Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 466 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159264 przypisów.
wielgi — dziś popr.: wielki. [przypis edytorski]
wielgie ognie — Mendel ma na myśli wypadki warszawskie w latach 1861–1864. [przypis redakcyjny]
wielgi (gw.) — wielki. [przypis edytorski]
wielgolud — dziś popr.: wielkolud. [przypis edytorski]
wielgomożnych grofów Katanów — zakładnikami byli magnaci: Stefan Apaffi (mający za żonę rodzoną siostrę matki Rakoczego) i Jerzy Gyjeröffi; katan (z węg.): żołnierz (Pasek przekształcił rzecz. pospolity w nazwisko). [przypis redakcyjny]
wieli Bóg o tym (daw.) — konstrukcja z partykułą -li: czy Bóg wie o tym. [przypis edytorski]
Wieliczka — miasto powiatowe w województwie małopolskim. [przypis edytorski]
Wieliczka — miasto powiatowe w województwie małopolskim, znane z zabytkowej kopalni soli, do której powstania zgodnie z legendą miała się przyczynić św. Kinga. [przypis edytorski]
Wielikaja — rzeka na zachodzie europejskiej części Rosji o dł. 430 km i pow. dorzecza 25 200 km². [przypis edytorski]
wieliki (starop.) — wielki. [przypis edytorski]
wielikoduszje (ros.) — wspaniałomyślność, wielkoduszność. [przypis edytorski]
wielikolepszy — zniekształcone ros. wielikoliepnyj: wspaniały. [przypis edytorski]
wielką ci winien jestem wdzięczność, Teodorze, za to, żeś mnie zapoznał z Teajtetem, a równocześnie i z Gościem — Teodor przedstawił Teajteta Sokratesowi w dialogu Teajtet; na kolejną rozmowę z Sokratesem Teodor i Teajtet przyprowadzili ze sobą Gościa z Elei (w dialogu Sofista). [przypis edytorski]
Wielką Polskę — ówczesny wariant pisowni słowa „Wielkopolska”. [przypis edytorski]
wielkąś krzywdę (…) wyrządził — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: wielką krzywdę (…) wyrządziłeś. [przypis edytorski]
wielką wobec zwierząt ludzkość i łagodność, a to z różnych względów… — por. Kazimierz Lubecki, Chrześcijaństwo o dobroci dla zwierząt, Kraków 1909. [przypis autorski]
wielka aria Figara — popisowa aria barytonowa Largo al factotum, wykonywana przez tytułowego cyrulika Figara w operze Rossiniego Cyrulik sewilski (1816). [przypis edytorski]
Wielka Armenia — μεγάλη Ἀρμενία, górzysta kraina w Azji, którą Eufrat dzielił na Armenię Wielką i Małą, z górą Ararat (אֲרָרָֽט Rdz 8, 4). [przypis tłumacza]
Wielka Armia — armia Napoleona Bonaparte. [przypis edytorski]
Wielka Armia (fr. Grande Armée) — armia francuska dowodzona przez Napoleona I w okresie wojen napoleońskich. [przypis edytorski]
Wielka Armia (fr. Grande Armée) — główna armia francuska w okresie wojen napoleońskich; podczas wyprawy na Rosję (1812) liczyła ok. 500 tys. żołnierzy, z czego większość zginęła lub dostała się do niewoli w czasie kampanii i późniejszego odwrotu. [przypis edytorski]
wielka bogów matka — Cybele. [przypis edytorski]
wielka buława litewska — tu: tytuł hetmana wielkiego litewskiego; buława (z tur.) — mała ozdobna maczuga, symbol władzy wojskowej. [przypis edytorski]
wielka choroba (daw.) — epilepsja, padaczka. [przypis edytorski]
wielka choroba — epilepsja. [przypis edytorski]
Wielka Diana z Efezu — Wielka Artemida Efeska, wywodząca się z frygijskiej bogini Kybele, czczona zarówno jako Bogini-Matka, patronka macierzyństwa i płodności, jak i Wieczna Dziewica, w Artemizjonie, wielkiej świątyni uważanej w staroż. za jeden z siedmiu cudów świata; jej słynny posąg przedstawiał kobietę z wieloma piersiami. [przypis edytorski]
wielka dynastia francuska — chodzi o dynastię Burbonów, będącą boczną linią Kapetyngów, która panowała we Francji w latach 1589–1830. [przypis edytorski]
Wielka Emigracja — polska emigracja po upadku powstania listopadowego, w skład której wchodziło wielu twórców (m.in. Mickiewicz, Słowacki, Chopin) i polityków. [przypis edytorski]
Wielka Góra — położony na Słowacji, najdalej na wschód i na południe wysunięty szczyt Pienin. [przypis edytorski]
Wielka Grecja — w staroż. kolonie greckie na Sycylii i w płd. Italii. [przypis edytorski]
Wielka Grecja — w starożytności nazwa terenów płd. Italii i Sycylii, skolonizowanych przez Greków w VIII–VI w. p.n.e. [przypis edytorski]
Wielka Grecja — w starożytności nazwa terenów płd. Italii i Sycylii, skolonizowanych przez Greków w VIII–VI w. p.n.e.; w opozycji do tego terminu używano niekiedy nazwy „Mała Grecja” na określenie Grecji właściwej. [przypis edytorski]
wielka gwiazda Bliźniaków — chodzi o trzecią co do jasności, po Polluksie i Kastorze, gwiazdę konstelacji Bliźniąt, tradycyjnie oznaczaną γ Gem. [przypis edytorski]
Wielka Hosanna — jeden z ośmiu dni Święta Szałasów, kiedy przy modlitwie o zmiłowanie potrząsa się gałązkami palmowymi. [przypis tłumacza]
wielka izba — izba męska, gr. megaron. [przypis edytorski]
Wielka jest różnica między książką (…) — Niektórzy chcą czytać qui zamiast que, czyli „książkę która sama tworzy naród”. [przypis tłumacza]
Wielka jest różnica w tym, aby nie być za Chrystusem i wyznawać to — Jak heretycy. [przypis tłumacza]
Wielka Jesziwa — tu: okazały budynek jesziwy (wyższej szkoły talmudycznej) zał. 1885 w ortodoksyjnej dzielnicy Meah Shearim w Jerozolimie. [przypis edytorski]
Wielka Koszysta — szczyt w Tatrach Wysokich (2193 m n.p.m.). [przypis edytorski]
wielka kotka — tygrys. [przypis autorski]
wielka książka — tu: Biblia. [przypis tłumacza]
wielka księżna — Maria Aleksandra z Meklemburgii-Schwerinu (1854–1920), znana też jako Miechen, która w 1874 wyszła za mąż za syna cara Aleksandra II, wielkiego księcia Włodzimierza Aleksandrowicza Romanowa; po ślubie dodała do swego imienia rosyjski patronimik od imienia swojego przodka, rosyjskiego cesarza Pawła I, i stała się odtąd znana jako wielka księżna Maria Pawłowna. [przypis edytorski]
wielka łąka Alachua — równina Alachua, ob. Preria Payne'a, w płn. Florydzie. [przypis edytorski]
wielka luka pomiędzy ptakami i gadami wypełniona została… — ptaki od końca XX w. uważa się za współczesnych potomków opierzonych dinozaurów, a zatem za linię dinozaurów, która przetrwała zagładę. [przypis edytorski]
Wielka Niedźwiedzica, Byk, Wielki Pies — nazwy gwiazdozbiorów. [przypis edytorski]
Wielka Niedźwiedzica — gwiazdozbiór okołobiegunowy nieba północnego, a zarazem trzecia co do wielkości konstelacja nieba. [przypis tłumacza]
Wielkanoc — najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie obchodzone na pamiątkę męki, śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa; od 325 święto ruchome, obchodzone w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, przypadające pomiędzy 22 marca a 25 kwietnia. [przypis edytorski]
Wielkanoc — w roku 1686 wypadała 14 kwietnia. [przypis edytorski]
Wielka Pustynia Indyjska a. Thar — pustynia położona na terenach zachodnich Indii oraz południowo-wschodniego Pakistanu. [przypis edytorski]
Wielka Rada — ateńska Rada Pięciuset (gr. bule), opracowywała wnioski Zgromadzenia Ludowego; co 1/10 część roku państwem kierowała 1/10 część członków Rady, tj. zespół 50 urzędników, prytanów. [przypis edytorski]
Wielka Rada — Rada Pięciuset (gr. bule), opracowywała wnioski Zgromadzenia Ludowego; co 1/10 część roku państwem kierowała 1/10 część członków Rady, tj. zespół 50 urzędników, prytanów. [przypis edytorski]
Wielka rewolucja francuska wprowadziła nazwę klubów dla ugrupowań politycznych (np. klub jakobinów). W czasie powstania listopadowego działał klub patriotyczny. Tu Krasiński wprowadził nazwę klubów dla zawodowych ugrupowań rewolucjonistów. [przypis redakcyjny]
Wielka Rewolucja — tu: Wielka Rewolucja Francuska (1789–1799), podczas której doszło do głębokich zmian polityczno-społecznych i obalenia monarchii Burbonów. [przypis edytorski]
Wielka rzymska kolumna, przez cię poimana — dowódca wojska papieskiego, Fabrycjusz Kolonna, ojciec poetki Wiktorii, dostał się w bitwie pod Rawenną 1512. r. do niewoli. Alfons mimo natarczywego żądania Francuzów, nie wydał im Fabrycego, lecz wyleczywszy z ran, odesłał do Rzymu. [przypis redakcyjny]
Wielka sztuka powstawała zawsze tam tylko, gdzie człowiek miał dostateczne w sobie bogactwo celów (…) a nie jako na cel jedyny — S. Brzozowski, Współczesne kierunki w literaturze polskiej wobec życia, „Głos” 1903, nr 19. Związki między własną twórczością prozatorsko-dramaturgiczną Wilhelma Feldmana a jego Piśmiennictwem polskim ostatnich lat dwudziestu ukazuje oraz trafną rehabilitację tego dzieła podejmuje Z. Greń w rozprawie Feldmana inscenizacje modernizmu, „Dialog” 1968, nr 8. [przypis autorski]
Wielka Warszawa — dawne określenie Warszawy w nowych granicach administracyjnych, jako miasta znacznie powiększonego o przyłączone w roku 1916 przedmieścia (m.in. Ochota, Mokotów, Czerniaków, Saska Kępa, Targówek, Bródno, Żoliborz, Młociny, Marymont, Powązki), z których dużą część stanowiły w momencie rozszerzenia obszary niezabudowane. [przypis edytorski]
Wielka Wieś — wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]
wielka wojna — dziś określana jako I wojna światowa (1914–1918). [przypis edytorski]
wielka wojna europejska — I wojna światowa (1914–1918). [przypis edytorski]
wielka wojna — I wojna światowa (1914–1918). [przypis edytorski]
wielka wojna — I wojna światowa (nazwa używana do wybuchu II wojny światowej). [przypis edytorski]
wielka wojna — określenie I wojny światowej (1914–1918) używane powszechnie w okresie międzywojennym, przed wybuchem II wojny światowej. [przypis edytorski]
Wielka Wojna — określenie I wojny światowej (1914–1918) używane powszechnie w okresie międzywojennym, przed wybuchem II wojny światowej. [przypis edytorski]
wielka wojna — pierwsza wojna światowa (1914–1918); tekst został wydany w roku 1918. [przypis edytorski]
Wielka Zaraza — epidemia dżumy, która nawiedziła Londyn w latach 1665–1666 i której ofiarą padło od 75 do 100 tys. ludzi, ok. 1/5 mieszkańców miasta; roznosicielami choroby były początkowo szczury (utrzymywano, że przywiezione na statkach z transportem bawełny z Holandii), zarazę powstrzymał ostatecznie dopiero wielki pożar, który strawił ogromne obszary stolicy. [przypis edytorski]
wielki 1917 rok — rok Rewolucji Październikowej. [przypis edytorski]
wielki Chiron, mistrz Achilla — Centaur Chiron był nauczycielem wielu bohaterów, a z kolei Achillesa, którego od dzieciństwa wychował. Pochylona na pierś głowa oznacza zamyślenia mędrca. [przypis redakcyjny]
Wielkich pieniędzy (…) naszladuje — idzie za wielkimi pieniędzmi. [przypis redakcyjny]
Wielki cień Moliera padł na ten utwór — Toż samo stało się z Grzegorzem Dandin, którego, niesłusznie moim zdaniem, zaczęto w ostatnich czasach „pogłębiać” i tragizować. Niedole małżeńskie Dandina, chama, któremu Molier nie dał ani jednego sympatycznego rysu, obracają się w ramach konwencji dawnego teatru (Zazdrość Kocmołucha); istotną treścią sztuki jest tu stosunek plebejusza do szlachty. [przypis tłumacza]
Wielki człowiek do małych interesów — komedia Aleksandra Fredry. [przypis edytorski]
Wielki Czwartek, Wielki Piątek — w kościele katolickim dni poprzedzające najstarsze święto chrześcijan, Wielkanoc; tzw. Triduum Paschalne: Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielka Sobota to dni przeznaczone na uroczyste przeżywanie i wspominanie Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]
wielki czyn — [tu:] Hiszpania i jej opór Napoleonowi. [przypis tłumacza]
Wielki Dzwon — niestety, nazwę „Wielki Dzwon” zawdzięczam Niemcom. Po pierwsze wzięta ona jest z popularnego wyrażenia: „Die Sache an die grosse Glocke hangen” [niem. rozgłaszać coś, krzykliwie obwieszczać, wyjaśniać; red. WL], które zawiera odcień ironiczny, niedowierzający; po drugie na pomysł o Dzwonie wpadłem, gdy się dowiedziałem, że Hauptmann napisał Dzwon zatopiony, i starałem się wykombinować, co on tam mógł powiedzieć. [przypis autorski]
wielkiémi blaski — dziś popr. forma N. lm: wielkimi blaskami. [przypis edytorski]
wielkie album — dziś r.m.: wielki album. [przypis edytorski]
wielkie białych gwiazd zebranie — Obraz wzięty z Apokalipsy św. Jana, rozdz. 4 i rozdz. 6. [przypis redakcyjny]
Wielkiego Być Może — [fr.] Le grand Peut-etre, wyrażenie, którego, wedle legendy, miał użyć umierający Rabelais. [przypis autorski]
Wielkiego ciała, którego jest głową — państwa (zastosowanie metafory obrazującej państwo jako ciało, a władcę jako jego głowę). [przypis edytorski]
wielkiego człowieka o podobnym nazwisku — być może chodzi o Roberta Devereux (kochanka królowej Anglii, Elżbiety I). [przypis edytorski]
wielkiego króla z tiarą na głowie… — tj. władcę imperium perskiego, który posługiwał się tytułem Wielkiego Króla i nosił tiarę, stożkowate nakrycie głowy, będące symbolem jego władzy. [przypis edytorski]
wielkiego prawie jak Syriusz Canopusa — Kanopus, niewidoczny z Polski, jest drugą po Syriuszu pod względem jasności gwiazdą nocnego nieba. Natomiast fizycznym rozmiarem (średnicą) przewyższa kilkadziesiąt razy Syriusza, znajdującego się znacznie bliżej Słońca. [przypis edytorski]
wielkiego spoidła, w którym Lancisi umieścił siedlisko duszy (…) de la Peyronnie, który (…) objaśnił ów pogląd mnóstwem doświadczeń — Jan Maria Lancisi (1654–1720) badał włókna mózgowe (De subitaneis mortibus 1707). Franciszek de la Peyronie (1678–1747) zawarł swe spostrzeżenia patologiczno-anatomiczne w dziele pod znamiennym tytułem: Mémoire contenant plusieurs observations sur les maladies du cerveau par lesquelles on tâche de découvrir le véritable lieu du cerveau dans lequel l'âme exerce ses fonctions (1708). Obaj należeli do licznego grona badaczy, poszukujących wówczas określonego siedliska duszy. [przypis tłumacza]
Wielkiego Zgromadzenia — zgromadzenie starszych, które działało w czasach Drugiej Świątyni. [przypis tłumacza]
Wielkie imie Buczyńskich (…) — z Nies[ieckiego] [w: Herbarz polski] t. II, s. 349, przypisy, widzimy, że około tego czasu był rotmistrzem orszańskim Jan Buczyński, na cześć to jego i jego żony z Mężyńskich wyrytowano ten kompas. Wszakże nieznajomy astronom, rytownik i poeta, pomylił się, nadając Mężyńskim herb Lis, kiedy się ci pieczętowali Kościeszą. W obu herbach strzała z poprzeczką naprowadziła go na tę omyłkę. [przypis autorski]
wielkiej. [przypis redakcyjny]
wielkiej równiny — κατὰ τὸ μέγα πεδίον, hebr. Jezrael, יִזְרְעֶ֥אלָה (Joz 19, 18), LXX Ἰεζραέλ, etc. Megiddo (2 Krn 35, 22), dziś Merdż Ibn 'Amir (łąka syna Amira). [przypis tłumacza]
wielkiej teorii εν καὶ πᾶν głoszonej przez Indów, Eleatów, Spinozę i metafizyków pokantowskich — Volkelt, op. cit., s. 166; [gr. εν καὶ πᾶν (hen kai pan): wszechjednia, jedność wszechrzeczy; red. WL]. [przypis redakcyjny]
wielkie koła — pęki chrustu, kolisto powiązane, które wyrzucano z okrętu na linach, ażeby zwolnić bieg okrętu. [przypis redakcyjny]
Wielkie Księstwo Badeńskie a. Wielkie Księstwo Badenii (niem. Großherzogtum Baden) — historyczne państwo w płd.-zach. Niemczech, na prawym brzegu Renu; istniało w latach 1806–1918. [przypis edytorski]
Wielkie Księstwo Badenii — dawne państwo w płd.-zach. Niemczech, na prawym brzegu Renu, istniejące w latach 1806–1918. [przypis edytorski]
Wielkie Księstwo Poznańskie — autonomiczne księstwo wchodzące w skład Prus, istniejące w latach 1815–1848; zastąpione utworzoną z niego Prowincją Poznańską państwa pruskiego. [przypis edytorski]
wielkie łono matki — „Wielka matka”, zam[iast:] ziemia; zwyczajne u starożytnych wyrażenie. [przypis redakcyjny]
wielkiem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: wielkim. [przypis edytorski]
wielkie mecyje (daw., pot.) — też mi coś. [przypis edytorski]
wielkie mecyje (daw., pot.) — też mi coś! [przypis edytorski]
wielkiemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: wielkimi. [przypis edytorski]
wielkiemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: wielkimi. [przypis edytorski]
wielkiemi dobrodziejstwy (daw.) — dziś: wielkimi dobrodziejstwami. [przypis edytorski]
wielkiem „Łado” zawrzasła — wzniosła wielki okrzyk, krzyknęła głośno „łado!”; Łado a. Łada — domniemane bóstwo słowiańskie, wymieniane przez chrześcijańskich kronikarzy jako bóstwo wojny (męskie) lub płodności (żeńskie); dziś badacze powątpiewają w autentyczność tych przekazów. [przypis edytorski]
wielkiem niczem — dawn. forma dla r. ż. i n.; dziś popr.: wielkim niczym; chodzi o wielką nicość grobów, o której mówi podmiot liryczny. [przypis edytorski]
