Przypisy

Christoph Willibald Ritter von Gluck (1714–1787) — niemiecki kompozytor okresu klasycyzmu. [przypis edytorski]

Christos woskriesie (z ros.) — Chrystus zmartwychwstanie. [przypis edytorski]

Christos woskries (ros.) — Chrystus zmartwychwstał. [przypis edytorski]

Christus regnat! (łac.) — Chrystus króluje! [przypis edytorski]

chróściany — dziś popr.: chruściany. [przypis edytorski]

chróściany (starop. forma ort.) — chruściany, zrobiony z chrustu, z gałęzi. [przypis edytorski]

Chróścicki, Tadeusz Lucjan; syn — ur. w 1919 r. w Makarowcach; w KL Auschwitz od 28 maja 1941, numer więzienny 16655, przydzielony do karnej kompanii; brał wraz z ojcem udział w buncie karnej kompanii w dniu 10 czerwca 1942 r., zorganizowanym przez konspiracyjną siatkę Pileckiego; ojciec jego został rozstrzelany, syn uciekł z obozu tegoż dnia, wraz z Augustem Kowalczykiem (późn. aktorem); doczekał wyzwolenia. [przypis edytorski]

chróściel — daw. ortografia, dziś popr. chruściel: ptak z rodziny żurawiowatych, zamieszkujący błota, zarośla nadwodne i stepy a. niewielki ptak łąkowy; derkacz. [przypis edytorski]

chróście (starop. forma) — dziś Msc.: w chruście, właśc.: w chrustach, w krzakach. [przypis edytorski]

chróście (starop. forma ort.) — dziś Msc.: w chrustach, w krzakach. [przypis edytorski]

chróśniak (starop.) — chruśniak — teren porośnięty ostrokrzewami. [przypis edytorski]

chróst — daw. ortografia, dziś popr: chrust. [przypis edytorski]

chrósty — dziś popr. pisownia: chrusty; dziś raczej w lp: chrust. [przypis edytorski]

chrósty — dziś popr. pisownia: chrusty. [przypis edytorski]

chrósty (starop. forma ort.) — dziś popr.: chrusty; krzaki; zakryci chrósty: dziś popr. forma N.lm: zakryci chrustami; schowani za krzakami. [przypis edytorski]

chrobacek (gw.) — robaczek. [przypis edytorski]

chrobaczek (gw.) — robaczek. [przypis edytorski]

chrobaczek — pieszczotliwie: robaczek. [przypis edytorski]

Chrobak, Rudolf (1843–1910) — austriacki lekarz ginekolog. [przypis edytorski]

chrobocek (gw.) — robaczek. [przypis edytorski]

chrobry a. chabry (starop.) — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, mężny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, mężny, śmiały, silny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, odważny, mężny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, odważny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — odważny. [przypis edytorski]

chrobry (daw.) — waleczny, dzielny. [przypis edytorski]

chrobry — dzielny, odważny. [przypis edytorski]

chrobry — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]

chrobrze (daw.) — odważnie, dzielnie. [przypis edytorski]

chromać (daw.) — kuleć. [przypis edytorski]

chromać (daw.) — utykać, kuleć. [przypis edytorski]

chromać — kuleć. [przypis edytorski]

chromiąc — kulejąc. [przypis edytorski]

chromieć — kuleć. [przypis edytorski]

chromiejący — kulawy. [przypis edytorski]

chromolitografia — wielobarwny obrazek odbity za pomocą kamiennych matryc z łupku wapiennego, na które uprzednio naniesiono rysunek, każdy kolor na innej płycie; także technika wykonywania takich odbitek, wynaleziona w XIX w., w XX w. wyparta przed druk offsetowy. [przypis edytorski]

chromosfera — warstwa atmosfery słonecznej, znajdująca się pomiędzy fotosferą, a warstwą przejściową; dolna granica chromosfery wyznaczona jest przez minimum temperatury w atmosferze Słońca (4400 K) znajdujące się ok. 500 km powyżej powierzchni Słońca. [przypis edytorski]

chrom — raczej chram: przedchrześcijańska świątynia Słowian. [przypis edytorski]

chromy — kulawy, kaleki. [przypis edytorski]

chromy — kulawy. [przypis edytorski]

chromy (starop. forma) — chory, ułomny (kulawy itp.). [przypis edytorski]

chroniąc się — tu: wystrzegając się. [przypis edytorski]

chronique scandaleuse (fr.) — kronika skandaliczna. [przypis edytorski]

chronometr — bardzo dokładny zegar, stosowany w nawigacji, astronomii itp.; daw.: zegarek kieszonkowy. [przypis edytorski]

chronometr — bardzo dokładny zegar stosowany w nawigacji. [przypis edytorski]

Chronos (mit. gr.) — bóg czasu, utożsamiany z Kronosem, ojcem Zeusa; połykał własne dzieci, by uniknąć śmierci z rąk syna. [przypis edytorski]

chropawy — niemelodyjny. [przypis edytorski]

chrościna — krzaki; por.: chrust. [przypis edytorski]

chrośniak — chruśniak, chrust. [przypis edytorski]

Chrudzim, czes. Chrudim — miasto w środkowej części Czech. [przypis edytorski]

chruściany płot — płot upleciony z chrustu, tj. suchych gałązek. [przypis edytorski]

chruściel — ptak wodny. [przypis edytorski]

chruśniak — krzaki, zarośla. [przypis edytorski]

chrustać — chrupać, zjadać. [przypis edytorski]

chrust (starop.) — oboczne formy pisowni: chrost, chróst; tu chrusty: krzaki. [przypis edytorski]

chrust — tu: krzaki. [przypis edytorski]

chrusty — dziś popr. forma: chrustami. [przypis edytorski]

chrusty — tu: krzaki. [przypis edytorski]

chryja — awantura. [przypis edytorski]

chryja (daw.) — rozprawa, mowa, ćwiczenie retoryczne; zbiór humorystycznych anegdot i powiedzeń postaci starożytnych; opowiastka; dziś: awantura. [przypis edytorski]

chryja (daw.) — rozprawa, rodzaj szkolnego ćwiczenia retorycznego. [przypis edytorski]

chryja (pot.) — okropna awantura. [przypis edytorski]

chrypił — dziś popr.: chrypiał (tj. mówił ochrypłym głosem). [przypis edytorski]

Chryścia (ukr. Христя) — Krysia, zdrobnienie od imienia Chrystyna (Христина). [przypis edytorski]

Chrysipp — Chryzyp z Soloi. [przypis edytorski]

Chrysippus a. Chryzyp z Soloi (279–207/204 p.n.e.) — grecki filozof, czołowy przedstawiciel stoicyzmu. [przypis edytorski]

Chrysopolis — staroż. greckie miasto w Bitynii, na azjatyckim brzegu cieśniny Bosfor, dokładnie naprzeciw młodszego o kilkadziesiąt lat Byzantionu (późniejszego Konstantynopola), założone w VII w. p.n.e.; ob. dzielnica Stambułu o nazwie Üsküdar. [przypis edytorski]

Chryst — Chrystus. [przypis edytorski]

Chryste elejson (gr.) — Chryste, zmiłuj się. [przypis edytorski]

Chrystiania — dawna nazwa miasta Oslo, stolicy Norwegii. [przypis edytorski]

Chrystusa, onego śmierci i piekła zwycięzce, słowa to są, którymi nam rozkazuje, abyśmy drugim odpuszczali, jako chcemy, żeby i nam odpuszczano — Mt 6, 15. [przypis edytorski]

Chrystusów (daw.) — Chrystusowy. [przypis edytorski]

Chrystusów (daw.) — dziś popr. forma M. lp n.m. przymiotnika: Chrystusowy. [przypis edytorski]

Chrystusów — tu: daw. D. lp; dziś popr.: Chrystusa. [przypis edytorski]

Chrystusowę (starop. forma) — dziś B.lp r.ż.: Chrystusową. [przypis edytorski]

Chrystusowe lata — po trzydziestce; wiek dojrzały. [przypis edytorski]

Chrystus powiada — Mt 12, 32. [przypis edytorski]

Chrystus powiedział temu, kto otrzyma policzek, aby nadstawił drugi — Mt 5, 39. [przypis edytorski]

Chrystus rozdziałów miedzy bracią czynić nie chciał — por. Łk 12, 13–14. [przypis edytorski]

Chrytmas karol — w spisie treści wiersz występuje jako opowieść wigilijna. [przypis edytorski]

Chryzes — kapłan ze wschodniego wybrzeża Troi. [przypis edytorski]

Chryzes (mit. gr.) — kapłan świątyni Apolla w Chryzie, w pobliżu Troi; jego córkę, Chryzeidę, wódz Agamemnon wziął jako brankę i kochankę, do czasu, kiedy rozgniewany bóg zesłał na wojska Achajów zarazę, zmuszając ich do uwolnienia dziewczyny i odesłania do ojca. [przypis edytorski]

chryzmat — znak przyjęcia sakramentu. [przypis edytorski]

chryzmat — znamię, piętno odciśnięte na duszy wskutek przyjęcia sakramentu (szczególnie chrztu). [przypis edytorski]

chryzolit — inaczej: forsteryt; rodzaj półszlachetnego kamienia należącego do oliwinów; krzemian magnezu, półprzezroczysty a. przezroczysty, zielono-żółty. [przypis edytorski]

chryzolit — minerał rzadki, przezroczysty, zielonkawy lub żółty. [przypis edytorski]

chryzolit — żółtozielony minerał stosowany w jubilerstwie. [przypis edytorski]

chryzolit (z gr.: złoty kamień) — oliwkowozielony lub żółtozielony minerał; ceniony jako kamień szlachetny w jubilerstwie. [przypis edytorski]

chryzopraz — jasnozielony, dekoracyjny minerał. [przypis edytorski]

chrząchanie — dziś popr.: chrząkanie. [przypis edytorski]

Chrzanowski, Ignacy (1866–1940) — historyk literatury polskiej, profesor UJ. [przypis edytorski]

Chrzanowski, Ignacy (1866–1940) — historyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, autor podręcznika Historia literatury niepodległej Polski (1906) zawierająca syntezę dotyczącą lat 965–1795 obejmującą krytykę źródeł oraz historię literatury polskiej dla tego okresu; badania i prace Chrzanowskiego dotyczyły literatury polskiego odrodzenia (m.in. pism M. Reja, Sz. Szymonowica, M. Bielskiego), oświecenia (np. S. Staszica, I. Krasickiego oraz A. Naruszewicza) i romantyzmu (m.in. komediowej twórczości A. Fredry, także: Ideały romantycznej poezji polskiej, 1899), dziejami myśli filozoficznej w literaturze polskiej (m.in. Bronisława Trentowskiego), kulturą średniowieczną oraz polską literaturą religijną. [przypis edytorski]

chrzęściały — dziś popr.: chrzęściły. [przypis edytorski]

chrzęsła (daw. forma) — dziś: chrzęsnęła; zachrzęściła. [przypis edytorski]

chrześciański (daw. forma) — dziś: chrześcijański. [przypis edytorski]

chrześciański (daw. forma) — dziś popr.: chrześcijański. [przypis edytorski]

chrześciańskie (starop. forma) — dziś: chrześcijańskie. [przypis edytorski]

chrześciański (starop. forma) — dziś: chrześcijański. [przypis edytorski]