Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | ironicznie | łacina, łacińskie | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | żartobliwie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8297 przypisów.
ze szranek — dziś popr.: ze szranków. [przypis edytorski]
ze sztuką — tu: umiejętnie, w sposób wyrafinowany. [przypis edytorski]
ze Szwedy — dziś popr. forma N. lm: ze Szwedami. [przypis edytorski]
zetempówka (pot.) — członkini Związku Młodzieży Polskiej. [przypis edytorski]
Zetes i Kalais — synowie Boreasa i Orytii, bracia Kleopatry, żony króla salmideskiego, Fineusza. [przypis redakcyjny]
Zetknięcie się żywe i bliskie z naczelnymi przedstawicielami kultury angielskiej zaostrza u Brzozowskiego z jednej strony właściwy mu zmysł ogarniania całości zbiorowych organizmów historycznych (…) pewnych struktur kulturalnych o dalekich, w miąższ biologicznego, obywatelskiego i prawnego ustroju życia sięgających perspektywach — S. Brzozowski, Głosy wśród nocy. Studia nad przesileniem romantycznym kultury europejskiej, Lwów 1912, s. XVI. [przypis autorski]
zetlały — rozpadający się ze starości lub pod wpływem wilgoci. [przypis edytorski]
zetlały — rozpadający się ze starości. [przypis edytorski]
zetleć — przeważnie o tkaninie: rozpadać się pod wpływem starości. [przypis edytorski]
zetleć — rozpaść się pod wpływem wilgoci. [przypis edytorski]
zetleć — tu: spłonąć. [przypis edytorski]
Zetos i Amfion (mit. gr.) — bliźniacy, synowie Zeusa i tebańskiej królewny Antiope; ich matka w obawie przed gniewem ojca uciekła z domu, urodziła ich potajemnie i oddała wychowywanie pasterzom; po śmierci swego ojca Antiope została uwięziona przez stryja i jego żonę, a Zetos i Amfion, kiedy dorośli, uwolnili matkę i pomścili ją. [przypis edytorski]
ze trzemi rękawy (starop. forma) — dzię N. lm.: z trzema rękawami. [przypis edytorski]
Zeuglodon, częściej: bazylozaur (paleont.) — rodzaj dużego drapieżnego prawalenia żyjącego w eocenie, 40–30 mln lat temu, początkowo uważanego za gada (gr. sauros). [przypis edytorski]
Zeugma — Ζεῦγμα („mosty”), zbudowana przez Seleukosa Nikatora koło mostu pontonowego na Eufracie, na prawym brzegu, naprzeciw dzisiejszej miejscowości Bir [pogranicze ob. Turcji i Syrii]. [przypis tłumacza]
Zeuksidam (…) odpowiedział: (…) — Plutarch, Powiedzenia spartańskie. [przypis edytorski]
Zeuksipp z Heraklei — być może Zeuksis z Heraklei (V–IV w. p.n.e.), później znany malarz grecki, mistrz światłocienia i iluzjonizmu. [przypis edytorski]
Zeuksis (V w. p.n.e.) — sławny malarz gr. [przypis redakcyjny]
Zeuksys — sławny malarz grecki, współczesny Parrazjasowi. [przypis redakcyjny]
Zeusa groty — pioruny. [przypis edytorski]
Zeusa synu — Apollinie. [przypis redakcyjny]
Zeusa, wśród świty umarłych władnącego w podziemnej krainie — Zeusa Katachtoniosa (Zeusa Podziemnego), czyli Hadesa. [przypis edytorski]
Zeusa — w tłum. Dmochowskiego: Jowisza. [przypis edytorski]
Zeusa zaś stwórcy wszechrzeczy, co wszystko spłodził na ziemi… — fragm. zaginionego eposu Cypria przypisywanego półlegendarnemu poecie Stasinusowi z Cypru, opisującego w 11 księgach wydarzenia poprzedzające wojnę trojańską. [przypis edytorski]
Zeus, kiedy inni bogowie i ludzie śpią, sam jeden czuwa i snuje pewne plany — zob. Iliada II 1–4. [przypis edytorski]
Zeus Lykejski (gr. Lykajos a. Likajos: pochodzący od wilczycy, wilczy) — przydomek Zeusa czczonego w pobliżu góry Lyjakos w Arkadii; wg niektórych opowieści było to miejsce urodzenia Zeusa, wg innych kult tego boga zapoczątkował w Arkadii bezbożny Likaon, który złożył mu w ofierze chłopca, za co został zamieniony w wilka; w jeszcze innej wersji synowie Likaona poczęstowali przebranego za wędrowca Zeusa zupą, w której wymieszali wnętrzności swego brata z wnętrznościami owiec i krów, za co spotkała ich taka sama kara. [przypis edytorski]
Zeus (…) ma wiele przydomków — np. Zeus Król, Zeus Zbawca, Zeus Dawca Zwycięstwa, Zeus Obrońca, Zeus Łaskawy. [przypis tłumacza]
Zeus Meilichios (mit. gr.) — przydomek Zeusa, władcy bogów olimpijskich, jako bóstwa udzielającego oczyszczenia z win. [przypis edytorski]
Zeus (mit. gr.) — najważniejszy bóg gr. panteonu, syn Kronosa i Rei. [przypis edytorski]
Zeus (mit. gr.) — najważniejszy spośród bogów olimpijskich; bóg nieba i ziemi, władał piorunami. [przypis edytorski]
Zeus (mit. gr.) — najważniejszy spośród bogów olimpijskich; bóg nieba i ziemi, władał piorunami. [przypis edytorski]
Zeus (mit. gr.) — najważniejszy spośród bogów olimpijskich; bóg nieba i ziemi, władał piorunami. [przypis edytorski]
Zeus (mit. gr.) — najważniejszy z bogów olimpijskich, włada piorunami. [przypis edytorski]
Zeus (mit. gr.) — najważniejszy z bogów, władca Olimpu, brat Posejdona i Hadesa, syn Kronosa, patronujący zjawiskom na niebie, zwłaszcza piorunom. [przypis edytorski]
Zeus (mit. gr.) — najwyższy bóg, władca nieba, bogów i ludzi, pan piorunów. [przypis edytorski]
Zeus (mit. gr.) — najwyższy bóg, władca nieba, bogów i ludzi; syn Rei i Kronosa, brat Hestii, Demeter, Hery, Posejdona i Hadesa; jego atrybutem była błyskawica, a przydomkiem gromowładny. [przypis edytorski]
Zeus (mit. gr.) — syn Kronosa i Rei, najważniejszy z bogów, władca nieba, bogów i ludzi, pan piorunów; w wydaniu źródłowym jego imię tłumacz zapisał w poemacie jako Zews, dla podkreślenia jednosylabowej wymowy: Zeus, Zeu-so-wi. [przypis edytorski]
Zeus — najważniejszy z bogów olimpijskich, zwierzchnik pozostałych bogów. Włada piorunami. [przypis edytorski]
Zeus Podziemny (gr. Chthonios) — Zeus czczony jako bóstwo podziemne, zapewniające urodzaj. [przypis edytorski]
Zeus rodzinny — bóg opiekuńczy nad rodziną. [przypis edytorski]
Zeus w łabędziu — grecki król bogów Zeus przemienił się w łabędzia, żeby uwieść żonę króla Sparty, Ledę. Ze związku Ledy z Zeusem narodziła się piękna Helena, Klitajmestra oraz Kastor i Polluks. [przypis edytorski]
Zeus (…) własnego ojca wtrącił do więzienia za to, że swoje dzieci zjadał (…) a tamten znowu swojego ojca wykastrował… — Mowa o Zeusie, Kronosie oraz Uranosie. Kronos za namową matki stanął na czele buntu tytanów, pokolenia bogów istniejącego przed bogami olimpijskimi, wykastrował swego ojca Uranosa i przejął po nim władzę. Następnie zjadał własne dzieci w obawie przed przepowiednią, która mówiła, że zostanie pozbawiony władzy przez swojego potomka. Zeus, syn Kronosa, został po narodzinach ukryty przez matkę, dzięki czemu mógł pokonać ojca, gdy dorósł. Pokonany Kronos wraz ze wspierającymi go tytanami został uwięziony w Tartarze, najgłębszej i najciemniejszej części krainy podziemia. [przypis edytorski]
Zeus, że go Prometej chytry wywiódł w pole… — znana historia walki Prometeusza (walki kultury ludzkiej z naturą), przyjaciela ludzi, z Zeusem, który nie wiadomo dlaczego ich prześladuje. Prometeusz odrwił Zeusa, tłuszcz i kości zwierząt zamiast mięsa wyznaczając mu na obiatę [ofiarę dla bogów; red. WL]; Zeus za to pomścił się na ludziach, zsyłając im kobietę, za którą poszły rozmaite klęski dotąd nieznane. Odwieczna myśl utraconego raju, różnie komentowana w poszczególnych legendach. Niezrozumiałe tylko dotąd jest w legendzie greckiej, dlaczego razem z klęskami umieszczona została w jednej beczce Nadzieja i ta jedyna nie wyszła na ziemię? Wszak nadzieja istnieje wśród ludzi? Czemuż więc pesymista Hezjod, który i nadzieję, jako ułudną, uważa za klęskę, zatrzymał ją w beczce? [przypis tłumacza]
zewłoka (daw.) — zwłoki. [przypis redakcyjny]
zewłoki poimania swego — zwłoki swego niewolnika. [przypis redakcyjny]
zewłok — zwłoki. [przypis edytorski]
zewlec (starop.) — zrzucić, zdjąć. [przypis redakcyjny]
zewnątrz (daw.) — z wnętrza, tj. wewnątrz. [przypis redakcyjny]
zewnątrz Europy — dziś: na zewnątrz (…). [przypis edytorski]
zewnątrz słychać było — dziś: na zewnątrz (…). [przypis edytorski]
zewnątrz statku — dziś: na zewnątrz (…). [przypis edytorski]
zewnątrz — tu: na zewnątrz. [przypis edytorski]
zewnątrz — tu: z zewnątrz. [przypis edytorski]
Zewnętrze i wnętrze domów (…) — W głębszéj Litwie i na Żmudzi daje się dostrzegać pewna różnica w budowie chat włościańskich, zauważaliśmy ją w powiecie trockim; są u Litwinów oprócz zimowych mieszkania letnie (numa), ale to nie w stronach, o których mówimy. [przypis autorski]
zewnętrzny (starop.) — to, co z wnętrza pochodzi; dziś: wewnętrzny. [przypis redakcyjny]
Zews — dziś popr. Zeus, najważniejszy z bogów, władca Olimpu, brat Posejdona i Hadesa, syn Kronosa, patronujący zjawiskom na niebie, zwłaszcza piorunom. [przypis edytorski]
Zews — dziś popr.: Zeus; najwyższe bóstwo panteonu greckiego. [przypis edytorski]
Zews — inny zapis: Zeus. [przypis edytorski]
Zews (mit. gr.) — dziś popr.: Zeus; najważniejszy z bogów, władca Olimpu. [przypis edytorski]
Zews (mit. gr.) — Zeus, najważniejsze bóstwo mitologii greckiej; daw. zapis, będący próbą oddania poprawnej, jednosylabowej wymowy tego imienia (por. ros. Зевс). [przypis edytorski]
Zewsowy — dziś popr.: Zeusowy. [przypis edytorski]
ze wspomnień Walerego Eljasza — „Kłosy”, 1876 r. [przypis autorski]
Zews — własc.: Zeus. [przypis edytorski]
ze wszech namilszej — w domyśle: oblubienicy. [przypis redakcyjny]
Ze wszech stron (…) — opuszczono wcześniejsze zdanie; w oryginale niem.: Die Burg stand still, denn sie war auf das Gebirge jenseits des Meers gekommen. [przypis edytorski]
ze wszech Wenus bogiń piękniejsza — przekładnia, zamiast: ze wszech bogiń Wenus piękniejsza. [przypis redakcyjny]
Zews — Zeus, władca bogów w mit. gr. (taką pisownię jego imienia stosowano na przeł. XIX i XX w.; np. Wyspiański w Nocy listopadowej). [przypis edytorski]
Ze wszystkich dziedzin ducha sztuka jest najbardziej indywidualna, to znaczy najniesforniejsza. (…) winniśmy dać mu swobodę twórczą i nie pętać jej receptami i przepisami — L. Krzywicki, W otchłani, Warszawa 1909, s. 214. Podobnie: W otchłani, s. 216. [przypis autorski]
Ze wszystkich kształtów najpiękniejszy jest ludzki (…) — Cyceron, O naturze bogów, I, 18. [przypis tłumacza]
Ze wszystkich wiar, jakie święty Paweł znalazł we czci w Atenach, ta, którą święcili „Bóstwu ukrytemu i nieznanemu” (…) — Biblia, Dz 17:23n. [przypis edytorski]
ze wszystkich włoskich poetów najwdzięczniej ukształtowany na wzór starożytnej i czystej poezji — Torquato Tasso, autor Jerozolimy Wyzwolonej. [przypis tłumacza]
ze wszystkim — tu: całkowicie, zupełnie. [przypis edytorski]
Zewulon właśc. Zabulon — szósty i ostatni syn Jakuba i Lei (Rdz 30,20), z którego wywodzi się jedno z pokoleń Izraela; zgodnie z błogosławieństwem Jakuba jego pokolenie dostało ziemię nad morzem (Rdz 39,14). [przypis edytorski]
ze względu na kształt Ziemi (okrągły, ale nieco spłaszczony) — zaleta, wynikła z kulistego kształtu Ziemi, jest dosyć znana; lecz niewielu wie, że jej spłaszczenie [przy biegunach] jako sferoidy, przeszkadza właśnie temu, żeby wyniosłości lądu stałego albo też mniejszych, może trzęsieniem ziemi wyrzuconych gór, nie przesuwały, ciągle i w nie bardzo długim czasie znacznie, osi ziemi, gdyby wydęcie ziemi pod równikiem [unter der Linie] nie było tak potężną górą, że napór żadnej innej góry nigdy jej nie może dostrzegalnie z jej położenia wysadzić ze względu na oś. A jednak bez wahania się objaśniają to tak mądre urządzenie, powołując się na równowagę płynnej niegdyś masy Ziemi. [przypis autorski]
ze względu na Platona — Platon poznał się z Sokratesem w 20 roku życia, więc rozmowa ta toczyłaby się po 407 r.; wygląda z niej, jakoby Glaukon był młodszym bratem, tymczasem wiemy, że Adejmantos i Glaukon w 409 r. służyli w konnicy i odznaczyli się w bitwie pod Megarą (miasto na Istmie [Przesmyku Korynckim], graniczące z Attyką), gdy Platon mógł być ledwie rekrutem. Glaukon więc był starszy od Platona i liczył więcej lat niż dwadzieścia w czasie tej rozmowy. Ksenofont zatem nie zna wieku Glaukona lub o to nie dba, rozmowa zaś ta jest wymysłem literackim. [przypis tłumacza]
ze względu na środki — flota. [przypis tłumacza]
ze wzgórzów — dziś: ze wzgórz. [przypis edytorski]
ze wzgórzy — dziś popr.: ze wzgórz. [przypis edytorski]
Zeyer, Julius (1841–1901) — czeski poeta modernistyczny, autor m.in. cyklu epickiego Wyszehrad i powieści Jan Maria Pjolkar. [przypis edytorski]
zeżmie — ściśnie (od zżąć, żmę). [przypis redakcyjny]
ze zapomnień — dziś popr.: z zapomnień, tj. z zapominalstwa. [przypis redakcyjny]
ze zbyt szczerym wylaniem — zbyt wylewnie; sens: zbyt wyraźnie, zbyt demonstracyjnie. [przypis edytorski]
ze Ziemią — dziś: z Ziemią. [przypis edytorski]
ze ziemi — dziś popr.: z ziemi. [przypis edytorski]
ze Ziemi — dziś: z Ziemi. [przypis edytorski]
ze złem, w którym świat leży — 1 J 5, 19. [przypis edytorski]
zeznał do oczu — zeznał przed czyimiś oczami, tj. w obecności jakiejś osoby. [przypis edytorski]
zeznawszy (starop.) — tu: uznawszy. [przypis edytorski]
zezował — w oryg. zapis: zézował, a więc wym.: „zyzował”. [przypis edytorski]
zezrębić — zacząć stanowić zrąb, fundament. [przypis edytorski]
zezuć a. zzuć — zdjąć (buty). [przypis edytorski]
zezuć a. zzuć — zdjąć, ściągnąć (buty). [przypis edytorski]
zezuć (gw.) — zdjąć buty. [przypis edytorski]
zezuć postoły — zdjąć buty. [przypis edytorski]
ze zwierzęty — daw. forma N.lm; dziś popr.: ze zwierzętami. [przypis edytorski]
ze zwierzęty — dziś popr. forma N.lm: ze zwierzętami. [przypis edytorski]
zezwolenie na druk — Na ostatniej stronie pierwodruku jest nalepiona karteczka, na której wydrukowano: Wolno drukować J. K. Szaniawski. R. S. D. J. W. P. [przypis redakcyjny]
z fartuszkiem — tj. z przednią klapą zasłaniającą rozporek (w oryg. jest codpiece: mieszek). [przypis tłumacza]
z faworem — z pobłażaniem. [przypis redakcyjny]
z Fescenii, z Faliski Ekwowie — miasta w płd. Etrurii niedaleko Tybru. [przypis edytorski]
