Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 456 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | poetyckie | pogardliwe | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4094 przypisów.
Jo siuntinys, tartum vaikas Krivo Krivaičių. — Pas senovės lietuvius buvo rėdas [rėdas — valdžia, tvarka. red. WL.] iš dalies teokratiškas. Kunigai turėjo didelę įtekmę [įtekmė — įtaka. red. WL.]. Vyriausias iš jų vadinosi Krivu-Krivaičiu. Gyveno jis Prūsuose, netoli miesto Rambavos, kur paskiaus buvo kaimas Heiligenbeil. Ten tai, po šventu ąžuolu, priiminėdavo jis aukas ir iš ten apreikšdavo savo nusprendimus, išsiuntinėdamas į visas puses Lietuvos žemių vaidilas ir žygūnus, duodamas jiems po kreivą lazdą, krivulę, kuri buvo ženklu valdžios kunigų kunigo. (Žiurėk Guagnini Alex. Res. Polon., t. III, Francf., 1585, v. 11, p. 167, ir surinkime Elzevyrų, p. 321., Kotzebue, t. I., p. 81. Cromeri Martini Polonia. Ib. xxx, lb. III, p. 42). [przypis autorski]
JO. — skrót od: jaśnie oświecony. [przypis edytorski]
jo (…) som (gw.) — ja sam. [przypis edytorski]
Josziwara a. Yoshiwara — sławna dzielnica „czerwonych latarni” (yūkaku), tj. prostytucji w Edo, daw. osobnym mieście, dziś części Tokio, stolicy Japonii; dzielnica Josziwara została założona w 1617 i stanowiła jedno z trzech znanych tego typu miejsc za szogunatu w XVII w. (obok Shimabary w Kyoto i Shinmachi w Osace); Josziwara oferowała usługi kurtyzan dla wyższych klas (zw. oiran), kształciła też tzw. gejsze; w XVIII w. była zamieszkiwana przez blisko 1800 kobiet, w XIX w. przez 9000 kobiet. [przypis edytorski]
jo ta nikumu nie wadze (gw.) — ja tam nikomu nie przeszkadzam. [przypis edytorski]
Jotapatę, Bersabę, Selamę, Kafarekcho, Jafę, Sigof — Jotapata: Ἰωτάπατα, dziś Tell-Dżefat; Bersaba: Βηρσαβὲ, na pograniczu między Górną i Dolną Galileą; Selama: Σελάμη (N), Σελάμίν (D), dziś ruiny Kirbet Sellâmeh; Kafarekho: Καφαρεκχὼ, wieś, dziś nieznana; Jafa: Ἰαφὰ, LXX Φαγγαί, Ἰαφὰγαί; יָפִיעַ = błyszczące (Joz 19, 12), dziś Jafa, pół godziny drogi od Nazaretu, w kierunku zachodnio-południowym; Sigof: Σιγὼφ, między Kafarekcho i Jafą, położenie dziś bliżej nieznane. [przypis tłumacza]
Joteyko, Józefa Franciszka (1866–1928) — polska psycholog, pedagog, fizjolog, współorganizatorka pedagogiki specjalnej (z Marią Grzegorzewską) w Warszawie; przewodnicząca belgijskiego Towarzystwa Neurologicznego, wielokrotna laureatką paryskiej Akademii Nauk. [przypis edytorski]
jotis — raitelis. [przypis edytorski]
jo to wim (gw.) — (czy) ja to wiem. [przypis edytorski]
Joubert, Barthélemy Catherine (1769–1799) — francuski generał Armii Italii w okresie Rewolucji. [przypis edytorski]
Joubert, Joseph (1754–1824) — francuski moralista i eseista, znany głównie ze swoich Pensées (Myśli, 1838). [przypis edytorski]
joupan — le joupan était une espèce de soutane sur laquelle les anciens Polonais jetaient le manteau, quand ils sortaient de leur demeure. [przypis redakcyjny]
jour de souffrance — małe zakratowane okno wychodzące na posiadłość sąsiada. [przypis redakcyjny]
jour fixe (fr.) — przyjęcie. [przypis edytorski]
jour fixe (fr.) — przyjęcie. [przypis edytorski]
jour fixe (fr.) — stały dzień. [przypis edytorski]
jour fix (fr.) — przyjęcie. [przypis edytorski]
»Journal Amusant« — nazwa francuskiego czasopisma humorystycznego i rozrywkowego. [przypis redakcyjny]
„Journal de Comercio” — portugalska gazeta wydawana w Rio de Janeiro od 1827 r. [przypis edytorski]
Journal des débats — dziennik francuski wydawany w latach 1789–1944. [przypis edytorski]
„Journal des Debats” — gazeta francuska utworzona w 1789, początkowo jako główne źródło informacji o debatach Zgromadzenia Narodowego; w późniejszym okresie nosiła tytuł „Journal des débats politiques et littéraires” (Dziennik debat polityczno-literackich) i była najpoczytniejszą gazetą w kraju. [przypis edytorski]
Journal des Modes (fr.) — Żurnal mód. [przypis edytorski]
journal d'une femme de chambre (fr.) — dziennik pokojówki. [przypis edytorski]
„Journale amusant” (fr.) — dosł. dziennik humorystyczny; tytuł francuskiego tygodnika satyrycznego, ukazującego się w latach 1856–1933, założony przez karykaturzystę, dziennikarza i wydawcę Charlesa Philipona, skupiający się głównie na teatrze i modzie. [przypis edytorski]
Jouy, właśc. Victor-Joseph Étienne (1764–1846) — fr. dramaturg (najsłynniejsza jego tragedia, Sylla wystawiona w 1821 r. zawdzięczała swój triumf grze aktorskiej Talmy, który oparł koncepcję swej roli na zachowaniach Napoleona), autor librett do oper, m.in. La Vestale („Westalka” 1804) i Fernand Cortez (1809) Spontiniego; Les Abencérages („Abenceragowie” 1813) Cherubiniego czy Moïse et Pharaon („Mojżesz i Faraon” 1827) Rossiniego; od 1811 do 1814 r. publikował cotygodniowe satyryczne szkice o życiu codziennym Paryżan w „Gazette de France” pod wspólnym tytułem L'Ermite de la Chaussée d'Antin, ou observations sur les moeurs et les usages français au commencement du xixe siècle („Pustelnik z Chaussée d'Antin albo obserwacje obyczajów francuskich początku wieku XIX”). Wcześniejszą karierę wojskową porzucił dla literackiej, poślubił córkę powieściopisarki Lady Mary Hamilton. Znany jako Étienne de Jouy. [przypis edytorski]
jovialis (łac. śrdw.) — człowiek skłonny do żartów. [przypis edytorski]
Jovi liberatori — Jowiszowi — wybawcy. [przypis redakcyjny]
Jovis Liberator (łac.) — Jowisz Wyzwoliciel. [przypis edytorski]
jowialność — pogodne usposobienie, dobroduszność. [przypis edytorski]
jowialny — dobrodusznie żartobliwy. [przypis edytorski]
jowialny — dobrodusznie żartobliwy. [przypis redakcyjny]
jowialny — mający pogodne usposobienie i nieco rubaszne poczucie humoru. [przypis edytorski]
jowialny — mający pogodne usposobienie i swobodne poczucie humoru. [przypis edytorski]
jowialny — pogodny, dobroduszny. [przypis edytorski]
jowialny — pogodny, o nieco rubasznym poczuciu humoru. [przypis edytorski]
jowialny — pogodny, żartobliwy. [przypis edytorski]
jowialny — świadczący o pogodnym usposobieniu i rubasznym poczuciu humoru. [przypis edytorski]
Jowialski — bohater komedii Aleksandra Fredry (1793–1876) pt. Pan Jowialski; symboliczny stary gawędziarz, zamęczający otoczenie powtarzaniem tych samych historii. [przypis edytorski]
Jowisza — anachronizm: tłumacz umieścił tu imię boga z mitologii rzymskiej w starożytnym eposie greckim; ponieważ wyraz znajduje się wygłosie i jest związany rymem, trudno skorygować ten błąd. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter (mit. rzym.) — najważniejszy bóg Rzymian, pan dziennego nieba, blasku słonecznego i pioruna; odpowiednik Zeusa z mit. gr. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter (mit. rzym.) — najwyższy bóg, bóstwo światłości, piorunów i błyskawic, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz a. Jupiter — w mitologii rzymskiej bóg i najwyższy władca nieba i ziemi, ojciec bogów. [przypis edytorski]
Jowisza Kreta — Jowisz urodził się i wychował na Krecie, w grocie na górze Ida. [przypis edytorski]
Jowisza, który wraz z żarem swoich tętnic zalewa kochankę deszczem swojego złota — Danae, królewna z Argos, została uwięziona przez ojca w wieży, jednak Zeus (rzym. Jowisz), dostał się do niej, przybierając postać złotego deszczu, i została matką herosa Perseusza. [przypis edytorski]
Jowisza z czterema satelitami — Jowisz posiada kilkadziesiąt satelitów; cztery największe odkrył Galileusz, piąty został odkryty w 1892, po napisaniu utworu. [przypis edytorski]
Jowisz — gazowy olbrzym; piąta, największa planeta Układu Słonecznego. [przypis edytorski]
Jowisz kapitoliński (mit. rzym.) — w staroż. Rzymie w świątyni na wzgórzu kapitolińskim znajdował się główny ośrodek kultu Jowisza, najwyższego bóstwa rzymskiego panteonu. [przypis edytorski]
Jowisz kapitoliński — w staroż. Rzymie w świątyni na wzgórzu kapitolińskim znajdował się główny ośrodek kultu Jowisza; oddawano mu cześć jako Jowiszowi Najlepszemu Największemu (łac. Iuppiter Optimus Maximus); Jowiszowi towarzyszyły boginie Junona i Minerwa: była to Trójca Kapitolińska uosabiająca państwo rzymskie. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — bóg dnia, nieba i burzy, najważniejszy w rzymskim panteonie, przedstawiany jako brodaty mężczyzna władający piorunem, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — bóg dnia, nieba i burzy, najważniejszy w rzymskim panteonie, przedstawiany jako brodaty mężczyzna władający piorunem, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Horacy, Wybrane utwory, Pieśń I, 11 (Tu ne quaesieris, scire nefas...)
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Horacy, Wybrane utwory, Pieśń II, 10 (Rectius vives, Licini, neque altum...)
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Jowisz (mit. rzym.) — bóg dnia, nieba i burzy, najważniejszy w rzymskim panteonie. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — bóg nieba, burzy i deszczu, ojciec bogów, patron świątyni na Kapitolu w Atenach. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najważniejszy bóg rzym. panteonu, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najważniejszy bóg rzym. panteonu, pan nieba i pioruna; odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najważniejszy bóg rzym. panteonu, pan nieba i pioruna; odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik greckiego Zeusa, którego siedzibą była góra Olimp. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik greckiego Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba i burzy, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, bóg nieba, światła, dnia i pioruna, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — najwyższe bóstwo rzymskiego panteonu, odpowiednik gr. Zeusa; wiele mitów opowiada o jego miłosnych podbojach i licznym potomstwie. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — ojciec bogów, bóg nieba i burzy. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — rzymski odpowiednik Zeusa, bóg nieba, burzy i deszczu. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — władca bogów, odpowiednik gr. Zeusa. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — w mitologii rzymskiej bóg nieba, burzy i deszczu, władca nieba i ziemi, ojciec bogów. [przypis edytorski]
Jowisz (mit. rzym.) — w mitologii rzymskiej ojciec bogów, bóg nieba, burzy i deszczu, najwyższy władca świata. [przypis edytorski]
Jowisz — najważniejszy bóg w mitologii rzymskiej. [przypis edytorski]
Jowiszówna — Atena, córka Zeusa, którego rzymskim odpowiednikiem był Jowisz. [przypis edytorski]
Jowiszów (starop. forma) — Jowiszowy; dziś forma D.: Jowisza (gniew). [przypis edytorski]
jowiszowy — surowy, groźny; Jowisz (mit. rzym.): pan nieba, najwyższy z bogów, władający piorunami. [przypis edytorski]
jowiszowy — taki jak u rzymskiego boga Jowisza, gromowładnego władcy bogów i ludzi: surowy, groźny, władczy. [przypis edytorski]
Jowisz, skąd zaczyna łagodzić ojca płomienie i syna — Wzmianka gwiazdy Jowisza miarkującej zbyteczny blask Saturna i Marsa, jako gwiazda będąca symbolem sprawiedliwości, która we wszystkim utrzymuje pewną wagę i miarę. [przypis redakcyjny]
Jowisz — właśc. Zeus; tragedia rozgrywa się w kręgu mitologii greckiej, nie rzymskiej. [przypis edytorski]
Joyce, James (1882–1941) — Irlandczyk piszący po angielsku, autor m. in. Ulissesa (pełne wydanie w 1922). [przypis edytorski]
Joyeuse, Anne de (1561–1587) — admirał Francji, faworyt króla Henryka III. [przypis edytorski]
joyeux (-euse) (fr.) — radosny. [przypis edytorski]
Jozafat, Ezechiasz, Jozjasz, Joasz — biblijni królowie Judy, wg kolejności panowania: Jozafat (870–848 p.n.e.), Joasz (Jehoasz): 837-797 p.n.e.), Ezechiasz (716–687 p.n.e.), Jozjasz (640–609 p.n.e.). [przypis edytorski]
Jozefus — Józef Flawiusz, historyk żydowski z I w. n.e. [przypis edytorski]
Jozua — hebr. imię, różnie transkrybowane: Jozue, Jeszua, Jezus, oznaczające „Jahwe jest wybawieniem”; tu: odwołanie do historii Jozuego (pierwotnie Ozeasza), nazwanego tak przez Mojżesza, po śmierci którego przejął on przywództwo nad ludem izraelskim, stając się sławnym sędzią i dowódcą; kiedy wojska izraelskie starły się z siłami Adonisedeka, króla Jerozolimitów, sprzymierzonego z czterema innymi królami, Bóg pomógł Jozuemu, wydłużając dzień (wstrzymując słońce) i pozwalając mu pochwycić królów wrogich wojsk oraz rozgromić ich siły. [przypis edytorski]
Jozua z rozkazania Bożego uczynił — Joz 8, 2. [przypis edytorski]
Jozue ben Lewi — amoraita działający w pierwszej połowie III w n.e. na terenach Palestyny; założyciel szkoły talmudycznej w Lod (dawn. Lydda a. Diospolis); zajmował się przede wszystkim rozwijaniem Agad. [przypis edytorski]
Jozue (bibl.) — pomocnik Mojżesza, dowódca wojsk Izraelitów, zdobywca Jerycha. [przypis edytorski]
Jozue — Ἰησοῦς; syn Nawego, w Biblii: Nun, נוּן (Joz 2, 1). [przypis tłumacza]
Jozue — Joz 12. [przypis edytorski]
Jozue, król — Jozue, podobnie jak Mojżesz (p. wyżej), nie był królem. [przypis edytorski]
Jozue — następca Mojżesza. [przypis edytorski]
Jozue — postać biblijna, bohater Księgi Jozuego, następca Mojżesza, po jego śmierci dowodził najazdem Izraelitów na Kanaan, z powodzeniem oblegając miasta i wygrywając liczne bitwy. [przypis edytorski]
Jozue — postać biblijna, bohater Księgi Jozuego, następca Mojżesza, po jego śmierci dowodził najazdem Izraelitów na Kanaan, z powodzeniem oblegając miasta i wygrywając liczne bitwy. [przypis edytorski]
Jozue, Saul, Dawid — postacie z ksiąg Biblii hebrajskiej: Jozue: następca Mojżesza, po jego śmierci dowodził najazdem Izraelitów na Kanaan; Saul: pierwszy król Izraela; Dawid: król Izraela, zdobywca Jerozolimy, ojciec Salomona. [przypis edytorski]
Jozue — syn Nuna, urodził się w Egipcie podczas niewoli egipskiej. Początkowo miał na imię Ozeasz, imię Jozue nadał mu Mojżesz. Kiedy Mojżesz umarł, Jozue został przywódcą Izraelitów. Wprowadził ich do ziemi Kanaan i podbił ją. Jozue jest bohaterem Księgi Jozuego, jest też sędzią starożytnego Izraela, symbolem nieugiętości i wierności. [przypis edytorski]
J. P. Eckermann, Rozmowy z Goethem, Warszawa 1960, s. 110. [przypis autorski]
J. Pietrusiewiczowa, J. Rytel, Renesans, [w:] Literatura polska od średniowiecza do pozytywizmu, red. J. Z. Jakubowski, Warszawa 1974, s. 64. [przypis autorski]
J — po hebrajsku jest to pierwsza litera imienia Boga. [przypis edytorski]
J. Prokop, Euklides i barbarzyńcy, Warszawa 1964, s. 23. [przypis autorski]
J. Prokop, Fantazyjność i groteska, „Tygodnik Powszechny” 1957, nr 7. [przypis autorski]
J. Prokop, Lekcja rzeczy, Kraków 1972, s. 24. [przypis autorski]
J. Prokop, loc. cit. [przypis autorski]
J. Przyboś, Poezje zebrane, Warszawa 1959, s. 412, 413. (Odtąd skrótowo: PPZ. ) Obydwa wiersze pochodzą z r. 1956, co oznacza, że podstawą dyskusji był dla Przybosia nie tekst Wiatru w BUZ (r. 1961), lecz pierwodruk tego utworu w „Twórczości” 1949, nr 7, s. 53–54. [przypis autorski]
J. Ptaśnik, Cracovia impressorum…, s. 139. [przypis autorski]
