Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Treny, Tren X. (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?...)
Tren XI. (Fraszka cnota! - powiedział Brutus porażony...) → ← Tren IX. (Kupić by cię, mądrości, za drogie pieniądze...)

Spis treści

      Jan KochanowskiTrenyTren X. (Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?…)[1]

      1
      Orszulo moja wdzięczna[2], gdzieś mi sie podziała?
      W którą stronę, w którąś sie krainę udała?
      Czyś ty nad wszystki nieba[3] wysoko wniesiona
      I tam w liczbę aniołków małych policzona?
      5
      Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe
      Wyspy[4] zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe
      Charon[5] jeziora wiezie i napawa zdrojem
      Niepomnym[6], że ty nie wiesz nic o płaczu moim?
      Czy człowieka zrzuciwszy[7] i myśli dziewicze,
      10
      Wzięłaś na się postawę i piórka słowicze[8]?
      Czyli sie w czyścu czyścisz[9], jesli z strony ciała
      Jakakolwiek zmazeczka na tobie została?
      Czyś po śmierci tam poszła, kędyś pierwej była[10],
      Niżeś sie na mą ciężką żałość[11] urodziła?
      15
      Gdzieśkolwiek jest, jesliś jest, lituj mej żałości,
      A nie możesz li w onej dawnej swej całości[12],
      Pociesz mię, jako możesz, a staw sie przede mną
      Lubo snem, lubo cieniem, lub marą nikczemną[13].

      Przypisy

      [1]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [2]

      wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]

      [3]

      nad wszystki nieba — czyli do najwyższego nieba: Kochanowski odwołuje się tu do ówczesnych wyobrażeń, zgodnie z którymi kosmos składa się z dziesięciu nieb (sfer niebieskich), nad którymi znajduje się mieszkanie Boga, aniołów i wybranych. [przypis redakcyjny]

      [4]

      szcześliwe wyspy — wyspy, na których według mit. gr. przebywali po śmierci (lub nawet jeszcze za życia) sławni bohaterowie. W XVI w. często utożsamiano je z Wyspami Kanaryjskimi. [przypis redakcyjny]

      [5]

      Charon — według mit. gr. bóg podziemi, przewoził dusze zmarłych w łodzi przez rzekę Styks i wody Acherontu do krain piekielnych. [przypis redakcyjny]

      [6]

      zdrojem niepomnym — powodującym zapomnienie; dusze przewożone przez Charona po wypiciu wody z rzeki Lete zapominały o tym, co zrobiły, widziały i słyszały przedtem. [przypis redakcyjny]

      [7]

      człowieka zrzuciwszy* — pozbywszy się ludzkiej postaci, zrzuciwszy skażoną ludzką naturę. [przypis redakcyjny]

      [8]

      wzięłaś na się postawę i piórka słowicze — takie przemiany są często opisywane w antycznej poezji i mit.; zdarzyło się to Filomeli, żonie Tereusa, króla Tracji. [przypis redakcyjny]

      [9]

      w czyścu — słowa te odnoszą się prawdopodobnie do czyśćca z religii chrześc., jednak niektórzy uczeni widzą tu aluzję do pogańskiego „czyśćca” opisanego w Eneidzie Wergiliusza. [przypis redakcyjny]

      [10]

      Czyś po śmierci tam poszła, kędyś pierwej była — prawdopodobnie słowa zgodne z obiegowym przekonaniem, że dusze wracają po śmierci tam, skąd przyszły, czyli do Boga. [przypis redakcyjny]

      [11]

      na mą ciężką żałość (starop.) — abym ciężko żałował. [przypis redakcyjny]

      [12]

      w onej dawnej swej całości (starop.) — z duszą i ciałem. [przypis redakcyjny]

      [13]

      mara nikczemna* (starop.) — złudne widziadło, zjawa. [przypis redakcyjny]

      x