Spis treści
Szkolne przygody Pimpusia Sadełko
Szkoła
1
Szkoła pani Matusowej
głośne w świecie ma przymioty;
uczęszczają do niej wszystkie
dobrze wychowane koty.
5
Kot, Nauka, SzkołaJuż to sam nieboszczyk Matus
był wybornym pedagogiem
i prowadził przez lat wiele
Kot to był uczony wielce,
10a siadywał na zapiecku[3],
pomrukując sobie z cicha
po łacinie i po grecku.
Osierocił wszakże szkołę
i zostawił żonę wdowę,
15gospodarną, zabiegliwą[4],
jejmość[5] panią Matusowę.
Szkoła dalej szła swym trybem,
tylko znak jej „Pod Batogiem”
usunięty został ze drzwi,
20a zrobiony: „Kot z Pierogiem”.
25
Jedna matka synka wiodła,
druga swą córeczkę małą,
byle każde z pensji godła
choć kruszynę skorzystało.
Nic milszego bowiem, dziatki[6],
30jak kot pięknie wychowany,
taki, jak go tu widzicie,
nad miseczką od śmietany.
Szczęście rodzinne
Żyli sobie wtedy w mieście
imci[7] państwo Sadełkowie,
35którzy mieli jedynaka,
cudo — kotka, co się zowie!
Dzieciństwo„Pimpuś” było mu na imię,
skórka szara w żółte łaty.
Cały dzień na rękach siedział
40to u mamy, to u taty.
Rano, wieczór, pan Sadełko
jedynaka brał pod boki,
mile sobie przyśpiewując,
wyprawiali różne skoki.
45
A pieścili, a chuchali,
a broń Boże do roboty!
Zawsze tylko: „Mój ty skarbie!
Mój ty srebrny! Mój ty złoty!”
O, nic nie ma piękniejszego
50nad rodzinne, błogie życie!
Słodycz jego i rozkosze
na obrazku tym widzicie.
Szybko biegną miłe chwile,
Czas przemija lotem ptaka…
55Nie ma rady! Trzeba zacząć
wychowanie jedynaka.
Pimpuś wyrósł jak na drożdżach,
ale w głowie — same psoty.
W jego wieku dawno siedzą
60nad książkami inne koty.
Tak więc państwo Sadełkowie
rozstają się z dzieckiem drogiem[8]
i oddają we łzach synka
na naukę „Pod Pierogiem”.
Lekcja tańca
65
Szkoła, TaniecLedwie Pimpuś wszedł do szkoły,
wnet usłyszał skoczne dźwięki;
właśnie brały lekcje tańca
i panicze, i panienki[9].
Pierwszy Filuś, z białym gorsem[10],
70wdzięcznie ujął się pod boki
i podniósłszy lewą nóżkę,
śmiało daje sus szeroki.
Przy nim śliczna Kizia-Mizia
w żółtej szafie, w wielkiej kryzie[11],
75w sukieneczce tańczy białej…
Czy widzicie Kizię-Mizię?
Za nią hasa Łupiskórka,
tancerz znany z swej ochoty,
celujący uczeń szkoły,
80co wyprzedził wszystkie koty.
85
Z uwielbieniem i zazdrością
patrzy na to Pimpuś z dala.
Rad by także ciąć hołubce[12],
lecz brak stroju nie pozwala.
TaniecWnet też pani Matusowa
90wstążkę wiąże mu u głowy
i u pasa zręcznie spina
półgarnitur nankinowy[13].
Sofinetka z wdziękiem wodzi
spuszczonymi w dół oczyma,
a że jeszcze jest nieduża,
100więc łapeczkę w buzi trzyma.
105
Kot nie może być niezgrabnym
jakby niedźwiedź jaki bury…
Gdyby ruszyć się nie umiał,
któż by łowił myszy, szczury?
Rozstanie
Uściskany, opłakany,
110i na progu, i za progiem,
został Pimpuś pensjonarzem
sławnej szkoły „Pod Pierogiem”.
Zrazu żal mu nieco było
żegnać tatę, żegnać mamę;
115popłakiwał nawet sobie,
gdy zamknięto za nim bramę.
Lecz się wkrótce rozweselił,
na wysokim siadłszy stołku,
gdy zobaczył pełen talerz
120smakołyków na podołku[14].
Mama — kotka mu kupiła,
tato — biczyk i piłeczkę,
więc choć łza się zakręciła,
to, ot, tylko tak… troszeczkę.
125
Rozstanie, Tęsknota, MatkaAle państwo Sadełkowie,
ci utulić się nie mogą
i miłego jedynaka
opłakują, idąc drogą.
Już im z oczu znikła szkoła/
130z ogrodzeniem swym zielonem[15],
a to on, to ona staje,
by zamachać choć ogonem.
Tak ów żeglarz, gdy na łodzi
od miłego brzegu płynie,
135chustką na znak wieje białą
przyjaciołom i rodzinie.
O, nie wiedzą tego dziatki,
jaka po nich pustka głucha,
gdy do próżnej wszedłszy chatki,
140matka staje, patrzy, słucha…
Słucha wiatru, co przelata[16],
po szerokim wiejąc świecie…
Czy jej wieści nie przynosi?
Czy nie tęskni miłe dziecię?
145
Późno w nocy siedzi, duma,
na samotnej chaty progu.
aż w opiekę odda świętą
oddalone dziecię Bogu.
Marsz z kuchni!
Zjadłszy swoje specyjały[17],
150oblizał się nasz kocina
i rzekł: „Jakoś ta nauka
wcale nieźle się zaczyna.
Chwalić Boga, że rodzice
do takiej mnie dali szkoły,
155gdzie prócz tańca i jedzenia
obce inne są mozoły.
No, co prawda, już i w domu
do tegom[18] się nie sposobił.
Pytam nawet, niech kto powie,
160co ja bym nad książką robił?
Muszę tylko do spiżarni
i do kuchni poznać drogę,
a najpierwszym uczniem w szkole,
na mój honor, zostać mogę!”
165
Jakoż[19] dobrał sobie Pimpuś
kompanijkę tęgich kotów
i wyprawił się do kuchni,
na naukę dalszą gotów.
Biegną jeden przez drugiego
170i dalejże do kucharki:
„A, dzień dobry, pani Piętka!
Przyszliśmy tu zajrzeć w garnki!”
Pani Piętka z wałkiem stała
przy stolnicy pełnej ciasta.
175A była to popędliwa
i niemłoda już niewiasta.
Jak zobaczy owe koty,
jak nie krzyknie na nich z góry:
„A leniuchy! A niecnoty!
180A marsz z kuchni w mysie dziury!”
Jaki taki, bliższy proga,
umknął zręcznie przed pogonią;
a zaś reszta się spotkała
z pani Piętki twardą dłonią.
185
Płacze Kizia, Sofinetka,
płacze Pimpuś nasz uczony.
I ze wstydem się wynoszą,
pospuszczawszy w dół ogony.
Katastrofa
Trudno sobie wyobrazić
190coś milszego od tej sali,
w której malcy z „Pod Pieroga”
obiad co dzień zajadali.
Okno było tam weneckie,
co na ogród się odmyka,
195książek pełno, a na ścianie
portret męża nieboszczyka.
W pośrodku[20] stół ogromny,
osiem nakryć na nim leży,
przy nim stoi wielki fotel
200i krzesełka dla młodzieży.
Dobra pani Matusowa
na fotelu zwykle siada
w białym czepcu, w okularach,
i paniątkom[21] jeść nakłada.
205
A ze ściany mąż nieboszczyk
na siedzących patrzy z dala
i wąsami, zda się[22], rusza,
zda się, grozi lub pochwala.
O, niejeden już tam przeszedł
210obiad smaczny i wesoły,
kiedy Pimpuś, nasz bohater,
„Pod Pierogiem” wszedł do szkoły.
Serce mocno mu zabiło,
gdy zobaczył wielką salę;
215a miał właśnie żółtą kurtkę
i wyglądał doskonale.
„No, siadajcie, drogie dzieci! —
rzecze pani Matusowa.
— Tylko cicho się sprawiajcie,
220bo mnie dzisiaj boli głowa”.
Siadły kotki, milcząc, jedzą,
ten, to ów języczkiem chłepcze.
a tak cicho, że dosłyszy,
co tam w kątku myszka szepcze.
225
Ale Pimpuś ten miał zwyczaj,
że kołysał się na stołku.
Raz i drugi rzecze pani:
„Przestań, proszę, mój aniołku!”
Pimpuś zerka na nią z boku,
230potem chwilkę siedzi cicho,
aż znów bujać się zaczyna,
tak go kusi jakieś licho.
Trącają go łokciem kotki,
że to brzydko, że nieładnie…
235„A przestańże! — woła pani —
Bo ci jeszcze stołek padnie!”
Ledwie słów tych domówiła,
rrrrrym!… jak długi Pimpuś leży,
za nim obrus, za obrusem
240grad miseczek i talerzy…
Korzystają z chwili koty,
gwałt się robi niesłychany…
groźnie patrzy mąż nieboszczyk
i wąsami rusza z ściany…
245
Pimpuś, w obrus owinięty,
z miejsca ruszyć się nie może,
co się dźwignie, to ze stołu
lecą za nim łyżki, noże…
Lizuś chwyta kubek z miodem,
250Łupiskórka mu wydziera,
Filuś cały na stół włazi
i łapkami sosy zbiera.
Pani iskry lecą z oczu,
nie wie, co w tym robić piekle…
255Kizia drze się wniebogłosy,
a Trojaczek miauczy wściekle.
Jedna tylko Sofinetka
z śmiechem rzecze: „Już powiadam,
że najgorsze te chłopaki
260z całej szkoły, proszę Madam[23]!”
I spokojnie, jak przystało
dla uczącej się panienki,
siedzi sobie, tylko ogon
jej wygląda spod sukienki.
265
Jedno drapie, drugie bije,
pełno krzyku, pisku, wrzasku,
trudno nawet opowiedzieć
i przedstawić na obrazku.
Bijatyka
Dzieciństwo, BijatykaPo wieczerzy do łóżeczek
270cała poszła spać gromada;
ale z Filem psotnik Pimpuś
bijatykę rozpoczyna.
Spadła kołdra i pierzynka,
— lecą jaśki w różne strony,
275Filuś upadł na podłogę
poduszeczką przywalony.
Reszta kotków, hyc!… na ziemię
i do figlów… hejże, dalej!
Pościągali prześcieradła,
280całą pościel pościągali.
Wtem ze świecą wchodzi pani…
„Co za rwetes[24]? Co za krzyki?
A do łóżka! Spać mi zaraz!
No, czekajcie, swawolniki[25]!…”
285
Jak tam poszła cała sprawa,
jak się wszystko to skończyło,
o tym nawet, drogie dzieci,
i wspominać mi niemiło.
Tyle tylko wam opowiem,
290że nazajutrz przez dzień cały
kotki wody nanosiły,
prześcieradła prać musiały.
A największy figlarz, Pimpuś,
Bez mundurka, dla pokuty,
295Od samego musiał rana
Wszystkim kotkom czyścić buty.
Pimpuś buty czyści
Głos
Chór
Głos
Chór
Głos
Chór
List
315
Usiadł Pimpuś z piórem w łapce,
chcąc rodzicom donieść w liście
o żałosnych swych przygodach,
i tak pisze zamaszyście:
„Droga Mamo! Drogi Tato!
320Bardzo mi tu źle jest w szkole.
Jeżeli mnie Tato kocha,
to do domu wrócić wolę!
Jeść tu dają bardzo mało,
dokazywać — ani trocha[28],
325proszę przysłać mi ciasteczek,
jeżeli mnie Mamcia kocha!
Mało serce mi nie pęknie,
że się muszę żegnać z Wami!
Kochający Pimpuś”. Tu się
330nasz kocina zalał łzami.
I niewiele myśląc, włazi
w trzewik męża nieboszczyka,
i wspomniawszy dom rodzinny,
gorzko płacząc, łzy połyka.
„W noska”
335
O wy, latka młodociane!
O dziecięcy wieku błogi!
Jakie krótkie są twe żale,
twoje smutki, twoje trwogi!
Nie tak szybko w letni ranek
340srebrna rosa schnie na kwiecie,
jak te łezki brylantowe
w modrych oczach twoich, dziecię!
I nie z takim chmurkę w maju
rozdmuchuje wiatr pośpiechem,
345jak na liczku twym rumianym,
znika smutek przed uśmiechem.
Chwilki życia na twym niebie
złotą mienią się obręczą.
Dusza twoja to obłoczek
350malowany śliczną tęczą!
Tak i kotki z „Pod Pieroga”
dnia trzeciego zapomniały
o tej burzy, co wieczorem
szkolny gmach wstrząsnęła cały.
355
ZabawaJako znika cień o wschodzie,
tak zniknęła w sercach troska,
a prześliczna Kizia-Mizia
grę prowadzi, zwaną „w noska”.
Gra ta, bardzo znakomita,
360na tym, dziatki me, polega,
że się kotek kotka chwyta
i po całym domu biega.
Chwytać trzeba za obróżkę,
a kto jej na szyi nie ma,
365tego się za nosek bierze
i w pazurkach mocno trzyma.
Pimpuś-śmiałek
Już dawno mówią o tem[29]:
„Żyją z sobą jak pies z kotem”.
Ale Pimpuś nie dowierzał
370i przymierzał.
Skoro tylko psa gdzie zoczy[30],
to podejdzie, to uskoczy,
ale z drogi mu nie schodzi
pan dobrodziej!
375
Jeden, drugi kundys[31] krzepki
ani dbał o te zaczepki;
psu nie honor bić się z kotem.
Co mu po tem?
Przestrzegały inne koty:
380„Porzuć, Pimpuś, swoje psoty,
bo się kiedy tak zahaczysz,
że… zobaczysz!”
BijatykaAle Pimpuś, harda sztuka,
z psami wciąż zaczepki szuka
385i po nosie — trzep ich z boku…
Psy… już w skoku!
Już dobrały się do skóry…
„Aj, aj! — wrzeszczy Pimpuś. — Gbury!
Toż od takiej znajomości
390bolą kości!…”
Postanowienie
395
W nocy lament… Co takiego?
A to Pimpuś miauczy srodze.
Kawał futra brak na grzbiecie,
po psich zębach znak na nodze…
Całą noc biegały koty,
ten z miseczką, ten ze świecą…
405aż nad ranem ledwo Pimpuś
obwiązany usnął nieco.
Wyrzuty sumieniaDługie potem przyszły chwile
rozmyślania i niemocy.
Nieraz Pimpuś i zapłakał,
410w swym łóżeczku siedząc w nocy.
„Ach! Cóżem ja, nieszczęśliwy,
najlepszego zrobił w świecie!
Jakże teraz się rodzicom
pokażę z tą łatą w grzbiecie!…
415
Ach! Czekają oni ze mnie
i pociechy, i podpory…
A ja, próżniak niegodziwy,
cóżem zrobił do tej pory?
Przebacz, przebacz, drogi Tato!
Błogosław mi, Mamo droga!
425Wasz jedynak teraz będzie
pierwszym uczniem z «Pod Pieroga»!”
Czy dotrzyma Pimpuś słowa,
o to ja się już nie boję!
Któż by ojca, matkę drogą
430chciał zasmucić, dziatki moje?
Przypisy
[3]
zapiecek — miejsce, legowisko za piecem lub na piecu w dawnych wiejskich domach. [przypis edytorski]
[4]
zabiegliwy (daw.) — zapobiegliwy, przezorny, nie szczędzący zabiegów i starań. [przypis edytorski]
[5]
jejmość (daw.) — tytuł grzecznościowy używany wobec kobiet, skrócona forma zwrotu „jej miłość”. [przypis edytorski]
[7]
imci (daw.) — tu: tytuł grzecznościowy pary małżeńskiej; liczba mnoga od „imć” oznaczającego „jejmość” lub „jegomość” („jej/jego miłość”). [przypis edytorski]
[9]
brały lekcje tańca i panicze, i panienki — dziś popr.: brali lekcje tańca i panicze, i panienki. [przypis edytorski]
[12]
hołubiec — figura w tańcu polegająca na uderzeniu obcasem o obcas podczas podskoku. [przypis edytorski]
[18]
do tegom się nie sposobił — inaczej: do tego się nie sposobiłem, tzn. nie przygotowywałem się. [przypis edytorski]
[19]
jakoż (przestarz.) — spójnik akcentujący, że coś, o czym mowa wcześniej, jest prawdziwe, zaszło lub spełniło się: i rzeczywiście, i w samej rzeczy. [przypis edytorski]
[32]
kataplazm — gorący, wilgotny okład rozgrzewający z nasion oleistych, papki mącznej itp. [przypis edytorski]
Bezpieczne płatności zapewniają:
Dane do przelewu tradycyjnego:
nazwa odbiorcy
Fundacja Wolne Lektury
adres odbiorcy
ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa
numer konta
75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
tytuł przelewu
Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail
wpłaty w EUR
PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374
Wpłaty w USD
PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385
SWIFT
WBKPPLPP
Proszę czekać...
Słuchaj od tego miejsca
