Wolne Lektury potrzebują pomocy...


Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 463 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 1000 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Tak, dorzucę się do Wolnych Lektur!
Tym razem nie pomogę, przechodzę prosto do biblioteki
Dołącz

Dzisiaj aż 15 770 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach — dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia [kliknij, by dowiedzieć się więcej]

 x

Spis treści

    1. Bóg: 1
    2. Cierpienie: 1 2
    3. Diabeł: 1
    4. Kondycja ludzka: 1
    5. Matka Boska: 1 2
    6. Miłość: 1
    7. Nieśmiertelność: 1
    8. Obraz świata: 1
    9. Radość: 1
    10. Religia: 1
    11. Zmartwychwstanie: 1

    Bogurodzica[1]

    1
    Bóg, Kondycja ludzka, Matka Boska, Obraz świata, ReligiaBogurodzica dziewica[2], Bogiem sławiena[3] Maryja,
    U twego syna Gospodzina[4] matko zwolena[5], Maryja!
    Zyszczy nam, spuści nam[6].
    Kyrieleison.[7]
    5
    Twego dziela[8] Krzciciela[9], bożycze[10],
    Usłysz głosy[11], napełni myśli[12] człowiecze.
    Słysz modlitwe, jąż nosimy[13],
    Oddać raczy[14], jegoż prosimy:
    A na świecie zbożny[15] pobyt,
    10
    Po żywocie rajski przebyt[16].
    Kyrieleison.
    Zmartwychwstanie, NieśmiertelnośćNas dla[17] wstał z martwych syn boży.
    Wierzyż[18] w to, człowiecze zbożny[19],
    Iż przez trud Bog swoj lud
    15
    Odjął diablej strożej[20].
    Przydał nam zdrowia wiecznego,
    Starostę skował pkielnego[21],
    Śmierć podjął[22], wspomionął[23]
    Człowieka pirwego[24].
    20
    Jenże trudy cirpiał zawiernie[25],
    Jeszcze był nie prześpiał[26] zaśmiernie[27],Cierpienie
    Aliż[28] sam Bog zmartwychwstał.
    Adamie, ty boży kmieciu[29],
    Ty siedzisz u Boga [w] wiecu[30].
    25
    Domieściż[31] twe dzieci,
    Gdzież krolują anjeli[32].
    Tegoż nas domieściż[33], Jezu Kryste miły,
    Bychom[34] z tobą byli,
    Gdzie sie nam radują szwe[35] niebieskie siły[36].
    30
    Była radość, była miłość[37], było widzenie tworca[38]
    Anjelskie bez końca,
    Tuć sie nam zwidziało[39] diable potępienie.
    Ni śrebrem, ni złotem nas diabłu odkupił,
    Swą mocą zastąpił.Diabeł[40]
    35
    CierpienieCiebie dla, człowiecze, dał Bog przekłoć[41] sobie
    Ręce, nodze[42] obie,
    Kry[43] święta szła z boka[44] na zbawienie tobie.
    Wierzyż w to, człowiecze, iż Jezu Kryst prawy[45]
    Cirpiał za nas rany,
    40
    Swą świętą krew przelał za nas krześcijany[46].
    O duszy o grzeszne sam Bog pieczą ima[47],
    Diabłu ją otyma[48],
    Gdzie to sam króluje, k sob[ie] ją przyma[49].
    Maryja dziewice, prośmy synka twego,
    45
    Krola niebieskiego,Matka Boska
    Haza[50] nas huchowa[51] ote wszego złego.[52]
    Amen tako Bog daj[53],
    Bychom szli szwyćcy[54] w raj.

    Przypisy

    [1]

    Bogurodzica — Publikowana tu wersja utworu jest to tzw. przekaz Ab, czyli wersja tekstu znajdująca się w Decisiones rote Wilhelmi Harborg z 1408 r. (Biblioteka Jagiellońska, rkps 408). Klasyfikację i dokładny opis wszystkich znanych wersji zapisu zawiera opracowanie: Bogurodzica, oprac. J. Woronczak, wstęp językoznawczy E. Ostrowska, oprac. muzykologiczne H. Feicht, Wrocław 1962, Biblioteka Pisarzów Polskich, Seria A, nr 1. Tekst niniejszy stanowi transkrypcję, a więc uwspółcześnienie oryginalnego zapisu. Zabieg taki jest bardzo pomocny przy lekturze, ponieważ w transliteracji, a więc odtworzeniu literami drukowanymi pierwotnego zapisu rękopiśmiennego, pojawiają się specyficzne, indywidualne sposoby zapisywania wyrazów np. „mathko” zamiast: matko; „thwe” zamiast: twe; „wtwego” zamiast: u twego; zaś sam początek utworu wygląda następująco: „Bogw rodzicza dzewicza”. Pieśń składa się z trzech, powstałych w różnym czasie części. Pierwsza z nich, najstarsza, obejmuje dwie zwrotki i powstała między X a XIV w. (zapewne w pierwszej poł. XIII w.). Kolejne cztery zwrotki (wielkanocne) pochodzą prawdopodobnie z XIV w. Ostatnia część (pasyjna) składa się z dziewięciu zwrotek i powstała w drugiej poł. XIV w.; część może też pochodzić z wieku XV. Pominięto luźne zwrotki z wydania w oprac. J. Łosia. [przypis edytorski]

    [2]

    dziewica (starop.) — panna, dziewczyna, kobieta niezamężna. [przypis edytorski]

    [3]

    Bogiem sławiena (starop.) — umiłowana przez Boga. [przypis edytorski]

    [4]

    gospodzin (starop.) — tu: Bóg. [przypis edytorski]

    [5]

    zwolena (starop.) — wybrana. [przypis edytorski]

    [6]

    zyszczy nam, spuści nam (starop.) — zdobądź dla nas, ześlij nam. [przypis edytorski]

    [7]

    Kyrieleison — Panie, zmiłuj się nad nami; dzisiejszy zapis: Kyrie eleison. [przypis edytorski]

    [8]

    Twego dziela (starop.) — dla Twego. [przypis edytorski]

    [9]

    Krzciciel — Chrzciciel; chodzi o św. Jana Chrzciciela. [przypis edytorski]

    [10]

    bożycze (starop. forma W. lp od: bożyc) — Synu Boga. [przypis edytorski]

    [11]

    usłysz głosy (starop.) — wysłuchaj głosów. [przypis edytorski]

    [12]

    napełni myśli (starop.) — spełnij pragnienia. [przypis edytorski]

    [13]

    jąż nosimy (starop.) — którą zanosimy. [przypis edytorski]

    [14]

    oddać raczy — w innych wersjach niekiedy: „A dać raczy”. [przypis edytorski]

    [15]

    zbożny (starop.) — pobożny, dostatni (raczej w sensie bogactwa duchowego). [przypis edytorski]

    [16]

    przebyt (starop.) — przebywanie. [przypis edytorski]

    [17]

    nas dla (starop.) — dla nas. [przypis edytorski]

    [18]

    wierzyż — uwierz; uwierzże. [przypis edytorski]

    [19]

    zbożny — pobożny, kierujący się szlachetnością. [przypis edytorski]

    [20]

    odjął diablej strożej (starop.) — uwolnił od diabelskiej straży (nadzoru). [przypis edytorski]

    [21]

    starostę skował pkielnego (starop.) — skuł (w znaczeniu: uwięził) piekielnego zarządcę (mowa o szatanie). [przypis edytorski]

    [22]

    śmierć podjąć (starop.) — umrzeć. [przypis edytorski]

    [23]

    wspomionąć (starop.) — wspomnieć. [przypis edytorski]

    [24]

    pirwego (starop.) — pierwszego. [przypis edytorski]

    [25]

    zawiernie (starop.) — naprawdę, rzeczywiście. [przypis edytorski]

    [26]

    prześpieć (starop.) — udać się. [przypis edytorski]

    [27]

    zaśmiernie (starop.) — pokornie. [przypis edytorski]

    [28]

    aliż (starop.) — dopóki. [przypis edytorski]

    [29]

    kmieć — w średniowieczu zamożny chłop, który posiadał własne gospodarstwo. [przypis edytorski]

    [30]

    wiec (starop.) — rodzaj pierwotnego sejmu. Wiece były pierwszymi zgromadzeniami ustawodawczymi. [przypis edytorski]

    [31]

    domieściż (starop.) — doprowadzisz. [przypis edytorski]

    [32]

    anjeli (starop.) — dziś: anieli. [przypis edytorski]

    [33]

    tegoż nas domieścisz (starop.) — tam nas doprowadzisz. [przypis edytorski]

    [34]

    bychom (starop.) — byśmy. [przypis edytorski]

    [35]

    szwe (starop.) — wsze, tj. wszelkie. [przypis edytorski]

    [36]

    niebieskie siły — aniołowie. [przypis edytorski]

    [37]

    miłość (starop.) — łaska. [przypis edytorski]

    [38]

    Radość, Miłośćbyło widzenie tworca (starop.) — było wieczne oglądanie Stwórcy. [przypis edytorski]

    [39]

    sie nam zwidziało (starop.) — pokazało się. [przypis edytorski]

    [40]

    Ni śrebrem (…) mocą zastąpił — sens dwuwiersza: nie odkupił nas ani srebrem, ani złotem, lecz obronił nas swoją mocą. [przypis edytorski]

    [41]

    przekłoć (starop.) — przekłuć. [przypis edytorski]

    [42]

    nodze (starop.) — nogi. Forma „nodze” wskazuje na zastosowanie liczby podwójnej, której ślad we współczesnej polszczyźnie widać w formie: „ręce”. [przypis edytorski]

    [43]

    kry (starop.) — krew. [przypis edytorski]

    [44]

    z boka (starop.) — dziś: z boku. [przypis edytorski]

    [45]

    prawy (starop.) — prawdziwy. [przypis edytorski]

    [46]

    za nas krześcijany (starop.) — za nas chrześcijan. [przypis edytorski]

    [47]

    o duszy (…) Bog pieczą ima (starop.) — sam Bóg sprawuje opiekę nad grzesznymi duszami. [przypis edytorski]

    [48]

    otyma (starop.) — odbiera, odejmuje. [przypis edytorski]

    [49]

    k sobie ją przyma (starop.) — do siebie ją przyjmuje. [przypis edytorski]

    [50]

    haza (starop.) — aby. [przypis edytorski]

    [51]

    huchować (starop.) — uchować. [przypis edytorski]

    [52]

    ote wszego złego (starop.) — od wszelkiego zła. [przypis edytorski]

    [53]

    Amen tako Bog daj — strofa ta stanowi zakończenie tzw. kanonicznej wersji utworu, obejmującej piętnaście strof. W niniejszym przekazie kolejność strof jest nieco przestawiona; nastepują po sobie strofy: 1-6, 14, 7-10, 12, 15. Brak strofy 11: „Już nam czas, godzina grzechów się kajaci,/ Bogu chwałę daci,/ Ze wszemi siłami Boga miłowaci.” Brak też strofy 13: „Wszyscy święci, proście,/ Nam grzesznym spomożcie,/ Bysmy z wami bydlili, Wiecznie Boga chwalili.” Strofy te w redakcji prof. Łosia zostały opublikowane w zbiorze luźnych zwrotek jako pojawiające się w zapisach niestale. [przypis edytorski]

    [54]

    szwyćcy (starop.) — wszyscy. [przypis edytorski]

    Zamknij
    Proszę czekać...
    x