Przypisy

parsyjski — przym. od Pars: członek grupy etnicznej wywodzącej się od wyznających zaratusztrianizm staroż. Persów, którzy w ucieczce przed muzułmańskimi prześladowaniami w VIII–X wieku osiedlili się w Indiach; w XIX w. Parsowie stali się pośrednikami w handlu przy Kompanii Wschodnioindyjskiej. [przypis edytorski]

Parsywal — ang. Perceval. [przypis edytorski]

parsza — rozdział Tory przypadający na dany dzień tygodnia. [przypis edytorski]

parszuk a. parsiuk (gw.) — prosiak, wieprzek. [przypis edytorski]

partactwo — praca wykonywana źle, nieudolnie, niedbale. [przypis edytorski]

partacz (pot.) — człowiek robiący coś źle, nieudolnie a. niedbale. [przypis edytorski]

partacz —psuj, nieudacznik, człowiek niedbały. [przypis edytorski]

partacz — rzemieślnik niezrzeszony w cechu. [przypis edytorski]

partagez — proszę się rozdzielić (tu: komenda taneczna). [przypis edytorski]

Parteigenosse (niem.) — towarzysz partyjny. [przypis edytorski]

Parteigenosse (niem.) — towarzysz partyjny; tu: członek NSDAP. [przypis edytorski]

Parteitag (niem.) — zjazd partyjny; tu: jeden z corocznych wieców nazistowskiej partii NSDAP, które po dojściu Hitlera do władzy w 1933 stały się wielkimi propagandowymi wydarzeniami. [przypis edytorski]

Partenianie (gr.) — dzieci z nieprawego loża, zrodzone w Sparcie podczas wojny messeńskiej; Partenianie osiedlili się w południowych Włoszech w okolicy Tarentu. [przypis edytorski]

partenogeneza (z gr.) — dzieworództwo, rozród bez udziału partnera odmiennej płci. [przypis edytorski]

Partenon, Erechtejon — świątynie poświęcone bogini Atenie na Akropolu: pierwsza Atenie Dziewicy, druga Atenie i Posejdonowi (jej nazwa pochodzi od imienia jednego z pierwszych władców Aten, Erechteusza, na którego cześć wzniesiono budynek świątyni). [przypis edytorski]

Partenon, Propyleje — budowle na Akropolu w Atenach: Partenon: świątynia Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), uważana za najdoskonalszy przykład stylu doryckiego w architekturze; Propyleje: monumentalny budynek bramy na planie prostokąta z kolumnami, stanowiący wejście na Akropol. [przypis edytorski]

Partenon — świątynia Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), jeden z centralnych budynków na Akropolu w Atenach. [przypis edytorski]

Partenon — świątynia Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), jeden z centralnych budynków na Akropolu w Atenach, zbudowana w l. 447–432 p.n.e. w stylu doryckim. [przypis edytorski]

Partenon — świątynia Ateny Partenos (Ateny Dziewicy), jeden z centralnych budynków na Akropolu w Atenach, zbudowana z inicjatywy Peryklesa w l. 447–432 p.n.e. w stylu doryckim. Zawierała wykonany przez Fidiasza ogromny posąg Ateny ze złota i kości słoniowej. Była zdobiona m.in. biegnącym wokół całej świątyni fryzem, również dłuta Fidiasza, przedstawiającym procesję panatenajską (pochód podczas najważniejszego święta na cześć Ateny), między innymi kawalkadę jeźdźców. [przypis edytorski]

Partenopej — Arkadyjczyk poległy pod Tebami. [przypis edytorski]

partenopejski — związany z Republiką Partenopejską, państwem na Półwyspie Apenińskim istniejącym w 1799 r. [przypis edytorski]

par-ten-za (wł.) — odjazd. [przypis edytorski]

partenza (wł.) — odjazd. [przypis edytorski]

parter — tu: pospólstwo; pospolita publiczność zajmująca w teatrze miejsca na parterze, podczas gdy osoby zamożne zasiadały w lożach. [przypis edytorski]

partes (daw.) — partytura, nuty; traktować z partesu: z góry, z wyższością. [przypis edytorski]

partes (daw.) — partytura, nuty; w oryg. gra słów: he can sing/ A mean most meanly: śpiewa głos środkowy marnie. [przypis edytorski]

Parthenau — powieść niemieckiego pisarza Maxa René Hesse (1929). [przypis edytorski]

partią — dziś popr. forma B. lp: partię. [przypis edytorski]

partia brata królewskiego — skupiona wokół hr. Artois, późniejszego Karola X, grupa skrajnych rojalistów. [przypis edytorski]

partia […] była ustawiona — pozycja była solidna, dziś mówi się: „dawała się ustać”. [przypis edytorski]

partia K-D — Partia Konstytucyjno-Demokratyczna, liberalna partia polityczna działająca w Imperium Rosyjskim i w Rosji okresu rewolucji; powstała 12 października 1905 podczas rewolucji 1905 roku, zdelegalizowana dekretem Rady Komisarzy Ludowych w grudniu 1917; od skrótu nazwy „K-D” nazywana także potocznie „partią kadetów” lub „kadetami”. [przypis edytorski]

partia (łac.) — w dawnej Rzeczypospolitej (XVII i XVIII w.) oddział jazdy rozlokowany na określonym obszarze. [przypis edytorski]

partia Lelewela — demokraci. [przypis edytorski]

partia ND — Narodowa Demokracja, polski ruch polityczny o ideologii nacjonalistycznej, powstały pod koniec XIX wieku, od 1897 do 1919 działający jako partia pod nazwą Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. Stronnictwo rozpoczęło legalną działalność w zaborze rosyjskim w 1905; w 1906 wzięło udział w wyborach do Dumy Państwowej Imperium Rosyjskiego, zbojkotowanych przez wszystkie polskie partie centrum i lewicy; w Dumie politycy SND utworzyli Koło Polskie. [przypis edytorski]

Partia obu głosów wykonywana jest jednocześnie (jak w poprzednim analogicznym przypadku). [przypis edytorski]

Partia obu głosów wykonywana jest jednocześnie. [przypis edytorski]

partia — tu: dobra kandydatka do małżeństwa. [przypis edytorski]

partia — tu: grono osób zebranych w jednym celu, zespół. [przypis edytorski]

partia — tu: grupa ludzi zebranych we wspólnym celu. [przypis edytorski]

partia — tu: kandydat na męża. [przypis edytorski]

partia — tu: oddział, grupa żołnierzy. [przypis edytorski]

partia — tu: oddział, grupa zbrojnych. [przypis edytorski]

partia — tu: oddział. [przypis edytorski]

partia — tu: zorganizowana grupa. [przypis edytorski]

partia — w okresie powstania styczniowego: powstańczy oddział partyzancki. [przypis edytorski]

partia — zorganizowany naprędce oddział uzbrojonej szlachty. [przypis edytorski]

participation mystique (fr.) — mistyczne uczestnictwo. [przypis edytorski]

participium (łac.) — imiesłów. [przypis edytorski]

partida (hiszp.) — oddział. [przypis edytorski]

Partido Obrero de Unificatione Marxista — popr.: Partido Obrero de Unificación Marxista, Partia Robotnicza Zjednoczenia Marksistowskiego, hiszpańska komunistyczna partia polityczna utworzona w czasie Drugiej Republiki Hiszpańskiej, najbardziej aktywna w czasie wojny domowej; powstała z połączenia trockistowskiej Komunistycznej Lewicy Hiszpanii oraz Bloku Pracowników i Chłopów. [przypis edytorski]

partie honteuse (fr.) — części wstydliwe; miejsca wstydliwe. [przypis edytorski]

parti et officio per medium (łac.) — po połowie stronie (pokrzywdzonej) i urzędowi. [przypis edytorski]

partii godnej Wiśniowieckiego — Michał Korybut Wiśniowiecki, wstąpiwszy na tron polski, poślubił arcyksiężniczkę austriacką Eleonorę Habsburżankę (1653–1697). [przypis edytorski]

Partio, strzał ojczyzno — partyjskie wojsko słynęło z niezwykle skutecznych w walce konnych łuczników. [przypis edytorski]

parti pris (fr.) — stronniczość. [przypis edytorski]

parti pris (fr.) — uprzedzenie, przesąd. [przypis edytorski]

parti pris (fr.) — uprzedzenie, z góry powzięta opinia, której nie chce się zmienić. [przypis edytorski]

parti pris (fr.) — z góry przyjęty osąd, założenie. [przypis edytorski]

Partów zaś straszy siła Rzymian, straszą kajdany — tłumacz jednocześnie pokazuje dwie możliwości przetłumaczenia łac. słowa robur. [przypis edytorski]

Partowie — których król Fraates, dla uniknięcia wojny z Rzymem, zwrócił orły rzymskie, zdobyte przez Partów pod Karre na Krassusie w r. 53 przed n. e. Poeci augustowscy często wspominają o tym „odzyskaniu znaków”. [przypis edytorski]

Partowie — lud zamieszkujący tereny na płd. od Morza Kaspijskiego, tworzący od ok. 238 p.n.e. do 226 n.e. państwo, z którym Rzym prowadził wojny od I w. p.n.e. [przypis edytorski]

Partowie — lud zamieszkujący tereny na płd. od Morza Kaspijskiego (zach. część staroż. Wielkiego Iranu, którego część płn.-wsch. stanowiła Scytia), tworzący od ok. 238 p.n.e. do 226 n.e. państwo, z którym Rzym prowadził wojny od I w. p.n.e. do III w. n.e.; Marek Antoniusz dwukrotnie, w roku 36 i 33 p.n.e. podejmował nieudane wyprawy w celu podbicia państwa Partów. [przypis edytorski]

Partowie — lud zamieszkujący tereny na płd. od Morza Kaspijskiego (zach. część staroż. Wielkiego Iranu, którego część płn.-wsch. stanowiła Scytia), tworzący od ok. 238 p.n.e. do 226 n.e. państwo, z którym Rzym prowadził wojny od I w. p.n.e. do III w. n.e.; Marek Antoniusz dwukrotnie, w roku 36 i 33 p.n.e., podejmował nieudane wyprawy w celu podbicia państwa Partów. [przypis edytorski]

Partowie — mieszkańcy królestwa Partów, starożytnego państwa irańskiego, rozciągającego się od Eufratu do ob. Afganistanu, istniejącego od ok. 238 p.n.e. do 226 n.e. [przypis edytorski]

Partowie — mieszkańcy staroż. państwa Partów, położonego w większości na terenie dzisiejszego Iranu. Największy rozkwit państwa przypadł na III p.n.e–II w. n.e. [przypis edytorski]

Partowie — naród tworzący państwo na terenie dzisiejszego Iranu od ok. 238 p.n.e. do 226 n.e., uwikłany w liczne wojny z Rzymem. [przypis edytorski]

Partowie — wschodnioirańskie plemię koczowników, które w III w. p.n.e. utworzyło państwo. [przypis edytorski]

part — płótno parciane. [przypis edytorski]

par — tu: członek izby wyższej parlamentu angielskiego. [przypis edytorski]

partum ocii non omnino ociosi (łac.) — narodzone pośpieszniej a [przez to] nie całkiem zręczne. [przypis edytorski]

par — tu: opar. [przypis edytorski]

parturiunt montes (łac.) — trudzą się góry; fragm. ze Sztuki poetyckiej Horacego: parturiunt montes, nascetur ridiculus mus (trudzą się góry, a porodzą śmieszną mysz); tu: o kimś, kogo dokonania są niewspółmiernie małe w stosunku do szumnych zapowiedzi. [przypis edytorski]

Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus (łac.) — Trudzą się góry, a zrodzą śmieszną mysz (Horacy). [przypis edytorski]

partycja (daw.) — partytura, szczegółowy zapis nutowy utworu muzycznego. [przypis edytorski]

partycji (daw.) — partytura, szczegółowy zapis nutowy utworu muzycznego. [przypis edytorski]

partycypować (z łac.) — mieć swój udział we wspólnych zyskach z jakiegoś przedsięwzięcia lub ponosić część wspólnych kosztów; uczestniczyć w czymś. [przypis edytorski]

party (daw.) — partia. [przypis edytorski]

partyj — dziś popr. forma D.lm: partii. [przypis edytorski]

partyj — dziś powszechna forma D. lm: partii. [przypis edytorski]

partyjnictwa — dziś: partyjniactwa. [przypis edytorski]

partyjnictwo — dziś: partyjniactwo. [przypis edytorski]

partyjska strzała — przen.: celne, dotkliwe słowa wypowiedziane na pożegnanie; starożytni Partowie słynęli z manewru pozorowanej ucieczki konnych łuczników, którzy strzelali wówczas przez ramię do tyłu w kierunku wroga. [przypis edytorski]

partyka (daw., z łac.) — cząstka, tu: kawałek. [przypis edytorski]

partykuła — tu: cząsteczka. [przypis edytorski]