Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Treny, Tren VIII. (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim...)
Tren IX. (Kupić by cię, mądrości, za drogie pieniądze...) → ← Tren VII. (Nieszczęsne ochędóstwo, żałosne ubiory...)

Spis treści

      Jan KochanowskiTrenyTren VIII. (Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim…)[1]

      1
      Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim,
      Moja droga Orszulo, tym zniknienim[2] swoim.
      Pełno nas, a jakoby nikogo nie było:
      Jedną maluczką duszą[3] tak wiele ubyło.
      5
      Tyś za wszytki mówiła, za wszytki śpiewała,
      Wszytkiś w domu kąciki[4] zawżdy pobiegała[5].
      Nie dopuściłaś nigdy matce sie frasować[6]
      Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy psować[7],
      To tego, to owego wdzięcznie[8] obłapiając[9]
      10
      I onym swym uciesznym śmiechem zabawiając.
      Teraz wszytko umilkło, szczere[10] pustki w domu,
      Nie masz zabawki[11], nie masz rośmiać sie nikomu.
      Z każdego kąta[12] żałość człowieka ujmuje[13],
      A serce swej pociechy[14] darmo[15] upatruje[16].

      Przypisy

      [1]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [2]

      zniknienim (starop.) — zniknieniem, zniknięciem. [przypis redakcyjny]

      [3]

      dusza* (daw.) — w znaczeniu: „żywe stworzenie”; dawniej duszami nazywano ludzi, np. szlachcic posiadał wieś z określoną ilością dusz, czyli chłopów; jedną (…) duszą (…) ubyło: z jedną duszą ubyło. Jerzy Axer przekonująco dowodził, że jest to niejako odpowiedź na cytat z listu, który otrzymał Cicero od swojego przyjaciela Serwiusza Sulpicjusza. Przyjaciel pytał Cycerona cierpiącego po śmierci córki Tulii: „in unius (Jedną) mulierculae animula (maluczką duszą) [si] iactura facta est (ubyło), tanto opere [commoveris] (tak wiele)?”. Postać i dzieło Cycerona są ważne również w Trenie XVI i XIX. [przypis redakcyjny]

      [4]

      wszytki kąciki — wszystkie zakamarki, całą przestrzeń domu. [przypis redakcyjny]

      [5]

      pobiegała — przebiegała. [przypis redakcyjny]

      [6]

      Nie dopuściłaś (…) matce sie frasować — nie pozwoliłaś, by matka się frasowała, martwiła. [przypis redakcyjny]

      [7]

      głowy psować (starop. psować: psuć) — martwić się, dręczyć się myślami. [przypis redakcyjny]

      [8]

      wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]

      [9]

      obłapiać (starop.; tu forma imiesł.: obłapiając) — obejmować. [przypis redakcyjny]

      [10]

      szczery (tu forma lm: szczere) — prawdziwy. [przypis redakcyjny]

      [11]

      zabawka* (daw.)— miłe zajęcie, zajęcie przynoszące radość (por. „zabawić się”). [przypis redakcyjny]

      [12]

      z każdego kąta — zewsząd. [przypis redakcyjny]

      [13]

      ujmować — chwytać. [przypis redakcyjny]

      [14]

      swej pociechy — należnej mu pociechy (pociecha to również określenie dziecka. [przypis redakcyjny]

      [15]

      darmo — na darmo, daremnie, na próżno. [przypis redakcyjny]

      [16]

      upatrywać (tu forma 3 os. lp: upatruje) — wyglądać, oczekiwać zobaczenia, wypatrywać. [przypis redakcyjny]

      x