Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | hiszpański | japoński | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5252 przypisów.
Rudobrody — albo Khair-ed-din, albo Horuk Rudobrody, założyciel afrykańskiego rozbójniczego państwa. [przypis tłumacza]
Rudolf Habsburg Lotaryński (1858–1889) — arcyksiążę austriacki, następca tronu po ojcu, Franciszku Józefie. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach, jedną z hipotez jest samobójstwo. [przypis edytorski]
Rudolf II Habsburg (1552–1612) — król Węgier (1572–1608) i Czech (1575–1611), cesarz rzymski narodu niemieckiego (od 1576). [przypis edytorski]
Rudolf Sinobrody — podanie o bogatym rycerzu Sinobrodym (po duńsku: Blaaskjäg, po niemiecku: Blaubart), który dla kaprysu zamordował siedem żon, a głowy ich przechowywał w swoim skarbcu, bardzo jest rozpowszechnione w krajach Skandynawskich, skąd zapewne dopiero dostało się do Niemiec. [przypis tłumacza]
rudymentach — [w] początkach. [przypis redakcyjny]
rudymentarny — podstawowy, elementarny. [przypis edytorski]
rudzik — gatunek ptaka. W oryginale Cock Robin (ang.), ptasi bohater ludowej piosenki angielskiej, pochodzącej z połowy XVIII wieku, który zginął zraniony strzałą. [przypis edytorski]
Rudzka-Cybisowa, Hanna (1897–1988) — malarka, przedstawicielka koloryzmu, żona malarza Jana Cybisa, profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
Rückert, Friedrich (1788–1866) — niemiecki poeta i tłumacz, profesor języków orientalnych. [przypis edytorski]
Rüdinger, Nikolaus (1832–1896) — anatom niemiecki, profesor uniwersytetu w Monachium. [przypis edytorski]
rühre mich nicht an (niem.) — nie dotykaj mnie. [przypis edytorski]
Rue de la Paix (fr. dosł.: ulica Pokoju) — modna ulica handlowa w centrum Paryża. [przypis edytorski]
rue de la Paix (fr.) — ulica Pokoju. [przypis edytorski]
rue de la Republique (fr.) — ulica Republiki; nazwa nadawana ulicom w wielu miejscowościach francuskich w okresie nasilenia się idei republikańskich pod koniec XIX w. [przypis edytorski]
Rue du Sentier — dosłownie „ulica ścieżki”. [przypis redakcyjny]
rue (fr.) — ulica. [przypis edytorski]
rue (fr.) — ulica [przypis edytorski]
Ruehre mich nicht an, ruehre mich nicht an! (niem.) — Nie dotykaj mnie, nie dotykaj mnie! [przypis edytorski]
ruelle (fr.) — uliczka; obyczaj ruelle: zwyczaj przyjmowania gości w sypialni, w łóżku. [przypis edytorski]
rue Pavée-Saint-André — Nassau Street w Nowym Jorku [rue Pavée-Saint-André w Paryżu obecnie nosi nazwę rue Séguier, znajduje się w w dzielnicy La Monnaie; red. WL] [przypis autorski]
Rue Poissonniere — poissonniere: po fr. naczynia na ryby. [przypis redakcyjny]
Rue St. Fiacre — ulica Św. Fiakra. [przypis redakcyjny]
Rue St. Honoré 398 — adres, pod którym mieszkał Maximilien Robespierre od 1791 r. do śmierci w 1794. [przypis edytorski]
Rufach — miasteczko wyższej Alzacji do biskupstwa strasburskiego należące. [przypis redakcyjny]
rufa — tył okrętu. [przypis redakcyjny]
Rufia — miasto w Syrii. [przypis redakcyjny]
rufian (daw.) — minister libidinis. [przypis edytorski]
rufian (daw.) — stręczyciel. [przypis edytorski]
rufian — łobuz, hultaj. [przypis edytorski]
Rufina – tak nazywała się żona Tomosrufusa. [przypis tłumacza]
rufówka — nadbudowa na rufie statku, sięgająca od burty do burty. [przypis edytorski]
rugać się (gw.) — przeklinać, używać wulgaryzmów. [przypis edytorski]
ruga (daw., z łac.) — zmarszczka. [przypis redakcyjny]
rugat'sia (z ros.) — przeklinać, wyzywać się ordynarnymi słowami. [przypis edytorski]
rug (daw.) — rumor, hałas. [przypis redakcyjny]
rug — głucha wrzawa. [przypis redakcyjny]
rughe i rughette, corti, salizzade, sottoportici, rami, rioterrà i sacche (wł.) — rodzaje weneckich ulic, placów i podsieni. [przypis autorski]
rugi (daw., z łac. ruga) — fałdy, zmarszczki. [przypis redakcyjny]
rugi (daw.; z niem. Rüge: nagana, staroniem. rouge: oskarżenie) — procedura służąca kontrolowaniu ważności mandatów poselskich w sejmie. [przypis edytorski]
Rugier — syn Rugiera i Galacyelli (Galacyej), brat Marfizy, narzeczony Bradamanty, jeden z główniejszych bohaterów poematu. [przypis redakcyjny]
Rugier (…) wypuścił szablę i leży na drodze — leży szabla, nie Rugier. [przypis redakcyjny]
rugi — sprawdzanie prawności wyborów poselskich. [przypis redakcyjny]
rugnąć — skrzyczeć, zwymyślać. [przypis edytorski]
rugować — usuwać kogoś z zajmowanej nieruchomości. [przypis edytorski]
rugować — usuwać. [przypis redakcyjny]
rugować (z niem.) — wygnać. [przypis edytorski]
rugować (z niem.) — wysiedlać. [przypis edytorski]
rugował to, co mu się zdawało przypadkowym, niepotrzebnym (por. s. 91 w. 30 i s. 166 w. 20) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku we wskazanym miejscu znajdują się następujące fragmenty rozdziału V i VIII: „A przecież wszystko to było okryte mgłą różową, było mozaiką stłoczoną w jedną apoteozę, z której wykluczone były momenty przykre, zagadkowe lub trudne” (s. 91; rozdz. V) oraz: „docierać wciąż do tych warstw życia, gdzie ono abstrakcji urąga, spod uogólnień się usuwa i objawia się jako trudne do rozwikłania, rozpaczliwe, wyjątkowe (…) właśnie z zatrzymaniem tych cech przypadkowych” (s. 166, rozdz. VIII). [przypis edytorski]
Ruhe… Bums! Totalansicht (niem.) — Cisza… Bum! Ujęcie totalne. [przypis edytorski]
Ruhe, Judengebet (niem.) — cisza, modlitwa żydowska. [przypis edytorski]
Ruhe (niem.) — cisza, spokój. [przypis edytorski]
Ruhe! Was wird er wohl sagen (niem.) — Cisza! Co on nam tu powie? [przypis edytorski]
ruhig (niem.) — spokojnie. [przypis edytorski]
Ruhig, ruhig, Kind (niem.) — Spokojnie, spokojnie, dziecko. [przypis edytorski]
Ruiny monizmu nie były już zdolne do skonstruowania nowego porządku, ale były jeszcze dostatecznie silne, by zamącić, pohamować tendencje spirytualistyczne — kapitalny przykład tego przedzierania się stanowi przedmowa Kasprowicza do L'Amore disperato, sugerująca, że ów poemat to jedynie materiały naukowe do studiów duszy młodzieńczej: „Sądziłem, że wzbudzi pewien interes obraz newrozy, której podlega dziś większa część umysłów wybitniejszych, postawionych na przełomie dwóch epok, zmuszonych oddychać ciężką atmosferą kończącego się wieku, wychowanych w szkole najsprzeczniejszych wyobrażeń filozoficznych i społecznych, począwszy od idealizmu, przeradzającego się niejednokrotnie w wizje mistyczne, a skończywszy na najskrajniejszym materializmie” (Dzieła, V, s. 8). W tym wybiegu Kasprowicz najpewniej naśladował Langego, który tak samo wyrzekał się autorstwa Vox posthuma, zapowiadając w krótkiej przedmowie, że jest to „pieśń ostatnia”, wręczona mu przed samobójstwem przez przyjaciela Janusza X, „którego nazwisko do czasu w tajemnicy zachowanym być musi…”. Przyczyny samobójstwa każe Lange „szukać nie tyle w zewnętrznych okolicznościach jego ciężkiego życia, ile raczej w rozstroju jego systemu nerwowego, w psychicznym organicznym jego rozdwojeniu, w objawach choroby wieku” (Poezje, I, s. 106. Pierwodruk „Głos” 1889, nr 39). [przypis autorski]
Ruisdael, Jacob van (1628–1682) — holenderski malarz, pejzażysta i grafik. [przypis edytorski]
Ruisdal — Jacob Izaakszoon van Ruisdael (1628–1682), sławny malarz holenderski, pejzażysta. [przypis redakcyjny]
ruja — okres godowy u zwierząt. [przypis edytorski]
ruja — okres wzmożonego pobudzenia seksualnego u samicy ssaka (np. kota). [przypis edytorski]
ruki wierch (z ros.) — ręce do góry. [przypis edytorski]
ruki wwierch (ros. руки вверх) — ręce do góry. [przypis edytorski]
ruki w wierch (ros.) — ręce do góry. [przypis edytorski]
rulach — [w] zwojach. [przypis redakcyjny]
rulada (fr. roulade: toczenie się; koloratura) — energiczny pasaż w muzyce wokalnej. [przypis edytorski]
rulada (muz.) — element w muzyce wokalnej, szybki pasaż. [przypis edytorski]
rulada — szybki pasaż w muzyce wokalnej. [przypis edytorski]
Rule Britannia — pieśń ze sławnym refrenem „Rule, Britannia! Britannia, rule the waves: / Britons never will be slaves” (tj. „Władaj, Brytanio, władaj nad falami: Brytyjczycy nigdy nie będą niewolnikami”); powstała w 1740, szybko zyskała popularność, szczególnie wśród marynarzy, stając się sztandarową pieśnią patriotyczną, drugim nieformalnym hymnem Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
ruleta — gra hazardowa. [przypis redakcyjny]
Rulhière, Claude — autor stronniczej pracy Histoire de l'anarchie en Pologne (Historia anarchii w Polsce). [przypis edytorski]
rumacja (daw.) — tu: ruina; od starop. rum: wolne miejsce, wolne przejście; rumowisko, gruz. [przypis edytorski]
rumacja (daw., z łac.) — przymusowe usunięcie z posiadłości, eksmisja. [przypis edytorski]
rumacja (z łac.) — przymusowe usunięcie z posiadłości, eksmisja. [przypis edytorski]
rumacki — należący do rumaka; koński. [przypis edytorski]
rumak — rasowy, piękny koń. [przypis edytorski]
rumatyczne — dziś: reumatyczne. [przypis edytorski]
rumatyzm — reumatyzm, tu: paraliż. [przypis edytorski]
rumatyzmy — zniekształcona forma od: reumatyzm (z gr.), choroba mięśni i stawów. [przypis redakcyjny]
rumbarbarum (daw.) — rabarbar; korzeń rabarbaru stosowano jako środek przeczyszczający i rozwalniający. [przypis edytorski]
rumbarbarum — rabarbar, rzewień; roślina o dużych liściach i jasnoczerwonej mięsistej łodydze, niektóre jej gatunki są jadalne (liście i łodygi). Występują też odmiany lecznicze (korzenie i kłącza). [przypis edytorski]
rumba — szybki taniec towarzyski pochodzący z Kuby; powstały pod koniec XIX w. [przypis edytorski]
rumb — jednostka miary kąta uzyskana przez podział okręgu na 32 części, czyli kąta prostego na 8 części, dawniej powszechnie używana w nawigacji morskiej; jeden rumb = 11,25°. [przypis edytorski]
rum (daw.) — gruz. [przypis edytorski]
rum (daw.) — gruz, tu: pich i kamienie. [przypis edytorski]
rum (daw.) — ładownia, część statku przeznaczona do przewozu ładunku. [przypis edytorski]
rum (daw.) — nuż, dalej. [przypis redakcyjny]
rum (daw.) — nuże, dalej. [przypis redakcyjny]
rum (daw.) — rumor, hałas, zamieszanie. [przypis edytorski]
rum (daw.) — rumowisko, gruzy. [przypis redakcyjny]
rumel — dwuosobowa gra w karty. [przypis edytorski]
rumelec — rumak. [przypis redakcyjny]
rumelijski — pochodzący z Rumelii; Rumelia: daw. nazwa europejskich posiadłości tureckiego Imperium osmańskiego odebranych Cesarstwu Wschodniorzymskiemu, ob. Bałkany. [przypis edytorski]
rumel-pikieta — gra w karty. [przypis edytorski]
Rumeńszczyna — dawna posiadłość wokół miasta Rumno w Ukrainie (ob. Romny). [przypis edytorski]
rum — gruz, rumowisko. [przypis edytorski]
rum (gw.) — miejsce. [przypis edytorski]
rumian psi — roślina polna o pierzastych liściach oraz białych lub żółtych kwiatach w formie koszyczków. [przypis edytorski]
rumian — roślina polna o pierzastych liściach oraz białych lub żółtych kwiatach w formie koszyczków. [przypis edytorski]
Rumi, Dżalaluddin, właśc. Dżalal ad-Din Muhammad ar-Rumi (1207–1273) — poeta i filozof perski, mistyk, zwany także: Maulana, Maulawi; wykładowca teologii muzułmańskiej w Konii (Ikonion); autor poematu mistycznego Masnawi-e manawi („o wewnętrznym sensie wszystkiego”), w którym omawia system sufizmu; założyciel bractwa maulawijja (tj. derwiszów tańczących); ojciec Rumiego, Baha ad-Din Walad, był uznanym teologiem, mistykiem i autorem Ma'ārif („Poznanie Boga”), stanowiącego kompendium duchowych nauk; w 1229 r. Baha ad-Din Walad przyjął zaproszenie sułtana Konii i objął stanowisko szejka w szkole dla derwiszy, od tego czasu Dżalal ad-Din stał się rozpoznawalny jako Rumi (tzn. „pochodzący z Rum”, od tur. nazwy prowincji odebranych Rzymianom tj. Cesarstwu Bizantyńskiemu, na których Seldżukowie stworzyli Sułtanat Rum ze stolicą w Konii), gdy w 1231 Baha ad-Din, ojciec Rumiego zmarł, jego stanowisko objął Rumi (po 13 latach miał ok. 10 tys. uczniów); w 1244 r. Rumi spotkał wędrownego derwisza z Tabryzu, Shams Ad-Dina, oświeconego, charyzmatycznego mistrza sufickiego; Shams i Rumi żyli w odosobnieniu przez wiele dni i oddawali się mistycznej konwersacji, zw. sobbet; po ok. 40 dniach Shams nagle zniknął: Rumi zaczął wprawiać swe ciało w szybkie obroty wokół słupa w ogrodzie i recytować poezje: ich tekst stanowi jedyny zapis doświadczeń sobbetu; poetyckie teksty Rumiego zawierają myśli neoplatońskie, idee panteistyczne oraz oryginalną koncepcję ewolucji świata, w przeświadczeniu Rumiego wszystkie religie są drogą do tego samego boga; tu: zmieniona forma imienia: Dżalaleddin. [przypis edytorski]
rumieńszy — dziś: bardziej rumiany. [przypis edytorski]
rumienić się wraz z Pliniuszem za nasze niskie pochodzenie — Autor ma tu na myśli słowa Pliniusza, które przytacza gdzie indziej jako motto do Systematu Epikura: „Quam misera animalium superbissimi origo!”. [przypis tłumacza]
