Tren XIV. (Gdzie te wrota nieszczęsne, któremi przed laty...) → ← Tren XII. (Żaden ojciec podobno barziej nie miłował...)

Spis treści

Jan KochanowskiTrenyTren XIII. (Moja wdzięczna Orszulo, bodaj ty mnie była…)[1]

Moja wdzięczna [2] Orszulo, bodaj ty mnie była

Albo nie umierała lub sie nie rodziła.

Małe pociechy płacę wielkim żalem swoim

Za tym nieodpowiednym pożegnanim [3] twoim.

Omyliłaś mię [4] jako nocny sen znikomy [5],

Który wielkością [6] złota cieszy zmysł [7] łakomy [8],

Potym nagle uciecze [9], a temu na jawi [10]

Z onych skarbów jeno chęć a żądzą [11] zostawi.

Takeś ty mnie, Orszulo droga, uczyniła:

Wielkieś nadzieje w moim sercu roznieciła,

Potymeś mię smutnego nagle odbieżała [12]

I wszytki moje z sobą pociechy zabrała.

Wzięłaś mi, zgoła mówiąc [13], dusze połowicę [14],

Ostatek przy mnie został na wieczną tesknicę [15].

Tu mi kamień, murarze, ciosany połóżcie,

A na nim tę nieszczesną pamiątkę [16] wydróżcie [17]:

ORSZULA KOCHANOWSKA TU LEŻY, KOCHANIE [18]

OJCOWE ALBO RACZEJ PŁACZ I NARZEKANIE.

OPAKEŚ TO, NIEBACZNA [19] ŚMIERCI, UDZIAŁAŁA [20]:

NIE JAĆ ONEJ, ALE MNIE ONA PŁAKAĆ MIAŁA.

Przypisy

[1]

W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

[2]

wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]

[3]

pożegnanim (starop. forma N.) — pożegnaniem; za tym nieodpowiednim pożegnanim: z powodu tego nie zapowiedzianego, niewłaściwego pożegnania. [przypis redakcyjny]

[4]

omyliłaś mię (starop.) — zwiodłaś mnie, zmyliłaś mnie. [przypis redakcyjny]

[5]

sen znikomy — znikający, nieuchwytny. [przypis redakcyjny]

[6]

wielkość* — wielka ilość. [przypis redakcyjny]

[7]

zmysł — tu w znaczeniu ogólnym: zmysły. [przypis redakcyjny]

[8]

łakomy (daw.) — pożądliwy, chciwy. [przypis redakcyjny]

[9]

uciecze (forma starop.) — ucieknie. [przypis redakcyjny]

[10]

na jawi (forma starop.) — na jawie. [przypis redakcyjny]

[11]

żądza (starop.; tu forma B. lp: żądzą) — namiętne pragnienie. [przypis redakcyjny]

[12]

odbieżała (forma starop.) — odbiegła; por. „bieżeć” [np. Tren XVI: „śmierć (…) k nam bieży”]. [przypis redakcyjny]

[13]

zgoła mówiąc — mówiąc bez ogródek, mówiąc wprost. [przypis redakcyjny]

[14]

dusze połowicę (starop.) — połowę duszy. [przypis redakcyjny]

[15]

tesknica (starop.) — tęsknota, żal. [przypis redakcyjny]

[16]

pamiątka* (daw.) — upamiętniający znak (dziś znaczenie węższe); nieszczęsna pamiątka: znak świadczący o nieszczęściu i upamiętniający je. [przypis redakcyjny]

[17]

wydróżcie (forma starop.) — wyżłóbcie, wyryjcie, wydrążcie. [przypis redakcyjny]

[18]

kochanie — przedmiot miłości, a zarazem miłość. [przypis redakcyjny]

[19]

niebaczny (starop.) — nie mający baczenia na coś, czyli nie zwracający na coś uwagi, nieuważny, tu: nie przestrzegający ustalonego porządku rzeczy. [przypis redakcyjny]

[20]

opakeś to (…) udziałała (starop.) — postąpiłaś na opak, przewrotnie, wbrew naturalnemu porządkowi rzeczy. [przypis redakcyjny]