Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Autor nieznany , Bogurodzica

Spis treści

    1. Bóg: 1
    2. Cierpienie: 1 2
    3. Diabeł: 1
    4. Kondycja ludzka: 1
    5. Matka Boska: 1 2
    6. Miłość: 1
    7. Nieśmiertelność: 1
    8. Obraz świata: 1
    9. Radość: 1
    10. Religia: 1
    11. Zmartwychwstanie: 1

    Bogurodzica[1]

    1
    Bóg, Kondycja ludzka, Matka Boska, Obraz świata, ReligiaBogurodzica dziewica[2], Bogiem sławiena[3] Maryja,
    U twego syna Gospodzina[4] matko zwolena[5], Maryja!
    Zyszczy nam, spuści nam[6].
    Kyrieleison.[7]
    5
    Twego dziela[8] Krzciciela[9], bożycze[10],
    Usłysz głosy[11], napełni myśli[12] człowiecze.
    Słysz modlitwe, jąż nosimy[13],
    Oddać raczy[14], jegoż prosimy:
    A na świecie zbożny[15] pobyt,
    10
    Po żywocie rajski przebyt[16].
    Kyrieleison.
    Zmartwychwstanie, NieśmiertelnośćNas dla[17] wstał z martwych syn boży.
    Wierzyż[18] w to, człowiecze zbożny[19],
    Iż przez trud Bog swoj lud
    15
    Odjął diablej strożej[20].
    Przydał nam zdrowia wiecznego,
    Starostę skował pkielnego[21],
    Śmierć podjął[22], wspomionął[23]
    Człowieka pirwego[24].
    20
    Jenże trudy cirpiał zawiernie[25],
    Jeszcze był nie prześpiał[26] zaśmiernie[27],Cierpienie
    Aliż[28] sam Bog zmartwychwstał.
    Adamie, ty boży kmieciu[29],
    Ty siedzisz u Boga [w] wiecu[30].
    25
    Domieściż[31] twe dzieci,
    Gdzież krolują anjeli[32].
    Tegoż nas domieściż[33], Jezu Kryste miły,
    Bychom[34] z tobą byli,
    Gdzie sie nam radują szwe[35] niebieskie siły[36].
    30
    Była radość, była miłość[37], było widzenie tworca[38]
    Anjelskie bez końca,
    Tuć sie nam zwidziało[39] diable potępienie.
    Ni śrebrem, ni złotem nas diabłu odkupił,
    Swą mocą zastąpił.Diabeł[40]
    35
    CierpienieCiebie dla, człowiecze, dał Bog przekłoć[41] sobie
    Ręce, nodze[42] obie,
    Kry[43] święta szła z boka[44] na zbawienie tobie.
    Wierzyż w to, człowiecze, iż Jezu Kryst prawy[45]
    Cirpiał za nas rany,
    40
    Swą świętą krew przelał za nas krześcijany[46].
    O duszy o grzeszne sam Bog pieczą ima[47],
    Diabłu ją otyma[48],
    Gdzie to sam króluje, k sob[ie] ją przyma[49].
    Maryja dziewice, prośmy synka twego,
    45
    Krola niebieskiego,Matka Boska
    Haza[50] nas huchowa[51] ote wszego złego.[52]
    Amen tako Bog daj[53],
    Bychom szli szwyćcy[54] w raj.

    Przypisy

    [1]

    Bogurodzica — Publikowana tu wersja utworu jest to tzw. przekaz Ab, czyli wersja tekstu znajdująca się w Decisiones rote Wilhelmi Harborg z 1408 r. (Biblioteka Jagiellońska, rkps 408). Klasyfikację i dokładny opis wszystkich znanych wersji zapisu zawiera opracowanie: Bogurodzica, oprac. J. Woronczak, wstęp językoznawczy E. Ostrowska, oprac. muzykologiczne H. Feicht, Wrocław 1962, Biblioteka Pisarzów Polskich, Seria A, nr 1. Tekst niniejszy stanowi transkrypcję, a więc uwspółcześnienie oryginalnego zapisu. Zabieg taki jest bardzo pomocny przy lekturze, ponieważ w transliteracji, a więc odtworzeniu literami drukowanymi pierwotnego zapisu rękopiśmiennego, pojawiają się specyficzne, indywidualne sposoby zapisywania wyrazów np. „mathko” zamiast: matko; „thwe” zamiast: twe; „wtwego” zamiast: u twego; zaś sam początek utworu wygląda następująco: „Bogw rodzicza dzewicza”. Pieśń składa się z trzech, powstałych w różnym czasie części. Pierwsza z nich, najstarsza, obejmuje dwie zwrotki i powstała między X a XIV w. (zapewne w pierwszej poł. XIII w.). Kolejne cztery zwrotki (wielkanocne) pochodzą prawdopodobnie z XIV w. Ostatnia część (pasyjna) składa się z dziewięciu zwrotek i powstała w drugiej poł. XIV w.; część może też pochodzić z wieku XV. Pominięto luźne zwrotki z wydania w oprac. J. Łosia. [przypis edytorski]

    [2]

    dziewica (starop.) — panna, dziewczyna, kobieta niezamężna. [przypis edytorski]

    [3]

    Bogiem sławiena (starop.) — umiłowana przez Boga. [przypis edytorski]

    [4]

    gospodzin (starop.) — tu: Bóg. [przypis edytorski]

    [5]

    zwolena (starop.) — wybrana. [przypis edytorski]

    [6]

    zyszczy nam, spuści nam (starop.) — zdobądź dla nas, ześlij nam. [przypis edytorski]

    [7]

    Kyrieleison — Panie, zmiłuj się nad nami; dzisiejszy zapis: Kyrie eleison. [przypis edytorski]

    [8]

    Twego dziela (starop.) — dla Twego. [przypis edytorski]

    [9]

    Krzciciel — Chrzciciel; chodzi o św. Jana Chrzciciela. [przypis edytorski]

    [10]

    bożycze (starop. forma W. lp od: bożyc) — Synu Boga. [przypis edytorski]

    [11]

    usłysz głosy (starop.) — wysłuchaj głosów. [przypis edytorski]

    [12]

    napełni myśli (starop.) — spełnij pragnienia. [przypis edytorski]

    [13]

    jąż nosimy (starop.) — którą zanosimy. [przypis edytorski]

    [14]

    oddać raczy — w innych wersjach niekiedy: „A dać raczy”. [przypis edytorski]

    [15]

    zbożny (starop.) — pobożny, dostatni (raczej w sensie bogactwa duchowego). [przypis edytorski]

    [16]

    przebyt (starop.) — przebywanie. [przypis edytorski]

    [17]

    nas dla (starop.) — dla nas. [przypis edytorski]

    [18]

    wierzyż — uwierz; uwierzże. [przypis edytorski]

    [19]

    zbożny — pobożny, kierujący się szlachetnością. [przypis edytorski]

    [20]

    odjął diablej strożej (starop.) — uwolnił od diabelskiej straży (nadzoru). [przypis edytorski]

    [21]

    starostę skował pkielnego (starop.) — skuł (w znaczeniu: uwięził) piekielnego zarządcę (mowa o szatanie). [przypis edytorski]

    [22]

    śmierć podjąć (starop.) — umrzeć. [przypis edytorski]

    [23]

    wspomionąć (starop.) — wspomnieć. [przypis edytorski]

    [24]

    pirwego (starop.) — pierwszego. [przypis edytorski]

    [25]

    zawiernie (starop.) — naprawdę, rzeczywiście. [przypis edytorski]

    [26]

    prześpieć (starop.) — udać się. [przypis edytorski]

    [27]

    zaśmiernie (starop.) — pokornie. [przypis edytorski]

    [28]

    aliż (starop.) — dopóki. [przypis edytorski]

    [29]

    kmieć — w średniowieczu zamożny chłop, który posiadał własne gospodarstwo. [przypis edytorski]

    [30]

    wiec (starop.) — rodzaj pierwotnego sejmu. Wiece były pierwszymi zgromadzeniami ustawodawczymi. [przypis edytorski]

    [31]

    domieściż (starop.) — doprowadzisz. [przypis edytorski]

    [32]

    anjeli (starop.) — dziś: anieli. [przypis edytorski]

    [33]

    tegoż nas domieścisz (starop.) — tam nas doprowadzisz. [przypis edytorski]

    [34]

    bychom (starop.) — byśmy. [przypis edytorski]

    [35]

    szwe (starop.) — wsze, tj. wszelkie. [przypis edytorski]

    [36]

    niebieskie siły — aniołowie. [przypis edytorski]

    [37]

    miłość (starop.) — łaska. [przypis edytorski]

    [38]

    Radość, Miłośćbyło widzenie tworca (starop.) — było wieczne oglądanie Stwórcy. [przypis edytorski]

    [39]

    sie nam zwidziało (starop.) — pokazało się. [przypis edytorski]

    [40]

    Ni śrebrem (…) mocą zastąpił — sens dwuwiersza: nie odkupił nas ani srebrem, ani złotem, lecz obronił nas swoją mocą. [przypis edytorski]

    [41]

    przekłoć (starop.) — przekłuć. [przypis edytorski]

    [42]

    nodze (starop.) — nogi. Forma „nodze” wskazuje na zastosowanie liczby podwójnej, której ślad we współczesnej polszczyźnie widać w formie: „ręce”. [przypis edytorski]

    [43]

    kry (starop.) — krew. [przypis edytorski]

    [44]

    z boka (starop.) — dziś: z boku. [przypis edytorski]

    [45]

    prawy (starop.) — prawdziwy. [przypis edytorski]

    [46]

    za nas krześcijany (starop.) — za nas chrześcijan. [przypis edytorski]

    [47]

    o duszy (…) Bog pieczą ima (starop.) — sam Bóg sprawuje opiekę nad grzesznymi duszami. [przypis edytorski]

    [48]

    otyma (starop.) — odbiera, odejmuje. [przypis edytorski]

    [49]

    k sobie ją przyma (starop.) — do siebie ją przyjmuje. [przypis edytorski]

    [50]

    haza (starop.) — aby. [przypis edytorski]

    [51]

    huchować (starop.) — uchować. [przypis edytorski]

    [52]

    ote wszego złego (starop.) — od wszelkiego zła. [przypis edytorski]

    [53]

    Amen tako Bog daj — strofa ta stanowi zakończenie tzw. kanonicznej wersji utworu, obejmującej piętnaście strof. W niniejszym przekazie kolejność strof jest nieco przestawiona; nastepują po sobie strofy: 1-6, 14, 7-10, 12, 15. Brak strofy 11: „Już nam czas, godzina grzechów się kajaci,/ Bogu chwałę daci,/ Ze wszemi siłami Boga miłowaci.” Brak też strofy 13: „Wszyscy święci, proście,/ Nam grzesznym spomożcie,/ Bysmy z wami bydlili, Wiecznie Boga chwalili.” Strofy te w redakcji prof. Łosia zostały opublikowane w zbiorze luźnych zwrotek jako pojawiające się w zapisach niestale. [przypis edytorski]

    [54]

    szwyćcy (starop.) — wszyscy. [przypis edytorski]

    x