Przypisy

patrzaj (daw.) — patrz. [przypis edytorski]

patrzeć na coś przez szpary (daw.) — dziś: patrzeć na coś przez palce; traktować pobłażliwie. [przypis edytorski]

patrzyć (daw.) — tu: zaopatrywać. [przypis edytorski]

patynki a. patenki (daw.) — pantofle, kapcie. [przypis edytorski]

patynki (daw.) — płytkie pantofelki lub trzewiczki. [przypis edytorski]

patynki (daw.) — trepy, chodaki, drewniane osłony chroniące pantofle np. na zabłoconym podwórzu. [przypis edytorski]

pauper (daw.) — żebrak, ubogi. [przypis edytorski]

pawęż (daw.) — tarcza. [przypis edytorski]

pawęż (daw.) — wysoka, czworokątna tarcza z drewna obitego skórą lub blachą. [przypis edytorski]

pawem (daw.) — dziś: pawiem. [przypis edytorski]

pawilon (daw.) — osłaniający łóżko baldachim w kształcie namiotu. [przypis edytorski]

pawilon (daw., z fr.) — rodzaj dużego namiotu. [przypis edytorski]

pawiment (daw.) — dekoracyjna posadzka, np. mozaikowa. [przypis edytorski]

pęcz (daw.) — pąki pokrywające krzew lub drzewo. [przypis edytorski]

pędzić (…) w konkury (daw.) — zalecać się, zabiegać o rękę. [przypis edytorski]

pętlica (daw.) — pętla. [przypis edytorski]

pęty (daw.) — dziś popr. forma N.lm: pętami. [przypis edytorski]

pedagra a. pedogra (daw.) — dziś: podagra, choroba zniekształcająca i powiększająca staw dużego palca u nogi, której towarzyszą okresowe napadowe bóle. [przypis edytorski]

pedant (z daw. ang.) — tu: nauczyciel gramatyki łacińskiej. [przypis edytorski]

pedant (z daw. ang.) — tu pogard.: nędzny i nudny nauczyciel gramatyki łacińskiej. [przypis edytorski]

pedel (daw.) — woźny. [przypis edytorski]

pedel (daw.) — woźny, szczególnie w różnego rodzaju szkołach i zakładach naukowych. [przypis edytorski]

pedel (daw.; z niem. Pedell) — woźny (szczególnie w różnego rodzaju szkołach i zakładach naukowych). [przypis edytorski]

pedel (daw.; z niem Pedell) — woźny (szczególnie w różnego rodzaju szkołach i zakładach naukowych). [przypis edytorski]

pedogra (daw.) — dziś: podagra, choroba zniekształcająca i powiększająca staw dużego palca u nogi, której towarzyszą okresowe napadowe bóle. [przypis edytorski]

pedogra (daw.) — dziś: podagra. [przypis edytorski]

pełen krotofili (daw.) — skłonny do żartów. [przypis edytorski]

pełny, mniej jedną maliną (daw.) — prawie pełny, bez jednej maliny. [przypis edytorski]

pełznąć (daw.) — blaknąć. [przypis edytorski]

pełznąć (daw.) — blaknąć, tu przen.: nie przynosić żadnego rezultatu. [przypis edytorski]

pełznąć (daw.) — płowieć. [przypis edytorski]

pensjonarz (daw.) — tu: osoba pobierająca pensję, wynagrodzenie. [przypis edytorski]

pensyj (daw.) — dziś forma D.lm raczej: pensji. [przypis edytorski]

peregrynacja (daw.) — pielgrzymka, podróż. [przypis edytorski]

peregrynacja (daw., z łac.) — wędrówka, podróż. [przypis edytorski]

peregrynant (daw.) — człowiek odbywający peregrynację, tj. długo trwającą podróż; podróżnik, pielgrzym. [przypis edytorski]

peregrynować (daw.) — podróżować; wędrować przez dłuższy czas. [przypis edytorski]

period (daw., z łac.) — okres. [przypis edytorski]

period (daw., z łac.) — okres; tu: menstruacja, miesiączka. [przypis edytorski]

perkolator (daw.) — ekspres do kawy. [przypis edytorski]

perły poławiają się (daw.) — dziś: perły są poławiane. [przypis edytorski]

permisja (daw., z łac. permissio) — pozwolenie. [przypis edytorski]

permisja (daw., z łac.) — pozwolenie. [przypis edytorski]

perora (daw.) — długa, napuszona przemowa. [przypis edytorski]

perora (daw.) — uroczysta przemowa. [przypis edytorski]

perpleksja (daw., z łac.) — zmieszanie, zakłopotanie, niepokój. [przypis edytorski]

perpleksja (daw., z łac.) — zmieszanie, zakłopotanie, niepokój. [przypis edytorski]

pers (daw., z fr. perse) — cienka kolorowa tkanina w kwiaty, podobna do batystu. [przypis edytorski]

persekwować (daw., z łac.) — nękać, prześladować. [przypis edytorski]

personat (daw.) — ważna osobistość. [przypis edytorski]

personat (daw., z łac.) — osobistość, ważna osoba. [przypis edytorski]

personat (daw., z łac.) — osobistość, ważna osoba. [przypis edytorski]

personat (daw., z łac. persona: osoba) — osobistość, ważna osoba. [przypis edytorski]

perspektywa (daw.) — luneta. [przypis edytorski]

perspektywa (daw.) — tu: luneta, lornetka. [przypis edytorski]

perswazja (daw., z łac. persuasio) — przekonanie, mniemanie. [przypis edytorski]

perswazja (daw., z łac.) — przekonanie, mniemanie. [przypis edytorski]

perzyna (daw.) — zgliszcza, pogorzelisko. [przypis edytorski]

perzyna (daw.) — zgliszcza, żarzący się popiół. [przypis edytorski]

petercyment (daw.) — słodkie wino hiszpańskie o mocnym aromacie, popularne w Polsce w XVII w. [przypis edytorski]

petliczy (daw.) — gadatliwy. [przypis edytorski]

pewna (daw.) — skrócone: rzecz pewna; dziś: pewne. [przypis edytorski]

pewna (daw.) — skrócone: rzecz pewna; dziś: pewne. [przypis edytorski]

pewnikiem (daw.) — na pewno. [przypis edytorski]

pewnikiem (daw.) — zapewne. [przypis edytorski]

pewno (daw.) — tu: z pewnością, niewątpliwie. [przypis edytorski]

pfenik (daw., z niem. pfennig) — fenig, moneta niemiecka. Początkowo srebrna, ważąca 1,7 gram. Od XIII w. miasta i lokalni władcy niemieccy bili własne fenigi o różnej zawartości srebra, po 1805 wybijano fenigi wyłącznie miedziane. Od 1873 fenig stanowił 1/100 marki niemieckiej, do czasu zastąpienia marki przez euro (2001). [przypis edytorski]

piąci (daw.) — pięciu. [przypis edytorski]

piąciu (daw.) — dziś popr. D.lm: pięciu. [przypis edytorski]

piać (daw.) — śpiewać. [przypis edytorski]

piany a pjany (daw.) — dziś: pijany. [przypis edytorski]

piastować (daw.) — opiekować się. [przypis edytorski]

piastować (daw.) — opiekować się; tu przen.: żywić zamiary. [przypis edytorski]

piastunka (daw.) — kobieta zatrudniona do opieki nad małym dzieckiem. [przypis edytorski]

pidżak (daw.) — marynarka; kurtka. [przypis edytorski]

pięćdziesięcia (daw.) — dziś: pięćdziesięciu. [przypis edytorski]

pięćdziesięciotrzechletni (daw.) — dziś: pięćdziesięciotrzyletni. [przypis edytorski]

pięć kroć (daw.) — pięć razy tyle. [przypis edytorski]

pięciornasób (daw.) — pięciokrotnie. [przypis edytorski]

piędź (daw.) — antropometryczna miara długości, wyznaczana przez odległość między końcem kciuka a końcem palca środkowego dłoni (względnie rozpiętość dłoni) i wynosząca ok. 20 cm. [przypis edytorski]

Piérwszym cię słowy złemi nie znieważył (daw.) — nie znieważyłem cię jako pierwszy złymi słowami. [przypis edytorski]

pięście (daw., gw.) — pięści (B.lm). [przypis edytorski]

piętnowan (daw.) — skrócona forma r.m.; dziś: piętnowany. [przypis edytorski]

piechotnik (daw.) — piechur. [przypis edytorski]

piechtą (daw.) — na piechotę. [przypis edytorski]

piechta (daw.) — piechur. [przypis edytorski]

piec raki (daw.) — czerwienić się. [przypis edytorski]

piecuch (daw.) — leniuch, próżniak, wygodniś. [przypis edytorski]

piecza (daw.) — opieka, kontrola. [przypis edytorski]

piecza (daw.) — opieka. [przypis edytorski]

pieczołowanie (daw.) — staranność, dbałość. [przypis edytorski]

pieczołowanie (daw.) — staranność, pieczołowitość, dbałość. [przypis edytorski]

pielesz (daw.) — legowisko zwierzęcia; przen.: dom rodzinny, ognisko domowe; dziś tylko w lm: pielesze. [przypis edytorski]

pielesze (daw.) — dom, strony rodzinne. [przypis edytorski]

pienie (daw.) — pieśń. [przypis edytorski]

pienie (daw.) — pieśń, śpiew. [przypis edytorski]

pienie (daw.) — pieśń, śpiew. [przypis edytorski]

pienie (daw.) — śpiew. [przypis edytorski]

pienny (daw.) — tu: pienisty, spieniony. [przypis edytorski]

pierkos (daw.) — mężczyzna w podeszłym wieku strojący się jak młodzieniec. [przypis edytorski]