Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Treny, Tren XVII. (Pańska ręka mię dotknęła...)
Tren XVIII. (My, nieposłuszne, Panie, dzieci Twoje...) → ← Tren XVI. (Nieszczęściu kwoli a swojej żałości...)

Spis treści

      Jan KochanowskiTrenyTren XVII. (Pańska ręka mię dotknęła…)[1]

      1
      Pańska ręka mię dotknęła,
      Wszytkę mi radość odjęła.
      Ledwie w sobie czuję duszę[2]
      I tę podobno dać muszę[3].
      5
      Lubo[4] wstając, gore jaśnie[5],
      Lubo padnąc, słońce gaśnie[6],
      Mnie jednako serce boli,
      A nigdy sie nie utoli[7].
      Oczu nigdy nie osuszę
      10
      I tak wiecznie płakać muszę.
      Muszę płakać; o mój Boże,
      Kto sie przed Tobą skryć może?
      Prózno[8] morzem nie pływamy,
      Prózno w bitwach nie bywamy:
      15
      Ugodzi nieszczeście wszędzie,
      Choć podobieństwa[9] nie będzie.
      Wiódłem[10] swój żywot tak skromnie,
      Że ledwie kto wiedział o mnie,
      A zazdrość i złe przygody
      20
      Nie miały mi w co dać szkody[11].
      Lecz Pan, który gdzie tknąć[12] widzi,
      A z przestrogi[13] ludzkiej szydzi,
      Zadał mi raz[14] tym znaczniejszy[15],
      Czymem już był bezpieczniejszy[16].
      25
      A rozum, który w swobodzie[17]
      Umiał mówić o przygodzie,
      Dziś ledwe sam wie o sobie:
      Tak mię podparł w mej chorobie.
      Czasem by sie chciał poprawić,
      30
      A mnie ciężkiej troski zbawić,
      Ale gdy siędzie na wadze,
      Żalu ruszyć nie ma władze[18].
      Prózne to ludzkie wywody,
      Żeby szkodą nie zwać szkody;
      35
      A kto sie w nieszcześciu śmieje,
      Ja bych tak rzekł, że szaleje.
      Kto zaś na płacz lekkość wkłada[19],
      Słyszę dobrze, co powiada,
      Lecz sie tym żal nie hamuje[20],
      40
      Owszem, więtszy przystępuje.
      Bo mając zranioną duszę,
      Rad i nierad płakać muszę;
      Co snaść nie cześć, to ku szkodzie
      I zelżywość[21] serce bodzie.
      45
      Lekarstwo to, prze Bóg żywy[22],
      Ciężkie na umysł troskliwy[23];
      Kto przyjaciel zdrowia mego,
      Wynajdzi[24] co wolniejszego[25].
      A ja zatym łzy niech leję,
      50
      Bom stracił wszytkę nadzieję,
      By mnie rozum miał ratować,
      Bóg sam mocen[26] to hamować.

      Przypisy

      [1]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [2]

      Ledwie (…) czuję duszę — ledwie żyję. [przypis redakcyjny]

      [3]

      i tę [duszę] oddać muszę — muszę oddać życie, umrzeć. [przypis redakcyjny]

      [4]

      Lubo (…) lubo — Czy (…) czy. [przypis redakcyjny]

      [5]

      gore jasnie — jasno goreje, płonie, świeci. [przypis redakcyjny]

      [6]

      padnąc (…) gaśnie — gaśnie zapadając (za horyzont), zachodząc. [przypis redakcyjny]

      [7]

      utolić (tu forma 3 os. lp cz. przysz.: utoli) — utulić, ukoić. [przypis redakcyjny]

      [8]

      prózno — na próżno. [przypis redakcyjny]

      [9]

      podobieństwo* — możliwość, prawdopodobieństwo. [przypis redakcyjny]

      [10]

      wiódłem — wiodłem. [przypis redakcyjny]

      [11]

      nie miały mi w co dać szkody — nie miały powodu, by mi uczynić szkodę. [przypis redakcyjny]

      [12]

      tknąć — doświadczyć. [przypis redakcyjny]

      [13]

      przestrogi* — ostrożności. [przypis redakcyjny]

      [14]

      raz — cios (por. razić, otrzymywać razy). [przypis redakcyjny]

      [15]

      znaczniejszy — większy, dotkliwszy. [przypis redakcyjny]

      [16]

      Czymem już był bezpieczniejszy — im bardziej czułem się bezpieczny. [przypis redakcyjny]

      [17]

      w swobodzie — gdy był wolny (swobodny) od trosk i cierpień. [przypis redakcyjny]

      [18]

      gdy siędzie na wadze (…) ma władze — gdy żal i rozum umieścimy na szalach wagi, rozum nie przeważy. [przypis redakcyjny]

      [19]

      na płacz lekkość wkłada — lekceważy płacz. [przypis redakcyjny]

      [20]

      sie (…) żal nie hamuje — żal nie zmniejsza się. [przypis redakcyjny]

      [21]

      nie cześć, zelżywość — despekt, dyshonor. [przypis redakcyjny]

      [22]

      prze Bóg żywy — przez Boga żywego, na Boga żywego. [przypis redakcyjny]

      [23]

      troskliwy* — strapiony, zatroskany, ten, który ma wiele trosk. [przypis redakcyjny]

      [24]

      wynajdzi (starop.; daw. forma W. lp) — wynajdź. [przypis redakcyjny]

      [25]

      wolniejszy — łagodniejszy, lepszy. [przypis redakcyjny]

      [26]

      mocen — ma moc, siłę. [przypis redakcyjny]

      x