Przypisy

Ne ma łutsze — nie ma nic lepszego. [przypis edytorski]

Ne mangez jamais d'écrevisses dans un cabinet particulier (fr.) — Nigdy nie jedzcie raków w osobnym saloniku; zakończenie utworu Jacques'a Normanda Les Écrevisses (Raki) z 1879 r., opowiadającego o przybyszu z prowincji, który w Paryżu wydał cały majątek na kolacje z kolejnymi dziewczętami. [przypis edytorski]

nemastoma geliniaroide — gatunek zaliczany do grupy alg czerwonych, prawdopodobnie wymarły. [przypis edytorski]

nemejski lew (mit. gr.) — grasujący w pobliżu Nemei olbrzymi lew o skórze odpornej na ostrza, pokonany przez Heraklesa. [przypis edytorski]

Nemeza właśc. Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia; uosobienie gniewu bogów, ale stojąca ponad i poza władzą bogów olimpijskich; córka Nocy (gr. Nyks), strażniczka sprawiedliwości świata, wykonawczyni nieuniknionych praw. [przypis edytorski]

Nemezis — bogini; uosobienie mściwego losu. [przypis edytorski]

Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, przeznaczenia i sprawiedliwości. [przypis edytorski]

Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, przeznaczenia i sprawiedliwości świata. [przypis edytorski]

Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, przeznaczenia i sprawiedliwości świata; uosobienie gniewu bogów i kary spadającej na ludzi ogarniętych pychą. [przypis edytorski]

Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, przeznaczenia i sprawiedliwości świata, wykonawczyni nieuniknionych praw. [przypis edytorski]

Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia; uosobienie gniewu bogów, ale stojąca ponad i poza władzą bogów olimpijskich; córka Nocy (gr. Nyks), strażniczka sprawiedliwości świata, wykonawczyni nieuniknionych praw. [przypis edytorski]

Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia; uosobienie gniewu bogów, ale stojąca ponad i poza władzą bogów olimpijskich; córka Nocy (gr. Nyks), strażniczka sprawiedliwości świata, wykonawczyni nieuniknionych praw. [przypis edytorski]

Nemezyda (mit. gr.) — in. Nemezis, bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia. [przypis edytorski]

Nemezys, właśc. Nemezis (mit. gr.) — bogini zemsty, sprawiedliwości i przeznaczenia; uosobienie gniewu bogów, ale stojąca ponad i poza władzą bogów olimpijskich; córka Nocy (gr. Nyks), strażniczka sprawiedliwości świata, wykonawczyni nieuniknionych praw. [przypis edytorski]

nemier (sl.) — be saiko. [przypis edytorski]

nemine excepto (łac.) — bez wyjątku. [przypis edytorski]

nemini vox deneganda (łac.) — nikomu nie należy odmawiać głosu. [przypis edytorski]

nemitusi — neturinti kitos išeities. [przypis edytorski]

nemo causa sui (łac.) — nikt nie jest swoją przyczyną. [przypis edytorski]

nemo, Domine (łac.) — nikt, Panie. [przypis edytorski]

nemo (łac.) — nikt. [przypis edytorski]

nemo profeta (łac.) — nikt (nie jest) prorokiem. [przypis edytorski]

nemo sapiens, nisi patiens (łac.) — Nikt nie jest mądrym, jeśli nie jest cierpliwym. [przypis edytorski]

nemo sapiens nisi patiens (łac. przysł.) — nie jest mądry, kto nie jest cierpliwy. [przypis edytorski]

nemožna (sl.) — negalima. [przypis edytorski]

Ne możu, pane, zowsim bez toho ne może buty… (z ukr.) — nie mogę, panie, bez tego zupełnie być nie może. [przypis edytorski]

Nemrod a. Nimrod — biblijny prawnuk Noego, sławny myśliwy. [przypis edytorski]

Nemrod a. Nimrod — biblijny prawnuk Noego, sławny myśliwy. [przypis edytorski]

Nemrod a. Nimrod — wg tradycji żydowskiej despotyczny władca miasta Babel, który zainicjował budowę słynnej wieży Babel. [przypis edytorski]

Nemrod (bibl.) — biblijny prawnuk Noego, sławny myśliwy. [przypis edytorski]

Nemrod — biblijny prawnuk Noego, sławny myśliwy. [przypis edytorski]

nemrodowski — przen.: myśliwski; od imienia Nemroda, biblijnego prawnuka Noego, sławnego myśliwego. [przypis edytorski]

Nemrod — prawnuk Noego, sławny myśliwy i władca Mezopotamii. W tradycji żydowskiej inicjator budowy miasta i wieży Babel. [przypis edytorski]

Nemrot, Nemrod a. Nimrod — prawnuk Noego, sławny myśliwy i władca Mezopotamii; wg tradycji żydowskiej inicjator budowy miasta i wieży Babel. [przypis edytorski]

nemunės — kelmutis, grybų rūšis. [przypis edytorski]

ne na to, szczo je, ałe na to, szczo bude (ukr.) — nie za to, co jest, ale za to, co będzie. [przypis edytorski]

nendrė — ilgastiebis augalas tuščiu viduriu. [przypis edytorski]

nenia — pieśni żałobne. [przypis edytorski]

Nenniusz (IX w.) — walijski mnich, tradycyjnie uważany za autora dzieła Historia Brittonum (Historia Brytów) z ok. 828 roku; praca ta jest najwcześniejszym źródłem, które przedstawia króla Artura jako postać historyczną i wymienia 12 stoczonych przez niego bitew, chociaż określa go jako przywódcę wojennego (dux bellorum), a nigdy nie nazywa go królem. [przypis edytorski]

nenufar — lilia wodna. [przypis edytorski]

neofita — osoba, która niedawno przyjęła jakąś wiarę; przen.: osoba, która zmieniła poglądy i od niedawna stała się zwolennikiem czegoś. [przypis edytorski]

neofita — osoba, która niedawno przyjęła nową religie bądź doktrynę. [przypis edytorski]

neofita — osoba, która świeżo przyjęła religię. [przypis edytorski]

neofitka — osoba niedawno nawrócona. [przypis edytorski]

neokantyzm — kierunek filozoficzny powstały w drugiej poł. XIX w., był odejściem od dominujących w tym czasie heglizmu i materializmu przyrodniczego. Twórcą neokantyzmu był F. A. Lange; sam nurt szybko podzielił się na wiele odłamów, z których najważniejsze to: szkoła marburska, która filozofię sprowadzała do logiki, przedmiotem poznania była myśl ludzka, a nie świat zewnętrzny i szkoła badeńska, która skupiła się na rozwijaniu metodologii nauk humanistycznych, filozofię traktując jako naukę o ponadczasowych wartościach ogólnoludzkich: pięknie, prawdzie, dobru itd. [przypis edytorski]

neomaltuzjański — odnoszący się do teorii, zgodnie z którą ograniczenie przyrostu ludności rozwiązałoby trudności społeczno-ekonomiczne państwa. [przypis edytorski]

neo-maltuzjanizm a. neomaltuzjanizm — pogląd, według którego przeludnieniu należy zapobiegać za pomocą regulacji urodzeń; pochodzi od maltuzjanizmu, tj. statycznej teorii zasobów, głoszonej przez Thomasa Malthusa (1766–1834). Zauważył on, że przyrost ludności powoduje ubożenie społeczeństwa i dlatego należy mu zapobiegać, opóźniając zawieranie małżeństw i ograniczając pomoc społeczną dla uboższych tak, aby się nie rozmnażali. [przypis edytorski]

neoplatonizm — kierunek w filozofii, nawiązujący do myśli Platona oraz politeizmu grecko-rzymskiego. [przypis edytorski]

Neoptolemos (mit. gr.) — syn Achillesa i jego kochanki Dejdamei, córki króla Dolopów; niesławny z powodu swojej brutalności i okrucieństw: po zdobyciu Troi zabił Priama, Astyanaksa i Poliksenę. [przypis edytorski]

Neoptolem — zapewne autor ma na myśli samego Achillesa. W takim przypadku Neoptolemos nie byłoby imieniem własnym, ale nazwą rodową. [przypis edytorski]

nepamačijos — nepadėjo. [przypis edytorski]

nepasergiamai — neastebimai. [przypis edytorski]

nepaturos — turoti - kreipti dėmesį, paisyti. [przypis edytorski]

nepenthe (gr.) — napój zapomnienia, uśmierzający smutki, opisany w Odysei Homera (IV, 219–221). [przypis edytorski]

Nepomucyn — dziś popr. forma imienia to Nepomucen. [przypis edytorski]

Nepos, Korneliusz (ok. 100–24 p.n.e.) — rzymski historyk, przyjaciel i biograf Cycerona; jego jedyne zachowane dzieło to O wybitnych mężach, zawierające biografie wielu wybitnych postaci historycznych. [przypis edytorski]

nepos (łac.) — wnuk. [przypis edytorski]

nepotyzm (łac. nepos: wnuk, bratanek) — faworyzowanie krewnych i przyjaciół przy rozdzielaniu godności i stanowisk. [przypis edytorski]

Neprawdu, bresze psia wira! (z ukr.) — Nieprawdę, kłamie psia wiara! [przypis edytorski]

neprietelis — priešas. [przypis edytorski]

neprietelius — priešas, nenaudėlis. [przypis edytorski]

nepriguliu — nepriklausau. [przypis edytorski]

nepri’ma — trump.: nepriima. [przypis edytorski]

NEP (skrót ros. Nowaja ekonomiczeskaja politika: Nowa Polityka Ekonomiczna) — doktryna polityki gospodarczej rządu radzieckiego w latach 1921–1929, zmienionej z komunizmu wojennego przez wprowadzenie bardziej rynkowych mechanizmów gospodarczych w celu odbudowy kraju po zniszczeniach wojennych. [przypis edytorski]

Neptuńska Troja (mit. gr.) — Neptun otoczył Troję murem. [przypis edytorski]

Neptunius, deus in mare vasto (łac.) — Neptun, bóg na rozległym morzu. [przypis edytorski]

Neptun (mit. rzym.) — bóg morza, odpowiednik greckiego Posejdona, jego atrybutem był trójząb do połowu ryb. [przypis edytorski]

Neptun (mit. rzym.) — bóg morza, odpowiednik greckiego Posejdona, jego atrybutem był trójząb. [przypis edytorski]

Neptun (mit. rzym.) — bóg morza, odpowiednik greckiego Posejdona. [przypis edytorski]

Neptun (mit. rzym.) — bóg morza, odpowiednik gr. Posejdona, jego atrybutem był trójząb do połowu ryb. [przypis edytorski]

Neptun (mit. rzym.) — bóg morza, odpowiednik gr. Posejdona. [przypis edytorski]

Neptun (mit. rzym.) — bóg morza, odpowiednik gr. Posejdona. [przypis edytorski]

Neptun (mit. rzym.) — bóg wód. [przypis edytorski]

Neptunus, częściej Neptun (mit. rzym.) — bóstwo wód, morza i deszczu, a także patron wyścigów konnych. [przypis edytorski]

Neptun w ląd wpuszczony — mowa o sztucznie zbudowanym porcie. [przypis edytorski]

Neptun — w mitologii gr. bóg morza. [przypis edytorski]

Neptun — w mitologtii rzymskiej bóg morza. [przypis edytorski]

nequam (łac.) — nicpoń, ladaco. [przypis edytorski]

neque iuramentis facile indulgent — i nie uciekali się [zbyt] łatwo do przysiąg. [przypis edytorski]

ne quid respublica detrimenti capiat (łac.) — żeby rzeczpospolita nie doznała jakiegoś uszczerbku; fragment rzymskiej formuły wzywającej konsulów do wprowadzenia stanu wyjątkowego: videant consules ne quid…: niechaj konsulowie czuwają, żeby… [przypis edytorski]

Neracjusz — Lucius Neratius Priscus (zm. 133), prawnik rzym., konsul w 97 r. n.e. [przypis edytorski]

Nerczyńsk — miasto Rosji, w Kraju Zabajkalskim, nad rz. Nerczą, ok. 600 na wsch. od Bajkału. [przypis edytorski]

Nerczyńsk — miasto w azjatyckiej części Rosji, 600 km na wsch. od jeziora Bajkał; od 1826 do 1917 kolonia katorżnicza, gdzie więziono m.in. dekabrystów, powstańców polskich z 1831 i 1863 oraz narodników. [przypis edytorski]

nereida (mit. gr.) — jedna z kilkudziesięciu nimf morskich, córek Nereusa. [przypis edytorski]

nereida (mit. gr.) — nimfa morska, córka Nereusa. [przypis edytorski]

Nereidy (mit. gec.) — córki Nereusa. [przypis edytorski]

nereidy (mit. gr.) — nimfy morskie, córki boga morskiego Nereusa. [przypis edytorski]

Nereidy (mit. gr.) — nimfy morskie, córki boga morskiego Nereusa. [przypis edytorski]

nereidy (mit. gr.) — nimfy morskie, córki Nereusa, boga morskiego i wróżbity, obdarzonego zdolnością przemiany swej postaci w dowolną istotę; najsłynniejszą z nereid była Tetyda, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Nereidy (mit. gr.) — nimfy morskie, córki Nereusa; najsłynniejszą z nereid była Tetyda, matka Achillesa. [ [przypis edytorski]

Nereidy (mit. gr.) — nimfy morskie. [przypis edytorski]

nereidy (mit. gr.) — nimfy wodne. [przypis edytorski]

Nereja córa (mit. gr.) — Tetyda, matka Achillesa. [przypis edytorski]

Nerej a. Nereus (mit. gr.) — bóg morski, wróżbita, obdarzony zdolnością zmiany swej postaci w dowolną istotę; syn Pontosa i Gai (a. tytanów Okeanosa i Tetydy), ojciec nimf morskich Nereid; atrybutem Nereusa, podobnie jak Neptuna, był trójząb; tu wymieniony zamiast Neptuna. [przypis edytorski]

Nerejdy a. Nereidy (mit. gr.) — nimfy morskie, córki boga morskiego Nereusa. [przypis edytorski]

Nereus (mit. gr.)— jeden z bogów morza, mąż oceanidy Doris, ojciec kilkudziesięciu Nereid i Doryd. [przypis edytorski]

Nereuszowe córy — Nereidy, boginki morskie. [przypis edytorski]

Neris — Wilia, rzeka na terytorium Litwy, prawy dopływ Niemna. [przypis edytorski]

Neriton — pasmo górskie na północy Itaki. [przypis edytorski]

nerodyčiau — čia: nepatarčiau. [przypis edytorski]