Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 17670 przypisów.
próżen — dziś: próżny, opróżniony. [przypis edytorski]
próżen — próżny, pozbawiony. [przypis edytorski]
próżń (neol.) — próżnia. [przypis edytorski]
próżna nauki — nie posiadająca nauk, niewykształcona. [przypis redakcyjny]
Próżna robota Malować lilię, uzłocić blask złota — cytat ze sztuki Williama Shakespeare'a Życie i śmierć króla Jana. [przypis edytorski]
próżnej urny — z uwagi na opisaną wcześniej przemianę w łabędzia pogrzeb odbywa się bez zwłok. [przypis edytorski]
próżnem — daw. forma dla r.ż. i r.n.; dziś: próżnym. [przypis edytorski]
próżnemi — daw. forma N. i Msc. lm przymiotników r.ż. i r.n.; dziś tożsama z r.m.: próżnymi. [przypis edytorski]
próżne — tu: puste. [przypis edytorski]
próżniaczka — tu: próżnowanie, lenistwo. [przypis edytorski]
próżnie — właśc. próżno, tj. bezskutecznie, bezcelowo. [przypis edytorski]
próżni w naturze nie mamy (o czym gdzie indziej) — Zapewne w Zasadach filoz. Descartesa II, Tw. 3. [przypis redakcyjny]
próżnom niosła — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; znaczenie: próżno niosłam; niosłam daremnie. [przypis edytorski]
próżno — na darmo. [przypis edytorski]
Próżność, przyjemność pokazywania drugim… — To zdanie było na marginesie [przypis tłumacza]
próżności — tu: marności. [przypis edytorski]
próżnośmy (…) przyszli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: próżno przyszliśmy. [przypis edytorski]
próżno — tu: bez niczego. [przypis edytorski]
próżno — tu: bez skutku. [przypis edytorski]
próżnować — nic nie robić. [przypis edytorski]
Próżno w swej duszy przepastne otchłanie (…) niedojrzanego dla niej pozostanie — K. Tetmajer, Poezje, S. III, s. 28. [przypis autorski]
próżny chleb — darmozjad. [przypis redakcyjny]
próżny czego — tu: pozbawiony czego. [przypis edytorski]
próżny (daw.) — bezskuteczny. [przypis edytorski]
próżny (daw.) — pusty. [przypis edytorski]
próżny (daw.) — tu: pozbawiony. [przypis edytorski]
próżny (daw.) — tu: pozbawiony. [przypis edytorski]
próżny (daw.) — tu: próżniak. [przypis edytorski]
próżny — jałowy, bezskuteczny. [przypis edytorski]
próżny — jałowy, nieskuteczny. [przypis edytorski]
próżny — pusty. [przypis edytorski]
próżny (starop.) — pusty, opróżniony. [przypis edytorski]
próżny (starop.) — tu: opróżniony (z czarów i strachu); bez (czarów i strachu). [przypis edytorski]
próżny — tu: bezpodstawny. [przypis edytorski]
próżny — tu: jałowy. [przypis edytorski]
próżny — tu: pozbawiony. [przypis edytorski]
próżny — tu: pusty. [przypis edytorski]
prózno (…) masz — nie powinieneś. [przypis redakcyjny]
prózno — na próżno. [przypis redakcyjny]
prózno (starop.) — na próżno (tzn. daremne są przestrogi, które zalecają zachowanie równowagi ducha w żałobie). [przypis redakcyjny]
prózno (starop.) — próżno, na próżno. [przypis redakcyjny]
prózno upatrzacie — na próżno szukacie i nie umiecie dojrzeć. [przypis redakcyjny]
prózny (starop.) — zbyteczny. [przypis redakcyjny]
pro aequitate (łac.) — za słusznością. [przypis redakcyjny]
pro aeterna rei memoria (łac.) — na wieczną pamięć o sprawie. [przypis edytorski]
pro ara et focis (łac.) — za ołtarz i ognisko; za własny dom. [przypis edytorski]
pro ara et focis — o ołtarz i ognisko; [przen.] o najświętsze dobro. [przypis tłumacza]
probabilizm (filoz.) — doktryna, która uznaje, że w pewnych dziedzinach nauki lub etyki, kiedy nie można uzyskać wiedzy pewnej, można wówczas przyjąć hipotezy o wysokim prawdopodobieństwie. [przypis edytorski]
probacja — ogólna nazwa systemu polegającego na resocjalizacji poza murami więzienia czy domu poprawczego; system nadzoru kuratorskiego. [przypis edytorski]
probacja — w retoryce: dowód. [przypis redakcyjny]
probantka — dziewczyna, która niejedno już przeszła w życiu. [przypis redakcyjny]
pro Barbarismo (łac.) — za barbaryzm, tj. wyrażenie prymitywne i nieeleganckie. [przypis edytorski]
pro basi et angulari lapide (łac.) — jako podstawę i węgielny kamień. [przypis redakcyjny]
probationes (łac.) — dowody. [przypis redakcyjny]
proba — tu: dowód, przykład. [przypis edytorski]
probatum est (łac.) — jest wypróbowany, jest sprawdzony; pomaga. [przypis edytorski]
probie — dziś popr. forma Ms. l. poj.: próbie. [przypis edytorski]
probierz — miernik, punkt odniesienia, służący za podstawę oceny. [przypis edytorski]
probitas (łac.) — poczciwość. [przypis redakcyjny]
probitatem (łac.) — zacności, cnoty. [przypis redakcyjny]
problemat (daw.) — problem, zagadnienie do rozwiązania. [przypis edytorski]
problematy — zagadnienia. [przypis edytorski]
problem Hyrkana — nawiązanie do dramatu Witkacego Mątwa, czyli Hyrkaniczny światopogląd. [przypis edytorski]
(…) — Problem. sec. XXXIIL 9. [przypis tłumacza]
pro bono omine (łac.) — za dobrą wróżbę. [przypis redakcyjny]
pro bono publico (łac.) — dla dobra publicznego. [przypis edytorski]
proboszcz kościoła św. Doroty w Wiedniu Stefan Lanzkranna piętnował twierdzenie podobne jako szaleństwo — ibid., s. 317. [przypis autorski]
Proboszcz wśród bogaczy — Mon curé chez les riches, sztuka napisana przez André de Lorde'a i Pierre'a Chaine'a na postawie powieści Clémenta Vautela. [przypis edytorski]
proboszcz z Meudon — Rabelais (1490–1552). [przypis tłumacza]
probować — dowodzić, przekonywać. [przypis redakcyjny]
probować — dziś popr. forma: próbować. [przypis edytorski]
probować — dziś popr. pisownia: próbować. [przypis edytorski]
probować — dziś popr.: próbować. [przypis edytorski]
probować — dziś: próbować. [przypis edytorski]
probować (z łac. probo) — badać, oceniać, czynić coś godnym uznania. [przypis edytorski]
probować (z łac.) — tu: badać; uznawać, potwierdzać. [przypis edytorski]
probulos, jeden z dziewięciu dyktatorów — patrz Przedmowa. [przypis tłumacza]
proca — proca to rzemień szerszy w środku, gdzie umieszczano kamień; oba końce ujmowano w dłoń. [przypis tłumacza]
procedé delicat — przeprowadzone w sposób wyrafinowany. [przypis edytorski]
procedencja — kolejność pochodzenia jednych przodków od drugich; znał (…) procedencją (daw.), dziś: znał procedencję. [przypis edytorski]
proceder (daw.) — sposób zarobkowania na życie, fach; tu: proceder kupiecki, handel. [przypis edytorski]
procedernik (daw.) — człowiek, który musi własną pracą zarabiać na swoje utrzymanie. [przypis edytorski]
proceder — postępowanie. [przypis redakcyjny]
proceder — sposób działania. [przypis redakcyjny]
proceder (z łac.) — tu: przebieg. [przypis edytorski]
Procellaria pelagica — gatunek najmniejszych ptaków morskich; żywią się małymi rybami i drobnymi skorupiakami morskimi. [przypis edytorski]
procent jednych i drugich stale rośnie — statystyka w różnych rozprawach, między innymi w J. K. Ingrama rozprawie o słabych końcówkach u Szekspira (The Weak Endigs of Shakespeare), „Transactions of New Shakespeare Society” 1874). Polemikę co do rozróżniania końcówek lekkich i słabych możemy pominąć. [przypis tłumacza]
procent [końcówek] lekkich — patrz w części drugiej Wstępu. [przypis tłumacza]
procesa — dziś popr. forma B. lm: procesy. [przypis edytorski]
procesa — dziś popr. forma M.lm: procesy. [przypis edytorski]
proces dra Brandta — proces lekarzy niemieckich służb medycznych III Rzeszy toczący się od 9 grudnia 1946 r. do 20 sierpnia 1947 r.; pierwszy z dwunastu procesów norymberskich przeprowadzonych przed amerykańskimi trybunałami wojskowymi. Doktor Karl Brandt został skazany na karę śmierci przez powieszenie, wyrok wykonano 2 czerwca 1948 r. [przypis edytorski]
proces gardłowy — tj. z wnioskiem o karę śmierci. [przypis edytorski]
Procesja dochodziła do ostatniego ołtarza. Miasto wyglądało odświętnie. — opisywany tu atak Mongołów na Kraków w rzeczywistości miał miejsce nie w dniu święta Bożego Ciała, tylko w wigilię Bożego Narodzenia 1287 r., podczas III najazdu mongolskiego na Polskę. [przypis edytorski]
procesja — tu: tłum ludzi. [przypis edytorski]
proces pięćdziesięciu (21 II–14 III 1877) — publiczny proces uczestników Wszechrosyjskiej Rewolucyjno-socjalnej Organizacji, odbywający się w Petersburgu przed specjalną komisją senacką; pierwszy proces polityczny w Rosji, w którym sądzono robotników (14 osób) i kobiety (16); większość oskarżonych była w wieku 18–23 lata; 10 osób skazano na katorgę, 26 na zesłanie na Syberię, 10 na więzienie i pracę przymusową. [przypis edytorski]
processionaliter (łac.) — w procesji. [przypis redakcyjny]
proces szesnastu w Moskwie (19–24 sierpnia 1936) — pierwszy z trzech procesów moskiewskich, które w czasie wielkiego terroru zorganizowano przed Kolegium Wojskowym Sądu Najwyższego ZSRR przeciwko dawnym przywódcom bolszewickim; 16 podsądnych, m.in. Grigorija Zinowjewa, Lwa Kamieniewa i Iwana Smirnowa, oskarżono o organizację spisku przeciwko przywódcom partii, zabójstwo Kirowa i planowanie zabójstwa m.in. Stalina, rzekomo z inspiracji przebywającego na wygnaniu Trockiego; wszyscy oprócz Smirnowa przyznali się do zarzutów; wszyscy zostali skazani na karę śmierci, którą wykonano natychmiast po wyroku. [przypis edytorski]
proces trockistowski — proces dawnych przywódców bolszewickich, który odbywał się w Moskwie od 19 do 24 sierpnia 1936 r. Większość oskarżonych skazano na śmierć. [przypis edytorski]
proces wadowicki (1889–1890) — głośny proces w galicyjskim miasteczku Wadowice przeciwko grupie przestępczej, która zajmowała się oszustwami emigracyjnymi, wymuszeniami od osób usiłujących wyjechać do pracy w USA oraz stręczycielstwem kobiet; na ławie oskarżonych zasiadło 57 osób, przesłuchano ponad 400 świadków; przebieg procesu relacjonowała prasa europejska i amerykańska. [przypis edytorski]
proces w Pile — toczący się w dniach 15–20 lipca 1904 r. przed sądem karnym w Pile proces o szulerstwo, w którym zarówno strona pozwana, jak i pozywająca oraz świadkowie byli przedstawicielami arystokracji polskiej, z tytułami hrabiowskimi i książęcymi, co dodaje sprawie rysu komicznego. Sprawa była szeroko komentowana w prasie, jednak w konserwatywnych organach w tonie ogólnikowego ubolewania, bez podawania nazwisk i szczegółów. Natomiast krakowski socjalistyczny dziennik „Naprzód” (20 lipca 1904 nr 200, rocznik XIII) w dziale Kronika pod ironicznym nagłówkiem Z życia „urodzonych przewodników narodu” relacjonował m.in.: „W grudniu r[oku] z[eszłego], podczas gry w domu hr. Bolesława Bnińskiego, między bawiącymi się gentlemanami przyszło do awantur. Mianowicie hr. Poniński zarzucił hr. Janowi Bnińskiemu, że pod stołem popełniał manipulacje oszukańcze. Skutkiem tego wyzwał hr[abia] Bniński hr[abiego] Ponińskiego na pojedynek, został jednak później uznanym przez wojskowy sąd »honorowy« za »niezdolnego do zadośćuczynienia«. Wiadomo, że oficerowie (zwłaszcza pruscy) w kwestiach honoru arystokratycznego są bardzo kompetentni. Skargę podał do sądu hr[abia] Maciej Mielżyński, bratanek hr[abiego] Bolesława, który go srodze orżnął. Widzimy, że sprawa nader skomplikowana. Otóż hr. Mielżyński, nie posiadając gotówki, dał miłemu wujaszkowi weksle. Następnie, gdy ich nie chciał wykupić, został pozwany, lecz tu bronił się fałszywością gry. Oskarżeni o szulerkę hrabiowie Bolesław i Jan Biliński oczywiście do winy się nie przyznali. Ale w toku procesu wyszły na jaw ciekawe historie, charakteryzujące sposób życia tzw. »śmietanki«. Przede wszystkim wszyscy ci panowie prawie wyłącznie zajmują się grą w karty, przy czym zachodzą między nimi sceny, których wstydziliby się niemający pretensji do przodownictwa furmani”. Wśród gorszących szczegółów ujawnionych przy okazji procesu wymieniano m.in. treść rzekomo żartobliwego rewersu handlowego wystawionego za pomyślne skojarzenie zyskownego małżeństwa: „Obowiązuję się na wypadek ożenienia się z panną Stern zapłacić hr. Bolesławowi Bnińskiemu 50 000 marek”. Ostatecznie hr. Jan Bniński „za usiłowane oszustwo podczas gry w karty oraz za pojedynek skazany [został] na trzymiesięczną karę więzienia, na grzywnę 3 000 marek i miesiąc twierdzy (za pojedynek)”, jednakże nie trafił do więzienia: „pozostawiony został na wolnej stopie za kaucją 50 000 marek”; hr. Bolesław Bniński został uwolniony od zarzutów. Ze składanych zeznań można było również wywnioskować, że nie dochodzi częściej do tego typu procesów, ponieważ w sferze, której dotyczą, przyjętym sposobem jest wyjechać z kraju gdzieś odpowiednio daleko na kilka lat, aż sprawa przycichnie, zaś nieostrożny Jan Bniński nie skorzystał z tego utartego scenariusza. Oczywiście na takie prewencyjne wojaże ani kaucje odpowiedniej wysokości nie było stać klas niższych, szczególnie ludowych, jednak okazało się, że nie ma tu różnicy obyczajów miedzy klasami społecznymi, a tylko różnice majątkowe. [przypis edytorski]
