Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Treny, Tren I. (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe)
Tren II. (Jeślim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić...) → ← [Treny - Motto i dedykacja]

Spis treści

      Jan KochanowskiTrenyTren I. (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe…)[1]

      1
      Wszytki[2] płacze, wszytki łzy Heraklitowe[3]
      I lamenty, i skargi Symonidowe[4],
      Wszytki troski na świecie, wszytki wzdychania
      I żale, i frasunki[5], i rąk łamania,
      5
      Wszytki a wszytki zaraz[6] w dom sie mój noście[7],
      A mnie płakać mej wdzięcznej[8] dziewki[9] pomoście[10],
      Z którą mię niepobożna[11] śmierć rozdzieliła
      I wszytkich moich pociech[12] nagle zbawiła[13].
      Tak więc smok[14], upatrzywszy gniazdo kryjome[15],
      10
      Słowiczki liche zbiera[16], a swe łakome
      Gardło pasie[17]; tym czasem matka szczebiece[18]
      Uboga[19], a na zbójcę co raz sie miece[20].
      Prózno[21], bo i na samę okrutnik zmierza[22],
      A ta nieboga[23] ledwe[24] umyka pierza[25].
      15
      «Prózno płakać» — podobno drudzy rzeczecie.
      Cóż, prze Bóg żywy[26], nie jest prózno na świecie?
      Wszystko prózno; macamy, gdzie miękcej w rzeczy,
      A ono[27] wszędy[28] ciśnie: błąd wiek człowieczy[29].
      Nie wiem, co lżej[30]: czy w smutku jawnie żałować[31],
      20
      Czyli sie z przyrodzeniem[32] gwałtem[33] mocować[34].

      Przypisy

      [1]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [2]

      wszytki (starop.) — wszystkie. [przypis redakcyjny]

      [3]

      łzy Heraklitowe — Heraklit z Efezu (ok. 540–480 r. p.n.e.), filozof gr., w swoich dziełach często rozpaczał nad ludzkim losem. [przypis redakcyjny]

      [4]

      lamenty (…) Simonidowe — Simonides z Keos (ok. 556–468 r. p.n.e.), poeta gr., autor wielu utworów lamentacyjnych. [przypis redakcyjny]

      [5]

      frasunk a. frasunek (starop.) — zgryzota, smutek, strapienie. [przypis redakcyjny]

      [6]

      zaraz (starop.) — razem. [przypis redakcyjny]

      [7]

      w dom sie mój noście — zmierzajcie, przybywajcie do mojego domu. [przypis redakcyjny]

      [8]

      wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]

      [9]

      płakać dziewki — opłakiwać dziewkę. [przypis redakcyjny]

      [10]

      pomoście — pomóżcie (zob. rym: „noście — pomoście”). [przypis redakcyjny]

      [11]

      niepobożny* (starop.) — postępujący źle, nie „po Bożemu”, bezbożny. [przypis redakcyjny]

      [12]

      pociecha (daw.) — radość i nadzieja; pocieszenie. [przypis redakcyjny]

      [13]

      zbawić* (starop.) — pozbawić. [przypis redakcyjny]

      [14]

      smok — potwór, wąż. [przypis redakcyjny]

      [15]

      kryjomy (starop.) — ukryty (dziś mówi się jeszcze po kryjomu, czyli: skrycie). [przypis redakcyjny]

      [16]

      zbierać — tu w znaczeniu: „wybierać” (z gniazda). [przypis redakcyjny]

      [17]

      gardło pasie — napełnia gardło (dziś mówi się: pasie brzuch). [przypis redakcyjny]

      [18]

      szczebiece (forma starop.) — szczebioce, szczebiota. [przypis redakcyjny]

      [19]

      ubogi* (starop.) — nieszczęśliwy. [przypis redakcyjny]

      [20]

      miece sie (forma starop.) — miota się, rzuca się. [przypis redakcyjny]

      [21]

      prózno (starop.) — próżno, na próżno. [przypis redakcyjny]

      [22]

      na samę (…) zmierza — zmierza ku (niej) samej. [przypis redakcyjny]

      [23]

      nieboga (daw.) — biedaczka, nieszczęsna. [przypis redakcyjny]

      [24]

      ledwe (starop.) — ledwo, ledwie. [przypis redakcyjny]

      [25]

      umyka pierza — przez umknięcie ocala pierze, umyka z pierzem, tj. ratuje się. [przypis redakcyjny]

      [26]

      prze (starop.) — przez; prze Bóg żywy: na Boga żywego, przez Boga żywego. [przypis redakcyjny]

      [27]

      macamy, gdzie miękcej w rzeczy, a ono… — macamy (dotykamy), gdzie rzekomo jest bardziej miękko, a tymczasem… [przypis redakcyjny]

      [28]

      wszędy (starop.) — wszędzie. [przypis redakcyjny]

      [29]

      błąd wiek człowieczy — błądzeniem jest życie ludzkie. [przypis redakcyjny]

      [30]

      co lżej — co lżejsze, co przynosi większą ulgę. [przypis redakcyjny]

      [31]

      żałować (starop.) — cierpieć, boleć, opłakiwać, żalić się. [przypis redakcyjny]

      [32]

      przyrodzenie* (daw.) — to, co jest przyrodzone człowiekowi, natura. [przypis redakcyjny]

      [33]

      gwałt (daw.) — w wyrażeniu: robić coś gwałtem, czyli siłą, przemocą. [przypis redakcyjny]

      [34]

      mocować się — walczyć tak, jak walczą z sobą zapaśnicy. [przypis redakcyjny]

      x