Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 117203 przypisów.
zbanyszek (gw.) — dzbanuszek. [przypis edytorski]
Zbaraż — miasto w zach. części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola. [przypis edytorski]
Zbaraż — miasto w zach. części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola; w 1649, podczas powstania Chmielnickiego, miała miejsce słynna obrona Zbaraża: 14-tysięczny oddział polski bronił się przez 43 dni przed naporem liczącej 100–200 tys. żołnierzy armii kozacko-tatarskiej. [przypis edytorski]
Zbaraż — miasto w zach. części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola; w 1649 r., podczas powstania Chmielnickiego, miała miejsce słynna obrona Zbaraża: 14-tysięczny oddział polski bronił się przez 43 dni przed naporem liczącej 100–200 tys. żołnierzy armii kozacko-tatarskiej. Oblężenie to zostało opisane w powieści historycznej Henryka Sienkiewicza Ogniem i mieczem. [przypis edytorski]
Zbaraż — miasto w zach. części Ukrainy, rezydencja rodowa książąt Zbaraskich. [przypis edytorski]
Zbaraż — miasto w zachodniej części Ukrainy, ok. 20 km na płn. wschód od Tarnopola; w obronie Zbaraża (1649) przed Kozakami Chmielnickiego i Tatarami brały udział wojska polskie pod komendą trzech regimentarzy i księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. [przypis edytorski]
z barszczowych uszów — z pierożków, por. barszcz z uszkami; uszów — dziś popr. forma D. lm: uszu. [przypis edytorski]
Z batem do kobiety — por. F. Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra, Mowy Zaratustry: O starej i młodej kobiecie. [przypis edytorski]
zbawiać (daw.) — tu: pozbawić. [przypis edytorski]
zbawić — dziś: pozbawić. [przypis edytorski]
zbawić się — uratować od czegoś, wyzwolić; pozbyć się czegoś. [przypis edytorski]
zbawić (starop.) — pozbawić. [przypis edytorski]
zbawić (tu daw.) — pozbawić. [przypis edytorski]
zbawić — tu: pozbawić. [przypis edytorski]
zbawić — tu: uratować. [przypis edytorski]
zbawić żywota (starop.) — pozbawić życia. [przypis edytorski]
Zbawicielów (starop. forma) — dziś popr. D.lp: Zbawiciela (grób). [przypis edytorski]
zbawił (daw.) — pozbawił. [przypis edytorski]
zbawion — pozbawiony. [przypis edytorski]
zbawiony (tu daw.) — pozbawiony. [przypis edytorski]
zbawiony — tu w znaczeniu: pozbawiony. [przypis edytorski]
zbawiż ich kto — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy ich ktoś zbawi. [przypis edytorski]
zbaw mnie tej — pozbaw mnie tej a. zbaw mnie od tej. [przypis edytorski]
zbaw swe wierne, a nawiedź je — dziś popr. forma: zbaw swych wiernych, nawiedź ich (tu archaiczna forma, nawiązująca do języka starych przekładów Biblii, np. Jakuba Wujka). [przypis edytorski]
z bębny — dziś popr. forma N.lm: z bębnami. [przypis edytorski]
zbędzie malowania — straci barwy. [przypis edytorski]
z bebryckiej Amyka krwi — ze szczepu Bebryków, Traków w Bitynii, ich królem był Amykus, sławny pięściarz. [przypis edytorski]
zbełtany (pot.) — zmącony. [przypis edytorski]
zberczeć a. zbyrczeć (gw.) — dzwonić. [przypis edytorski]
zbereźnik (daw.) — bezwstydnik, swawolnik, hultaj. [przypis edytorski]
zbereźnik (daw.) — osoba mówiąca lub zachowująca się w sposób nieprzyzwoity (przeważnie w sferze seksualnej). [przypis edytorski]
zbereźnik (daw.) — tu: swawolnik, hultaj. [przypis edytorski]
zberknięcie — tu: chrzęst, szczęknięcie. [przypis edytorski]
z berły — dziś popr. forma N. lm: z berłami. [przypis edytorski]
zbestwiony (daw.) — rozbestwiony; zamieniony w bestię; zdziczały. [przypis edytorski]
zbesztać kogoś — surowo kogoś zganić. [przypis edytorski]
zbezcześnić — dziś zbeszcześcić. [przypis edytorski]
zbezsławienie — pozbawienie sławy, zniesławienie. [przypis edytorski]
zbezwładniony — taki, który stał się bezwładnym. [przypis edytorski]
zbić kogoś z terminu (daw.) — zbić kogoś z tropu, zdezorientować kogoś. [przypis edytorski]
zbić z pantałyku — zbić z tropu. [przypis edytorski]
zbiedzony — dziś popr.: zabiedzony. [przypis edytorski]
zbiedzony — wyglądający niezdrowo. [przypis edytorski]
zbiegać ziemie (daw.) — przebiegać przez ziemie, wędrować. [przypis edytorski]
zbiegi — dziś popr. forma M.lm: zbiegowie. [przypis edytorski]
zbiegłe lubości — przemijające przyjemności. [przypis edytorski]
zbiegł — tu: zdążył. [przypis edytorski]
zbiegłych skazańców — od końca XVIII wieku Wielka Brytania traktowała Australię głównie jako miejsce zsyłki więźniów, gdyż brytyjskie więzienia były przepełnione. Do roku 1868, kiedy tego zaprzestano, wysłano do kolonii karnych w Australii ok. 160 tysięcy skazanych. [przypis edytorski]
zbierać sprzęty — tu: zbierać plon. [przypis edytorski]
zbierać wzorki (daw. pot.) — przyglądać się i zapamiętywać przykłady typowych zachowań osób, z którymi się obcuje. [przypis edytorski]
zbierać wzorki (z kogoś) (daw. pot.) — dopatrywać się czyichś wad, niestosowności, drobiazgowo krytykować, obgadywać. [przypis edytorski]
zbiera — dziś popr.: wzbiera. [przypis edytorski]
zbierała szyszki — dawniej ubodzy ludzie zbierali suche szyszki na opał do pieca. [przypis edytorski]
zbieranie — tu: majątek. [przypis edytorski]
zbierema się (gw.) — zbierzemy się. [przypis edytorski]
z bieżącym kołem — sens: w miarę kolejnych obrotów koła garncarskiego. [przypis edytorski]
zbieżał (daw.) — zbiegł, tu: upłynął, przeminął. [przypis edytorski]
zbież — tu: przebież; przemierz. [przypis edytorski]
Zbigniewa, syna, którego miał z łoża bocznego, panujący książę Władysław — Zbigniew (ok. 1070/1073–1113), pierworodny syn Władysława Hermana z Przecławą z niedynastycznego rodu Prawdziców, książę Wielkopolski, Mazowsza i Kujaw w l. 1102–1107. Małżeństwo Władysława z Przecławą, choć zawarte w obrządku słowiańskim, miało moc prawną: dopiero pod koniec XII w. legat papieski Piotr Capuano, przebywając w Księstwie Polskim w 1197 r. nakazał zawieranie ślubów kościelnych. [przypis edytorski]
Zbigniew Jasiński ps. „Rudy” (1908–1984) — dziennikarz, poeta, żołnierz AK, autor słynnego wiersza Żądamy amunicji! uważanego za najpopularniejszy w czasie powstania, po wojnie na emigracji. [przypis edytorski]
Zbigniew (…) wyznaczoną sobie mając dzielnicę stykającą się o granicę z ziemią pogan — Wielkopolskę; Mazowsze zachował Władysław Herman. [przypis edytorski]
Zbigniew — Zbigniew Oleśnicki (1389–1455), biskup krakowski, pierwszy kardynał narodowości polskiej, doradca Władysława II Jagiełły i Władysława III Warneńczyka; przeciwny koronowaniu Witolda. [przypis edytorski]
Zbigniew z Brzezia (1360–1425) — marszałek wielki koronny, przez pewien czas również starosta krakowski. [przypis edytorski]
Zbigniew Zieliński ps. „Sęk” (1927– ) — żołnierz AK, uczestniczył również w konspiracji antykomunistycznej po wojnie, zdołał uniknąć wykrycia i aresztowania, w latach 1991–1992 Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. [przypis edytorski]
Zbigniew z Oleśnicy (1389–1455) — biskup krakowski (1423–1455), w 1449 został pierwszym kardynałem polskiego pochodzenia; jego karierę wydatnie przyspieszyło uratowanie życia Władysława Jagiełły podczas bitwy pod Grunwaldem. [przypis edytorski]
zbijać z terminu — zbijać z tropu. [przypis edytorski]
zbiór pieśni galicyjskich — chodzi o dzieło Wacława Zaleskiego (1799–1849) Pieśni polskie i ruskie ludu galicyjskiego z muzyką instrumentowaną przez Karola Lipińskiego. Zebrał i wydał Wacław z Oleska, opublikowane w 1833 r. [przypis edytorski]
zbiór — tu: zebranie. [przypis edytorski]
zbiornik, który Homer poetycznie nazywa kotliną pośród gór — por. Homer, Iliada IV 453 (porównanie zwarcia i zmieszania się nacierających wojsk trojańskich i achajskich oraz towarzyszącego temu zgiełku z mieszaniem się spływających w jedną dolinę rwących wód potoków). [przypis edytorski]
zbirać (starop.) — zbierać. [przypis edytorski]
zbira (gw.) — zbiera. [przypis edytorski]
zbir (daw.) — członek straży. [przypis edytorski]
zbir — tu: zabójca. [przypis edytorski]
zbiry (daw.) — członkowie straży; w innym wyd. tegoż tłumaczenia: łucznicy. [przypis edytorski]
zbiry — daw. nazwa członków straży. [przypis edytorski]
zbiry — daw. określenie członków straży; gwardia. [przypis edytorski]
zbiry — daw. określenie członków straży; w innym oprac. tegoż tłumaczenia: alguacilowie. [przypis edytorski]
zbiry Świętej Hermandady — członkowie hermandady; od hiszp.: hermandad: bractwo, powstałe w średniowieczu bractwa, rodzaj samoobrony czy milicji miejskich mających początkowo bronić pielgrzymów i tras ich wędrówek (miast i osad słynących cudami itp.) przed bandytami, ale także samowolą najemnych żołnierzy czy szlachty, właścicieli ziemskich; z czasem bractwa podporządkowane zostały władzy centralnej i służyły do ściągania podatków oraz egzekwowania poboru do wojska; instytucja zrzeszająca bractwa Santa Hermandad (hiszp.: święte bractwo) istniała do 1835 r. [przypis edytorski]
z bisurmańskiej na grecką wiarę przechrzczony — tzn. zmienił wyznanie, przechodząc z islamu na prawosławie. [przypis edytorski]
zbite bogi — tj. stłuczone posążki bóstw. [przypis edytorski]
zbite mury (starop.) — tu: rozbite mury. [przypis edytorski]
z błękitną wstęgą orderową przez plecy — na błękitnej wstędze orderowej (Cordon bleu) noszony był Order Ducha Świętego, najwyższe odznaczenie królestwa Francji, ustanowione w 1578 przez Henryka III Walezego. [przypis edytorski]
zblakować (daw.) — zblaknąć; zblednąć. [przypis edytorski]
zblamować się (daw.) — skompromitować się, ośmieszyć się. [przypis edytorski]
zblamować się — skompromitować się. [przypis edytorski]
zblatować (gw. środ.) — zgodzić się, dogadać się. [przypis edytorski]
zblatować (gw. środ.) — zgodzić się, dogadać się; tu: opłacić, dać łapówkę. [przypis edytorski]
zblatować — przekupić. [przypis edytorski]
zblazowany — znudzony za sprawą nadmiaru wrażeń. [przypis edytorski]
zbledniał — dziś popr.: zbladł. [przypis edytorski]
zbliska (starop. forma ort.) — dziś popr.: z bliska. [przypis edytorski]
zbliska (starop. forma ort.) — z bliska. [przypis edytorski]
zbliżać — tu: zbliżać się. [przypis edytorski]
zbliżał się święty Michał — dzień świętego Michała przypada w Kościele katolickim 29 września. [przypis edytorski]
zbliża się dzień odpoczynku — przed II wojną światową był w tygodniu tylko jeden dzień odpoczynku od pracy i nauki: niedziela. Wolne soboty wprowadzono stopniowo dopiero w latach 70. i 80. XX w. [przypis edytorski]
Zbliża się straszliwa chwila, że ten świat ma być rozjaśniony światłem wiedzy (…) którzyście do dzieła Pańskiego gotowi. — tych kilka akapitów składa się na pierwszy z dwóch urywków fragmentu literackiego w tradycji edytorskiej tytułowanego jako „Fragment o Helijaszu”, ułomek powieści o małomiasteczkowym adwokacie, synu wdowy, obdarzonym nadzwyczajnymi zdolnościami duchowymi, zawierający poetycki obraz rodzinnych stron poety, mianowicie Krzemieńca (J. Słowacki, Dzieła wszystkie, oprac. J. Kleiner, t. XIII, cz. 1, s. 15; J. Słowacki, Dzieła, pod red. J. Krzyżanowskiego, wyd. 3, Ossolineum: Wrocław 1959, t. XI, s. 105). [przypis edytorski]
zbliżyć — tu: zbliżyć się. [przypis edytorski]
Zbliżył się Ajax (…) zamieszkiwał — Herodot, Życie Homera, VII, 220–222, tłum. P. Popiela, Kraków 1890. [przypis edytorski]
z blizka — dziś popr. pisownia: z bliska. [przypis edytorski]
z bluźnierstwy — dziś popr. forma N. lm: z bluźnierstwami. [przypis edytorski]
