał człowieka!

Taki cap, taki warchoł, taki ciura.

Co się bić umie jak z arytmetyki[123]!

Po kiego czorta ci się było mieszać

Między nas! Zranił mię pod bokiem twoim.

Chciałem, Bóg widzi, jak najlepiej.

Benwolio, pomóż mi wejść gdzie do domu.

Słabnę. Bierz licho oba wasze domy!

One mię dały na strawę robakom;

Będę nią, i to wnet. Kaduk was zabierz!

Przyjaźń, Rodzina, Żona, Kobieta, HonorTen dzielny człowiek, bliski krewny księcia

I mój najlepszy przyjaciel, śmiertelny

Poniósł cios za mnie; moją dobrą sławę

Tybalt znieważył; Tybalt, który nie ma

Godziny jeszcze, jak został mym krewnym.

O Julio! wdzięki twe mię zniewieściły

I z hartu zwykłej wyzuły mię siły.

ŚmierćRomeo, Romeo, Merkucjo skonał!

Mężny duch jego uleciał wysoko

Gardząc przedwcześnie swą ziemską powłoką.

LosDzień ten fatalny więcej takich wróży;

Gdy się raz zacznie złe, zwykle trwa dłużej.

Oto szalony Tybalt wraca znowu.

On żyw! W tryumfie! A Merkucjo trupem!

Precz, pobłażliwa teraz łagodności!

Płomiennooka furio, ty mną kieruj!

Tybalcie, odbierz nazad swoje „podły”;

Zwracam ci, co mi dałeś! Duch Merkucja

Wznosi się ponad naszymi głowami

Dopominając się za swoją twojej.

Ty lub ja albo oba musim legnąć.

Nikczemny chłystku, tyś mu tu był druhem,

Bądź–że i owdzie.

To się tym rozstrzygnie.

Romeo, uchodź, oddal się, uciekaj!

Rozruch się wszczyna i Tybalt nie żyje.

Nie stój jak wryty; jeśli cię schwytają,

Książę cię na śmierć skaże; chroń się zatem!

LosJestem igraszką losu!

Prędzej! prędzej!

Gdzie on? Gdzie uszedł zabójca Merkucja?

Zabójca Tybalt w którą uszedł stronę?

Tybalt tu leży.

Za mną, mości panie;

W imieniu księcia każęć[124] być posłusznym.

Gdzie są nikczemni sprawcy tej rozterki?

Dostojny książę, ja mogę objaśnić

Cały bieg tego nieszczęsnego starcia.

Oto tu leży, przez Romea zgładzon,

Zabójca twego krewnego, Merkucja.

Tybalt! Mój krewny! Syn mojego brata!

Boże! Tak marnie zgładzony ze świata!

O mości książę, błagam twej opieki,

Niech za krew naszą odda krew Monteki.

Benwolio, powiedz, kto ten spór zapalił?

Tybalt, którego Romeo powalił.

Romeo darmo przekładał, jak próżną

Była ta kłótnia, przypominał zakaz

Waszej książęcej mości, ale wszystkie

Te przedstawienia[125], uczynione grzecznie,

Spokojnym głosem, nawet w korny sposób,

Nie mogły wpłynąć na zawzięty umysł

Tybalta. Zamiast skłonić się do zgody

Zwraca morderczą stal w Merkucja piersi,

Który, podobnież uniesiony, ostrze

Odpiera ostrzem i uszedłszy śmierci,

Śle ją nawzajem Tybaltowi: ale

Bez skutku, dzięki zręczności tamtego.

Romeo woła: „Hola! przyjaciele!

Stójcie! odstąpcie!”, i ramieniem szybszym

Od słów rozdziela skrzyżowane klingi,

Wpadając między nich; lecz w tejże chwili

Cios wymierzony z boku przez Tybalta

Przeciął Merkucja życie. Tybalt zniknął:

Wkrótce atoli ukazał się znowu,

Kiedy Romeo już był zemstą zawrzał.

Starli się w okamgnieniu i nim szpadę

Wyjąć zdołałem, by wstrzymać tę zwadę,

Już mężny Tybalt wskroś poległ przeszyty

Z ręki Romea, a Romeo uszedł.

Tak się rzecz miała: jeżelim się minął[126]

Z prawdą, bodajem[127] ciężką śmiercią zginął.

RodzinaOn jest Montekich krewnym, przywiązanie

Czyni go kłamcą, nie wierz mu, o panie!

Ich tu przynajmniej ze dwudziestu było;

Dwudziestu przeciw jednemu walczyło.

Sprawiedliwości, panie! Kto śmierć zadał,

Słuszna, by śmiercią za to odpowiadał.

Tybalt ją zadał wprzód Merkucjuszowi,

Romeo jemu; któż słusznie odpowie?

Nie mój syn, panie; o, nie wyrzecz tego!

On był Merkucja najlepszym kolegą

I przyjacielem; w tym jedynie zgrzeszył,

Że Tybaltowi nieprawnie przyspieszył

Rygoru prawa.

KaraI za ten to błąd

Banitujemy[128] go na zawsze stąd.

Z bliska mię wasze dotknęły niesnaski,

Skoro mój własny dom cierpi z ich łaski;

Ale ja takie znajdę środki na nie,

Że wam spór każdy obmierzłym się stanie,

Wszelkie wykręty na nic się nie zdadzą:

Ni łzy, ni prośby winnym nie poradzą,

Uprzedzam! Niechaj Romeo ucieka,

Bo gdy schwytany będzie, śmierć go czeka.

Każcie stąd zabrać te zwłoki: SprawiedliwośćŁaskawość

Zbrodnią jest, kiedy oszczędza nieprawość.

Pędźcie, ognistokopyte rumaki[129],

Ku państwom Feba; oby nowy jaki

Faeton[130] dodał wam bodźca i rączej

Pognał was owdzie, gdzie się szlak dnia kończy!

Wierna kochankom nocy, spuść zasłonę,

By się wznieść mogły oczy w dzień spuszczone

I w te objęcia niedostrzeżonego

Sprowadź, ach! sprowadź mi Romea mego!

Miłości świeci pod twą czarną krepą

Jej własna piękność, a jeśli jest ślepą,

Tym stosowniejszy mrok dla niej. O nocy!

Cicha matrono, w ciemnej twej karocy

Przybądź i naucz mię niemym wyrazem,

Jak się to traci i wygrywa razem

Wśród gry niewinnej dwojga serc dziewiczych;

Skryj w płaszcza twego zwojach tajemniczych[131]

Krew, co mi do lic bije z głębi łona;

Aż nieświadoma miłość, ośmielona,

Za skromność weźmie czyn swej świadomości.

Przyjdź, ciemna nocy! Przyjdź, mój dniu w ciemności!

To twój blask, o mój luby, jaśnieć będzie

Na skrzydłach nocy, jak pióro łabędzie

Na grzbiecie kruka. Wstąp, o, wstąp w te progi!

Daj mi Romea, a po jego zgonie

Rozsyp go w gwiazdki! A niebo zapłonie

Tak, że się cały świat w tobie zakocha

I czci odmówi słońcu. Ach, jam sobie

Kupiła piękny przybytek miłości,

A w posiadanie jego wejść nie mogę;

Nabytą jestem także, a nabywca

Jeszcze mię nie ma! Dzień ten mi nieznośny

Jak noc, co święto jakowe poprzedza,

Niecierpliwemu dziecku, które nowe

Dostało szaty, a nie może zaraz

W nie się przystroić. A! niania kochana.

Kochanek, SłowoNiesie mi wieści o nim, a kto tylko

Wymienia imię Romea, ten boski

Ma dar wymowy. Cóż tam, moja nianiu?

Co to masz? Czy to ta drabinka, którą

Romeo przynieść kazał?

Tak, drabinka!

Dlaboga! czego załamujesz ręce?

Ach! on nie żyje, nie żyje! nie żyje!

Biada nam! biada nam! wszystko stracone!

On zginął! on nie żyje! on zabity!

Możeż być niebo tak okrutne?

Niebo

Nie jest okrutne, lecz Romeo; on to,

On jest okrutny. O Romeo! któż by

Się był spodziewał! Romeo! Romeo!

Cóżeś za szatan, że tak mię udręczasz?

Taki głos w piekle by tylko brzmieć winien.

Czyliż Romeo odjął sobie życie?

Powiedz: tak! a te trzy litery gorszy

Jad będą miały niż wzrok bazyliszka.

Jeżeli takie „tak” istnieje, Julia

Istnieć nie będzie; zawrą się na zawsze

Te usta, które to „tak”[132] wywołały.

Zginął–li, powiedz: tak, jeżeli nie — nie;

W krótkich wyrazach zbaw albo mnie zabij.

Widziałam ranę na me własne oczy,

Boże, zmiłuj się nad nim, tu, tu oto,

Tu w samym środku mężnej jego piersi.

Straszny trup! straszny trup! blady jak popiół;

Cały zbroczony, cały krwią zbryzgany,

Zgęstłą krwią: ażem wzdrygnęła się patrząc.

O pęknij, serce! pęknij w tym przeskoku

Z bogactw do nędzy! Do więzienia, wzroku!

Już ty nie zaznasz swobody uroku.

Jak nas na ziemi złączył jeden ślub,

Tak niech nas w ziemi złączy jeden grób.

Tybalcie! mój najlepszy przyjacielu!

Luby Tybalcie! dziarski, walny chłopcze!

Czemuż mi, czemuż przyszło przeżyć ciebie?

Cóż to za wicher dmie z dwóch stron przeciwnych?

Romeo zginął? i Tybalt zabity?

Ogłoś więc, straszna trąbo, koniec świata!

Bo gdzież są żywi, gdy ci dwaj nie żyją?

Tybalt nie żyje, Romeo wygnany,

Romeo zabił go, jest więc wygnany.

Boże! Romeo przelał krew Tybalta?

On to, niestety, on, on to uczynił.

Fałsz, Pozory, WążO serce żmii pod kwiecistą maską[133]!

Krył–że się kiedy smok w tak pięknym lochu?

Luby tyranie, anielski szatanie!

Kruku w gołębich pierzach! Wilku w runie!

Nikczemny wątku w niebiańskiej postaci!

We wszystkim sprzeczny z tym, czym się wydajesz.

Szlachetny zbrodniu! Potępieńcze święty!

O, cóżeś miała do czynienia w piekle,

Naturo, kiedyś taki duch szatański

W raj tak pięknego ciała wprowadziła?

Byłaż gdzie książka tak ohydnej treści

W oprawie tak ozdobnej? Trzebaż, aby

Fałsz zamieszkiwał tak przepyszny pałac?!

Nie ma czci, nie ma wiary, nie ma prawdy,

Nie ma sumienia w ludziach; sama zmienność,

Sama przewrotność, chytrość i obłuda.

Pietrze! daj no mi trochę akwawity[134].

Te smutki, te zgryzoty, te cierpienia

Robią mię starą. Małżeństwo, Rodzina, ŻonaPrzeklęty Romeo!

Hańba mu!

Bodaj ci język oniemiał

Za to przekleństwo! Romeo nie zrodzon

Do hańby; hańba by wstydem spłonęła

Na jego czole! bo ono jest tronem,

Na którym honor śmiało by mógł zostać

Koronowany na monarchę świata.

O, jakże mogłam mu złorzeczyć!

Chcesz–że

Zbójcę krewnego twego uniewinniać?

ŻonaMam–że potępiać mojego małżonka?

O biedny! któż by popieścił twe imię,

Gdybym ja, od trzech godzin twoja żona,

Miała je szarpać? Ależ, niegodziwy,

Za co ty mego zabiłeś krewnego!

Za to, że krewny niegodziwy zabić

Chciał mego męża. ŁzyPrecz, precz, łzy niewczesne!

Spłyńcie do źródła, które was wydało;

Dań waszych kropel przypada żalowi,

A nie radości, której ją płacicie.

Mój mąż, co Tybalt go chciał zabić, żyje,

A Tybalt, co chciał zabić mego męża,

Śmierć poniósł; w tym pociecha. Czegóż płaczę?

Ha! doszło moich uszu coś gorszego

Niż śmierć Tybalta; co mię wskroś przeszyło.

Chętnie bym o tym zapomniała, ale

To coś wcisnęło się tak w moją pamięć

Jak karygodny czyn w umysł grzesznika.

Tybalt nie żyje — Romeo wygnany!

To jedno słowo: wygnany, zabiło

Tysiąc Tybaltów. Śmierć Tybalta była

Sama już przez się dostatecznym ciosem;

Jeśli zaś ciosy lubią towarzystwo

I gwałtem muszą mieć za sobą świtę,

Dlaczegóż w ślad tych słów: Tybalt nie żyje!

Nie nastąpiło: twój ojciec nie żyje

Lub matka, albo i ojciec, i matka?

Żal byłby wtenczas całkiem naturalny,

Lecz gdy Tybalta śmierć ma za następstwo

WygnanieTo przeraźliwe: Romeo wygnany!

O, jednocześnie z tym wykrzykiem Tybalt,

Matka i ojciec, Romeo i Julia,

Wszyscy nie żyją. Romeo wygnany!

Z zbójczego tego wyrazu płynąca

Śmierć nie ma granic ni miary, ni końca

I żaden język nie odda boleści,

Jaką to straszne słowo w sobie mieści.

Gdzie moja matka i ojciec?

Przy zwłokach

Tybalta jęczą i łzy wylewają.

Chcesz tam panienka iść, to zaprowadzę.

Nie mnie oblewać łzami jego rany:

Moich przedmiotem Romeo wygnany.

Weź tę drabinkę. Biedna ty plecionko!

Ty zawód dzielisz z Romea małżonką:

Obie nas chybił los oczekiwany,

Bo on wygnany, Romeo wygnany!

Ty pozostajesz spuścizną jałową,

A ja w panieńskim stanie jestem wdową.

Pójdź, nianiu, prowadź mię w małżeńskie łoże,

Nie mąż, już tylko śmierć w nie wstąpić może.

Czekaj no, pójdę sprowadzić Romea,

By cię pocieszył. Wiem, gdzie on jest teraz.

Nie płacz; użyjem jeszcze tych plecionek

I twój Romeo wnet przed tobą stanie.

O, znajdź go! daj mu w zakład ten pierścionek

I na ostatnie proś go pożegnanie.

Romeo! Pójdź tu, pognębiony człeku!

Smutek zakochał się w umyśle twoim

I poślubiony jesteś niefortunnie.

Cóż tam, cny ojcze? Jakiż wyrok księcia?

I jakaż dola nieznana ma zostać

Mą towarzyszką?

Zbyt już oswojony

Jest mój syn drogi z takim towarzystwem,

Przynoszęć[135] wieści o wyroku księcia.

Jakiż by mógł być łaskawszy prócz śmierci?

Z ust jego padło łagodniejsze słowo:

Wygnanie ciała, nie śmierć ciała, wyrzekł.

Wygnanie? Zmiłuj się, jeszcze śmierć dodaj!

Wygnanie bowiem wygląda okropniej

Niż śmierć. Zaklinam cię, nie mów: wygnanie.

Wygnany jesteś z obrębu Werony.

Zbierz męstwo, świat jest długi i szeroki.

Zewnątrz Werony nie ma, nie ma świata,

Tylko tortury, czyściec, piekło samo!

Stąd być wygnanym jest to być wygnanym

Ze świata; być zaś wygnanym ze świata

Jest to śmierć ponieść; wygnanie jest zatem

Śmiercią barwioną. Mieniąc śmierć wygnaniem,

Złotym toporem ucinasz mi głowę,

Z uśmiechem patrząc na ten cios śmiertelny.

O ciężki grzechu! O niewdzięczne serce!

Błąd twój pociąga z prawa śmierć za sobą:

Książę, ujmując się jednak za tobą,

Prawo życzliwie usuwa na stronę

I groźny wyraz: śmierć — w wygnanie zmienia,

Łaska to, i ty tego nie uznajesz?

Katusza to, nie łaska. Tu jest niebo,

Gdzie Julia żyje; lada pies, kot, lada

Mysz marna, lada nikczemne stworzenie

Żyje tu w niebie, może na nią patrzeć,

Tylko Romeo nie może. MuchaMdła mucha

Więcej ma mocy, więcej czci i szczęścia

Niźli Romeo; jej wolno dotykać

Białego cudu, drogiej ręki Julii

I nieśmiertelne z ust jej kraść zbawienie;

Z tych ust, co pełne westalczej skromności

Bez przerwy płoną i pocałowanie Grzechem być sądzą; mucha ma tę wolność,

Ale Romeo nie ma; on wygnany.

Filozof, Mądrość, Rozpacz, SzaleniecI mówisz, że wygnanie nie jest śmiercią?

Nie masz–li żadnej trucizny, żadnego

Ostrza, żadnego środka nagłej śmierci,

Aby mię zabić, tylko ten fatalny

Wyraz — wygnanie? O księże, złe duchy

Wyją, gdy w piekle usłyszą ten wyraz:

I ty masz serce, ty, święty spowiednik,

Rozgrześca[136] grzechów i szczery przyjaciel,

Pasy drzeć ze mnie tym słowem: wygnanie?

Stój, nierozumny szaleńcze, posłuchaj!

Znowu mi będziesz prawił o wygnaniu.

Dam ci broń przeciw temu wyrazowi;

Balsamem w przeciwnościach — filozofia[137];

W tej więc otuchę czerp będąc wygnanym.

Wygnanym jednak! O, precz z filozofią!

Czyż filozofia zdoła stworzyć Julię?

Przestawić miasto? Zmienić wyrok księcia?

Nic z niej; bezsilna ona, nie mów o niej.

Mędrzec, SzaleniecSzaleni są więc głuchymi, jak widzę.

Jak mają nie być, gdy mądrzy nie widzą.

Daj–że mi mówić; przyjm słowa rozsądku.

Nie możesz mówić tam, gdzie nic nie czujesz.

Bądź jak ja młodym, posiądź miłość Julii,

Zaślub ją tylko co, zabij Tybalta,

Bądź zakochanym jak ja i wygnanym,

A wtedy będziesz mógł mówić; o, wtedy

Będziesz mógł sobie z rozpaczy rwać włosy

I rzuć się na ziemię, jak ja teraz,

Na grób zawczasu biorąc sobie miarę.

Cicho, ktoś puka; ukryj się, Romeo.

Nie; chyba para powstała z mych jęków,

Jak mgła, ukryje mię przed ludzkim wzrokiem.

Słyszysz? pukają znowu. Kto tam? Powstań,

Powstań, Romeo! Chcesz być wziętym? Powstań;

Wnijdź do pracowni mojej. Zaraz, zaraz.

Cóż to za upór!

Idę, idę, któż to

Tak na gwałt puka? Skąd wy? Czego chcecie?

Wpuśćcie mię, wnet się o wszystkim dowiecie.

Julia przysyła mię.

Witaj–że, witaj.

O! świątobliwy ojcze, powiedz, proszę,

ŁzyGdzie jest mąż mojej pani, gdzie Romeo?

Tu, na podłodze, łzami upojony.

Ach, on jest właśnie w stanie mojej pani,

Właśnie w jej stanie. Nieszczęsna sympatio!

Smutne zbliżenie! I ona tak leży

Płacząc i łkając, szlochając i płacząc.

Powstań pan, powstań, jeśli jesteś mężem!

O, powstań, podnieś się przez wzgląd na Julię!

Dlaczego dać się przygnębiać tak srodze?

Marto!

ŚmierćAch, panie! Wszystko na tym świecie

Kończy się śmiercią.

Mówiłaś o Julii?

Cóż się z nią dzieje? O, pewnie mię ona

Ma za mordercę zakamieniałego,

Kiedym mógł naszych rozkoszy dzieciństwo[138]

Splamić krwią, jeszcze tak bliską jej własnej.

Gdzie ona? Jak się miewa i co mówi

Na zawód w świeżo błysłym nam zawodzie?

Nic, tylko szlocha i szlocha, i szlocha;

To się na łóżko rzuca, to powstaje,

To woła: „Tybalt!”, to krzyczy: „Romeo!”

I znowu pada.

Jak gdyby to imię

Z śmiertelnej paszczy działa wystrzelone

Miało ją zabić, tak jak jej krewnego

Zabiła ręka tego, co je nosi.

O! powiedz, powiedz mi, ojcze, przez litość,

W którym zakątku tej nędznej budowy

Mieszka me imię; powiedz, abym zburzył

To nienawistne siedlisko. Dobywa miecza.

KobietaStój! Wstrzymaj

Dłoń rozpaczliwą! czy jesteś ty mężem?

Postać wskazuje twoja, że nim jesteś;

Łzy twe niewieście; dzikie twoje czyny

Cechują wściekłość bezrozumną zwierza.

W pozornym mężu ukryta niewiasto!

Zwierzu, przybrany w pozór tego dwojga!

SkąpiecTy mnie w zdumienie wprawiasz. Jakem kapłan!

Myślałem, że masz więcej hartu w sobie.

Tybaltaś zabił, chcesz zabić sam siebie

I przez haniebny ten na siebie zamach

Zabić chcesz także tę, co żyje tobą?

Przecz tak uwłaczasz swemu urodzeniu,

Niebu i ziemi, skoro urodzenie,

Niebo i ziemia ci się śmieją? Wstydź się!

Krzywdzisz swą postać, swą miłość, swój rozum,

Boś ty jak lichwiarz bogaty w to wszystko,

Ale niczego tego nie używasz

W sposób mogący te dary ozdobić.

Kształtna twa postać jest figurą z wosku,

Skoro nie z męską cnotą idzie w parze;

Miłość twa w gruncie czczym krzywoprzysięstwem,

Skoro chcesz zabić tę, którejś ją ślubił.

Twój rozum, chluba kształtów i miłości,

Niezręczny w korzystaniu z tego dwojga,

Jest jak proch w rożku płochego żołnierza,

Co się zapala z własnej jego winy

I razi tego, którego miał bronić.

Kondycja ludzka, SzczęścieOtrząś[139] się, człeku! Julia twoja żyje;

Julia, dla której umrzeć byłeś gotów;

W tymeś szczęśliwy. Tybalt chciał cię zabić,

Tyś jego zabił: w tym szczęśliwyś także.

Prawo, grożące ci śmiercią, zamienia

Śmierć na wygnanie, i w tymeś szczęśliwy.

Stosy na głowie błogosławieństw dźwigasz,

Szczęście najwabniej wdzięczy się do ciebie,

A ty, jak dziewka zepsuta, kapryśna,

Dąsasz się na tę szczodrotę fortuny.

Strzeż się, bo tacy marnie umierają.

Teraz–że idź do żony, jak to było

Wprzód umówione, i pociesz niebogę.

Pomnij wyjść jednak przed wart rozstawieniem;

Bo później przejść byś nie mógł do Mantui,

Gdzie masz przebywać tak długo, aż znajdziem

Czas do odkrycia waszego małżeństwa,

Do pojednania waszych nieprzyjaciół,

Do przebłagania księcia, na ostatek

Do sprowadzenia cię nazad, z radością

Dziesięciokroć sto tysięcy razy większą

Niż teraźniejszy twój smutek. Waćpani,

Idź naprzód; pozdrów ode mnie swą panią

I każ jej naglić wszystkich do spoczynku,

Ku czemu żal ich ułatwi namowę.

Romeo przyjdzie niebawem.

O panie!

Mogłabym całą noc stać tu i słuchać,

Co też to może nauczoność! Biegnę

Uprzedzić moją panią, że pan przyjdziesz.

Idź, proś ją, niech się gotuje mię zgromić.

Oto pierścionek, który mi kazała

Doręczyć panu. Śpiesz się pan, już późno.

O, jakże mi ten dar dodał otuchy!

Idź już, dobranoc! a pamiętaj, synu,

Wyjść jeszcze dzisiaj, nim zaciągną warty,

Albo w przebraniu wyjść jutro o świcie.

Osiądź w Mantui. Jeden z naszych braci

Nosić ci będzie od czasu do czasu

Zawiadomienie o każdym wypadku,

Jaki na twoją korzyść tu się zdarzy.

Daj rękę, późno już, bądź zdrów, dobranoc.

Gdyby nie radość, co mię czeka, wczesny

Ten rozdział z tobą byłby zbyt bolesny.

Żegnam cię, ojcze.

Tak smutny dotknął nas, panie, wypadek.

Żeśmy nie mieli czasu mówić z Julią.

Krewny nasz, Tybalt, był jej nader drogim,

Nam także, ale rodzim się, by umrzeć.

Dziś ona już nie zejdzie, bo już późno.

Gdyby nie twoje, hrabio, odwiedziny,

Ja sam bym w łóżku był już od godziny.

Pora żałoby nie sprzyja zalotom;

Dobranoc, pani, poleć mnie swej córce.

Najchętniej, zaraz jutro ją wybadam;

Na dziś zamknęła się, by żal swój spłakać.

Córka, DzieckoHrabio, za miłość naszego dziecięcia

Mogę ci ręczyć; mniemam, że się skłoni

Do mych przełożeń, co więcej, nie wątpię.

Pójdź do niej, żono, nim się spać położysz;

ObyczajeOznajm jej cnego Parysa zamiary

I powiedz–że jej, uważasz, iż w środę…

Zaczekaj, cóż to dzisiaj?

Poniedziałek.

A! poniedziałek! Za wcześnie we środę;

Odłóżmy to na czwartek; w ten więc czwartek

Zostanie żoną szlachetnego hrabi.

Będziesz–li gotów? Czy ci to dogadza?

Cicho się sprawim: jeden, dwóch przyjaciół…

Gdybyśmy bowiem po tak świeżej stracie

Bardzo hulali, ludzie, widzisz, hrabio,

Mogliby myśleć, że za lekko bierzem

Zgon tak bliskiego krewnego; dlatego

Wezwiem przyjaciół z jakie pół tuzina

I na tym koniec. Cóż mówisz na czwartek?

Rad bym, o panie, żeby już był jutro.

To dobrze. Bądź nam zdrów. A więc we czwartek.

Wstąp–że do Julii, żono, nim spać pójdziesz,

Przygotuj ją do ślubu. Bądź zdrów, hrabio.

Światła! hej! światła do mego pokoju!

Tak już jest późno, żebyśmy nieledwie

Mogli powiedzieć: tak rano. Dobranoc.

PtakChcesz już iść? Jeszcze ranek nie tak bliski,

Słowik to, a nie skowronek się zrywa

I śpiewem przeszył trwożne ucho twoje.

Co noc on śpiewa owdzie na gałązce

Granatu, wierzaj mi, że to był słowik.

Skowronek to, ów czujny herold ranku,

Nie słowik; widzisz te zazdrosne smugi,

Co tam na wschodzie złocą chmur krawędzie?

Pochodnie nocy już się wypaliły

I dzień się wspina raźnie na gór szczyty.

Chcąc żyć, iść muszę lub zostając — umrzeć.

Owo światełko nie jest świtem; jest to

Jakiś meteor od słońca wysłany,

Aby ci służył w noc na przewodnika

I do Mantui rozjaśnił ci drogę,

Zostań więc, nie masz potrzeby się śpieszyć.

Niech mię schwytają, na śmierć zaprowadzą,

Rad temu będę, bo Julia chce tego.

Nie, ten brzask nie jest zapowiedzią ranka,

To tylko blady odblask lica luny;

To nie skowronek, co owdzie piosenką

Bijąc w niebiosa wznosi się nad nami.

Więcej mię względów skłania tu pozostać

Niż nagle odejść. O śmierci, przybywaj!

Chętnie cię przyjmę, bo Julia chce tego.

Cóż, luba? prawda, że jeszcze nie dnieje?

O, dnieje, dnieje! Idź, spiesz się, uciekaj!

Głos to skowronka grzmi tak przeraźliwie

I niestrojnymi, ostrymi dźwiękami

Razi me ucho. Mówią, że skowronek

Miło wywodzi; z tym się ma przeciwnie,

Bo on wywodzi nas z objęć wzajemnych.

Skowronek, mówią, z obrzydłą ropuchą

Zamienił oczy[140]; o, rada bym teraz,

Żeby był także i głos z nią zamienił,

Bo ten głos, w smutnej rozstania potrzebie,

Dzień przywołując, odwołuje ciebie.

CiemnośćIdź już, idź: ciemność coraz to się zmniejsza.

A dola nasza coraz to ciemniejsza!

Pst! pst!

Co?

Starsza pani tu nadchodzi,

Dzień świta: baczność, bo się narazicie.

O okno, wpuść–że dzień, a wypuść życie!

Bądź zdrowa! Jeszcze jeden uścisk krótki.

Czas, MiłośćJuż idziesz; o mój drogi! mój milutki!

Muszę mieć co dzień wiadomość o tobie;

A każda chwila równą będzie dobie.

Zgrzybieję licząc podług tej rachuby,

Nim cię zobaczę znowu, o mój luby.

Ilekroć będę mógł, tylekroć twoję

Drogą troskliwość pewnie zaspokoję.

Jak myślisz, czy się znów ujrzymy kiedy?

Nie wątpię o tym, najmilsza, a wtedy

Wszystkie cierpienia nasze kwiatem tkaną

Kanwą do słodkich rozmów nam się staną.

Boże! przeczuwam jakąś ciężką dolę;

Wydajesz mi się teraz tam na dole

Jak trup, z którego znikły życia ślady.

Czy mię wzrok myli? Jakiżeś ty blady!

I twoja także twarz jak pogrobowa.

Smutek nas trawi. Bądź zdrowa! bądź zdrowa!

O losie! ludzie mienią cię niestałym;

Toż więc przez zawiść tylko prześladujesz

Tych, co kochają stale? Bądź niestały,

Bo wtedy będę mogła mieć nadzieję,

Że go niedługo będziesz zatrzymywał

I wrócisz nazad.

Julio! czyś już wstała?

Któż to mię woła! Głos–że to mej matki?

Nie spałaż[141] ona czy wstała tak rano?

Jakiż niezwykły powód ją sprowadza?

Jak się masz, Julciu?

Niedobrze mi, matko!

ZemstaWciąż jeszcze płaczesz nad stratą Tybalta?

Chcesz–że go łzami dobyć z grobu? Choćbyś

Dopięła tego, wskrzesić go nie zdołasz.

Przestań więc; pewien żal może dowodzić

Wielkiej miłości, ale wielkość żalu

Dowodzi pewnej płytkości pojęcia.

Trudno na taką stratę nie być czułą.

Tak, ale płacząc czujesz tylko stratę,

Nie tego, po kim płaczesz, moje dziecko.

Tak czując stratę, mogę tylko płakać.

Przyznaj się jednak, że nie tyle płaczesz

Nad jego śmiercią, jako raczej nad tym,

Że jeszcze żyje ten łotr, co go zabił.

Jaki łotr, pani?

Ten ci łotr Romeo.

On i łotr żyją daleko od siebie.

Przebacz mu, Boże, tak jak ja przebaczam,

A przecież nie ma na świecie człowieka,

Który by bardziej ciężył mi na sercu.

Że mimo swoich niecnot jeszcze żyje.

Że go nie mogę dosiąc tym ramieniem,

Rada bym sama móc się na nim zemścić.

Dozna on zemsty; nie troszcz się i nie płacz,

Zlecę ja pewnej osobie w Mantui,

Gdzie ten wygnany renegat się schronił,

Dać mu traktament[142] tak zniewalający,

Że wnet pospieszy za Tybaltem.Wtedy

Będziesz, spodziewam się, zaspokojona.

Nie zaspokoi mnie Romeo nigdy,

Dopóki tylko żyć będzie; tak silnie

Boleść po krewnym rozjątrza mi serce.

O pani, jeśli tylko znajdziesz kogo,

Co się podejmie podać mu truciznę,

Ja ją przyrządzę, by po jej wypiciu

Romeo zasnąć mógł jak najspokojniej.

Jakże mię korci słyszeć jego imię

I nie móc zaraz dostać się do niego,

By przywiązaniu memu do Tybalta

Dać odwet na tym, co go zamordował.

Znajdź ty sposoby, ja znajdę człowieka,

Córka, Małżeństwo, Matka, Obyczaje, OjciecTeraz–że mam ci udzielić, dziewczyno,

Wesołych nowin.

Wesołe nowiny

Pożądanymi są w tak smutnych czasach.

Jakaż tych nowin treść, kochana matko?

Masz troskliwego ojca, moje dziecię;

On to, ażeby smutek twój rozproszyć,

Umyślił i wyznaczył dzień na radość

Tak dla cię, jak i dla mnie niespodzianą.

Cóż to za radość, matko? mogęż[143] wiedzieć?

Ta, a nie inna, że w ten czwartek z rana

Piękny, szlachetny, młody hrabia Parys

Ma cię uczynić szczęśliwą małżonką

W Świętego Piotra kościele.

BuntNa kościół

Świętego Piotra i Piotra samego!

Nigdy on, nigdy tego nie uczyni!

Zdumiewa mię ten pośpiech. Mam iść za mąż,

Nim ten, co moim ma być mężem, zaczął

Starać się o mnie, nim mi się dał poznać?

Proszę cię, matko, powiedz memu ojcu,

Że jeszcze nie chcę iść za mąż, a gdybym

Koniecznie miała iść, to bym wolała

Pójść za Romea, który, jak wiesz dobrze,

Jest mi z całego serca nienawistny,

Niż za Parysa. Ha! to mi nowina!

Oto twój ojciec, powiedz mu to sama;

Zobaczym, jak on przyjmie twą odpowiedź.

Kiedy dzień kona, niebo spuszcza rosę;

Ale po skonie naszego krewnego

Pada ulewny deszcz. Cóż to, dziewczyno?

Czy jesteś cebrem? Ciągle jeszcze we łzach?

Ciągłe wezbranie? W małej swej istocie

Przedstawiasz obraz łodzi, morza, wiatru:

Bo twoje oczy, jakby morze, ciągle

Falują łzami: biedne twoje ciało

Jak łódź żegluje po tych słonych falach.

Wiatrem na koniec są westchnienia twoje,

Które ze łzami walcząc, a łzy z nimi,

Jeżeli nagła nie nastąpi cisza,

Strzaskają twoją łódkę. I cóż, żono?

Czyś jej zamiary nasze objawiła?

Tak, ale nie chce i dziękuje za nie,

Bodajby była z grobem zaślubiona!

Kobieta, MądrośćCo? Jak to? Nie chce? Nie chce? Nie chce, mówisz?

Nie jest nam wdzięczna? Nie pyszni się z tego?

Nie poczytuje sobie za szczyt szczęścia,

Niegodna, żeśmy jej najgodniejszego

Z werońskich chłopców wybrali na męża?

Nie pysznam z tego, alem wdzięczna za to

Pyszna, zaiste, nie mogę być z tego,

Co nienawidzę; lecz wdzięczna być winnam

I za nienawiść w postaci miłości.

Cóż to znów? cóż to? Logika w spódnicy!

Pysznam i wdzięcznam, i zasię nie wdzięcznam,

Jednak nie pysznam! Słuchaj, świdrzygłówko[144],

Nie dziękuj wdzięcznie ni się pyszń z niepyszna,

Lecz zbierz swe sprytne klepki na ten czwartek,

By pójść z Parysem do Świętego Piotra,

Albo cię każę zawlec tam na smyczy.

Rozumiesz? ty blednico[145], ty tłumoku;

Lalko łojowa[146]!

Wstydź się! czyś oszalał?

Błagam cię, ojcze, na klęczkach cię błagam,

Pozwól powiedzieć sobie tylko słowo.