Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6127 przypisów.
opłonąć — ochłonąć. [przypis redakcyjny]
opłotek — ogrodzenie, obręb. [przypis edytorski]
opłotki (gw.) — drewniany płot okalający zabudowania gospodarskie. [przypis edytorski]
opłotki — płot drewniany. [przypis edytorski]
opłotni — sąsiadujący bezpośrednio („o płot”). [przypis edytorski]
opleć — wypielić chwasty dookoła; „oplęt” to dawna forma imiesłowu przymiotnikowego biernego. [przypis edytorski]
o Plejad zachodzie — wschód konstelacji Plejad wypada na wiosnę, zaś zachód późną jesienią. [przypis redakcyjny]
oplwany — opluty; oczerniony, znieważony. [przypis edytorski]
opl (wojsk.) — obrona przeciwlotnicza, w ramach której należy również stosować taktykę maskowania (m.in. zaciemnienie). [przypis edytorski]
opój — człowiek nadużywający alkoholu. [przypis edytorski]
opój — osoba pijąca duże ilości alkoholu. [przypis edytorski]
o pół mili — w innych wersjach: „tam za borem” a. „tam za miastem” (tak w źródle). Wybrano wersję bardziej rozpowszechnioną. [przypis edytorski]
o północy — w tekście o szóstej godzinie w nocy: νυκτὸς ὥραν ἕκτην. [przypis tłumacza]
opór — tu: oparcie. [przypis edytorski]
opóździł — dziś popr. forma 3. os.lp: opóźnił. [przypis redakcyjny]
o późnym wieczorze — dziś: późnym wieczorem. [przypis edytorski]
O początku i przemianach praw cywilnych u Francuzów — „Myślałem, że skonam przez te trzy miesiące, aby dokończyć księgi O początku i przemianach praw cywilnych. Przeczyta się to w trzy godziny, ale ręczę panu, że kosztowało mnie tyle pracy, iż włosy zbielały mi od tego” (List Montesquieu do mons. Cerati, 28 marca 1748). Istotnie, trzeba widzieć w oryginale Monteskiusza ów las odsyłaczy, cytatów, źródeł na poparcie każdego niemal zdania, aby ocenić ogrom erudycji i pracy, jaki kryje się pod tą łatwą i jasną formą wykładu (Przyp. tłum.). [przypis tłumacza]
o początku uszczególniającym — Principium individuationis. [przypis autorski]
opoczne szczeliny — szczeliny skalne (od: opoka, czyli skała). [przypis edytorski]
opoczysty (daw.) — skalisty; por. opoka: skała. [przypis edytorski]
opoczysty — skalisty; por. opoka: skała. [przypis edytorski]
opoczysty — skalisty; por. opoka: skała. [przypis edytorski]
opodal — daleko (por. dzisiejsze: nieopodal). [przypis redakcyjny]
Opodal od nich w kurzu — Ten obraz pobojowiska przypomina analogiczny obraz w Larze II, 16. [przypis redakcyjny]
opodal willi Ludovisi — dziś już nieistniejącej. Cała nowa dzielnica powstała od roku 1885 na obszernym jej terytorium. [przypis tłumacza]
opodal — w pobliżu. [przypis edytorski]
opodatkowania się — tzn. oddania pewnej części dochodów miejskich. [przypis tłumacza]
o podróży Henryka i (…) odjeździe Seweryna — odjazd Seweryna (Markiewicza), zarówno jak „podróż” Henryka (Wohla), to wywiezienie na Syberię. [przypis edytorski]
O pojęciu istnienia — właśc. Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcie istnienia (1935), podstawowe dzieło filozoficzne S. I. Witkiewicza. [przypis edytorski]
opoka (daw.) — skała. [przypis edytorski]
opoka — kamień, skała. [przypis redakcyjny]
opoka — skała, kamień. [przypis edytorski]
opoka — skała; przen. coś, co daje oparcie i pozwala przetrwać. [przypis edytorski]
opoka — skała. [przypis edytorski]
opoki — skały. [przypis edytorski]
o południu — dziś: w południe. [przypis edytorski]
O Polce Francuzom — drukowane w „Revue des Revues” w r. 1897-ym, przetłómaczone w „Russkaja Myśl” tegoż roku. [przypis autorski]
Opolczyk — chodzi o Władysława II Opolczyka, stronnika dynastii Andegawenów, który zastawił Krzyżakom zamek w Złotoryi, co stało się dla nich uzasadnieniem do zawłaszczania terytoriów Polski. [przypis edytorski]
opole (daw.) — terytorium kilku gmin współdziałających ze sobą. [przypis edytorski]
opole — w średniowieczu: terytorialna organizacja sąsiedzka. [przypis edytorski]
O! Polsko! jeśli ty masz zostać młodą — aluzja do czasopisma ”Młoda Polska”, wydawanego w latach 1838–1840 w Paryżu; jego redaktorami i wydawcami byli przeciwnicy Słowackiego, Eustachy Januszkiewicz i Stanisław Ropelewski. [przypis edytorski]
O Polsko! póki ty duszę anielską będziesz więziła w czerepie rubasznym — w tych słowach pełnych bólu wyraził poeta zasadniczy swój sąd o Polsce. Na takie jego stanowisko wpłynął niewątpliwie Krasiński, który twierdził, że całą historię Polski cechuje brak wielkości, samodzielności, małpowanie obcych, a jedyną cechą oryginalną była rubaszność szlachty. [przypis redakcyjny]
opomnieć się — dziś: opamiętać się. [przypis edytorski]
opońce (starop. forma) — opony, opończe; chmury, płaszcz. [przypis edytorski]
opończa kunami bramowana — płaszcz obszyty po brzegach futerkiem z kuny. [przypis edytorski]
opończa — noszony dawniej płaszcz z kapturem; rodzaj okrycia podróżnego. [przypis edytorski]
opończa — obszerny płaszcz bez rękawów, służący szczególnie na czas słoty. [przypis redakcyjny]
opończa — obszerny płaszcz bez rękawów, z kapturem. [przypis edytorski]
opończa — obszerny płaszcz lub peleryna bez rękawów. [przypis edytorski]
opończa — płaszcz z kapturem, bez rękawów, podobny do peleryny, noszony daw. jako ubranie podróżne. [przypis redakcyjny]
opończa — płaszcz z kapturem, ubranie podróżne. [przypis edytorski]
opończa — płaszcz z kapturem używany jako strój podróżny. [przypis edytorski]
opończa — płaszcz z kapturem używany jako strój podróżny. [przypis edytorski]
opończa — rodzaj płaszcza, z kapturem, bez rękawów, noszonego między XIV a XVII wiekiem. [przypis edytorski]
opończa — właśc. chlajna, męski płaszcz z grubej wełny. [przypis edytorski]
opończa — zazwyczaj podróżny płaszcz z kapturem, bez rękawów. [przypis edytorski]
opona (daw.) — kiedyś tkanina ozdobna, zasłona. [przypis edytorski]
opona (daw.) — płachta; por. opończa. [przypis edytorski]
opona (daw.) — tkanina ochronna a. ozdobna. [przypis edytorski]
opona (daw.) — tkanina ochronna a. ozdobna (w tym drugim znaczeniu też: tapiseria). [przypis edytorski]
opona (daw.) — tkanina, zasłona. [przypis redakcyjny]
opona (daw.) — tu: zasłona. [przypis edytorski]
opona (daw.) — zasłona, draperia. [przypis edytorski]
opona (daw.) — zasłona, kotara. [przypis edytorski]
opona (daw.) — zasłona; okrycie, powłoka. [przypis edytorski]
opona (daw.) — zasłona; ozdobna tkanina okrywająca coś. [przypis edytorski]
opona (daw.) — zasłona (por.: opinać). [przypis edytorski]
opona (daw.) — zasłona (por. opończa). [przypis edytorski]
opona (daw.) — zasłona. [przypis edytorski]
opona (daw.) — zasłona, tkanina. [przypis edytorski]
opona (daw.) — zasłona, tu zapewne: opończa. [przypis edytorski]
opona (tu daw.) — zasłona, przykrycie. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
opona (tu daw.) — zasłona. [przypis edytorski]
opona — tu daw.: zasłona. [przypis edytorski]
opona — tu: opończa; szeroki i długi, obszerny płaszcz. [przypis edytorski]
opona twarda (anat.) — jedna z opon mózgowo-rdzeniowych. [przypis edytorski]
oponować — przeciwstawić. [przypis redakcyjny]
oponować się — przeciwstawiać się. [przypis edytorski]
oponować się (z łac.) — tu: walczyć, stawać zbrojnie; opowiedzieć się, poprzeć kogoś czynem. [przypis edytorski]
oponować — sprzeciwiać się. [przypis edytorski]
oponować — stawiać opór, przeciwstawiać się. [przypis edytorski]
oponować — zastawiać. [przypis redakcyjny]
O, pon's mano, o, wir's mano (litewskie) — o, panie mój, o, mężu mój. [przypis autorski]
opony (starop.) — obicia zawieszane. [przypis redakcyjny]
opoponaks — słodka mirra; wonna żywica używana do wyrobu perfum, kadzideł itp. [przypis edytorski]
Opoponax — kadzidło żywiczne. [przypis edytorski]
Oporin, Jan — sławny drukarz i wydawca dzieł pisarzy starożytnych z XVI w. [przypis redakcyjny]
oporto a. porto — portugalskie wino wzmacniane destylatem, produkowane w okolicach miasta o tej samej nazwie. [przypis edytorski]
oporto a. porto — rodzaj wina, którego nazwa pochodzi od portugalskiego miasta Porto. [przypis redakcyjny]
oportunista — człowiek bez stałych zasad, dostosowujący się do okoliczności dla doraźnych, osobistych korzyści. [przypis edytorski]
oportunista — tu: stronnik umiarkowanego nurtu we fr. polityce w latach 1879–1895, którego przedstawicielami byli Léon Gambetta i Jules Ferry. [przypis edytorski]
oportunizm — postawa charakteryzująca człowieka bez stałych zasad, dostosowującego się do okoliczności dla doraźnych, osobistych korzyści. [przypis edytorski]
oporu, jaki znajdują — W pysze będącej zasadą skażonej natury. [przypis tłumacza]
oporządzać — tu: dbać, zajmować się. [przypis edytorski]
oporządzić — tu: urządzić, załatwić, potraktować. [przypis edytorski]
o poślech — dziś popr. forma Msc.lm: o posłach. [przypis edytorski]
O potrzebie akademii literatury polskiej — niewygłoszone przemówienie przygotowane na wieczór literacko-artystyczny w d. 22 czerwca 1924 r., drukowane 6 lipca 1924 r. w „Wiadomościach Literackich” (Nr. 27). Z zachodami około idei akademji literatury wiążą się prace Żeromskiego około organizacji polskiego PEN-Clubu. Nie poświęcił tej sprawie osobnego artykułu, słowa jego wszelako do niej się odnoszące zanotowane zostały (acz niewiadomo czy dokładnie) w artykule Niestrudzona działalność organizacyjna Stefana Żeromskiego: Polski oddział P. E. N. Clubu. Wywiad specjalny Wiadomości Literackich (drukowanym w Nr. 51 tego pisma, 21 grudnia 1924 r.), podpisanym pseudonimem Ixion: „— «Przystępuję w najbliższej przyszłości — mówi nam Żeromski — do utworzenia nowego u nas literackiego ośrodka. Będzie to polski odłam głośnej instytucji P. E. N. Club w Londynie (Playwrights, Essayists, Novelists). Jest to międzynarodowy klub pisarzy, stojący zdala od wszelkiej polityki i zajmujący się wyłącznie literaturą. Należą doń najwybitniejsi pisarze Anglji, Francji, Niemiec, Włoch, Belgji, Norwegji, Holandji, Stanów Zjednoczonych i t. d.» — Jest pan członkiem honorowym tego klubu. — «Kilka miesięcy temu okazano mi ten zaszczyt. Jako członek honorowy P. E. N. Clubu otrzymałem szereg listów domagających się założenia filii polskiej. Musimy to zrobić. Będzie to jedno z naszych okien na Europę. Członkowie klubu we wszystkich krajach wyświadczają sobie wzajemnie usługi, mają w podróżach zapewnioną pomoc i opiekę ze strony oddziałów klubu, do których zwracają się przedewszystkiem po przybyciu do danego kraju. Każdy wybitniejszy pisarz, przyjeżdzając do Polski, będzie wiedział do kogo się tu zwrócić. Tak samo nasi pisarze, członkowie P. E. N. Clubu, będą mieli wszędzie szereg udogodnień. W Londynie klub zapewnia nawet kilkudniowy bezpłatny pobyt swym członkom cudzoziemcom. Można więc tworzyć tak nam potrzebny kontakt ze światem literatury zagranicą». — I zbliżenie ludzi pióra wewnątrz kraju… — «Właśnie. Dobrego zbliżenia jeszcze niema. A skutki? Mieliśmy niedawno parę przykrych doświadczeń, jak się u nas traktuje literatów». — Jak pan wyobraża sobie organizację nowego klubu? — «Musimy mieć własny lokal, gdzie moglibyśmy się z przyjemnością spotykać. Będziemy tam mieli bibljotekę i własne archiwum. Takie archiwum jest bardzo potrzebne. Gdzie, naprzykład, podziewają się rękopisy naszych najwybitniejszych pisarzy? Giną w redakcjach i drukarniach. Wszędzie na świecie rękopis jest bardzo cennym dokumentem. Tylko nie u nas. Pozatem wyłoni się szereg spraw zawodowych, które tylko w klubie ściśle literackim mogą znaleźć należytą opiekę». — Kiedy odbędzie się pierwsze zebranie organizacyjne? — «Zamierzam je zwołać jeszcze w roku bieżącym. Przewiduję, że to nie pójdzie tak łatwo, bo nasi pisarze, z krzywdą dla samych siebie, lubią chodzić samopas. Wiedzą nawet, ile na tem tracą, ale nie mogą przezwyciężyć swoich samotniczych usposobień. Wierzę jednak, że potrafimy się wreszcie zorganizować». — A tak gorąco popierana przez pana sprawa akademji literackiej? — «Myślę, że właśnie po utworzeniu klubu i w tym kierunku łatwiej będzie tę rzecz zrealizować. W tych dniach ukaże się drugie wydanie mojej broszury o konieczności powołania u nas akademji literackiej. Od czasu kiedy po raz pierwszy rzuciłem ten projekt, życie przyniosło niejeden argument na poparcie moich wywodów. Jak już pisałem w „Wiadomościach Literackich”, akademja byłaby naszym sądem sprawiedliwym, gdyż my jedni wiemy, kto w naszej sztuce jest majstrem, a kto fuszerem. Byłaby zarazem wieżą strażniczą, sygnalizującą wiekuistą nowość. Miałaby książki, czasopisma i wszelkie źródła nowe. Przez dyskusje, odczyty, rozmowy i wpływy podniosłaby poziom naszego życia, a co najważniejsza, przeniosłaby ogół pracowników z kawiarni, z jałowej i głuchej samotności, w której pokutuje rutyna i snobizm, do sali obrad, na literackie agora, gdzie ścierałyby się najświetniejsze szpady krytycyzmu. Klub, a potem akademja podniosą autorytet pisarza polskiego, tak dzisiaj niemocny». [przypis redakcyjny]
opowiadać o człowieku rozsiewającym zarazki cholery — Z. Krasiński, Pisma, Kraków 1912, VIII (cz. 2), s. 332–359 (Cholera). [przypis autorski]
opowiadać wolą (starop. forma) — przekazywać wolę. [przypis edytorski]
Opowiada Długosz za innymi, że rody Zarębów i Nałęczów za udział w tym zabójstwie długo pozbawione były prawa noszenia sukni szkarłatnych i stawania przy popisach rycerstwa w osobnych szykach. Zdaje się to jednak być później stworzoną legendą lub stosuje do jakiejś gałęzi rodzin tych, gdyż wprędce potem Nałęczów widzimy na wysokich dostojeństwach, nawet w Wielkiej Polsce. [przypis autorski]
