Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 465 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 174203 przypisów.
obręcze a klepki (daw.) — konstrukcja z „a” w funkcji spójnika łącznego, dziś: obręcze i klepki; klepki: deszczułki z twardego drzewa. [przypis edytorski]
Ob (r.m., rzadziej r.ż.; ros. r.ż. Обь, Ob') — rzeka w azjatyckiej części Rosji, na Nizinie Zachodniosyberyjskiej. [przypis edytorski]
obrócą się w krew — „Jako że w Micraim nie padają deszcze, a Nil podnosi się i nawadnia ziemię, Micrejczyczy oddają boską cześć Nilowi, dlatego najpierw Bóg uderzył w ich bóstwo, a dopiero potem w nich samych”, Raszi do 7:17. [przypis tradycyjny]
obrócić się (daw.) — skręcić. [przypis edytorski]
obrócić się (pot., daw.) — skierować się, udać się. [przypis edytorski]
obrócić w co (starop.) — tu: przemienić. [przypis edytorski]
obróciła się wszystka woda, co w rzece, w krew — „Woda zamieniała się w krew tylko na pewien czas i natychmiast wymarły ryby z powodu krwi, po czym Nil powrócił do zwykłego stanu. Micrejczycy nie mogli pić tej wody nie z tego powodu, że była krwią, bo nie znajdujemy, by prosili o cofnięcie plagi, ale z powodu ryb, które pomarły w wodzie i Nil się zaśmierdział. Dowodem na to jest fakt, że również i wróżbici uczynili taką [zamianę w krew] i gdyby Nil nie powrócił do poprzedniego wyglądu, to jakże mogliby to uczynić. Niektórzy wyjaśniają, że gdy plaga trwała przez tydzień, wróżbici zajmowali się tymi wodami, które były pod ziemią, bo Micrejczycy kopali wokół Nilu (por. Wj 7:24) w poszukiwaniu wody, bowiem podziemne wody nie zmieniły się w krew”, Chizkuni do 7:20. [przypis tradycyjny]
obróciła się w węża — Rabeinu Bachja zwraca uwagę, że laska zmieniała się w węża, a nie w żadne inne zwierzę, bo to wąż zgrzeszył mową i tym przywiódł do grzechu Chawę. Podobnie „niegodziwiec Faraon zgrzeszył słowem, mówiąc: «Któż jest Wiekuisty, żebym słuchał głosu Jego?» (Wj 5:2)”. Dalej dodaje: „Każdy, kto wypowiada się przeciwko Bogu, zostaje ukarany przez ukąszenie węża, jak napisano (Lb 21:5-6): «A lud mówił przeciwko Bogu i przeciwko Mojżeszowi» a następnie «I posłał Wiekuisty wśród ludu węże płomienne, które ukąsiły lud»”, Rabeinu Bachja do 7:10. [przypis tradycyjny]
obrócił je w niwecz — zniszczył (niweczyć: niszczyć coś całkowicie). [przypis edytorski]
obrócimli się (daw.) — konstrukcja z partykułą -li: czy się obrócimy. [przypis edytorski]
Obrócimli się na prawą (…) na lewicy — wg. Apokalipsy św. Jana na Sądzie Ostatecznym zbawieni mają się znaleźć po prawej, a potępieni po lewej stronie Boga. [przypis edytorski]
obróci się w krew na lądzie — „woda zmieni się w krew dopiero w chwili, gdy padnie na ląd”, zob. Raszi do 4:9. „Woda nie powróciła już do poprzedniego stanu i poprzez to wiedzieli, że pochodzi to od Boga, gdyż każda rzecz uczyniona przy pomocy czarów ustępuje, a ta woda pozostała krwią”, zob. Chizkuni do 4:9. [przypis tradycyjny]
obrócona w lewo Beatryce trzymała w słońcu utkwione źrenice — Beatrycze spogląda na wschód, więc na południowej półkuli słońce stało po jej lewej stronie. [przypis redakcyjny]
obrótny — dziś: obrotny; zwinny, sprytny, zaradny. [przypis edytorski]
obrót świata — tu: sposób funkcjonowania świata. [przypis edytorski]
obrochmanić (daw.) — obłaskawić. [przypis redakcyjny]
Obrochta, Bartłomiej (1850–1926) — przewodnik tatrzański i znany muzykant. [przypis edytorski]
obroczone — zbroczone, zakrwawione. [przypis edytorski]
obroczyć się (daw., poet.) — poplamić się krwią. [przypis edytorski]
obroki — pasza dla koni. [przypis edytorski]
obrok — karma końska. [przypis edytorski]
obrok — karma, pasza dla koni. [przypis edytorski]
obrok — karma przeznaczona dla koni. [przypis edytorski]
obrok — pasza dla konia. [przypis edytorski]
obrok — pasza dla koni. [przypis edytorski]
obrok — pasza dla koni; tu: w rozumieniu przenośnym. [przypis edytorski]
obrok — pasza, karma, strawa; tu: w rozumieniu przenośnym. [przypis edytorski]
obrok — pasza końska. [przypis edytorski]
obrok — pasza, pożywienie, karma. [przypis edytorski]
obrok (starop.) — jedzenie. [przypis edytorski]
obrok — tu ogólnie: pasza. [przypis edytorski]
obrok — tu: wyżywienie. [przypis edytorski]
obr — olbrzym, ogr. [przypis edytorski]
obrońca — mecenas, adwokat, prawnik broniący oskarżonego. [przypis redakcyjny]
obrońce — dziś popr. B. lm: obrońców. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma B. lm: obrońców. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma M.lm: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma M. lm: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma: obrońców. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. forma: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońce — dziś popr. M. lm: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońce (starop. forma) — dziś popr. M.lm: obrońcy. [przypis edytorski]
obrońcy — w innej redakcji: referendarzowi. [przypis edytorski]
obrona dekadentyzmu, podjęta w roku 1893 przez Zofię Daszyńską-Golińską (…) żywiołowym protestem przeciw temu osłabieniu tętna ludzkiego życia — Z. Daszyńska-Golińska, Fryderyk Nietzsche i dekadentyzm współczesny, „Głos” 1893, nr 48–49. [przypis autorski]
obrona Irzykowskiego, w której zabrania on mierzenia „Pałuby” potocznymi normami powieściowymi — „Zarzucano mi już… — lub też przeczuwam takie zarzuty, jak: że nie umiem rozwijać akcji, że nie mam pojęcia, jak się pisze powieści, nie potrafię charakteryzować osób, nie mam stylu, piszę rozwlekle i sucho, nie mam poczucia przyrody, rozmachu, zmysłu architektonicznego itp.” (Pałuba, s. 521). [przypis autorski]
Obrona Sokratesa — utwór Platona (427–347 p.n.e.) przedstawiający obronę Sokratesa wobec oskarżenia go o bezbożność i demoralizację młodzieży. (Głosem dajmoniona motywują również swe postępowanie Korzecki i Judym w Ludziach bezdomnych). [przypis redakcyjny]
„Obrona Sokratesa” — utwór Platona przedstawiający mowy Sokratesa podczas procesu sądowego, w którym skazano go na śmierć. [przypis edytorski]
Obrona Sokratesa — utwór Platona, znany też pod tytułem Apologia, przedstawiający mowy Sokratesa na procesie, na którym został skazany na karę śmierci. [przypis edytorski]
obrona Zbaraża (10 lipca–22 sierpnia 1649) — obrona zamku w Zbarażu podczas powstania Chmielnickiego przez około 9-tysięczną załogę polską wraz z chorągwiami Wiśniowieckiego i oddziałem piechoty niemieckiej, zakończona nieudaną próbą odsieczy przez wojska królewskie, podpisaniem 17 sierpnia ugody zborowskiej i opuszczeniem zamku przez załogę. [przypis edytorski]
obronę swobód kraju przed zaborczością caratu rosyjskiego — Wielkie Księstwo Finlandii, utworzone w 1809 w wyniku wojny rosyjsko-szwedzkiej, było prowincją Imperium Rosyjskiego, w której rosyjskiego monarchę reprezentował generał-gubernator jako namiestnik. Po rewolucji 1905 roku w Wielkim Księstwie Finlandii w 1906 dokonano zmian ustrojowych, m.in. wprowadzono w pełni demokratyczny parlament. Pełną niepodległość Finlandia uzyskała w roku 1917. [przypis edytorski]
obroniciel — dziś: obrońca. [przypis edytorski]
obrony — w oryg. niem. Schutz: schronienie, opieka, osłona. [przypis edytorski]
obrotne obłoki — być może: sfery niebieskie. [przypis edytorski]
Obruczew, Władimir Aleksandrowicz (1836–1912) — rosyjski wojskowy, publicysta i demokrata; aresztowany jako członek tajnego stowarzyszenia kolportującego w 1861 gazetę „Великорусс” (Wielkorus); reakcja tłumu, o jakiej mowa, nastąpiła podczas publicznego ceremoniału ogłaszania mu wyroku (4 lata katorgi), na placu Mytnym 31 maja 1862. [przypis edytorski]
obrukany — zabrudzony. [przypis edytorski]
obrusienje (ros.) — zniszczenie. [przypis edytorski]
Obrus wielki — obrus z głównego ołtarza w kościele. [przypis edytorski]
obruszać — tu: powodować niechęć (częstsze jest „obruszać się” w znaczeniu „wyrażać niezadowolenie”). [przypis edytorski]
obruszenie — obluzowanie, chwianie się. [przypis edytorski]
Obrycht z Łaska — pan na Kieżmarku i Rytwianach, wojewoda sieradzki, przedtem płocki, starosta zakroczymski i mławski, wielki majątek odziedziczywszy po ojcu i znakomite wnioski po dwóch żonach, przez wielkość animuszu, jak ją nazywano wtenczas, i hojność niezmierną, tak na posługi rzeczypospolitej, jak dla przyjaciół, ludzi rycerskich i uczonych 1 000 000 czerwonych zł. wydał. Wiele go kosztowały podróże i dobra swe zadłużył. Za młodu był dysydentem, wrócił do wiary katolickiej w 1569, gorliwości jego oddaje świadectwo Hozjusz, chwali go z pięknych przymiotów Kochanowski, co z łacińskiego tak tłumaczy: „Wspaniałomyślny mąż, wyższy nad wszelkie dary, jakich mu szczodrze dozwoliły losy, skory w radzie trafnej i w działaniu skory”. Aleksandra, wołoskiego hospodara, z szczupłą garstką swoich poraził, Jakuba Heraklidesa despotę na państwie wołoskim osadził. Tatarom odbierał plony, zniósł ich pod Oczakowem. Sprzyjał Maksymilianowi, poselstwo do niego odbywał i długo jeszcze u tego dworu bawił, za co mu Stefan Batory odjął był Lanckoronę, zwrócił ją, gdy się później Łaski ukorzył swemu królowi. Na koronacją Henryka stanął z pocztem 400 wyborowych żołnierzy. Przeżyła go Sabina de Schewe, Francuzka, jego małżonka, której nagrobek w Łasku. Pochwały Albrychta Łaskiego głosił Jovius, Sleidanus i inni. Czytaj Niesieckiego, t. II, s. 39. [przypis redakcyjny]
obrysy — w oryg. abrysy (z niem.). [przypis edytorski]
obrywczą — obrywką, łapówką. [przypis redakcyjny]
obrywek — tu: korzyść uzyskana przy okazji czegoś. [przypis edytorski]
obrywistych — dziś popr.: urwistych. [przypis edytorski]
obrywka a. obrywek (daw.) — dodatkowa korzyść, dochód z czegoś. [przypis edytorski]
obrywki — napiwki; zarobki. [przypis edytorski]
obryzgła — dziś popr.: obryzgała. [przypis edytorski]
obrządek (gw.) — porządek. [przypis edytorski]
obrządki (gw.) — porządki. [przypis edytorski]
obrządzić się — wykonać codzienne obowiązki. [przypis edytorski]
obrządzić szkapę — wykonać niezbędną pracę przy koniu, jak czyszczenie sierści i kopyt, nakarmienie, napojenie; szkapa: chudy, nędzny koń. [przypis edytorski]
obrządzić — wykonać jakąś pracę. [przypis edytorski]
obrzask (daw.) — początek brzasku, blask zorzy porannej, świtanie. [przypis edytorski]
obrzask — kwaśny smak sfermentowanego wina. [przypis redakcyjny]
obrzask — początek brzasku. [przypis edytorski]
obrzasł — został oświecony brzaskiem, światłem widocznym przed wschodem słońca. [przypis edytorski]
Obrzęd poświęcenia (…) ze swym opisem uroczystości p. W. Potocki — ob. [skrót od: obacz; zobacz; red. WL] Pamiętnik uroczystego poświęcenia pomnika Św. Jacka w Wilnie na przedmieściu Pohulance itd., Warszawa u XX. Missyonarzy 1844. [przypis autorski]
obrzędy — tu: wierzenia; religia. [przypis edytorski]
obrzedni — dość rzadki, przerzedzony, niezbyt gęsty. [przypis redakcyjny]
obrzemił — obciążył brzemieniem; tu: aluzja do zajścia w ciążę, uczynienia brzemienną. [przypis edytorski]
obrzeżać — otaczać coś. [przypis edytorski]
obrzezać — tu: uciąć. [przypis edytorski]
Obrzezanie serca — Rz 2, 29. (fragm. 610 i 670). [przypis tłumacza]
obrzezanie — usunięcie fragmentów napletka u mężczyzny; rytuał obrzezania jest obowiązkowy u Żydów, jako potwierdzenie przymierza, które zawarł Bóg z Abrahamem (Rdz 17,9–14). [przypis edytorski]
Obrzezanym ma być — «Tu [Bóg] mówi do Abrahama, aby razem ze sobą obrzezał także mężczyzn w swoim domostwie, ponieważ o obrzezaniu potomków Abrahama mowa jest w poprzednim wersecie», zob. Radak do 17:13. [przypis edytorski]
obrzezki — obcinki, okrawki. [przypis redakcyjny]
obrzydliwością — hebr. פִּגּוּל (pigul): nieczyste, odrzucone mięso ofiarne, rzecz odstręczająca. [przypis edytorski]
obrzydliwością — hebr. פִּגּוּל (pigul) termin ten odnosi się do mięsa ofiarnego, które stawało się odrzucone, gdy podczas uboju, zabijający powziął zamiar, aby poza wyznaczonym czasem spożyć mięso ofiary lub spalić jej części na ołtarzu w niewłaściwym czasie. [przypis tradycyjny]
obrzydliwością niechaj zostaną dla was — ten werset „zakazuje także tego, co zawiera domieszkę [zakazanych stworzeń], jeśli wpłynęła ona na smak [całości]”, Raszi do 11:11 [1]. [przypis tradycyjny]
obrzydzeniem — dla Micrejczyków wstrętne było jedzenie z obcymi, bo sami czuli się ludźmi wyższego rodzaju, zob. Chizkuni do 43:32. Brzydzili się, gdyż tamci jedli mięso zwierząt, którym Micrejczycy oddawali cześć, zob. Radak do 43:32. [przypis edytorski]
obrzydzeniem — ponieważ Micrejczycy czcili owce jako swoje bóstwa, zob. Raszi do 46:34. [przypis edytorski]
obrzym — dziś popr.: olbrzym. [przypis redakcyjny]
obrzymy — starop. olbrzymy. [przypis redakcyjny]
obsacza — dziś: osacza. [przypis edytorski]
obsaczając — dziś popr.: osaczając. [przypis redakcyjny]
obsaczony — dziś popr.: osaczony. [przypis edytorski]
obsaczyć — dziś: osaczyć. [przypis edytorski]
obsaczyć — dziś popr.: osaczyć. [przypis edytorski]
obsadka — element służący do mocowania stalówki na piórze. [przypis edytorski]
obsadny (daw.) — przysadzisty. [przypis edytorski]
