Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | francuski | gwara, gwarowe | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2332 przypisów.
urzeczona — wzbudzająca zachwyt, podziw. [przypis edytorski]
Urzeczona — zmieniono nadany przez tłumacza tytuł Lunatyczka (oryg. ukr. Причинна) na obecnie powszechnie przyjęty i lepiej oddający treść utworu. [przypis edytorski]
urzekło (daw., gw.) — oczarowało. [przypis autorski]
urzezany (starop.) — wyrzeźbiony. [przypis edytorski]
urzucić — wyrzucić; rzucić. [przypis edytorski]
U Rzymian dziedzictwo łączyło się z pewnymi ofiarami, których dziedzic musiał dopełnić a które były postanowione prawem kapłanów — Kiedy spadek był zbyt obciążony, omijano prawo kapłanów za pomocą pewnych form sprzedaży, stąd słowo sine sacris haereditas. [przypis redakcyjny]
U Rzymian taką moc miał nawyższy biskup bogów onych fałszywych, iż mógł względem religiej sejmowe ich dekreta podnosić i moc im brać, i wojny żadnej bez jego przyzwolenia zacząć nie możono — Cyceron, O naturze bogów (De natura deorum) II, 4; Cyceron O prawach (De legibus) II, 8. [przypis edytorski]
uść (daw.) — uniknąć. [przypis edytorski]
uść — dziś popr.: ujść; uniknąć, uciec od czegoś. [przypis edytorski]
uść (starop. forma) — dziś: ujść; uść zdrowo: wyjść cało. [przypis edytorski]
uść (starop. forma) — ujść; tu: uniknąć. [przypis edytorski]
uść (starop. forma) — ujść, uciec. [przypis edytorski]
uść tajny (starop.) — ujść tajemnie. [przypis edytorski]
uścibnąć (gw.) — uszczknąć. [przypis edytorski]
uściech (daw.) — dziś popr. forma Msc.: ustach. [przypis edytorski]
uściech (daw. forma) — dziś forma niezmiękczona: ustach. [przypis edytorski]
uściech (daw. forma) — dziś Ms. r.ż.: (w) ustach. [przypis edytorski]
uściech — dziś popr. forma N.lm: ustach. [przypis edytorski]
uściełka (gw.) — wyściółka. [przypis edytorski]
uścierwienie — neol. od rzecz. ścierwo, oznaczającego rozkładające się szczątki zwierzęcia. [przypis redakcyjny]
uściśnienie (daw.) — uścisk. [przypis edytorski]
Uściskaj ode mnie serdecznie Generała (…) — jenerała Wąsowicza. [przypis redakcyjny]
uślachetnić — dziś: uszlachetnić. [przypis edytorski]
uśmiéchać — dziś popr.: uśmiechać się. [przypis edytorski]
uśmiechać się komuś — dziś: uśmiechać się do kogoś. [przypis edytorski]
uśmiechający — dziś popr.: uśmiechnięci. [przypis edytorski]
uśmiecha (…) z cicha — autor zdecydował się na taki rym prawdopodobnie ze względu na ówczesną reg. wymowę uśmiécha, z é zbliżonym do i, co nie zostało oznaczone w druku. [przypis edytorski]
uśmiechniona — dziś: uśmiechnięta. [przypis edytorski]
uśmiechnione (daw.) — dziś popr. forma: uśmiechnięte. [przypis edytorski]
uśmiechniony (daw.) — dziś: uśmiechnięty. [przypis edytorski]
uśmiechniony — dziś popr. forma: uśmiechnięty. [przypis edytorski]
uśmiechniony — dziś popr.: uśmiechnięty. [przypis edytorski]
uśmiechniony — dziś: uśmiechnięty. [przypis edytorski]
uśmiechy — dziś popr. forma N. lm: uśmiechami. [przypis edytorski]
uśmiechy — dziś popr. N. lm.: uśmiechami. [przypis edytorski]
uśmiechy — rym zdradza wymowę „e pochylonego” jak „i”. [przypis edytorski]
uśmiercanie gazem (zwykle preparatami cyjanowodoru, np. cyklonem B) było jednym ze sposobów masowego mordowania przez nazistów w czasie drugiej wojny światowej.
Początkowo naziści wykorzystywali trujące właściwości spalin samochodowych, uśmiercając nimi w ramach Akcji T4 niemieckie dzieci z widocznymi wadami rozwojowymi, przebywające w instytucjach opiekuńczych, następnie dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub chore psychicznie (szacuje się, że w sumie w ten sposób zamordowali ok. 300 tys. osób, początkowo obywateli Niemiec i Austrii, z czasem także Polski z terenów okupowanych przez III Rzeszę). Od 1942 r., kiedy Akcja T4 została zakończona, zaangażowany w nią personel i sprzęt skierowano do obozów koncentracyjnych i obozów zagłady. Trujących gazów używano w ciężarówkach (po raz pierwszy do zamordowania ludzi ze względu na ich narodowość w lutym 1942 r.; było to ok. 4 tys. osób narodowości romskiej i ok. 4 tys. żydowskiej), następnie w pomieszczeniach istniejących już budynków (np. w piwnicach zamków), a z czasem w specjalnie wybudowanych pomieszczeniach, które miały udawać łaźnie.
[przypis edytorski]
uśmierzyć — uspokoić, złagodzić. [przypis edytorski]
uśnienie — dziś: uśnięcie. [przypis edytorski]
uśpieć (gw.) — zdążyć, zdołać. [przypis edytorski]
uśpieszyć — tu: wyprzedzić. [przypis edytorski]
u świata ubogich — sens: u ludzi, którzy na tym świecie są ubodzy. [przypis edytorski]
Uświęćcie ją pośrodku waszego Narodu wiekopomnym znamieniem — Nie dziwi mnie, co myślą Niemcy o Rewolucji Francuskiej, bo tego po nich spodziewałem się. Ale zadziwia mię, co myślą o tej rewolucji Polacy, bo o nich wcale inaczej sądziłem. Powszechniejszą opinią w Polsce znalazłem tej rewolucji przeciwną. Przecież Rewolucja Francuska jest napomnieniem i upokorzeniem trochę już aż nadto pozwalającego sobie despotyzmu! Któż nasz naród tak oczernił, tak zeszarzał, zhańbił, rozszarpał i prawie nogami zdeptał? Trzech despotów. Wiem, czemu miłość własna Polakom wystawia tę rewolucję z czarnej strony: dlatego, że szlachta przez połączenie się z mieszczany zdaje się być upodloną. [Szlachta fr., wezwana wraz z duchowieństwem przez Stan Trzeci (mieszczaństwo) do połączenia się z nim 28 maja i 17 czerwca (Deklaracja o niepodzielności władzy prawodawczej) w Zgromadzeniu Narodowym, przystąpiła doń 27 czerwca 1789 r. S.Cz.] Mylimy się. Bo czymże była szlachta w despotyzmie? Dziś, jeśli straciła polowanie albo gołębiarnie [polowanie, gołębiarnie: przywileje właścicieli dóbr szlacheckich polowania na dobrach nieszlacheckich i utrzymywania gołębi, które tamże swobodnie szukały pożywienia; drobne te przywileje, ale bardzo dla nieszlachty dokuczliwe, stały się niejako symbolicznemi innych, istotniejszych; zniesione wraz z innemi 4 sierpnia 1789 z inicjatywy niektórych posłów szlacheckich. S.Cz.], zyskała przez złączenie się z miastami władzę prawodawczą, nad który przywilej nie ma większego. Gwałtowna zguba niektórych osób? [tu: śmierć, w ciągu rozruchów, towarzyszących początkom Rewolucji Francuskiej tłum uśmiercił kilkanaście osób, niektóre posądzone niewinnie, zarzucając im przeważnie spekulację na drożyźnie; splądrowano też nieco domów; na ogół straty te nie były wielkie, zważywszy gwałtowność i powszechność rozgoryczenia oraz w porównaniu do strat wojen domowych dawniejszych; S.Cz.] Gdy sobie wystawimy, że ta wielka rewolucja ma przeciw sobie Dwór, Ministerium, oficjerów wojskowych, arystokratów, duchowieństwo, prawdziwie szczęśliwą będzie Francja, jeżeli się na tej krwi skończy: będzie to na zawsze dowodem, że w wojnach domowych, oprócz wojen religii, dopokąd tylko sam lud kłóci się, dopotąd zgubę ludzi rachować można osobami i ruiny domami. Ale skoro się regularny żołnierz w domową kłótnię wmiesza, natenczas zguba ludzi zaraz rachuje się na tysiące, a ruiny na całe miasta i całe prowincje. [przypis autorski]
uświerknąć — skonać. [przypis edytorski]
uświerknąć — skonać. [przypis edytorski]
USA Copyright Act of 1909, http://www.copyright.gov/history/1909act.pdf, (dostęp 26.04.2014), ust. 1 in fine. [przypis autorski]
USA Copyright Act of 1909, http://www.copyright.gov/history/1909act.pdf, (dostęp 26.04.2014), ust. 1 punkt e). [przypis autorski]
USA Copyright Act of 1909, http://www.copyright.gov/history/1909act.pdf, (dostęp 26.04.2014), ust. 1 punkt e). [przypis autorski]
usadka (daw.) — zasadzka. [przypis redakcyjny]
Usadzenie naszej Rzeczypospolitej naprzedniej się na religiej, która ku Bogu jest, wspiera i ma z nią wielkie powinowactwo i towarzystwo, i jedna z drugiej wisi, i jedna z szczęścia drugiej pomnożenie bierze — Skarga cytuje akta soboru (Acta Concilii Ephesini) z Baroniusza, Annales ecclesiastici (t. 5). [przypis edytorski]
usadzić się — naszykować się, zasadzić się. [przypis edytorski]
usadzone — urządzone. [przypis redakcyjny]
usajdaczyć się — wyposażyć się w łuki i kołczany (od sajdak, kołczan). [przypis edytorski]
usamotniać (neol.) — czynić samotnym. [przypis edytorski]
uscisk — dziś popr. pisownia: uścisk. [przypis edytorski]
usechłszy — dziś popr.: uschnąwszy. [przypis edytorski]
U se! (dialekt niem.-szwajc.) — precz! [przypis redakcyjny]
usiadać — zasiadać. [przypis edytorski]
usiadamy — dziś popr.: siadamy. [przypis edytorski]
Usiatyn — albo Husiatyn, jak wiadomo, miasteczko nad Zbruczem, na granicy Galicyi i dzis. gubernii podolskiej. Na czele listu tylko data miesiąca i dnia, ale na karcie adresowej dopisana drugi raz wyraźnie ręką króla także data roku: „1663”. [przypis redakcyjny]
usiędą (daw.) — dziś: usiądą. [przypis edytorski]
usiędą — dziś popr.: usiądą. [przypis edytorski]
usiędę (daw.) — dziś popr.: usiądę. [przypis edytorski]
usiędę — dziś popr.: usiądę. [przypis edytorski]
usiędę (starop. forma) — dziś: usiądę. [przypis edytorski]
usiędzie (daw. forma) — dziś: usiądzie. [przypis edytorski]
usiędzie — usiądzie. [przypis edytorski]
usiec (tu: 2 os. lp cz. przysz.: usieczesz) — pokonać. [przypis redakcyjny]
usiecze (starop.) — obije. [przypis redakcyjny]
usiedli w odległości czterech łokci od niego — nadal ciążyła na nim klątwa. [przypis tłumacza]
usiedzić — dziś popr.: usiedzieć. [przypis edytorski]
usiłują wykazać, że istota materialna jest niegodna natury boskiej i że do niej należeć nie może — De Spinoza ma tutaj głównie na myśli Majmonidesa, który silnie argumentował przeciwko materialistycznemu pojmowaniu bóstwa. Ob. Trakt. teologiczno–polityczny VII. [przypis redakcyjny]
usiłuję skierować wszystkie nauki do jednego celu i końca — Cel w naukach jest tylko jeden, do którego wszystkie one powinny zmierzać. [przypis autorski]
usiłuje zjawiska duchowe bezpośrednio wyrazić kolorem (…) jest Munch naturalistą psychicznych fenomenów — S. Przybyszewski, Na drogach duszy, s. 59. [przypis autorski]
Usiłujmy skupić, rozlać wewnątrz siebie święty płomień udzielony nam przez mistrza… — Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 1, s. 92; cytat ze zmianą szyku. [przypis edytorski]
usilić — wzmocnić. [przypis edytorski]
usilny — tu: silny, natarczywy. [przypis redakcyjny]
usi omnibus populi commentis (łac.) — posługując się wszystkimi plotkami pospólstwa. [przypis redakcyjny]
uskąpiony — dziś raczej: poskąpiony. [przypis edytorski]
uskarżała się przed nim na wojewodę lub towarzysza innego z jego rady — w oryg. łac. quereretur de duce vel comite. [przypis edytorski]
uskarzać — dziś popr.: uskarżać. [przypis edytorski]
Uskoki właśc. Uskokowie (serb. i chorw. Uskoci) — chrześcijanie, którzy w XVI/XVII w. uciekli z terenów Bośni i Serbii przed wojskami tureckimi i schronili się blisko wybrzeża Adriatyku w niedostępnych górach Welebitu; Uskokowie pełnili rolę pogranicznej ludności o charakterze wojskowym, która walczyła z Turkami także w trakcie pokoju. [przypis edytorski]
U — skrót od Uderzenia. [przypis edytorski]
uskrobać (daw., pot.) — ujść, wycofać się. [przypis redakcyjny]
uskromić — poskromić, powściągnąć. [przypis edytorski]
uskutecznił przy śmierci Aleksandra — w chwili śmierci Aleksandra. [przypis edytorski]
uskwirknąć (gw.) — umrzeć. [przypis edytorski]
usławszy (…) było — daw. forma czasu zaprzeszłego; znaczenie: usłała wcześniej (uprzednio). [przypis edytorski]
usługować (daw.) — dziś: usługiwać. [przypis edytorski]
usłużny — pomocny. [przypis edytorski]
usłyszawszy (…) deklaracją — dziś popr.: (…) deklarację. [przypis edytorski]
usłysz głosy (starop.) — wysłuchaj głosów. [przypis edytorski]
usłyszycie (starop.) — daw. forma wołacza: usłyszcie. [przypis edytorski]
usmiritiel (ros.) — pogromca. [przypis edytorski]
u smoku — dziś popr. forma D.lp: u smoka. [przypis edytorski]
usnacht (daw., z niem. Hausknecht) — służący w oberży; stróż domowy, parobek. [przypis redakcyjny]
usnacht — stróż domowy, pachołek. [przypis redakcyjny]
u Sofoklesa opis pustej jaskini nieszczęśliwego Filokteta (…) łachmany, pełne krwi i jadu — [por.] Filoktet, w. 31–39. [przypis redakcyjny]
uspakajać — dziś popr.: uspokajać. [przypis edytorski]
uspakaja — dziś popr.: uspokaja. [przypis edytorski]
