Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 447 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116854 przypisów.
Dolus czy dolor dolara? — mimo tej gry słów słowo dolar nie pochodzi z łaciny, ale od nazwy dawnej srebrnej monety: talar, która z kolei jest skróceniem od Joachimsthaler, od nazwy miejscowości Joachimstal, ob. Jachymow w Czechach, gdzie w 1518 zaczęto je systematycznie wytwarzać. [przypis edytorski]
doma (daw.) — dawna forma przysłówka „w domu”. [przypis edytorski]
doma (daw.) — do domu. [przypis edytorski]
doma — daw. forma Msc.; dziś: w domu. [przypis edytorski]
doma (daw., gw.) — w domu. [przypis edytorski]
doma (daw.; ros., ukr.) — w domu. [przypis edytorski]
doma (daw.) — w domu. [przypis edytorski]
doma (daw.) — w domu. [przypis edytorski]
doma — dziś: w domu. [przypis edytorski]
domagać — dziś: domagać się. [przypis edytorski]
doma (gw.) — w domu. [przypis edytorski]
domak (daw.) — tu: domownik. [przypis edytorski]
domak — dziś popr.: domownik. [przypis edytorski]
do mamra — tu: do karceru. [przypis edytorski]
Domarat z Kobylan (1380–1440) — uczestnik bitwy pod Grunwaldem, od 1428 marszałek nadworny koronny. [przypis edytorski]
do Maroka jednak udziela wizy sam tamtejszy gubernator — od 1912 Maroko było protektoratem Francji; w 1956 uzyskało niepodległość. [przypis edytorski]
doma (ros. a. ukr. дома) — w domu. [przypis edytorski]
doma (starop. forma) — w domu. [przypis edytorski]
doma (starop.) — w domu. [przypis edytorski]
doma wczasu zażywać (daw.) — odpoczywać w domu, siedzieć spokojnie w domu. [przypis edytorski]
doma — w domu. [przypis edytorski]
domawiać (daw.) — przygadywać. [przypis edytorski]
dombaza — niewielki statek używany najczęściej do przewożenia towarów. [przypis edytorski]
dom de Foix — członkowie szlacheckiego rodu rządzącego powstałym w 1050 niezależnym hrabstwem Foix, w płd. Francji; hrabiowie Foix należeli najpotężniejszych feudałów Francji; w 1607 Foix zostało włączone do domeny królewskiej i stało się jedną z prowincji królestwa. [przypis edytorski]
dom d'Orleans — boczna, orleańska linia francuskiej dynastii Burbonów. Ludwik Filip, książę Orleanu i pretendent do tronu po śmierci Ludwika XVI (1747–1793), jako Philippe Égalité (fr. Równość) brał udział w rewolucji. [przypis edytorski]
dom (dwór) Artusa — zabytkowa kamienica w Gdańsku, dawna siedziba Bractw kupieckich. [przypis edytorski]
Do Mecenasa — tłumaczenie funkcjonuje również jako osobna pieśń Jana Kochanowskiego (Pieśń XXIV z Ksiąg Wtórych). [przypis edytorski]
domena — tu: dawniej wielka posiadłość ziemska, należąca do państwa lub rodzin magnackich. [przypis edytorski]
domena — tu: wielka posiadłość ziemska stanowiąca własność państwa. [przypis edytorski]
do Meneli — do Menelaosa (forma imienia skrócona ze względu na rytm). [przypis edytorski]
dom Esteński — ród książąt d'Este, panujący w Ferrarze i Modenie, spokrewniony z Welfami. [przypis edytorski]
domestica (z łac. domesticus: domowy) — sprawy domowe, związane z gospodarstwem. [przypis edytorski]
dom Flawiuszów — łac. domus Flavia, nazwa płn.-zach. części pałacu Flawiuszów w Rzymie, w której znajdowała się większość dużych pomieszczeń, służących celom reprezentacyjnym i oficjalnym. [przypis edytorski]
domiarkować się (gw.) — zmiarkować, domyślić się. [przypis edytorski]
do miary — do taktu. [przypis edytorski]
do miasta, które przypomina mi zawsze pobielany grób — prawdopodobnie mowa tu o Brukseli. [przypis edytorski]
do miasteczkaśmy się dowlekli (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, dziś: do miasteczka się dowlekliśmy. [przypis edytorski]
domicilium (łac.) — mieszkanie, siedziba. [przypis edytorski]
Domicjan, właśc. Titus Flavius Domitianus (51–96) — cesarz rzym. od 81, trzeci i ostatni z dynastii flawijskiej; padł ofiarą spisku swojej żony z zaufanymi wyzwoleńcami i dowódcami straży przybocznej: zginął 18 września 96 roku zasztyletowany w swoim pałacu. [przypis edytorski]
Domicjan, właśc. Titus Flavius Domitianus (51–96) — cesarz rzym. od 81, trzeci i ostatni z dynastii flawijskiej; padł ofiarą spisku swojej żony z zaufanymi wyzwoleńcami i dowódcami straży przybocznej: zginął zasztyletowany w swoim pałacu. [przypis edytorski]
Domicjusz Enobarbus, właśc. Lucjusz Domicjusz Ahenobarbus (zm. 25 n.e.) — polityk rzymski; od 36 p.n.e. narzeczony, a od 30 p.n.e. mąż Antonii Starszej, córki Marka Antoniusza i Oktawii, siostry Oktawiana, o czym postanowiono na spotkaniu Antoniusza i Oktawiana w Tarencie; w 8 p.n.e., dowodząc rzymską armią w Germanii, dotarł do Łaby, najdalej w głąb tej krainy ze wszystkich wodzów rzymskich. [przypis edytorski]
Domicjusz Korbulon — wódz rzymski w I w. n.e. Za panowania cesarza Klaudiusza dowodził wojskami w walkach z plemionami germańskimi, a w 55 r. n.e. został mianowany przez Nerona naczelnym wodzem wojsk na wschodzie, gdzie rozpoczął wieloletnią, ale zwycięską wojnę z Partami o Armenię. W 67 r. Neron, zaniepokojony jego wzrastającą popularnością, zmusił go do popełnienia samobójstwa. [przypis edytorski]
Domicyjana — Domicjana; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Domiénika zakonni bracia — dominikanie. [przypis edytorski]
domiech (starop. forma) — N.lm r.m.; dziś: (po) domach. [przypis edytorski]
domie — dziś popr. forma Msc. lp: domu. [przypis edytorski]
domie — dziś popr. forma Ms.lp: domu. [przypis edytorski]
domie — dziś popr. forma Ms lp: domu. [przypis edytorski]
domie — dziś popr. forma W.lp: domu. [przypis edytorski]
domieściż (daw.) — doprowadź do miejsca. [przypis edytorski]
domieściż (starop.) — doprowadzisz. [przypis edytorski]
domina (łac.) — pani. [przypis edytorski]
dominanta (muz.) — piąty stopień gamy. [przypis edytorski]
Domina Paupertas (łac.) — Pani Ubóstwo. [przypis edytorski]
Domine, ad adiuvandum me festina (łac.) — Panie, ku ratunkowi memu pospiesz. [przypis edytorski]
Domine canes — właśc. domini canes (łac.), psy Pańskie. [przypis edytorski]
Domine Deus salutis meae — Panie, mój Boże, zbawienie moje. [przypis edytorski]
Domine Dominus noster, admirabile est nomem Tuum in universa terra (łac.) — Panie, nasz Panie, jak przedziwne Twe imię po wszystkiej ziemi; Psalm 8. [przypis edytorski]
Domine, exaudi orationem meam (łac.) — Panie, wysłuchaj modlitwą moją (dalsze słowa psalmu żałobnego). [przypis edytorski]
Domine in virlute tua laetabitur rex (łac.) — Panie, król się weseli z Twojej potęgi; Psalm 21. [przypis edytorski]
Domine (łac.) — panie. [przypis edytorski]
Domine ne in furore Tuo arguas me (łac.) — Nie karć mnie, Panie, w Twoim gniewie; Psalm 38. [przypis edytorski]
Domine, non sum dignus (łac.) — Panie, nie jestem godzien. [przypis edytorski]
Domine, non sum dignus (łac.) — Panie, nie jestem godzien. [przypis edytorski]
Domine! non sum dignus (łac.) — Panie! nie jestem godzien. [przypis edytorski]
Domine quid multiplicati sunt (łac.) — Panie, jakże wielu jest tych (którzy mnie trapią); Psalm 3. [przypis edytorski]
Domine quis habitabit in tabernaculo tuo (łac.) — kto będzie przebywał w Twym przybytku, Panie; Psalm 15 (14). [przypis edytorski]
Domingo, Marcelino (1884–1939) — hiszpański nauczyciel, dziennikarz i polityk, kilkukrotnie minister w rządach Drugiej Republiki (m.in. minister oświaty w pierwszym rządzie Frontu Ludowego od lutego do maja 1936). [przypis edytorski]
dominikan — dziś: dominikanin. [przypis edytorski]
dominikan — dziś popr.: dominikanin. [przypis edytorski]
dominikanie — głównym zadaniem założonego w 1216 zakonu dominikanów była walka z herezjami; z ich grona pochodziła większość inkwizytorów, duchownych mianowanych przez papieża do wykrywania, nawracania i karania heretyków. [przypis edytorski]
dominikanie — katolicki zakon męski, założony w 1216 roku. [przypis edytorski]
Dominik — jeden z kryptonimów Stendhala. [przypis edytorski]
dominium absolutum a. absolutum dominium (łac.) — nieograniczona władza; termin używany przez szlachtę polską, by piętnować dążenia króla do wzmocnienia władzy monarszej. [przypis edytorski]
dominium — teren podlegający czyjejś władzy. [przypis edytorski]
dominium — wielkie posiadłości ziemskie lub leśne. [przypis edytorski]
domino — płaszcz maskaradowy z kapturem. [przypis edytorski]
domino — płaszcz z kapturem używany jako strój maskaradowy. [przypis edytorski]
domino — rodzaj płaszcza z kapturem. [przypis edytorski]
Dominos — Maskenkostüm, langer seidener Mantel mit weiten Ärmeln. [przypis edytorski]
domino — tu: przebranie karnawałowe. [przypis edytorski]
domino — tu: strój karnawałowy. [przypis edytorski]
domino (włos.) — płaszcz maskaradowy z kapturem; tu: osoba ubrana w taki płaszcz. [przypis edytorski]
Dominus regit me, nihil mihi deerit (łac.) — Pan jest moim pasterzem, nie brak mi niczego; Psalm 23 (22). [przypis edytorski]
dominus sol (łac.) — pan słońce. [przypis edytorski]
Dominus Teco — w oryginale: dominsteco, mieszanina łac. (Dominus) i wł. (Teco): Pan z Tobą. [przypis edytorski]
Dominus vobiscum (łac.) — Pan z tobą; zwyczajowe słowa powitania używane przez osoby duchowne w kościele katolickim. [przypis edytorski]
Dominus vobiscum (łac.) — Pan z wami. [przypis edytorski]
Dominus Wobiskum — fonetycznie zapisane łac. Dominus Vobiscum: Pan z wami; formuła używana podczas mszy katolickiej w obrządku łacińskim. [przypis edytorski]
domiseda, lanifica, pia (łac.) — w domu siedząca, przędąca, pobożna; cechy tradycyjnego wzoru kobiety rzymskiej. [przypis edytorski]
D. O. M. (łac. Deo Optimo Maximo) — Bogu Najlepszemu, Największemu; napis umieszczany na nagrobkach. [przypis edytorski]
Dom Lankastrów — w oryg. House of Lancaster. [przypis edytorski]
dom małych dzieci — przedszkole. [przypis edytorski]
dom — metafora ciała jako domu była popularna w liryce staropolskiej. [przypis edytorski]
dom mój ruchomy/ Z wielbłądziej skóry — namiot. [przypis edytorski]
Dom na loterii — La maison en loterie, jednoaktowa komedia Picarda i Radeta z roku 1817. Jednym z jej bohaterów jest Riguadin, zdeformowany, garbaty urzędnik pracujący u notariusza; rolę tę odgrywał słynny Hugues Bouffé. [przypis edytorski]
domniemywać się — dziś: domyślać się czegoś a. domniemywać coś. [przypis edytorski]
Domnina z Aleppo i dwie jej córki — męczenniczki chrześcijańskie, zginęły w r. 310; uciekając przed żołnierzami, rzuciły się do rzeki i utonęły; wg Euzebusza pochodziły z Antiochii. [przypis edytorski]
domokrążny — chodzący po domach; zajmujący się akwizycją. [przypis edytorski]
domosko (gw.) — domisko, domiszcze; wielki, ponury dom. [przypis edytorski]