Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 457 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | techniczny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6716 przypisów.
Troyes, które nie wiem, czy po polsku można nazwać Troją — nazwa francuskiego miasta Troyes nie ma związku z Troją, powstała ze zniekształconej w ciągu wieków nazwy z czasów rzymskich: Tricassium, od nazwy galijskiego plemienia Tricassów. [przypis edytorski]
trozęby (starop.) — trójzębny. [przypis redakcyjny]
trūkis — traukinys. [przypis edytorski]
Trūksta — sudūžta, suskyla. [przypis edytorski]
trūstis — darbuotis, ruoštis. [przypis edytorski]
trubadūrai — dainiai. [przypis edytorski]
trubadūras — dainius. [przypis edytorski]
trubadur — poeta i muzyk w średniowieczu w Prowansji. [przypis edytorski]
trubadur — średniowieczny wędrowny poeta i śpiewak dworski w Prowansji (ob. płd. Francja), twórca i wykonawca przede wszystkim poezji miłosnej. [przypis edytorski]
trubadur — wędrowny śpiewak, poeta (postać szczególnie istotna w kulturze średniowiecznej Europy), twórca poezji dworskiej, romansów i pieśni opiewających rycerskie czyny. [przypis edytorski]
trubadurzy — francuscy poeci i muzycy, działający w XII i XIII w. [przypis edytorski]
trubadurzy — średniowieczni poeci prowansalscy opiewający miłość. [przypis redakcyjny]
Trubecki, Aleksiej Nikitycz herbu Pogoń Litewska (ok. 1600–1680) — ostatni książę Księstwa Trubeckiego w granicach Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1634–1645) i później w granicach Rosji (1660–1672), ojciec chrzestny cara Piotra I, w czasie wojny polsko-rosyjskiej dowodził południową grupą wojska carskiego, do historii przeszła tzw. rzeź Trubeckiego w Mścisławiu. [przypis edytorski]
Trubecki, Aleksy Nikitycz (1600–1680) — ostatni kniaź Księstwa Trubeckiego w granicach Rzeczpospolitej (do 1645r.), a następnie Rosji (1660–1672); ojciec chrzestny cara Piotra I. [przypis redakcyjny]
Trubecki, Eugeniusz, właśc. Jewgienij Nikołajewicz Trubieckoj (1863–1920) — rosyjski filozof, książę; kontynuator idei Władimira Sołowjowa. [przypis edytorski]
Trubeckoj, Aleksiej Iwanowicz (1806–1852) — rosyjski książę, wicegubernator Wilna (1838–1840) i przewodniczący komisji śledczej w sprawie Szymona Konarskiego; odznaczał się brutalnością i okrucieństwem wobec aresztowanych. [przypis edytorski]
Trubież (ukr. Trubiż) — rzeka na Ukrainie, przepływająca przez Nizinę Naddnieprzańską, lewy dopływ Dniepru. [przypis edytorski]
Trublet (1697–1770) — kanonik Saint-Malo, zręczny kompilator. Głównym jego dziełem są Essais de Littérature et de Morale. [przypis tłumacza]
Trublet, [Nicolas Charles Joseph (1697–1770)] — mierny ówczesny pisarz, zresztą figura znana z niechlujstwa i natręctwa [duchowny i moralista, najbardziej znany ze starcia z Wolterem, któremu skrytykował Henriadę; red. WL]. [przypis tłumacza]
truc (fr.) — sztuczka, trik. [przypis edytorski]
truc (fr.) — to coś. [przypis edytorski]
truc (fr.) — trik, sztuczka stosowana w celu osiągnięcia jakiegoś szczególnego efektu. [przypis edytorski]
truchełka (daw.) — trumienka. [przypis edytorski]
truchła (gw.) — trumna. [przypis edytorski]
truchleć — drętwieć ze strachu. [przypis edytorski]
truchleć — słabnąć a. drętwieć z przerażenia. [przypis edytorski]
truchta — dziś popr. forma D. lp: truchtu. [przypis edytorski]
trucht — rodzaj końskiego chodu. [przypis edytorski]
truciźnik — dziś popr.: truciciel. [przypis edytorski]
truciznik — truciciel. [przypis edytorski]
truda — zmartwienie. [przypis autorski]
trudna, to trudna (starop.) — to trudna rzecz; dziś: to trudne. [przypis edytorski]
trudna — trudna rzecz. [przypis redakcyjny]
trudniej jest czynić dobrze, niż pobożnie marzyć — Lessing, Natan mędrzec, akt I, scena 2 (rozmowa Natana z Rechą). [przypis edytorski]
trudnienie się sprzedażą ludzi w niewolę — oczywiście obywateli, nie jeńców lub niewolników z urodzenia. [przypis tłumacza]
trudno było sobie wytłumaczyć tego stanu — dziś z B.: (…) wytłumaczyć ten stan. [przypis edytorski]
trudnoć — przysłówek trudno z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]
trudno dostąpiony (starop.) — trudno dostępny. [przypis edytorski]
Trudno mi także spłacić Ikariowi wiano — odsyłając zamężną córkę jej ojcu, należało zwrócić wiano. [przypis edytorski]
Trudno, myślę, jej odmawiać — gdy zaprasza na ucztę; Menechmus zaczyna się chwiać w swym oporze wobec hetery, co wielce niepokoi wiernego sługę. [przypis tłumacza]
trudno naleźć masz (starop.) — nie znajdziesz. [przypis redakcyjny]
trudno, niepodobna (…) zostawić (…) zupełnej swobody — dziś popr. z B.: zostawić zupełną swobodę. [przypis edytorski]
Trudno o coś straszliwiej nudnego nad ten mieszczański idealizm epigonów; zdaje się, że ostatnia resztka niemieckiego ducha wyparowała z retort romantycznej kuchni czarownic — H. Bahr, Die Überwindung des Naturalismus, Dresden 1891, s. 13. [przypis autorski]
Trudno odpowiedzieć, kiedy sam termin „alienacja” począł się pojawiać w polskiej terminologii filozoficznej. Rozpoczynający się ukazywać od r. 1900 Słownik warszawski zupełnie go nie zna. Co gorsza, Słownik języka polskiego, pod redakcją W. Doroszewskiego, hasła alienacja, alienować zna tylko jako zaginione w obecnej polszczyźnie terminy prawno-gospodarcze z XVIII wieku. Omawiany termin wywodzi się z pism filozoficznych młodego Marksa, ale nie drogą bezpośrednią. Stanowi mianowicie polskie przyswojenie językowe francuskiego alienation, jako odpowiednika najczęściej u Marksa występującego zwrotu Entfremdung. Przyswojenie przez to tak powszechne dzisiaj, ponieważ bardzo łatwo urabiać od niego wyrazy pochodne: „alienować”, „alienacyjny”, „wyalienować” etc. „Alienacja” w marksistowskim znaczeniu tego terminu wstąpiła aż do poezji, więc chyba powinna wstąpić do słowników. Dowodem — wiersz M. Grześczaka pod tym tytułem („Fakty i Myśli” 1962, nr 22):
Inne podobne świadectwo, dotyczące dwu jednocześnie terminów, nader modnych we współczesnej humanistyce, to ironiczny liryk J. Iwaszkiewicza, Wiersze z Palermo (Krągły rok, Warszawa 1967, s. 55).
[przypis autorski]
trudno posądzić Pascala (…) aby fałszywymi lub nieścisłymi cytatami dawał broń przeciw sobie — klasyczne wydanie Faugère'a (Les grands écrivains français), z którego przekładałem Prowincjałki, zawiera w przypisach wszystkie inkryminowane teksty w ich oryginalnym łacińskim brzmieniu. [przypis tłumacza]
trudno poznać mieli (starop. konstrukcja) — trudno im było poznać. [przypis edytorski]
Trudność leży w tym, że skoro pozbawi się ich tego rozdawnictwa łask, wydaje się, że ich się wszystkiego pozbawi; tego właśnie robić nie trzeba, bo na jedno by wyszło wcale nie mieć króla — Mably spycha króla do roli figuranta bez żadnej rzeczywistej władzy. [przypis redakcyjny]
trudności innego rodzaju — autor ma zapewne na myśli swoją niełatwą sytuację materialną i podejrzany w oczach ówczesnych władz status polityczny. [przypis edytorski]
trudnościów — dziś popr. D. lm: trudności. [przypis edytorski]
Trudno się dziwić, że z tego wszystkiego w głowie Jana Apolinarego Michalika musiał zapanować chaos. — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Po kabarecie nad ranem (mal. H. Szczygliński). [przypis edytorski]
Trudno tu rozstrzygnąć, czy Żona uważa eter za środek trzeźwiący, czy kojący, nasenny. Doświadczenia Krasińskiego z zażywaniem eteru pochodzą z okresu późniejszego. [przypis redakcyjny]
trudno wiedzieć — w domyśle dalszy ciąg: czy bym powiedziała. [przypis redakcyjny]
trudnoż (daw.) — konstrukcja z partykułą wzmacniejącą -że skróconą do -ż; znaczenie: trudno przecież. [przypis edytorski]
Trudno (…) z losem działać sprzecznie — trudno przeciwstawiać się losowi. [przypis edytorski]
trudnym oddechem — dziś raczej: ciężkim oddechem. [przypis edytorski]
trudny — tu: nieprzystępny. [przypis redakcyjny]
trudy i niewczasy — dziś popr. forma N.lm: trudami i niewczasami. [przypis edytorski]
trudy uważacie za przewodników, wskazujących przyjemność życia — trud jest poprzednikiem i warunkiem odczuwania przyjemności; tak np. temu, kto zmarzł, ciepło sprawia przyjemność. [przypis tłumacza]
Trübe, das (niem.) — neologizm: rzeczownik r.n. utworzony od przym. trübe: szary, mętny, matowy, ponury, zamglony, mdły, posępny, pochmurny (także w znaczeniu przysłówkowym trübe: ponuro, pochmurnie, mgliście); znaczenie: ponurość, posępność, zamglenie itp. [przypis edytorski]
trufel — dziś: trufla. [przypis edytorski]
trufle — rodzaj grzybów. [przypis redakcyjny]
trujcizny — dziś: trucizny. [przypis edytorski]
trukinti — delsinti, gaišinti. [przypis edytorski]
Truman, Hanbury, Buxton and Co. — do końca XIX w. jeden z największych browarów świata; założony ok. 1666 r. jako Black Eagle Brewery, usytuowany w pobliżu Brick Lane we wschodnim Londynie; w XVIII w. pod zarządem Benjamina Trumana browar zyskał w krótkim czasie wiodącą pozycję w Londynie, co było związane także ze wzrostem zapotrzebowania na porter; rozwój browaru kontynuował Sampson Hanbury, który w ciągu 20 lat (1800–1820) podwoił produkcję dzięki zastosowaniu maszyny parowej, w 1808 r. do spółki dołączył jego siostrzeniec Thomas Fowell Buxton, zajmując się księgowością i reorganizacją firmy w celu zwiększenia jej wydajności. [przypis edytorski]
trumna — tu: skrzynia, podest. [przypis edytorski]
trunąć (starop.) — pisnąć, bąknąć. [przypis redakcyjny]
trunąć — wydać dźwięk, odezwać się. [przypis edytorski]
truna (daw.) — dziś: trumna. [przypis edytorski]
truna (daw.) — trumna a. więzienie. [przypis edytorski]
truna (daw.) — trumna; często stosowana forma przez poetów romantycznych. [przypis edytorski]
truna (daw.) — trumna. [przypis edytorski]
truna (daw.) — więzienie a. trumna. [przypis edytorski]
truna — dziś popr. forma M.lp: trumna. [przypis edytorski]
truna — dziś popr.: trumna. [przypis edytorski]
truna — dziś: trumna. [przypis edytorski]
truna (starop.) — trumna. [przypis edytorski]
truna — trumna a. więzienie. [przypis edytorski]
truna — trumna. [przypis edytorski]
truna — trumna. [przypis redakcyjny]
truna — trumna; tutaj przenośnie zamiast: śmierć. [przypis redakcyjny]
truna — tu: trumna. [przypis edytorski]
trunek (daw.) — napój alkoholowy. [przypis edytorski]
trunek — napój. [przypis edytorski]
trunkiem wyrabianym — sztucznie fermentowanym, jak wszystkie mocne napoje. [przypis redakcyjny]
trunna (daw.) — trumna. [przypis redakcyjny]
trunnę — dziś: trumnę. [przypis edytorski]
trupa ludu — νεκρὸν τὸν δῆμον, mortuos de plebe, das tote Volk (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
trupa — tak w wyd. III. W poprzednich i rękopisie, „trup”. [przypis redakcyjny]
trupa — zespół aktorów bądź cyrkowców. [przypis edytorski]
trup cały okrywa — dziś popr.: okrywa całego trupa. [przypis edytorski]
trup — dziś popr. forma B. lp: trupa. [przypis edytorski]
trupi — dziś popr. forma M.lm: trupy. [przypis edytorski]
trupięga — stojący nad grobem. [przypis autorski]
trupiokost — kościotrup. [przypis edytorski]
Trupokupcze (gr. nekropernas) — Achilles, zabójca Hektora, za okup wydał zwłoki syna Priamowi. Zginął zraniony w piętę strzałą Parysa. Pomścił go syn Neoptolemos (Pyrrus), który po upadku Troi zamordował Priama chroniącego się w świątyni. [przypis redakcyjny]
Truppenlazarett (niem.) — szpital wojskowy. [przypis edytorski]
trupy — dziś popr. forma N. lm: trupami. [przypis edytorski]
trupy ruskiemi — dziś popr. forma N. lm: ruskimi trupami. [przypis edytorski]
trup z Medyny — Mahomet. [przypis edytorski]
trusas — pastangos, darbai. [przypis edytorski]
