Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8271 przypisów.
kwarter — dziś: kwaterę. [przypis edytorski]
kwarteronka — córka białego i mulatki. [przypis edytorski]
kwartowy kielich — kielich o pojemności kwarty, tj. wg. daw. jednostki objętości ciał płynnych, ok. 1 litra. [przypis edytorski]
kwaśnik — producent napojów. [przypis edytorski]
kwaśny — tu: niezadowolony. [przypis edytorski]
kwas azotowy dymiący (chem.) — zwyczajowa nazwa silnie stężonego kwasu azotowego (HNO3), który po wystawieniu na działanie powietrza wydziela białe opary. [przypis edytorski]
kwas azotowy — nieorganiczny związek chemiczny, jeden z najsilniejszych kwasów tlenowych. [przypis edytorski]
kwaskawy — dziś: kwaskowy. [przypis edytorski]
kwas — kwas chlebowy; typowy dla ludów Słowiańskich napój przyrządzany ze sfermentowanego chleba. [przypis edytorski]
kwas maleinowy — organiczny związek chemiczny, niewystępujący w przyrodzie, otrzymywany przez utlenianie benzenu powietrzem i hydrolizę powstałego bezwodnika maleinowego lub przez ogrzewanie kwasu jabłkowego. [przypis edytorski]
kwas pruski — potoczna nazwa cyjanowodoru (HCN), bezbarwnej, silnie trującej cieczy o zapachu gorzkich migdałów. [przypis edytorski]
kwas siarczany (daw.) — kwas siarkowy, silnie żrący kwas nieorganiczny. [przypis edytorski]
kwas węglowy — tu w znaczeniu używanym w dawnej terminologii chemicznej: dwutlenek węgla. [przypis edytorski]
kwasy (daw.) — kłótnie. [przypis edytorski]
kwaterka — ćwierć (litra). [przypis edytorski]
kwaterka (daw.) — miara pojemności, czwarta część kwarty, tj. ok. ćwierć litra. [przypis edytorski]
kwaterka — dawna miara pojemności, czwarta część kwarty, tj. ok. ćwierć litra. [przypis edytorski]
kwaterka (daw.) — szklanka o pojemności 1/4 litra. [przypis edytorski]
kwaterkowy kielich — kielich o pojemności kwaterki, tj. wg. daw. miary pojemności: ¼ kwarty, tj. ok. ćwierć litra. [przypis edytorski]
kwatermistrz — oficer zajmujący się przygotowaniem kwater lub miejsca obozowania dla wojska. [przypis edytorski]
kwef (daw.) — kobiece nakrycie głowy. [przypis edytorski]
kwef (daw.) — tu: nakrycie głowy noszone przez starsze kobiety i wdowy. [przypis edytorski]
kwef — tu: zasłona głowy lub twarzy, noszona dawniej przez wdowy. [przypis edytorski]
kwef — zasłona na twarz kobiety. [przypis edytorski]
kwef — zasłona na twarzy kobiety. [przypis edytorski]
kwef — zasłona, woal. [przypis edytorski]
kwef (z franc. coiffe) — chusta, zasłona, welon. [przypis edytorski]
kwels, popr.: quails (ang.) — przepiórki. [przypis edytorski]
kwerenda (z łac.) — dochodzenie, śledztwo. [przypis edytorski]
kweres (daw.) — zamieszanie, zamęt. [przypis edytorski]
kwesta — dobroczynna lub okolicznościowa zbiórka pieniędzy. [przypis edytorski]
kwestarz — członek zakonu żebraczego a. osoba zbierająca datki. [przypis edytorski]
kwestarz (daw.) — członek zakonu żebrzącego, zbierający datki (kwestujący) na utrzymanie klasztoru. [przypis edytorski]
kwestarz (daw.) — tu: ksiądz, którego funkcją jest zbieranie datków na potrzeby zakonu. [przypis edytorski]
kwestarz — zakonnik zbierający datki. [przypis edytorski]
kwesta (z łac.) — zbiórka pieniędzy na rzecz klasztoru lub dla ubogich. [przypis edytorski]
kwesta (z łac.) — zbiórka pieniędzy. [przypis edytorski]
kwest (daw.) — tu: zysk, dar, datek. [przypis edytorski]
kwestia francusko-pruska — francuski cesarz Napoleon III Bonaparte starał się zapobiec dalszemu jednoczeniu Niemiec pod przewodnictwem Prus, rządzonych przez króla Wilhelma I Hohenzollerna i rząd premiera Ottona von Bismarcka. W lipcu 1870 Napoleon III wypowiedział wojnę Prusom. W bitwie pod Sedanem (1 września 1870) skapitulował i oddał się wraz ze swą stutysięczną armią do niewoli, co stało się bezpośrednią przyczyną jego detronizacji oraz proklamowania III Republiki. Włochy wykorzystały wojnę francusko-pruską do zajęcia ziem papieskich, wcześniej skutecznie bronionych przez wojska francuskie wysłane przez Napoleona III. [przypis edytorski]
kwestia irlandzka — w latach 1845–1849 zaraza niszczyła plony ziemniaków, będących podstawą wyżywienia uboższych warstw ludności Irlandii; kraj dotknęła klęska głodu, która spowodowała śmierć ok. 1 mln osób i gwałtownie nasiliła emigrację, szczególnie do Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]
kwestia rzymska — konflikt pomiędzy papieżami a państwem włoskim po przyłączeniu Państwa Kościelnego do zjednoczonych Włoch. Od poł. VIII w. Rzym był stolicą obejmującego środkowe Włochy Państwa Kościelnego, rządzonego przez papieży jako świeckich monarchów. Podczas walk o zjednoczenie Włoch większość terytoriów Państwa Kościelnego przyłączono do proklamowanego w 1861 Królestwa Włoch. Kiedy w 1870 armia króla Wiktora Emanuela II zajęła również Lacjum i Rzym, które po plebiscycie włączono do Włoch, papież Pius IX nie uznał aneksji, odrzucił nadane mu w tzw. ustawie gwarancyjnej przywileje i uznał się za „więźnia Watykanu”. Do dyspozycji papieskiej pozostała Bazylika Św. Piotra, pałac i in. budynki na Watykanie. Dopiero w 1929 faszystowski rząd Mussoliniego podpisał tzw. traktaty laterańskie, w których papiestwo w zamian za rekompensatę finansową zrzekało się pretensji do terenów byłego Państwa Kościelnego, zaś rząd włoski uznawał papieża za suwerennego władcę wydzielonej części Rzymu, Państwa Watykańskiego. [przypis edytorski]
kwestia stoi otworem — popr.: kwestia pozostaje otwarta. [przypis edytorski]
kwestionowany — tu: ten, o który pytano. [przypis edytorski]
kwestor (łac. quaestor) — w staroż. Rzymie urzędnik odpowiedzialny za finanse publiczne; od czasów Juliusza Cezara było 40 kwestorów, którzy sprawowali swe funkcje na różnych szczeblach: od administracji skarbem państwa, poprzez zbieranie podatków, po zarządzanie kasą wojskową; istnieli kwestorzy świątynni, legionowi, miejscy (tj. kurulni). [przypis edytorski]
kwestor — urzędnik odpowiedzialny za finanse i podatki. [przypis edytorski]
kwestor — w republice rzymskiej urzędnik odpowiedzialny za sprawy finansowe; niektórzy kwestorzy byli przydzieleni do służby w mieście, inni w prowincjach lub w wojsku, zarządzali skarbem państwa, zbierali podatki, zarządzali kasą armii, podziałem i sprzedażą łupów wojennych. [przypis edytorski]
kwestować — zbierać datki na cele dobroczynne. [przypis edytorski]
kwest (starop.) — zysk. [przypis edytorski]
kwestura (z łac.) — tu: policja. [przypis edytorski]
kwiata — dziś popr.: kwiatu. [przypis edytorski]
Kwiatkowski, Aleksandr Aleksandrowicz (1852–1880) — rosyjski rewolucjonista pochodzenia polskiego; uczestnik „wędrówek w lud”, współzałożyciel Ziemli i Woli, członek Komitetu Wykonawczego Narodnej Woli; uczestniczył w przygotowaniach do nieudanego zamachu na Aleksandra II w Pałacu Zimowym, aresztowany w 1879, rok później skazany w tzw. „procesie szesnastki” i stracony. [przypis edytorski]
Kwiatkowski, Jerzy (1927–1986) — krytyk literacki, historyk literatury i tłumacz, pracownik Instytutu Badań Literackich. [przypis edytorski]
Kwiat lotosu — chodzi o utwór Henryka Sienkiewicza Bądź błogosławiona! Legenda indyjska z 1894 r. [przypis edytorski]
kwiat lotosu, kiedy Boga rodził — motyw bóstwa wyłaniającego się z kwiatu lotosu pojawia się zarówno w mitologii starożytnego Egiptu, jak i Indii. [przypis edytorski]
kwiatowi — dziś popr. forma C. lp: kwiatu. [przypis edytorski]
Kwiat świętości — Flos Sanctorum (1599–1610), popularny zbiór żywotów świętych, autorstwa hiszpańskiego jezuity Pedro de Ribadeneiry. [przypis edytorski]
Kwiaty grzechu — fr. Les fleurs du mal, głośny zbiór wierszy Charlesa Pierre'a Baudelaire'a (1821–1867), wyd. w 1857; obecnie upowszechnione jest tłumaczenie tytułu jako Kwiaty zła. [przypis edytorski]
Kwiaty grzechu — obwcnie upowszechnione jest tłumaczenie tytułu Les fleurs du mal jako Kwiaty zła. [przypis edytorski]
kwiaty pamiątek — niezapominajki.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]
kwiczoł — łowny ptak leśny. [przypis edytorski]
kwiczoł — leśny ptak łowny. [przypis edytorski]
kwieciarka — dziś raczej: kwiaciarka. [przypis edytorski]
kwiecie elizejskich cór — w oryginale: „Tochter aus Elysium”, tj. córo elizejska; por. Elizjum: w mit. gr. część Hadesu, w której przebywały dusze dobrych ludzi. [przypis edytorski]
kwieciste Limby — pisownia wielką literą zachowana zgodnie z francuskim oryginałem; warto jednak zaznaczyć, że w wersji francuskiej nie chodzi o sosnę limbę (fr. pin cembro) lecz o limbus (fr. limbes), miejsce w którym, wedle średniowiecznej teologii chrześcijańskiej, przebywają dusze osób zmarłych przed Zmartwychwstaniem Jezusa, oraz nieochrzczonych, ale bezgrzesznych. [przypis edytorski]
kwiecisty — tu: zdobiony ornamentem roślinnym. [przypis edytorski]
KwieKulik — duet artystów wykonujących sztukę performance'u działający w latach 1970–1988, który tworzyli Zofia Kulik i Przemysław Kwiek. [przypis edytorski]
k'wielkiemu grodowi — w stronę wielkiego grodu. [przypis edytorski]
k wierze niepodobny (daw.) — niewiarygodny. [przypis edytorski]
kwietna miedza — pas ziemi oddzielający pola uprawne, zasiany kwiatami. [przypis edytorski]
kwietna niedziela — Niedziela Palmowa. [przypis edytorski]
kwietnem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: kwietnym. [przypis edytorski]
kwietyści — zwolennicy kwietyzmu, postawy niewzruszonego spokoju, beznamiętności i braku zaangażowania wobec świata i spraw życiowych; z łac. quietus: spokojny. [przypis edytorski]
kwietyw (z łac.) — środek uspokajający. [przypis edytorski]
kwietyzm — mistyczny kierunek religijny wiodący się od św. Teresy i św. Franciszka Salezego, dążący do osiągnięcia najwyższego stopnia ekstazy przez zupełny zanik indywidualnego życia duchowego. [przypis edytorski]
kwietyzm — postawa beznamiętności i braku zaangażowania wobec świata i spraw życiowych; z łac. quietus: spokojny. [przypis edytorski]
kwietyzm (z łac. quietus: spokojny) — nurt mistyczny w Kościele katolickim pod koniec XVII w., kładący nacisk na osiągnięcie mistycznie pojętego spokoju wewnętrznego przez modlitwę, kontemplację, brak zaangażowania wobec świata, spraw życiowych i starań o własne zbawienie, zależące jedynie od łaski Boga; w 1687 potępiony jako herezja. [przypis edytorski]
kwietyzm (z łac. quietus: spokojny) — postawa beznamiętności i braku zaangażowania wobec świata i spraw życiowych. [przypis edytorski]
Kwileccy — polski ród szlachecki, posługujący się herbem Bieliny. [przypis edytorski]
Kwilecki, Józef (1791–1860) — polski wojskowy, adiutant gen. Fiszera, od 1810 kapitan wojsk polskich; następnie szambelan dworu pruskiego, od którego otrzymał tytuł hrabiowski (1816). [przypis edytorski]
kwilić — cicho i żałośnie płakać. [przypis edytorski]
kwilić — cicho płakać i zawodzić. [przypis edytorski]
kwilić — cicho płakać. [przypis edytorski]
kwilić — tu: cicho płakać. [przypis edytorski]
kwilić — żałośnie i cicho płakać. [przypis edytorski]
kwilić — zanosić się płaczem. [przypis edytorski]
kwinta — interwał, odległość między dźwiękami. [przypis edytorski]
kwinta — interwał prosty zawarty między pięcioma kolejnymi stopniami skali muzycznej; kwinta czysta liczy siedem półtonów. [przypis edytorski]
kwinta — interwał prosty zawarty między pięcioma kolejnymi stopniami skali muzycznej; także: najcieńsza struna w skrzypcach. [przypis edytorski]
kwintal metryczny — pozaukładowa jednostka masy równa 100 kg. [przypis edytorski]
kwintal — tu: quintal, daw. francuska jednostka wagi, równa 100 funtów (livres), tj. ok. 49 kg. [przypis edytorski]
kwinta, oktawa — w teorii muzyki: nazwy interwałów, tj. różnic w wysokości dźwięku pomiędzy dwoma następującymi po sobie lub współbrzmiącymi dźwiękami. [przypis edytorski]
Kwintilian pisze — Kwintylian, De argumentis. [przypis edytorski]
Kwintus Enniusz (239–169 p.n.e.) — poeta i tragik, uważany za ojca poezji rzymskiej. Autor niezachowanego poematu historycznego Annales. [przypis edytorski]
Kwintylian, właśc. Marcus Fabius Quintilianus (ok. 35–ok. 95) — rzymski retor, wybitny pedagog w dziedzinie teorii wymowy; autor m.in. dzieła w 12 księgach Kształcenie mówcy, odnalezionego i rozpropagowanego w epoce odrodzenia. [przypis edytorski]
Kwiryci — lud sabiński z miasta Cures na lewym brzegu Tybru, ok. 40 km na płn.-wsch. od Rzymu (dziś: Fara Sabina w prowincji Rieti w Lacjum we Włoszech). [przypis edytorski]
kwiryci — pierwotnie określenie odnosiło się do mieszkańców Italii mających być potomkami Romulusa (dokł. lud sabiński z miasta Cures na lewym brzegu Tybru, na płn.-wsch. od Rzymu, dziś: Fara Sabina w prowincji Rieti w Lacjum we Włoszech), z czasem, szczególnie w okresie cesarstwa, nabrało ogólnego znaczenia i stało się zaszczytnym określeniem rdzennych Rzymian. [przypis edytorski]
Kwiryci — pierwotni mieszkańcy Italii mający być potomkami Romulusa; tu: zaszczytne określenie rdzennych Rzymian. [przypis edytorski]
Kwiryci — pierwotni mieszkańcy Italii mający być potomkami Romulusa; tu: zaszczytne określenie rdzennych Rzymian. [przypis edytorski]
kwiryctwo — tu: obywatelstwo. [przypis edytorski]
Kwiryn (łac. Quirinus; mit. rzym.) — czczony pod postacią włóczni (łac. quiris: włócznia) jeden z najstarszych bogów staroż. Rzymu, obok Jowisza i Marsa zajmujący najważniejsze miejsce wśród bóstw państwa rzym.; patron kwirytów, tzn. zbrojnych (we włócznie), czyli Rzymian jako narodu wojowników; wg późniejszej legendy Kwiryn był utożsamiany przez Rzymian z królem Romulusem, który miał przyjąć to imię po śmierci i wniebowzięciu. [przypis edytorski]
