Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18009 przypisów.
przed trzydziestu laty — tekst pochodzi z 1913 r., Placówka ukazała się w 1884 r. [przypis edytorski]
Przed Twe ołtarze (…) Ojczyznę wolną racz nam wrócić — opublikowany 20 lipca 1816 r. w „Gazecie Warszawskiej” pierwotny tekst autorstwa Alojzego Felińskiego zatytułowany Pieśń narodowa za pomyślność króla miał nawiązywać do ang. pieśni God save the King; wskazywał na to refren: „Przed Twe ołtarze zanosim błaganie/ Naszego Króla zachowaj nam Panie”. Wyrażało się w nim legalistyczne stanowisko aprobujące władzę Aleksandra I w Królestwie Polskim, reprezentowane jednak jedynie przez część społeczeństwa. W lutym 1817 r. „Pamiętnik Warszawski czyli Dziennik Nauk i Umiejętności” opublikował wersję hymnu Antoniego Goreckiego pod znaczącym tytułem Hymn do Boga o zachowaniu wolności. Gorecki prezentował pogląd, że wartością jest nie tyle zachowanie króla, ile wolności, stąd refren: „Niesiemy modły przed Twoje ołtarze,/ zostaw nas Panie przy wolności darze”. Prośba o wolność z refrenu Goreckiego pozostała na stałe jako modyfikacja tekstu; podobnie dwie ze strof jego hymnu. Jeszcze w 1817 r. zmieniono drugi wers refrenu na: „Naszą ojczyznę racz nam wrócić, Panie”. Wkrótce pieśń stała się deklaracją nieposłuszeństwa wobec oficjalnej władzy; w 1862 r. została zakazana w zaborze ros., śpiewali ją uczestnicy powstania styczniowego, przez co zyskała miano „Marsylianki 1863 roku”. Później śpiewano „Boże coś Polskę” podczas okupacji hitlerowskiej oraz w czasie stanu wojennego w latach 80. XX w. Po roku 1989 zmieniono ponownie refren, zastępując frazę „racz nam wrócić” słowem „pobłogosław”. [przypis edytorski]
przedtym — dziś popr.: przedtem. [przypis edytorski]
przedtym — dziś: przedtem. [przypis edytorski]
przed tym gorzem (daw.) — przed tym nieszczęściem. [przypis edytorski]
przedtym (starop.) — dziś: przedtem. [przypis edytorski]
przedtym (starop. forma) — dziś: przedtem. [przypis edytorski]
przeduchowić (daw.) — napełnić wyrazem uduchowienia. [przypis edytorski]
przedustawna harmonia — pojęcie wprowadzone przez G. W. Leibniza, filozofa epoki oświecenia: według jego koncepcji cały świat, wszystkie ciała i dusze (umysły) są w rzeczywistości wzajemnie od siebie niezależne, ale dzięki temu, że zostały odpowiednio z góry zaprogramowane przez Boga, działają w świecie w sposób skoordynowany. Jako ilustrację Leibniz podawał przykład dwu jednakowo wyregulowanych zegarów. [przypis edytorski]
przedwczorem (daw.) — przedwczorajszym. [przypis redakcyjny]
przed więcej jak sto laty — ponad sto lat temu. [przypis edytorski]
przedwiecza — czasy przedwieczne; użyte w tłumaczeniu wyrażenie „przedwiecza dawne” jest tautologią. [przypis edytorski]
Przedwiecznej woli granico jedyna — Ponieważ Maria z wiekuistej rady bożej została wybrana na matkę Zbawiciela, za narzędzie odkupienia. [przypis redakcyjny]
Przedwieczny — Bóg. [przypis edytorski]
Przed wieki była wielu ziem królową (…) To Semiramis — Semiramida pragnąc zaspokoić i uprawnić wobec swojego ludu kazirodzką [dziś popr.: kazirodczą; red. WL] skłonność do swojego syna, prawem dozwoliła zawarcie związków małżeńskich między matką a synem. [przypis redakcyjny]
przed wieki — daw. forma N.lm; dziś: przed wiekami. [przypis edytorski]
przed wieki — dziś popr. forma N.lm: przed wiekami. [przypis edytorski]
przed wieki — dziś popr. forma N. lm.: przed wiekami. [przypis edytorski]
przed wieki — dziś popr. N.lm: przed wiekami. [przypis edytorski]
przed wieki — dziś: przed wiekami. [przypis edytorski]
przed wieki — tu daw.: przed wiekami. [przypis edytorski]
przedwieśnie — dziś popr.: przedwiośnie. [przypis edytorski]
przed Wojciecha — tj. przed dniem św. Wojciecha, obchodzonym w kościele katolickim 23 kwietnia. [przypis edytorski]
przed wojną — mowa o I wojnie światowej. [przypis edytorski]
przed wroty — dziś popr. forma N. lm: przed wrotami. [przypis edytorski]
przed wrotyma — dziś popr. forma Msc.lm: przed wrotami. [przypis edytorski]
przed wystąpieniem Garibaldiego na scenę polityczną — tj. przed r. 1860, w którym Garibaldi (1807–1882) wypędził Burbonów z Neapolu i Sycylii i złączył te kraje z królestwem Piemontu. [przypis redakcyjny]
Przed życiem czuję — nie przed śmiercią trwogę (…) Ciebie więcej nie kochała ona!… — Cytowane wyjątki według parafrazy Z. Krasińskiego [przyp. autora]. [przypis autorski]
Przed zbadaniem więc aktu, za pomocą którego naród wybiera króla, dobrze byłoby zbadać akt, za pomocą którego naród staje się narodem; ten akt bowiem, poprzedzający koniecznie ów drugi, stanowi prawdziwy fundament społeczeństwa — pactum subiectionis [łac.: umowa o podporządkowaniu się; red. WL] nie jest zatem zdolne uzasadnić prawności społeczeństwa. Aby osiągnąć to uzasadnienie, należy przyjąć inne pactum, logicznie tamto wyprzedzające, mianowicie pactum unionis, societatis[łac.: umowa o zjednoczeniu się, o społeczeństwo; red. WL]. W tym leży różnica pomiędzy Russem a jego poprzednikami: tamci przeważnie mieszali ze sobą obydwa układy i główną uwagę zwracali na pakt poddania się władzy rządowej — on natomiast odrzuca zupełnie ten ostatni układ i bada jedynie pakt zjednoczenia, umowę społeczną, wywodząc z jej treści zasady społeczeństwa opartego na prawie. [przypis tłumacza]
Przedzgonna przepowiednia Belosława. — W wyjątku dołączonym pod tekstem niniejszym przez Bielowskiego, dostarcza mu Paprocki, na 16ej stronnicy Herbów rycerstwa, amplifikacyą czyli zwiększenie retoryczne przemowy Bolesława, którym jakby się starał (w znajomym Paprockiemu innym rękopiśmie, tą razą nie podpisanym), Gallus, okazać autorom samejże przepowiedni, a posteriori z faktów układanej. Jest tu już mowa o rozdrobnieniu państwa na małe cząsteczki, wojnach z wrogiem domowym i obcym, sponiewieranej czci Bożej i rozerwaniach kościoła; tenże zaś Bolesław Krzywousty, nazwany jest dotykalniej, wznowicielem chwały narodu dawnej, pojednawcą, ale i mężem mściwej ręki, mającym w proch zetrzeć, każdego podpalcę rokoszu, coby wierzgnął przeciw potędze szabli, po nim otrzymanej w spadku. [przypis tłumacza]
przedziać (daw.) — przeszyć, przebić; por. „nadziać”. [przypis edytorski]
przedział między generacją nadchodzącą a generacją górującą, między smakiem wczorajszym a smakiem jutrzejszym prawie że nie istniał w literaturze klasycznej. Od romantyzmu zaś głęboko się on wiąże z rytmem życia literackiego — A. Thibaudet, Histoire de la littérature française de 1789 à nos jours, Paris 1936, s. 121. [przypis autorski]
przedzierżgniono — dziś: przedzierzgnięto. [przypis edytorski]
przedzierzgać — nabierać innych cech, zmieniać swoją postać. [przypis edytorski]
przedzierzgnąć (daw.) — przemienić. [przypis edytorski]
przedzierzgnąć się (daw.) — przemienić się. [przypis edytorski]
przedzierzgnąć się — przemienić się. [przypis edytorski]
przedzierzgnąć się — zmienić się. [przypis edytorski]
przedzierzgnąć — zmienić. [przypis redakcyjny]
przedzierzgnięty (daw.) — przemieniony. [przypis edytorski]
przedzierzgniony — dziś popr. forma: przedzierzgnięty. [przypis edytorski]
przedzierzgniony — dziś popr.: przedzierzgnięty; tj. przemieniony. [przypis edytorski]
przedziurawiony tron — sedes. [przypis edytorski]
przedziwnieśmy (…) polepszyli (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: przedziwnie polepszyliśmy. [przypis edytorski]
przedziwny — tu: cudowny, śliczny. [przypis edytorski]
przed (…) zwierzęty — dziś popr. forma N. lm: zwierzętami. [przypis edytorski]
przefakcjować (z łac.) — przekabacić, przeciągnąć na swą stronę. [przypis redakcyjny]
przeflancować — przesadzić (o roślinach); żartobliwie — przenieść na inne miejsce czy stanowisko. [przypis redakcyjny]
przeflancować — przesadzić w inne miejsce (od flanca: sadzonka, rozsada). [przypis edytorski]
przeflancowany — przesadzony w inne miejsce (od flanca: sadzonka, rozsada). [przypis edytorski]
przeflancowywać — przesadzać w inne miejsce (od flanca: sadzonka, rozsada); tu przen. [przypis edytorski]
przefrymarczony — przehandlowany. [przypis edytorski]
przefrymarczyć (daw.) — przehandlować. [przypis edytorski]
przefrymarczyć (daw.) — przehandlować, sprzedać. [przypis redakcyjny]
przefrymarczyć — przemienić; [zamienić, przehandlować]. [przypis redakcyjny]
przefrymarczyć — sprzedać. [przypis edytorski]
przegadać się — dziś raczej: wygadać się. [przypis edytorski]
przeganiać z kogo (starop.) — szydzić z kogo. [przypis redakcyjny]
przegardzać — pogardzać, zohydzać. [przypis edytorski]
przegaudować (z łac.) — przehulać. [przypis redakcyjny]
przegięcina — łuk, zagięcie. [przypis edytorski]
przeglądać — przewidywać. [przypis edytorski]
przeglądający w charakterze — popr. raczej: przejawiający się w charakterze. [przypis edytorski]
„Przegląd Encyklopedyczny” — „Revue encyclopédique”, francuski miesięcznik poświęcony nauce, literaturze i sztuce, wydawany w l. 1819–1833. [przypis edytorski]
„Przegląd Filozoficzny” — pierwsze polskie czasopismo filozoficzne, wydawane od 1897. [przypis edytorski]
„Przegląd filozoficzny” z r. 1907 — przedrukowany w tomie Idee, który niebawem ukaże się drukiem, w tym samym co i niniejsza praca nakładzie. [przypis redakcyjny]
„Przegląd” mojej babki — tj. czasopismo Grandmother's Reviev. [przypis edytorski]
przeglądnąć (reg.) — dziś raczej: przejrzeć. [przypis edytorski]
„Przegląd Poznański” (…) przyciągnął do współpracy (…) takich autorów, jak Żeromski, Kasprowicz, Tetmajer, Matuszewski, Krzywicki — por. E. Pieścikowski, Opowiadania Stefana Żeromskiego w „Przeglądzie Poznańskim”, „Pamiętnik Literacki” 1956, z. 3, s. 214–217. [przypis autorski]
„Przegląd społeczny” – pismo naukowe i literackie, założone w 1886 roku. [przypis edytorski]
przegon (daw.) — rów melioracyjny, przekopany przez pole w celu odprowadzenia nadmiaru wody. [przypis edytorski]
przegon — tu: gonitwa, w której liczy się szybkość i wytrzymałość. [przypis edytorski]
przegon — wyścig. [przypis edytorski]
przegrać polem (starop.) — [przegrać] w polu. [przypis redakcyjny]
przegraje — dziś popr.: przegrywa. [przypis redakcyjny]
przegraną morską — mowa o decydującym starciu morskim wojny lamijskiej, bitwie pod Amorgos (322 p.n.e.), w której flota macedońska pokonała flotę ateńską. [przypis edytorski]
przegranę — dziś popr. forma B. lp: przegraną. [przypis edytorski]
przegrawając — dziś: przegrywając. [przypis edytorski]
przegrawka — zapewne: przygrywka; wtręt muzyczny. [przypis edytorski]
przegrozek — gróźb, pogróżek. [przypis redakcyjny]
przegrywać — tu: przygrywać. [przypis edytorski]
przegrywek (daw.) — refren; przygrywka. [przypis edytorski]
przegryzować (daw.) — przegryzać. [przypis edytorski]
przegub — tu: skręt. [przypis redakcyjny]
przegwarzyć (daw.) — przegadać. [przypis edytorski]
prze (gw.) — przez; [z powodu; WL]. [przypis autorski]
Prze… hasuj — od: przehasaj; hasać: bawić się wesoło, biegać, tańczyć. [przypis edytorski]
przeinaczyć — zmienić, przekręcić coś. [przypis edytorski]
przeistoczenie — tu: transsubstancjacja, tj. w teologii katolickiej przemiana substancji podczas Eucharystii: chleba w ciało, a wina w krew Chrystusa. [przypis edytorski]
przejdźmyż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
przejdźmyż — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż, pełniącą funkcję wzmacniającą. [przypis edytorski]
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę (…) wrócim się przez morze — konkretny militarny plan wpisany w pieśń zakładał wkroczenie Legionów Polskich Dąbrowskiego na tereny Polski od południa, od Galicji, po wydostaniu się z Włoch przez Morze Adriatyckie i przemarszu przez Austrię. W wersji pierwotnej teksu strofa ta występowała jako trzecia w kolejności. [przypis edytorski]
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę (…) wrócim się przez morze — konkretny militarny plan wpisany w pieśń zakładał wkroczenie Legionów Polskich Dąbrowskiego na tereny Polski od południa, od Galicji, po wydostaniu się z Włoch przez Morze Adriatyckie i przemarszu przez Austrię. [przypis edytorski]
przejdzie świat ten doczesny, przejdzie jak sen, jak chmura, jak ślad kamienia rzuconego do wody — Słowa G. Tyrella w Christianity at the cross-roads, por. M. Zdziechowski Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa, t. II, s. 356. [przypis autorski]
przejęty (gw.) — wypełniony. [przypis edytorski]
przejęty — tu: przejmujący, dokuczliwy. [przypis redakcyjny]
przejęty — tu: przejmujący, dotkliwy. [przypis redakcyjny]
przejęty — tu: przejmujący. [przypis redakcyjny]
przejedziem się — dziś popr. forma 1 os. lm cz.przysz.: przejedziemy się. [przypis edytorski]
przejeść (gw.) — zjeść. [przypis edytorski]
