Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Tak, dorzucę się do Wolnych Lektur! Tym razem nie pomogę, przechodzę prosto do biblioteki

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Liryka niemiecka, tłum. Stefan Napierski, Bibljoteka Kameny, Lublin 1936.

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Śląską z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BŚ. Wydano z finansowym wsparciem Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Eine Publikation im Rahmen des Projektes Wolne Lektury. Herausgegeben mit finanzieller Unterstützung der Stiftung für deutsch-polnische Zusammenarbeit.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Dorota Kowalska, Michał Król, Marta Niedziałkowska, Aleksandra Sekuła.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Lima Pix, CC BY 2.0.

Pożegnanie Rzymu
Szacowany czas do końca: -
August von Platen, Pożegnanie Rzymu

August von Platen

Pożegnanie Rzymu

tłum. Stefan Napierski

Spis treści

    1. Miasto: 1
    2. Rośliny: 1
    3. Ruiny: 1
    4. Upadek: 1
    5. Woda: 1

    Uwspółcześnienia

    Poprawki z erraty

    Pisownia łączna i rozłączna: wtyle - w tyle jakoże - jako że zwolna - z wolna zdawna - z dawna nadarmo - na darmo

    Pisownia joty: Egerji - Egerii harmonji - harmonii tyranjo - tyranjo melodję - melodię

    Fleksja: ostatniem - ostatnim trząsawisko - trzęsawisko Odyssowi - Odysowi; Apijskiej - Appijskiej zamknione - zamknięte

    Ubezdźwięcznienia: godziż - godzisz

    Interpunkcja: Nie bez zgryzoty, nie bez oka, zasnutego mgłą żalu, (…) ujrzał -> Nie bez zgryzoty, nie bez oka zasnutego mgłą żalu (…)ujrzał;

    August von PlatenPożegnanie Rzymutłum. Stefan Napierski

    1
    Komu wędrować wpodłuż[1] drogi Appijskiej[2] ku południowi wolno,
    Kogo z trzęsawiska łęgów[3] magicznej bogini
    Wzgórza witają (która Odysowi podała ongi[4] kubek, łagodnie
    Śpiewanie słodkie wznosząc przy kołowrotku),
    5
    Szczęsnym niechaj się mieni, chmurne,
    Melancholijne, nasycone gorączką,
    Podmuchy Romy zostawiwszy w tyle!
    Czyżże tęsknocie się godzi z dawna zamierzchłych czynów zmartwiały dech? Godziż[5] się klechda[6] owego męża, zapatrzonego w dzieje?
    Który prawi, że tutaj synowi Zewsa[7] woły w jarzmie zagrabiono, a tam
    10
    Wiekuisty głaz zakopał Romulus,
    Tu, ponad zdrojem Egerii,
    Gdzie niegdyś gaje szemrały, pił
    Numa[8] mądrość, czyżże się godzi?
    MiastoPustać[9] pozostała jeno i gruzy. Wypatrzeć potrafi, ukazać
    15
    Ciekawość to miejsce okropne, gdzie zewłok[10] krwawy Cezara
    Leżał, a nadto ową kolumnę, gdzie padł, boskiego wodza kolumnę,
    Który w Farsalii wycieńczon[11], Tempy doliną
    Uciekał, doliną tą eleuzyjską,
    Gdzie z bożka rzecznego urny wpodłuż
    20
    Łęgów zielonych złote tonie cieką.
    Wszelako okręt w żaglach ku morderczej wkrótce zwiódł go przystani:
    Nie bez zgryzoty, nie bez oka zasnutego mgłą żalu
    Śmiertelnego wroga zewłok ujrzał zwycięzca, pomny minionych dni przyjaźni,
    Lub opłakując w duszy Romy losy, on sam
    25
    Rzymianin, bluźniący, który
    Zwalił ją. UpadekPrzewalały się czasy,
    A Roma padała, padała i pada.
    Wprawdzie osuwa się z wolna, jak to, co trwać ma, opada, podobna
    Wspaniałemu ładowi umysłu, co gwiezdne pieśni harmonii
    30
    Z onego świata — przywodzi nużącemu życiu kramarzy, piętnowan[12]
    Marzyciela mianem, sam jeden wszystko jasno ważący;
    Wszelako obładowany nad miarę pochyla
    W pył powoli zamyśloną głowę
    Wciąż niżej, pełen boleści.
    35
    Tako i Rzym. Na nic nie zdał się jemu dostatni krwiożerczych
    Tyranów przepych. Rośliny, WodaŚwieży pędzie palmy wschodzącej wiarą,
    Która jeno głębokomyślne cienie wokół rzucałaś ponad stygmaty praczasów,
    Czyli[13] poblask i pompy czarodziejskie sztuczki cię ocaliły?
    Niechaj barki ludu dźwigają
    40
    Okapujące od klejnotów karło[14],
    Które wznosi namiestnika Boga!
    RuinyZ ruin wspaniałych Romy korynckiego kunsztu kapitel, całe kolumny unosząc,
    Wspiera, grabież uwieczniając, twój arcykapłan niedorzecznie
    Własne świątynie, szpetotę z pięknem na darmo
    45
    W jedno spajając. San Pietro[15] w zenit wznosi
    Dostojne kopułami stropy:
    Tytaniczną budowlę wszelako
    Burzy twardy mnich z Wittenbergi[16].
    Oto klucze twoje, tyranio apostołów, utraciły władzę.
    50
    On, który miasto świata i kręgi ziemskie darzy błogosławieństwem:
    Jeno wspomnienie zostało. Wydarło z rozrytej gleby legendę prastarych herojów[17]:
    Krwawiąc, dyszy ciężko pasujący się[18] o wieniec atleta,
    Groty ostrzone miota bóg
    Śpiewu, niezmilkłe[19] żale budzi
    55
    Uroczo piękny druh Hadriana[20]…
    Wszelako mąci wejrzenie roztrwoniony nadmiar posągów,
    Niepokój dygoce nieśmiało, jak dusza dziewczęcia,
    Która z gromady wdzięcznych zalotników obrać ma najwdzięczniejszego:
    Nadmiernym rozkoszom nierzadko ulega duch.
    60
    Silnym nie przystoi przeszłość,
    Jako że uczeń pojętny sztuki
    Nie wyuczy się poprzez kunszty.
    Jeśli chcesz rady posłuchać, wprzódy[21] rozpocznij, co proste:
    Doskonałość źrałe[22] wydaje owoce na wypróbowanych
    65
    Pniach, przyjacielu! Greckiemu duchowi nie hołduj przedwcześnie! Skrzydła woskowe
    Przylepia jeno do ramion naśladowca lotu:
    Ale kwitną w poblasku strefach
    Temu jasne plejady,
    Kogo rozmach zatrzyma u szczytu.
    70
    Wprawdzie niejeden stwarza ożywioną naturę, kto Grecji
    Długim mozołem hieroglificzną jeno urodę
    Pozna i wdzięcznie formuje kształt nieśmiertelny. Budzi u różanego,
    U srebrnego pluskania górskiego potoku
    Od nowa stary tan olimpijski;
    75
    Tak wyprowadził Thordwaldsen[23]
    Z bogów zmierzchania świetlistość.
    Ale śpiew ten podobien[24] jest błądzącemu łowcy: kląskania[25] słowików
    Z dala unoszą mu serce od gonitwy za zwierzem;
    Bez ścieżki, w zaroślach się błąka, po kniei, wzdłuż szczątków skalnych i borów liściastych,
    80
    Wreszcie wodogrzmot w górskiej kotlince
    Rozprasza wszelką melodię i sny.
    Opustoszały zbocza, znowu
    Tropi swą ścieżkę myśliwiec.
    Błogi, komu wytrwałość i umiejętność zadumy użycza teraźniejszości,
    85
    Kto odrodzon[26] się czuje, zmierza do kształtu nowego,
    Komu istnienie wiekuiste zda się, a śmierć nawet wymysłem despotów,
    Zamyślenie o której podwiązuje puls szczęścia:
    Chętnie taki opuszcza radośnie,
    Kapitolu, państwo tych cieni,
    90
    Wasz przepych, cmentarze Romy!
    Wiośnianość[27] globu! Łęgu partenopejski[28]! Grodzie młody na zawsze!
    Przyjmij druha twojego, szumiącą go opłyń zatoką,
    Z której ongi (tak klechda prawi pradawna) urocza wyłoniła się piękność;
    Mirty[29] pobrzeża, kwiecista piana toni we włosach;
    95
    Jej to na brzegu Bakchos[30],
    Gdy stopą ziemi dotknęła,
    Szczep winny podał i tyrsos[31]!
    Mnie ku pomocy poeta pośpiesza, chwałą świata uwieńczon Kwiryta:
    Z Hellady wracającego zgon go przemożny zaskoczył;
    100
    Wszelako nie Romy wzgórza okryły popioły w urnie zamknięte przedwcześnie:
    «Niech kości moje, tak tchnieniem przekazał ostatnim,
    W Neapolu odpoczną,
    Gdziem w gajach złocistych owoców
    Śpiewał pasterzy, zboże, herojów[32]».

    Przypisy

    [1]

    wpodłuż — wzdłuż. [przypis edytorski]

    [2]

    droga Appijska — Via Appia Antica, najstarsza droga rzymska, zaczynająca się w Rzymie przy Circo Massimo, na przedmieściach przebiegająca w pobliżu ruin willi staroż. rodów rzymskich oraz niedaleko katakumb, a następnie biegnąca na południe w okolice Kapui pod Neapolem, a stamtąd na wschód, prowadząc aż do wybrzeża Adriatyku, do Brindisi. [przypis edytorski]

    [3]

    łęg — podmokła łąka, często porośnięta krzewami. [przypis edytorski]

    [4]

    ongi a. ongiś — kiedyś, swego czasu. [przypis edytorski]

    [5]

    godziż się — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy się godzi. [przypis edytorski]

    [6]

    klechda — podanie ludowe wywodzące się z tradycji, z miejscowych wierzeń. [przypis edytorski]

    [7]

    Zews — własc.: Zeus. [przypis edytorski]

    [8]

    Numa Pompiliusz (715–673 p.n.e.) — wg legendy drugi król Rzymu. [przypis edytorski]

    [9]

    pustać — pustka. [przypis edytorski]

    [10]

    zewłok — zwłoki. [przypis edytorski]

    [11]

    wycieńczon — dziś: wycieńczony. [przypis edytorski]

    [12]

    piętnowan (daw.) — skrócona forma r.m.; dziś: piętnowany. [przypis edytorski]

    [13]

    czyli — tu: konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy też. [przypis edytorski]

    [14]

    karło — fotel o wygiętych nogach, popularny we Włoszech. [przypis edytorski]

    [15]

    San Pietro — Święty Piotr; tu: bazylika św. Piotra. [przypis edytorski]

    [16]

    mnich z Wittenbergi — Martin Luter (1483–1546), niem. reformator religijny, teolog, współtwórca luteranizmu; jako jeden z momentów wyznaczających początek reformacji wskazywany jest jego sławny akt przybicia na drzwiach kościoła zamkowego w Wittenberdze 95 tez potępiających sprzedaż odpustów przez kościół katolicki (31 października 1517). [przypis edytorski]

    [17]

    heroj — bohater. [przypis edytorski]

    [18]

    pasować się — walczyć z kimś. [przypis edytorski]

    [19]

    niezmilkły — nieuciszony; niemilknący. [przypis edytorski]

    [20]

    uroczo piękny druh Hadriana — sformułowanie to może dotyczyć albo Greka Antinousa (ok.110/115–130 r. n. e.), młodziutkiego przyjaciela cesarza Hadriana (76–138 r. n.e.), którego ten, nieutulony w żalu po jego przedwczesnej śmierci, rozkazał deifikować, albo też wiersza autorstwa Hadriana, zaczynającego się od słów: „Animula vagula, blandula / Hospes comesque corporis (…)”, tj. „Duszyczko, tkliwa i ruchliwa, / Gościu i druhu mojego ciała”. [przypis edytorski]

    [21]

    wprzódy — najpierw. [przypis edytorski]

    [22]

    źrały (starop.) — dojrzały. [przypis edytorski]

    [23]

    Thordwaldsen, Bertel (1770–1844) — duński rzeźbiarz pochodzenia islandzkiego, przedstawiciel klasycyzmu, autor licznych rzeźb figuralnych o tematyce mitologicznej (Amor, Psyche, Apollo, Adonis), a także płaskich reliefów przedstawiających sceny m.in. z Iliady. [przypis edytorski]

    [24]

    podobien — skrócona forma r.m.; podobny. [przypis edytorski]

    [25]

    kląskać — tu: śpiewać. [przypis edytorski]

    [26]

    odrodzon — skrócona forma r.m.; odrodzony. [przypis edytorski]

    [27]

    wiośnianość — tu: młodość. [przypis edytorski]

    [28]

    partenopejski — związany z Republiką Partenopejską, państwem na Półwyspie Apenińskim istniejącym w 1799 r. [przypis edytorski]

    [29]

    mirt — rodzaj rośliny. [przypis edytorski]

    [30]

    Bakchos (gr.) — przydomek Dionizosa. [przypis edytorski]

    [31]

    tyrsos a. tyrs — laska, atrybut Dionizosa. [przypis edytorski]

    [32]

    heroj — bohater, heros. [przypis edytorski]

    x

    Pora na chwilę przerwy :)

    Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

    Lektury szkolne za darmo dla wszystkich dzieciaków? To możliwe! Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!
    KRS: 0000070056
    Nazwa organizacji: Wolne Lektury

    Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
    Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

    Warto wspierać czytanie w każdej formie, możliwie dostępne dla wszystkich. I takich książek, po które warto sięgnąć

    Sylwia Chutnik

    Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

    Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

    Potrzebujemy Twojej pomocy! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą. Kliknij i zadeklaruj comiesięczne wsparcie >>>

    Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
    Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

    Kliknij obrazek, by subskrybować!

    Bez wsparcia czytelników Wolne Lektury nie będą się rozwijać. Nie pozwól na to! Kliknij i dorzuć się!

    Twoje dziecko znalazło potrzebną książkę na Wolnych Lekturach? Teraz Ty możesz nam pomóc!
    Wesprzyj nas! Kliknij i dorzuć się!

    Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
    • NIP: 952-187-70-87
    • KRS: 0000070056
    • REGON: 017423865
    • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
    Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
    MKiDN
    Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.