Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia

Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski


Znaleziono 114106 przypisów.

stady — dziś popr. forma N. lm: stadami. [przypis edytorski]

stady (starop. forma) — (między) stadami. [przypis edytorski]

Staff, Leopold (1878–1957) — poeta, eseista, tłumacz. Uznawany za przedstawiciela współczesnego klasycyzmu, łączony z parnasizmem i franciszkanizmem. Należał do trzech epok literackich, w refleksyjno-filozoficznej poezji łączył spontaniczną afirmację życia z postawą sceptyka-humanisty, nobilitował codzienność; tomiki poetyckie: Sny o potędze, Uśmiechy godzin, Martwa pogoda, Wiklina, symbolistyczne dramaty, przekłady. [przypis edytorski]

Staff, Leopold (1878–1957) — poeta, eseista, tłumacz. Uznawany za przedstawiciela współczesnego klasycyzmu, łączony z parnasizmem i franciszkanizmem. Należał do trzech epok literackich, w refleksyjno-filozoficznej poezji łączył spontaniczną afirmację życia z postawą sceptyka-humanisty, nobilitował codzienność; tomiki poetyckie: Sny o potędze, Uśmiechy godzin, Martwa pogoda, Wiklina, symbolistyczne dramaty, przekłady. [przypis edytorski]

Staff, Leopold (1878–1957) — poeta i dramaturg, początkowo tworzący pod wpływem poetyki Młodej Polski, z czasem stał się przedstawicielem klasycyzmu; często wprowadzał do swoich wierszy elementy codzienności. [przypis edytorski]

Staff, Leopold (1878–1957) — polski poeta, tłumacz i eseista. [przypis edytorski]

stafirować (z niem. staffieren) — stroić się z przesadą, tu: elegancko przygotować. [przypis edytorski]

Stagiery — zniekszt.: Stagiry, dziś popr.: Stagiryty, czyli Arystotelesa, który pochodził z miasta Stagira. [przypis edytorski]

Stagiryta — przydomek Arystotelesa (384 p.n.e.–322 p.n.e.), filozofa greckiego, tu pojawiającego się jako autor Poetyki. [przypis edytorski]

stagnacja (z łac.) — zastój. [przypis edytorski]

Stahihelm —- niemiecka nacjonalistyczna organizacja kombatancka (1918–1935), z własnymi bojówkami. [przypis edytorski]

Stahlhelm — organizacja paramilitarna, powstała po zakończeniu I wojny światowej. [przypis edytorski]

Stahlhelm — „Stalowy Hełm”, niemiecka kombatancka organizacja paramilitarna, założona przez byłych uczestników I wojny światowej w r. 1919. [przypis edytorski]

Stahlhelm — Stalowy Hełm, niemiecka organizacja paramilitarna i nacjonalistyczna, założona przez byłych uczestników I wojny światowej w r. 1919. [przypis edytorski]

Staint Preux — bohater powieści epistolarnej Jeana Jacques'a Rousseau Nowa Heloiza, której głównym tematem jest nieszczęśliwa (z powodu różnic klasowych) miłość Saint Preux do Julii d'Estange. [przypis edytorski]

stają się wszyscy wrogowie wzajemni — dziś popr.: stają się (…) wrogami wzajemnymi. [przypis edytorski]

staja a. stajanie — daw. miara długości, różna w różnych okresach i okolicach, licząca od 100 do 1000 m. (tu: raczej 100 m.); dystans, jaki koń może przebyć bez odpoczynku. [przypis edytorski]

staja a. stajanie — dawna miara odległości, w różnych okresach i okolicach licząca od ok. 100 do ok. 1000 m; w oryginale miara grecka: stadion, zależnie od regionu odpowiadająca ok. 160–210 m; stadion attycki, którym posługuje się Ksenofont, to ok. 177 m. [przypis edytorski]

staja a. stajanie — daw., starop. miara długości (przede wszystkim drogi, odległości do przebycia: dystans, po przebyciu którego koń musi stanąć, zatrzymać się na odpoczynek); równa 84 łokciom, czyli ok. 134 m, jednakże w praktyce (zależnie od epoki i obszaru geogr.) licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]

staja a. staje — daw. jednostka miary długości, licząca ok. 100–150 m (do mierzenia dalszych odległości stosowano tzw. staję milową, w przeliczeniu wynoszącą ok. 1 km). [przypis edytorski]

staja a. staje — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m. [przypis edytorski]

staja (daw.) — dawna miara długości. [przypis edytorski]

staja — daw. miara długości, licząca ok. 1 km. [przypis edytorski]

staja — daw., starop. miara długości (przede wszystkim drogi, odległości do przebycia), równa 84 łokciom, czyli ok. 134 m. [przypis edytorski]

staja — jednostka długości, licząca od 100 do 1000 m., nazywana też stajem albo stajaniem. [przypis edytorski]

staja — jednostka miary długości drogi, odległości; starop. staja wynosiła ok. 134 m (ale tzw. staja statutowa wynosiła 84 łokcie, czyli ok. 50 m, a staja milowa ok. 893 m); długość stai nowopolskiej ustalono tak, że wynosiła ok. 1067 m, zaś staja angielska stanowiła odpowiednik ok. 200 metrów. [przypis edytorski]

stajanie a. staja — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m. [przypis edytorski]

stajanie a. stajanie — daw. miara odległości: dystans, po przebyciu którego koń musi się zatrzymać na odpoczynek. [przypis edytorski]

stajanie a. staje — daw. miara długości, równa ok. 1000 m. [przypis edytorski]

stajanie a. staje — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]

stajanie a. staje — daw. miara odległości. [przypis edytorski]

stajanie a. staje — daw. miara odległości, w różnych okresach i okolicach licząca od ok. 100 do ok. 1000 m. [przypis edytorski]

stajanie a. staje — dawna miara długości (odległość, po przebiegnięciu której koń musiał się zatrzymać). [przypis edytorski]

stajanie a. staje — dawna miara odległości, etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać. [przypis edytorski]

stajanie a. staje — staropolska miara długości drogi, odległość przebyta przez konia pomiędzy dwoma odpoczynkami. [przypis edytorski]

stajanie — daw. miara długości, w różnych okresach i okolicach licząca od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]

stajanie (daw.) — miara odległości a. powierzchni. [przypis edytorski]

stajanie — dawna miara odległości: dystans, jaki koń może przejść bez odpoczynku. [przypis edytorski]

stajanie — jednostka odległości, licząca od ok. 100 do 1000 m. [przypis edytorski]

stajanie (także: staja a. staje) — starop. miara odległości licząca ok. 135 m; stajanie było definiowane dość nieprecyzyjnie, jako odległość między dwoma postojami konia podczas podróży, różną więc mogła mieć miarę: np. staja nowopolska liczyła nieco ponad 1 km. [przypis edytorski]

staja (przestarz.) — starop. miara powierzchni, ok. 1 ha. [przypis edytorski]

staje a. stajanie — daw. jednostka miary (odległość, po przebyciu której koń musi się zatrzymać na odpoczynek). [przypis edytorski]

staje a. stajanie — daw. miara długości, dzieląca się na 84 łokcie i równa ok. 134 m. [przypis edytorski]

staje a. stajanie — dawna miara odległości (etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać i odpocząć). [przypis edytorski]

staje a. stajanie — dawna miara odległości, etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać. [przypis edytorski]

staje a. stajanie — dawna miara odległości; staje nowopolskie (XIX w.) to ok. 1000 m. [przypis edytorski]

staje a. stajanie — dawna miara odległości; staje staropolskie było równe ok. 135 m, staje nowopolskie (XIX w.) to ok. 1000 m. [przypis edytorski]

staje a. stajanie — daw. pozaukładowa miara długości; tu: chodzi zapewne o s. staropolskie wynoszące ok. 134 m a. s. austriackie równe 65,4 m. [przypis edytorski]

staje a. stajanie — staropolska miara długości drogi, odległość przebyta przez konia pomiędzy dwoma odpoczynkami. [przypis edytorski]

stajeć się — daw. konstrukcja z partykułą -ci, skróconą do -ć; inaczej: staje ci się; czy się staje. [przypis edytorski]

staje — daw. jednostka długości, licząca w różnych czasach i regionach od 100 do 1000 m. [przypis edytorski]

staje — daw. miara długości. [przypis edytorski]

staje — daw. miara długości, wynosząca nieco ponad kilometr. [przypis edytorski]

staje — daw. miara długości, wynosząca nieco ponad kilometr. [przypis edytorski]

staje — dawna miara odległości; staje staropolskie było równe ok. 135 m, staje nowopolskie (XIX w.) to ok. 1000 m. [przypis edytorski]

stajeńki — dziś popr.: stajenki. [przypis edytorski]

staje, stajanie — dawna miara długości (odległość, po przebiegnięciu której koń musiał się zatrzymać). [przypis edytorski]

staje, stajanie — dawna miara odległości (etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać i odpocząć). [przypis edytorski]

staje, stajanie — dawna miara odległości, etymologicznie: dystans, po przebiegnięciu którego koń musi się zatrzymać i odpocząć. [przypis edytorski]

staje — staropolska miara długości: odległość, po przejechaniu której koń musi się zatrzymać na odpoczynek. [przypis edytorski]

staje — tu daw.: wystarcza. [przypis edytorski]

stajnia Augiasza — nawiązanie do jednej z prac Heraklesa, który miał oczyścić stajnie króla Augiasza; przen.: coś brudnego i trudnego do uporządkowania. [przypis edytorski]

stajnie (daw.) — dziś forma N.lp: stajni. [przypis edytorski]

stajnie — dziś popr. forma D. lp: stajni. [przypis edytorski]

stajonko a. stajanie — większy obszar gruntu uprawnego. [przypis edytorski]

stałaby się (…) drażliwą (daw.) — dziś: stałaby się drażliwa. [przypis edytorski]

Stała jodłą wężowa — żona węża stała się jodłą. [przypis edytorski]

stała Plancka (fiz.) — jedna z podstawowych stałych fizycznych, charakterystyczna dla mechaniki kwantowej, oznaczana literą h. [przypis edytorski]

stała Plancka (fiz.) — jedna z podstawowych stałych fizycznych, charakterystyczna dla mechaniki kwantowej, oznaczana literą h. [przypis edytorski]

Stałem się bohaterem Listów szalonego człowieka — (właśc.: Listy człowieka szalonego, 1899) powieść A. Niemojewskiego z życia artystów. [przypis edytorski]

stało mi się — dziś: stało się dla mnie. [przypis edytorski]

stałością — spokój, niezmienność postawy i poglądów. [przypis edytorski]

stało — starop. forma zapisu (tu uwspółcześniona): sstało. [przypis edytorski]

stał się nawet od strasznego Janusza Radziwiłła zgubniejszym — mowa o tzw. rokoszu Lubomirskiego (1665–1666), wznieconym przez tego magnata politycznym i zbrojnym buncie szlachty przeciw dążeniom absolutystycznym Jana Kazimierza; konflikt zakończył się kompromisem: Lubomirski został wygnany, a król zrezygnował z wyznaczenia swojego następcy (tj. z elekcji vivente rege); w 1668 r. Jan Kazimierz abdykował. [przypis edytorski]

stalag — obóz jeniecki dla szeregowców i podoficerów [przypis edytorski]

stalaktyt — rodzaj nacieku skalnego. [przypis edytorski]

stal damasceńska — stal, z której od X do XVII w. produkowano broń białą, posiadającą niezwykłą w owych czasach jakość (dużą twardość przy jednoczesnej odporności na pęknięcia i ukruszenia); nazwa pochodzi od Damaszku w Syrii, w okolicach którego (między innymi) wytwarzano z tej stali szable i miecze; w Europie swą legendarną sławę stal damasceńska zyskała od czasów wypraw krzyżowych. [przypis edytorski]

staldas — trobesys gyvuliams laikyti, tvartas. [przypis edytorski]

Stalingrad to jedno z największych miast Rosji, leżące nad Wołgą, obecnie nosi nazwę Wołgograd (do roku 1925 Carycyn, od 10 kwietnia 1925 do 7 listopada 1961 Stalingrad). O kontrolę nad Stalingradem stoczona została jedna z najważniejszych bitew II wojny światowej. Była to jedna z najkrwawszych bitew w historii wojen, liczbę ofiar szacuje się na 2 miliony.

Niemiecka ofensywa na Stalingrad rozpoczęła się w sierpniu 1942 r. Bombardowania Luftwaffe doprowadziły do zniszczenia znacznej części miasta, następnie bitwa przerodziła się w walki miejskie, podczas których obie strony nadsyłały posiłki do miasta. W połowie listopada Niemcy zepchnęli radzieckich obrońców do czterech wąskich przyczółków wzdłuż zachodniego brzegu Wołgi, przejmując kontrolę nad 90 proc. powierzchni Stalingradu. Dopiero w listopadzie Armia Czerwona zdołała odciąć wspierające Niemców armie rumuńskie, węgierskie i włoskie. Hitler nakazał jednak swojej armii trwać na miejscu i nie próbować wyrwania się z okrążenia; zamiast tego podjęto próby zaopatrywania jej drogą powietrzną i przełamania pierścienia okrążenia z zewnątrz. Ciężkie walki trwały jeszcze do lutego 1943 r., gdy siły Osi w Stalingradzie, wyczerpawszy swoje zapasy amunicji i żywności, poddały się. Bitwa stalingradzka spowodowała wycofanie znacznych sił niemieckich z Europy Zachodniej, które miały uzupełnić straty wojskowe na froncie wschodnim.

[przypis edytorski]

Stalingrad właśc. Wołgograd — rosyjskie miasto obwodowe, nad dolną Wołgą, które od 1925 do 1961 r. nosiło nazwę Stalingrad. Od lipca 1942 do lutego 1943 r. trwała tutaj walka, zakończona zwycięstwem Rosjan nad Niemcami. [przypis edytorski]

stalka a. stalówka — element pióra, blaszka dotykająca bezpośrednio papieru podczas pisania. W I połowie XX w. dzieci w szkołach uczyły się pisać piórem złożonym z drewnianej obsadki i metalowej stalówki, którą zanurzało się co chwilę w kałamarzu pełnym atramentu. Stalówki szybko się zużywały i trzeba było je często wymieniać. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]

stalka a. stalówka — w czasach, w których powstała ta książka, pisano piórem, przy czym tzw. wieczne pióra były drogie, więc dzieci w szkołach używały zwykle pióra składającego się z podłużnej drewnianej obsadki z zamocowaną metalową stalówką, którą maczało się co chwilę w kałamarzu z atramentem. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]

stalka a. stalówka — w czasach, w których powstała ta książka, pisano piórem, przy czym tzw. wieczne pióra były drogie, więc dzieci w szkołach używały zwykle pióra składającego się z podłużnej drewnianej obsadki z zamocowaną metalową stalówką, którą maczało się co chwilę w kałamarzu z atramentem. Długopis został wynaleziony w 1938 r., a do powszechnego użytku wszedł znacznie później. [przypis edytorski]

stalka (daw. pot.) — stalówka, element pióra do pisania. [przypis edytorski]