Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 161219 przypisów.
ciebie też uwięzi — aluzja do wydarzeń z Odysei Homera, gdzie główny bohater uniknął czaru syren, zatykając załodze uszy woskiem, a samemu przywiązując się do masztu, by słyszeć ich śpiew. [przypis edytorski]
ciebzie (reg.) — ciebie (wymowa kurpiowska). [przypis edytorski]
Ciechocinek — polskie miasto uzdrowiskowe w województwie kujawsko-pomorskim. [przypis edytorski]
cieciorka — samica cietrzewia. [przypis edytorski]
ciecorius — monarchas, imperatorius. [przypis edytorski]
ciecza — dziś popr. forma M.lp: ciecz. [przypis edytorski]
cieczy balsamowej — ὀποβάλσαμον. [przypis tłumacza]
cie (daw., gw.) — wykrzyknienie oznaczające: „No patrzcie!”, „Też coś!”, „A gdzie tam!”. [przypis edytorski]
ci Egipcjanie, którzy stanowili oddzielną siłę zbrojną — bratanek króla Nektanebo, późniejszy król Nektanebo II, który prowadził osobną armię na Syrię, zbuntował się przeciw swemu władcy i sam sięgnął po koronę królewską. [przypis tłumacza]
cie (gw.) — cię. [przypis edytorski]
cie… (gw.) — wykrzyknienie: patrzcie, widzicie. [przypis edytorski]
ciejbe — jak gdyby. [przypis autorski]
ciejbe — niby, jakby, jak. [przypis edytorski]
cieką — dziś popr.: ciekną. [przypis edytorski]
ciekawam (daw.) — forma skrócona od: ciekawa jestem. [przypis edytorski]
ciekawam — dziś raczej: jestem ciekawa. [przypis edytorski]
ciekawam — forma skrócona; inaczej: ciekawa jestem. [przypis edytorski]
ciekawam — forma skrócona od: ciekawa jestem. [przypis edytorski]
ciekawam — skrócone od: ciekawa jestem. [przypis edytorski]
Ciekawe to było widowisko w minionym wieku patrzeć na bezsilne zabiegi Anglików, aby wprowadzić u siebie demokrację. Ponieważ ci, którzy kierowali sprawami, nie posiadali cnoty, ponieważ ambicje ich drażniło powodzenie tego, który na najwięcej się ważył — Cromwell. [przypis tłumacza]
ciekawiec — dziś popr.: ciekawski. [przypis edytorski]
Ciekaw jestem, co ujrzę tam… — fragment norweskiej pieśni Over de høje fjælde (Nad wysokimi górami) z tekstem Bjørnstjerne Bjørnsona (1832–1910) i muzyką Mortena Eskesena (1826–1913); modyfikacja w przekładzie wprowadzona została dla zachowania liczby zgłosek zgodnej z oryginalnym wersem. [przypis edytorski]
Ciekawość moją podbechtałeś niepomału, donosząc o powtórnej edycji — mowa o Nie-boskiej Komedii, której pierwsza edycja pojawiła się w r. 1835. Druga edycja pojawiła się w Paryżu w końcu 1836, wydanie Jełowieckiego i Spółki. [przypis redakcyjny]
ciekawość (…) urosła — dziś popr.: ciekawość wzrosła. [przypis redakcyjny]
ciekawości (daw.) — dziś: rzeczy ciekawe, warte zobaczenia, ciekawostki. [przypis edytorski]
ciekawszą jestem Aspazji (…) onego czasu pisząc (…) — mowa o Pogance, której bohaterka nosi imię Aspazji. [przypis redakcyjny]
Ciekawy i znamienny jest rodowód tego efektu z „Tragedyą Danta”, którym J. Klaczko kończy swą książkę, niby uroczystym epilogiem i zarazem ostateczną formułą geniuszu poety. Owoż, popierwsze, charakterystyka Danta jako kosmopolity jest dziełem Wegelego, co zresztą autor Wieczorów Florenckich przyznaje, ale tenże Wegele jest także ojcem pomysłu o tragiczności w losach idei Danta, czego z wielką — mniemam, ujmą dla prawdy i ścisłości — Klaczko nie zaznaczył. Godzi się wszakże objaśnić, że znakomity dziejopis niemiecki rozumie doskonale i uznaje całkowicie, iż ta idea imperium rzymskiego, którą wyszkicował Dante, nie ma w sobie nic prawdy, nie jest zgoła historyczną, jest mystyczną i właśnie jako taka i jako własna fikcya — dodam od siebie — podatną do wszelkich utopii (W. 356–7). Może więc być mowa jedynie o tragiczności tkwiącej w spełznieniu planu odbudowania światowładczej i wedle Danta opatrznościowej Romy. Lecz Roma – to tylko forma idei dantejskiej. Duch jej przetrwał niespożycie. Sam Wegele znakomicie osłabia i nawet do zera sprowadza w innych miejscach swego cennego dzieła to, co wyrzekł był o sprzeczności owej. Powiada bowiem trafnie, że Dante wolał okupić jedność Włoch (dodajmy — i ludów) małem ustępstwem dla obcego monarchy niż oddać je, jak przeciwnicy na poćwiertowanie przez własnych witeziów. Lecz nawet ten obezwładniony gdzieindziej motyw Wegelego można uważać prawie za lapsus calami, a więc za cóś niegodnego bynajmniej naśladownictwa. Całkiem też słusznie wykrzyknie Witte z powodu dzieła Wegelego i zarzutu, że Dante popełnił błąd „Jeżeli to było niedorzecznością (szukanie w światłem, przez Boga zesłanem, cesarstwie ratunku na tyranię dynastów i plebsu) — no, to, zaiste, jedną z najszlachetniejszych — niedorzecznością, którą z nim dzielili najlepsi i najrozumniejsi jego współcześnicy i najgorętsi patryoci (Witte tom I 77). Jakoż sam Wegele woła: „Ale dokąd wiódł drogowskaz przyszłości, to dostrzegł Dante swym orlim wzrokiem, i ta myśl stanowi właściwe, plenne ziarno wszystkich jego scholastycznych i mystycznych wywodów. „Pokój, Wolność i Sprawiedliwość” — toć to są ostatecznie najwyższe wymagania, które państwo i po dzień dzisiejszy sobie stawia”. Autor Wieczorów zaś umiłował sobie „stylowe” traktowanie Danta, jako wielkiego zjawiska „gotyckiego”; „tragedya” bezowocności pomogła więc zamknąć je (żeby snadź nie zepsuć stylu) w granicach epoki gotyckiej. Sądzę, że wielki utopista przyszłości — nie przeszłości — wolałby prędzej, aby pisma jego potraktowano ogniem, niż tym archaicznym złotym pyłem mumii. [przypis autorski]
ciekawym — forma skrócona; inaczej: ciekawy jestem. [przypis edytorski]
ciekawym — forma skrócona od: ciekawy jestem. [przypis edytorski]
ciekawym — skrócenie: ciekawy [jeste]m. [przypis edytorski]
ciekawym — skrócone od: ciekaw jestem (przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
ciekawym — skrócone od: ciekawy jestem. [przypis edytorski]
ciekawym — tu: ciekawy jestem. [przypis edytorski]
ciekawym — tu skrót od: ciekawy jestem. [przypis edytorski]
Ciekawy to przyczynek do problemu, do jakiego stopnia u Russa linia talentu pociągnęła za sobą linię życia — nie mniej ciekawym jest ustęp w Wyznaniach, opowiadający (Część druga), jak jego niedomaganie pęcherza stało się główną przyczyną, iż uchylił się od audiencji u króla i przyjęcia pensji królewskiej, a w następstwie pchnęło go w objęcia ideologii republikańskiej. Zważywszy olbrzymi wpływ Russa na kształtowanie się umysłowości współczesnej, a zwłaszcza jej dynamikę, można sobie bez cienia żartu zadać pytanie, czy gdyby pęcherz jego był zdrowszy, czy rewolucja francuska byłaby przyszła do skutku, a w każdym razie, czy w tej samej formie? [przypis tłumacza]
cieklina — odnoga. [przypis edytorski]
Ciekuny — daw. wieś, dziś pole i pastwisko we wsi Juchnowiec Dolny, w pow. białostockim. [przypis edytorski]
cielątko — tu przen. głupiec. [przypis edytorski]
cielas (brus.) — visas. [przypis edytorski]
cielas (sl.) — visas. [przypis edytorski]
cielas — visas, nepaliestas. [przypis edytorski]
ciel brouillé (fr.) — zachmurzone niebo (także: niebo zagniewane). [przypis edytorski]
cielęce lata — wczesna młodość. [przypis edytorski]
cielęta liżą kogoś (reg.) — jest komuś zimno. [przypis edytorski]
Cieletnice — dziś: Sulęcin na płd. od Gorzowa; wówczas miejscowość w Brandenburgii. Wojsko zapewne najpierw dotarło do Międzyrzecza należącego jeszcze do Polski. [przypis redakcyjny]
ciel (fr.) — niebo. [przypis edytorski]
cielica (daw.) — jałówka (młoda krowa). [przypis edytorski]
cielius — vienuolio (minyko) kambarys. [przypis edytorski]
Cielo! (hiszp.) — Niebiosa! [przypis edytorski]
Cielos, luego tu (…) me (hiszp.) — O nieba, więc ty mię kochasz! Gotów jestem stracić sto tysięcy zwycięstw, uciec z pola bitwy. [przypis tłumacza]
ciemięga (daw.) — człowiek niezdarny, niedołęga. [przypis edytorski]
ciemięga (przestarz.) — człowiek niezdarny, niedołęga. [przypis edytorski]
ciemięga — uciemiężenie. [przypis edytorski]
ciemię — górna część czaszki. [przypis edytorski]
ciemięstwo — prześladowanie. [przypis edytorski]
ciemięstwo — ucisk, prześladowanie. [przypis edytorski]
ciemięstwo — ucisk, prześladowanie. [przypis edytorski]
ciemiężyć — uciskać, wyzyskiwać, dręczyć. [przypis edytorski]
ciemienie (gw.) — popr.: ciemię; tył głowy. [przypis edytorski]
ciemierzyca, właśc. ciemięrzyca — silnie trująca roślina z rzędu liliowców; unikana przez zwierzęta z powodu jej gorzkiego smaku; sproszkowany korzeń ciemiężycy wywołuje silne kichanie, kaszel i łzawienie. [przypis edytorski]
ciemń — przestarzale: ciemność. [przypis edytorski]
ciemna — karcer więzienny. [przypis edytorski]
ciemne łona wieczystego mroku — Hades. [przypis redakcyjny]
ciemnia — ciemnica, ciemna cela. [przypis edytorski]
ciemnia — dziś: ciemność. [przypis edytorski]
ciemnia (poet.) — ciemność, mrok. [przypis edytorski]
ciemnia (tu daw.) — ciemność. [przypis edytorski]
ciemnica (daw.) — ciemność, ciemne pomieszczenie. [przypis edytorski]
ciemnica — tu: zmrok. [przypis edytorski]
ciemnica — więzienie. [przypis edytorski]
ciemnice (starop. forma) — ciemnicy. [przypis edytorski]
ciemnie (daw.) — ciemności. [przypis edytorski]
ciemnie — tu: ciemności. [przypis edytorski]
ciemnie — tu: mroki, tajemnice. [przypis edytorski]
Ciemność piekielnej nocy (…) w swej omroczy — W dymie najgęstszym i najczarniejszym czyszczą się cienie ze zmazy zapędnego gniewu. Dym jest skazówką ognia, który nie grzejąc i nie świecąc, zamracza oczy i duszę; tenże sam dym oddziela i wyrzuca z siebie ogień, aby ogrzewał i oświecał. Z tego się wyjaśnia, dlaczego winni gniewu niepowściągliwego zarazem w dymie i grzech swój uznają, i z niego się czyszczą. [przypis redakcyjny]
ciemność — „Ponieważ nie mamy boju przeciwko krwi i ciału, ale przeciwko księstwom i mocarstwom, przeciwko dzierżawcom świata tych ciemności…” (Do Efezów, VI 12) [dzisiejszy przekład odpowiedniego fragmentu Listu do Efezjan z Biblii Tysiąclecia brzmi: „Nie toczymy bowiem walki przeciw krwi i ciału, lecz przeciw Zwierzchnościom, przeciw Władzom, przeciw rządcom świata tych ciemności, przeciw pierwiastkom duchowym zła na wyżynach niebieskich”, Ef 6:12; red. W.L.]. [przypis autorski]
ciemność (…) rzuca słońcu (…) swe plamy — być może aluzja do obserwacji Galileusza, który jako jeden z pierwszych nowożytnych zaobserwował plamy na Słońcu; przeczyły one poglądowi o doskonałości i niezmienności niebios i wzbudziły wielką dyskusję. [przypis edytorski]
ciemność wyjaśniłeś — fecisti ex proclivo planum, dosłownie: „ze spadzistości zrobiłeś równinę”. [przypis tłumacza]
ciemnota — tu: ciemność. [przypis edytorski]
ciemno-wiorstowy — ponury i ogromny; wiorsta — daw. miara odległości, ok. 1 km. [przypis edytorski]
Ciemny płaszcz wlecze z tyłu — por. „night with dusky mantle” W drugiej oktawie Beppa Byrona. [przypis redakcyjny]
ciemny — tu: niezrozumiały. [przypis edytorski]
ciemny — tu: ociemniały. [przypis edytorski]
ciemny — tu: ociemniały, ślepiec. [przypis edytorski]
ciemrawa — nieporadna. [przypis autorski]
ciemrzą — ciemnieją. [przypis edytorski]
Cień chorej… — niektóre ludy Oceanii wierzą, że cień ludzi bliskich śmierci ulega skróceniu. [przypis autorski]
cień (…) ciała naszladuje — cień idzie za ciałem, jest ściśle związany z ciałem. [przypis redakcyjny]
Cień, co się zbliżył do sędziego Nina — Cień, który tu przemawia do poety, jest ojcem markiza Marcelego Malaspiny, który w roku 1307 wygnanemu poecie ofiarował w swym domu gościnny przytułek. W ostatnich wierszach tej pieśni przepowiedziane jest wygnanie poety i gościnność Malaspiny dla wygnańca. Magra, rzeka płynąca przez dolinę Lunigiany, która była w obrębie posiadłości Malaspiny. [przypis redakcyjny]
Cień drugi wzniósł się ponad trumny wieko — Drugi cień powstający z grobu jest to Kawalkante, zalotny i bogaty rycerz florencki, zwolennik nauki Epikura, niewierzący w nieśmiertelność duszy. Syn jego Gwido, mąż uczony, filozof i poeta, był przyjacielem osobistym Dantego. Gwido, więcej filozof jak poeta, zarzucił w końcu poezję, a filozofii cały się poświęcił. Dlatego Dante tu jemu zarzuca lekceważenie dzieł Wirgiliusza. [przypis redakcyjny]
cień — duch zmarłego. [przypis edytorski]
cień, jak one cichą — dziś popr.: cień, jak one cichy. [przypis edytorski]
cieńki — dziś: cienki. [przypis edytorski]
cień, która (…) staje się odmienną — dziś: r.m. ten cień. [przypis edytorski]
Cień (…) patrząc na stopy leżących wzdłuż skały — Cień z pokutujących tu błędów zaledwo oczyszczony pogląda jeszcze na cienie leżące tu na skale: to jest, rozważa i błędy swoje, z jakich tylko co się wyzwolił, i skutki tychże błędów. [przypis redakcyjny]
Cień rzekł: Arezzo jest moja kraina — Griftolino, rodem z miasta Arezzo, alchemik, utrzymywał, że umie latać. Gdy Albero z Sieny, naturalny syn tamtejszego biskupa, udał się doń, aby go tej sztuki nauczył, a to się oczywiście nie udało, wymógł na swym ojcu, że kazał alchemika spalić na stosie jako czarownika. [przypis redakcyjny]
cień — tu: kształt, maska, kukła. [przypis redakcyjny]
cień wskazał stojący na stronie — Cień to jest Gwidona z Montfortu. Mszcząc się za swojego ojca, który w Anglii na śmierć był skazanym, przebił puginałem Henryka, księcia angielskiego, w roku 1270 w Witerbo, w kościele, przy mszy świętej, w chwili podniesienia Przenajświętszego Sakramentu. Serce Henryka sprowadzono z wielką czcią do Anglii i tam pogrzebiono. [przypis redakcyjny]
Cień zaś w otchłani (…) wyraźnie ciemnieje — Cienie potępionych w piekle. [przypis redakcyjny]
cienić — rzucać cień, zasłaniać przed słońcem. [przypis edytorski]