Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160828 przypisów.
machlerz (niem. Mäkler) — pośrednik handlowy. [przypis edytorski]
machlerz — oszust. [przypis autorski]
machlerz — oszust. [przypis redakcyjny]
machlojka (pot.) — oszustwo mające na celu zysk. [przypis edytorski]
machlul — w Imperium Ottomańskim mahlul oznaczało ziemię nieużytkowaną, opuszczoną, która stawała się ponownie własnością państwa i mogła zostać przekazana w dzierżawę. W Brytyjskim Mandacie Palestyny utrzymano to rozwiązanie. Machlul, o którym mowa, był terenem na płd. od cmentarza Abdel Nabi, wydzierżawionym przez radę miejską Tel Awiwu na pocz. lat 30. XX w. Został chaotycznie zabudowany barakami i namiotami postawionymi przez żydowskich imigrantów i uciekinierów z Jaffy. W latach 60. ludność Machlulu eksmitowano w celu zastąpienia zabudowy przez centrum biznesu i turystyki. [przypis edytorski]
machnąć kozła — fiknąć koziołka, zrobić przewrót do przodu. [przypis edytorski]
machnąć po pętlicach — zadać cios w piersi; pętlice: rodzaj zapięcia kontusza. [przypis redakcyjny]
Machomet — dziś popr.: Mahomet. [przypis edytorski]
Machometowy — dziś: Mahometowy, tj. pochodzący od Mahometa. [przypis edytorski]
machorka — gatunek tytoniu, zawierający dużo nikotyny, ale o nieprzyjemnym zapachu. [przypis edytorski]
machorka — tytoń gorszego gatunku. [przypis edytorski]
machorka — tytoń kiepskiej jakości. [przypis edytorski]
machorka — tytoń kiepskiej jakości. [przypis edytorski]
machorka (z ros.) — lichy tytoń. [przypis edytorski]
macht ajch fertych, szlachtan, fajer — wyrazy niemieckie, poprawnie: macht euch fertig, schlagt an, Feuer: gotów! [przybij!] pal! [przypis redakcyjny]
„Macht” Bismarcka — „Macht von Recht” (niem.): siła przed prawem; hasło leżące u podstaw polityki Bismarcka (1815–1898), twórcy niemieckiego imperializmu, zaciętego wroga klasy robotniczej i germanizatora ziem polskich. [przypis redakcyjny]
Mach, Wilhelm (1916–1965) — prozaik, krytyk literacki, eseista. [przypis edytorski]
machzor — modlitewnik używany w czasie świąt. Zawiera modlitwy przeznaczone na określone święta. [przypis tłumacza]
Maciąg, Włodzimierz (1925–2012) — krytyk literacki, powieściopisarz i historyk literatury. [przypis edytorski]
macica (zniekształcone), własc. maczicza — zmysłowy, żywiołowy taniec podobny do samby, popularny na pocz. XX w., dziś zwany tangiem brazylijskim; tu mowa najprawdopodobniej o popularnej fr. melodii tanecznej La Mattchiche, raczej skocznej niż zmysłowej, której autorem był Charles Borel-Clerc. [przypis edytorski]
macie czoło (daw.) — macie czelność. [przypis edytorski]
„Macie im tak powiedzieć: «Ci, którzy nie służą Bogu Niebios i Ziemi — powinni zniknąć z ziemi i niebios»” — prawdopodobnie chodzi o fragment (Jr 10,11): Tak macie mówić do nich: „Bogowie, którzy nie uczynili nieba i ziemi, znikną z ziemi i spod tego nieba”. [przypis edytorski]
Maciej Korbowa — bohater tytułowy sztuki Witkacego Maciej Korbowa i Bellatrix. Tragedia w pięciu aktach z prologiem (1918 r.). [przypis edytorski]
maciejówka — czapka męska z okrągłym daszkiem. [przypis edytorski]
maciejówka — męska okrągła czapka z sukna, ze skórzanym daszkiem, popularna w końcu XIX w. wśród polskiej ludności wiejskiej. [przypis edytorski]
Maciejowica — właść. Maciejowice, wieś znana z bitwy między wojskiem polskim pod wodzą T. Kościuszki a wojskami rosyjskimi w 1794r., podczas insurekcji kościuszkowskiej. [przypis edytorski]
Maciejowice — miejsce bitwy stoczonej 10 października 1794, w której wojska Tadeusza Kościuszki przegrały z wojskami rosyjskimi, a sam Kościuszko ranny dostał się do niewoli. [przypis edytorski]
Maciejowski, Ignacy (1835–1901) — polski powieściopisarz, nowelista, dramaturg i krytyk literacki okresu przejściowego między pozytywizmem a Młodą Polską, przedstawiciel realizmu krytycznego w prozie modernistycznej; używał pseudonimów „Sewer” oraz „Gryf”. [przypis edytorski]
Maciejowski zapewnia, że jest to naśladowanie „Herkulesa” Miaskowskiego — Piśmiennictwo, tom III, str. 746. [przypis tłumacza]
Maciej z Linköping — kanonik, tłumacz objawień św. Brygidy na łacinę. [przypis edytorski]
Maciek — tu: chłop, mieszkaniec wsi. [przypis edytorski]
macie oczy, a nie widzicie; macie uszy, a nie słyszycie — Mk 8, 18. [przypis edytorski]
macierza (daw.) — tu: matka. [przypis edytorski]
macierz (daw.) — matka. [przypis edytorski]
macierze (daw. forma) — dziś: (dla) macierzy; tj. dla matki. [przypis edytorski]
macierze — dziś popr. forma D.lp: macierzy; matki. [przypis edytorski]
macierze (starop. forma) — dziś D.lp: macierzy; tj. matki. [przypis edytorski]
macierze (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: macierzy; tzn. matki; wielka macierz: ziemia. [przypis edytorski]
macierze (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (z) macierzy; tzn. (z) matki. [przypis edytorski]
macierz ma, Temis i Gaia (mit. gr.) — Temida była córką Gai; tu: obie zostały utożsamione. [przypis edytorski]
Macierz — Polska Macierz Szkolna, także: Macierz Polska a. Macierz Szkolna, społeczna organizacja kulturalno-oświatowa działająca na terenie Królestwa Polskiego w l. 1905–1907, której idea narodziła się wśród inteligencji warszawskiej zajmującej się pracą oświatową; celem organizacji było krzewienie i wspieranie oświaty w duchu chrześcijańskim i narodowym poprzez zakładanie i prowadzenie instytucji wychowawczo-oświatowych; ochronek, szkół powszechnych, seminariów nauczycielskich, szkół średnich (w tym progimnazjów i gimnazjów) i szkół wyższych, organizowanie czytelni, bibliotek, uniwersytetów ludowych, urządzania odczytów, wykładów, pogadanek, przedstawień publicznych, wydawania i rozpowszechniania książek (przez własne wydawnictwa oraz sieć drukarni i księgarni); działała legalnie, na mocy prawa zezwalającego na prowadzenie szkół prywatnych, w 1907 r. stała się największą organizacją oświatową w Królestwie, liczyła ponad 900 kół zrzeszających 110 tys. członków, prowadziła 681 szkół początkowych (dla 63 tys. osób), 317 ochronek (dla 14 tys. dzieci) oraz 505 bibliotek, Uniwersytet Ludowy PMS zgromadził na swych wykładach ponad 8 tys. osób; 14 grudnia 1907 rosyjski generał-gubernator warszawski zawiesił działalność Polskiej Macierzy Szkolnej; reaktywowana, funkcjonowała następnie na terenie całego kraju w l. 1916–1939. [przypis edytorski]
macierz (tu daw.) — matka. [przypis edytorski]
macierz — tu: matka. [przypis edytorski]
macierzyńskiém — dziś popr. forma N. lp. przym.: macierzyńskim. [przypis edytorski]
macierzyńskimi skrzydły — dziś popr. N.lm: (…) skrzydłami. [przypis edytorski]
macierzyńskim szladem (starop.) — śladem matki, drzewa macierzyńskiego, zwanego tu sadem (w. 1). [przypis redakcyjny]
macierzyn — matczyny. [przypis edytorski]
macierzystym dziedziczeniu nazw, totemów — to znaczy zwierzęcia będącego wspólnym przodkiem całego klanu. Przy tym ściśle przestrzegana jest egzogamia, czyli prawo żenienia się i wychodzenia za mąż tylko poza obrębem klanu, jako środek instynktowy przeciw degeneracji; siostra jest największym „tabu”. [przypis autorski]
macież (daw.) — konstrukcja z partykułą -ż w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy macie. [przypis edytorski]
macież (daw.) — no macie, macie przecież; macież go — oto on; proszę, jaki on jest. [przypis edytorski]
macież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: czy macie. [przypis edytorski]
Macilente — jedna z postaci dramatu Bena Jonsona (1573–1637) pt. Every Man out of His Humour. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
maciora (daw.) — matka. [przypis redakcyjny]
maciora (starop.) — macierz, matka. [przypis edytorski]
maciora (starop.) — matka, kobieta rodząca dzieci. [przypis redakcyjny]
maciuperny (gw.) — maleńki. [przypis edytorski]
maciuśka — tu: stalówka marki „Maciuś” (zapewne słowo wymyślone na bieżąco przez autora). [przypis edytorski]
Mackay, John Henry (1864–1933) — autor powieści o literacie-anarchiście Die Anarchisten z 1891; debiut prozatorski w 1885 to: Kinder des Bochlands, poetycki w 1886 to anarchistyczno-radykalne Dichtungen; w szkicach Fortgang i Sturm zawarł swoje rozważania o Maksie Stirnerze. [przypis edytorski]
macki (daw.) — czułki, ruchliwe wyrostki na głowie owada, służące jako narząd dotyku (czucia), często także węchu i smaku. [przypis edytorski]
Mackiewicz, Antoni (1826 lub 1828–1863) — ksiądz, jeden z inicjatorów i przywódców powstania styczniowego na Litwie. [przypis edytorski]
Mackiewicz, Stanisław, pseud. Cat (1896–1966) — polski publicysta, wydawca i pisarz, z wykształcenia prawnik, propagator idei konserwatywnych; redaktor wydawanego w Wilnie dziennika „Słowo” w l. 1922–1939; w czasie II wojny światowej przebywał we Francji oraz Wielkiej Brytanii, działał w strukturach uchodźczych władz Rzeczypospolitej Polskiej; zwolennik pryncypialnie antyradzieckiej postawy, był zajadłym przeciwnikiem polityki gen. Władysława Sikorskiego, a następnie Stanisława Mikołajczyka; w l. 1954–1955 premier rządu londyńskiego; w 1956 powrócił do Polski. [przypis edytorski]
Mac Leennan wystawiał rozmaite sole na wpływ promieni katodalnych (…) — [por.] „Philosophical Magazine”, luty 1902. [przypis autorski]
Mac Mahon, Marie Edme Patrice de (1808–1893) — marszałek Francji, prezydent Republiki (1873–1879); sympatyk monarchizmu. [przypis edytorski]
Mac-Mahon, Marie Edme Patrice de (1808–1893) — marszałek Francji, prezydent Republiki (1873–1879); sympatyk monarchizmu. [przypis edytorski]
MacMahon, Patrice (1808–1893) — marszałek Francji, dowodził wojskami wersalczyków przeciw Komunie Paryskiej, następnie jako prezydent republiki (1873–1879) usiłował przywrócić monarchię. [przypis redakcyjny]
MacMahon upadł, prezydentem rzeczypospolitej został… Grévy… — w wyborach do senatu francuskiego (5 stycznia 1879 r.) odnieśli zwycięstwo republikanie. Na skutek konfliktu z republikańską większością dotychczasowy prezydent MacMahon podał się do dymisji. 30 stycznia prezydentem został wybrany umiarkowany republikanin Jules Grévy. [przypis redakcyjny]
MacMahon z Ducrotem układali w styczniu zamach stanu — August Aleksander Ducrot (1817–1882) generał francuski, monarchista. Jako dowódca korpusu w Bourges brał udział w przygotowaniach do monarchistycznego zamachu stanu, który nie powiódł się jednak, m.in. wskutek niezdecydowanego stanowiska MacMahona. Skompromitowany Ducrot otrzymał dymisję 18 stycznia 1878 r. [przypis redakcyjny]
macocha — określenie żony ojca przez jego dzieci. [przypis edytorski]
macocha — żona ojca dla dzieci z poprzedniego małżeństwa. [przypis edytorski]
Macpherson, James (1736–1796) — poeta szkocki, wydał w r. 1765 Pieśni Osjana, podając je jako swój przekład na angielski z języka gaelickiego (celtyckiego). W rzeczywistości były to jego własne utwory. [przypis redakcyjny]
Macrauchenia (biol.) — wymarły trójpalczasty ssak o długich kończynach i szyi, znany dzięki pozostałościom w Ameryce Płd. z okresu pomiędzy 7 mln a 10 tysięcy lat temu; nazwę Macrauchenia (dosł.: wielka lama) nadał mu Darwin, który odkrył jego szczątki podczas podróży statkiem Beagle. [przypis edytorski]
Macrobius — Ambrosius Theodosius Macrobius (żył na przełomie wieku IV i V), erudyta i gramatyk rzymski; w dialogach Saturualium convivorum libri septem znajdują się komentarze do Wergiliusza. [przypis redakcyjny]
macrocelides (biol.) — ryjkonosy, niewielkie ssaki o wydłużonym, elastycznym nosie w kształcie ryjka i cienkich kończynach, zamieszkujące Afrykę. [przypis edytorski]
macte (łac.) — brawo, bardzo dobrze. [przypis edytorski]
Macte! (łac.) — brawo! dobrze! [przypis edytorski]
Macte virtute estote, carissimi! Diabolus claudicans sum, vulgo (łac.) — Dzielnie spisaliście się, najdrożsi. Jestem diabeł kulawy, pospolicie [w domyśle: pospolicie mówiąc; red. WL]. [przypis redakcyjny]
macuco (łac. Tinamus solitarius) — kusacz samotny, rodzaj ptaka z rodziny kusaczy. [przypis edytorski]
maczan — skrócona farma od: maczany; umoczony. [przypis edytorski]
maczicza a. matchiche — zmysłowy, żywiołowy taniec, podobny do samby, popularny na pocz. XX w., dziś zwany tangiem brazylijskim; tu mowa najprawdopodobniej o skocznej fr. melodii tanecznej La Mattchiche, której autorem był Charles Borel-Clerc. [przypis edytorski]
maczuga — gruba pałka, używana jako broń. [przypis autorski]
maczuga (starop.) — [tu:] kij. [przypis redakcyjny]
madagaskarskie „drzewo podróżnika” (…) Urania speciosa — w obecnej klasyfikacji Ravenala madagascariensis, pielgrzan madagaskarski. [przypis edytorski]
Madagaskar — wyspiarskie państwo w Afryce. [przypis edytorski]
Madaliński, Antoni Józef (1739–1804) — polski generał, dowódca kawalerii; uczestnik konfederacji barskiej, poseł na Sejm Czteroletni; jeden z dowódców insurekcji kościuszkowskiej. [przypis edytorski]
Madama Butterfly — oryginalne brzmienie tytułu opery Giacomo Pucciniego. [przypis edytorski]
madam (ang., z fr. madame, od ma dame: moja damo) — pani. [przypis edytorski]
madam (daw., z fr.) — pani, tytuł grzecznościowy nauczycielki. [przypis edytorski]
madame Blavatsky — Helena Pietrowna Bławatska (1831–1891), słynna spirytystka i teozofka. [przypis edytorski]
Madame de La Fayette, właśc. Marie-Madeleine Pioche de la Vergne, hrabina de La Fayette (1634–1693) — pisarka francuska okresu baroku, autorka Księżnej de Clèves, pierwszej francuskiej powieści psychologicznej poświęconej romansowi kobiety zamężnej. [przypis edytorski]
Madame de Maintenon, właśc. Françoise d'Aubignéde, markiza Maintenon (1635–1719) — ostatnia kochanka, a później druga żona króla Francji Ludwika XIV, poślubiona w sekrecie. [przypis edytorski]
Madame de Staël — właśc. Anne-Louise Germaine Necker (1766–1817), francuska publicystka i powieściopisarka, propagatorka pojęcia Romantyzmu, przeciwniczka polityczna Napoleona wydalona przez niego z kraju. [przypis edytorski]
Madame de Staël, właśc. Anne-Louise Germaine Necker (1766–1817) — francuska publicystka i powieściopisarka. [przypis edytorski]
Madame de Staël, właśc. Anne-Louise Germaine Necker, baronowa de Staël (1766–1817) — francuska publicystka i powieściopisarka; autorka rozpraw krytycznoliterackich, które rozpropagowały romantyzm we Francji, m.in. De l'Allemagne (Niemcy, 1813), dzieł społeczno-politycznych oraz powieści feministycznych. [przypis edytorski]
Madame de Thèbes (1845–1916) — pseudonim Anne Victorine Savigny, fr. jasnowidzącej i chiromantki (tj. czytającej z linii papilarnych dłoni); przyjmowała klientów w swoim pokoju przy Avenue de Wagram 29 w Paryżu; na każde Boże Narodzenie publikowała swoje wróżby w specjalnym almanachu, cieszącym się dużym powodzeniem; miała przewidzieć m.in. wojnę burską, wojnę rosyjsko-japońską oraz I wojnę światową. [przypis edytorski]
Madame de Thèbes (pseud.), właśc. Anne Victorine Savigny (1845–1916) — francuska jasnowidząca i chiromantka (tj. czytająca z linii papilarnych dłoni); co roku publikowała swoje wróżby w specjalnym almanachu, cieszącym się dużym powodzeniem; miała przewidzieć m.in. wojnę burską, wojnę rosyjsko-japońską oraz I wojnę światową. [przypis edytorski]
Madame du Deffand, właśc. Marie de Vichy-Chamrond, markiza du Deffand (1697–1780) — francuska dama epoki oświecenia, prowadząca (od 1754 wraz z siostrzenicą, Julią de Lespinasse) literacki salon paryski, w którym przyjmowała grono wybitnych pisarzy i filozofów. [przypis edytorski]
Madame est servie (fr.) — Panią podano. [przypis edytorski]
Madame (fr.) — Pani. [przypis edytorski]
madame (fr.) — pani. [przypis edytorski]
Madame (fr.) — pani. [przypis edytorski]
