Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Szacowany czas do końca: -
Jacob i Wilhelm Grimm, Kopciuszek

Jacob i Wilhelm Grimm

Kopciuszek

tłum. Bolesław Londyński

Spis treści

    1. Córka: 1
    2. Czarownica: 1 2
    3. Czary: 1
    4. Krzywda: 1
    5. Okrucieństwo: 1
    6. Praca: 1
    7. Sługa: 1
    8. Syn: 1
    9. Szczęście: 1
    10. Ślub: 1
    11. Taniec: 1
    12. Wdowa: 1
    13. Zabawa: 1 2
    14. Zazdrość: 1

    Jacob i Wilhelm GrimmKopciuszektłum. Bolesław Londyński

    1

    Żadna z bajek całego świata nie cieszy się takim rozgłosem, jak fantastyczna baśń Grimma pt. Kopciuszek.

    2

    Różni różnie opowiadają bajkę, ale my opowiemy ją tak, jak nam ją kiedyś opowiadała poczciwa i nigdy nie zapomniana nianiusia.

    3

    Wdowa, Córka, SługaZa górami, za lasami, a w każdym razie hen, na dalekim wschodzie, mieszkała na wsi zamożna wdowa, mająca dwie córki i pasierbicę[1] Rózię. Córki nie były ładne, ale chciały się wszystkim podobać, więc zaniedbując gospodarstwo i pracę domową, cały czas spędzały tylko na strojeniu się przed lustrem i na różnych zabawach. Że zaś pannom tym nieustannie potrzebna była służąca do grzania rurek[2], do prania i prasowania drobiazgów, do czyszczenia bucików i sukien, przeto[3] cały ciężar tej roboty zwalił się na Rózię, przyrodnią siostrę[4] panien.

    4

    Okrucieństwo, KrzywdaMatka ich, pomimo całej zamożności, nie mogła podołać wydatkom na wszystkie potrzeby córek, a że wywoływało to zły humor, przeto pastwiła się[5] nad swoją nieszczęsną pasierbicą Rózią, która dość często otrzymywała od niej potężnego szturchańca[6]. Rózia była bardzo ładną, smukłą i zgrabną dziewczyną, ale używana do ciężkiej pracy, często musiała przebywać w kuchni, pilnować garnków, grzebać się w węglach i w ogóle spełniać roboty najpośledniejsze[7]. Zdarzało się więc, że często była zamorusana[8] i tak obdarta jak żebraczka. Od kopcia[9], jaki czernił jej buzię przez ciągłe przebywanie w kuchni, siostry przezwały ją Kopciuszkiem i nazwa ta tak się z nią zrosła, że nikt inaczej nie wołał na nią, jak: Kopciuszku daj, Kopciuszku zrób, Kopciuszku leć, Kopciuszku przynieś!

    5

    Rózia sama zapomniała swego imienia, ale jednak nie godziła się ze swoim losem. Czuła ona, że jej się dzieje krzywda i nieraz myślała sobie o poprawieniu losu. Że jednak miała serce złote, z pokorą przeto znosiła doznawane przykrości, dogadzając nie tylko macosze[10] i siostrom, ale pamiętając zarazem o domowych zwierzątkach, a nawet o głodnych ptaszkach za oknami domu. Żebraka nigdy nie pominęła, ażeby się z nim kawałkiem suchego chleba nie podzielić, a chorym sąsiadom zawsze umiała tak się przysłużyć, że wszyscy wychwalali jej dobroć. A że ludzie dobrzy zawsze otrzymują nagrodę na tym świecie, przeto nieuznawana przez siostry i macochę Rózia zdobyła sobie potężną opiekunkę w postaci jednej z czarodziejek, która tylko czekała sposobności, ażeby wywrzeć potęgę swego gniewu na winnych a niegodziwych. Sposobność ta zdarzyła się właśnie wtedy, gdy monarcha[11] owego państwa, w którym się to działo, postanowił ożenić swojego syna.

    6

    Syn, ZabawaSyn ten, książę Krasnolicy, miał sobie wybrać dozgonną towarzyszkę życia z liczby dziewcząt całego kraju, które król Ćwieczek, jego ojciec, zaprosił do siebie wraz z rodzinami na wspaniały festyn, tak samo ze sfery niższej, jak i wyższej.

    7

    Przy rozsyłaniu zaproszeń nie pominięto i macochy Rózi wraz z jej córkami. — Kopciuszkowi serce się z żalu ścisnęło, gdy macocha oświadczyła, że zabierze z sobą tylko dwie córki do dworu, a Rózia w domu zostanie. Siostry wykpiły[12] Kopciuszka i po prostu pojąć[13] nie mogły takiej bezczelności z jej strony, ażeby taka służąca im dorównać chciała! Cóż było robić? Rózia zmartwiła się, ale jak zwykle żale swoje stłumiła w sobie i pokorniutko zaczęła pomagać siostrom w przygotowaniach do balu.

    8

    Kiedy już panny były prawie gotowe, kiedy z liczby kilkunastu sukienek zdecydowały się wybrać co najwspanialsze, Kopciuszek widząc, że i dla niej jeszcze znalazłaby się piękna suknia, rzecze do macochy:

    9

    — Mamusiu droga, weź i mnie na bal z siostrami!

    10

    — Ach, brudasie jeden, czego ci znowu się zachciewa! — ofuknęła[14] macocha, uderzywszy dziewczynę w plecy: — Pójdziesz, ale najpierw z tego popiołu wybierz mak do czysta.

    11

    Co mówiąc, wsypała do popiołu maku, wymieszała razem i postawiła przed zapłakanym Kopciuszkiem.

    12

    Po wyjściu macochy Rózia zaczęła wybierać mak, ale robota była tak ciężka, że i za rok by jej nie skończyła. Usiadła więc pod oknem i płacze. Na to gołębie, karmione codziennie przez nią, zastukały w okno i mówią:

    13

    — Puść, nas, puść, Kopciuszku, to ci pomożemy.

    14

    Rózia wpuściła do kuchni gołąbki, które natychmiast powybierały mak z popiołu i wesoło gruchając, sfrunęły znów na dziedziniec.

    15

    — Mamusiu droga, mak już wybrany! — zawołała Rózia: — Pójdę na bal, pójdę!

    16

    — Co? ty, na bal? A kto by cię tam wpuścił? — zadrwiły z niej siostry.

    17

    — Za mało widocznie wsypałam ci popiołu i maku — rzekła macocha — bo inaczej całą noc siedzieć byś musiała. My wyjeżdżamy, a jeżeli za powrotem nie zastanę wybranego tego oto maku, to mi się nie pokazuj na oczy!

    18

    I jeszcze raz oknem wleciały gołąbki i mak z popiołu wybrały, a widząc płacz dziewczyny, szepnęły jej na pożegnanie.

    19

    — Niech sobie jadą, a ty siedź cicho i bądź spokojna. Będziesz na balu, już my ci to zrobimy.

    20

    Spojrzała wdzięcznym wzrokiem za ptaszkami, wyprawiła siostry z domu i macochę, siadła pod piecem, zamyśliła się i znużona pracą usnęła: śniła o balu, na który pójść jej nie pozwolono. Wtem zrywa się na równe nogi, bo przed jej okiem zabłysło coś złotem i srebrem, jakaś nieziemska postać stanęła pośrodku kuchni.

    21

    CzarownicaByła to Baba-Dziwo, czarnoksiężniczka. Młoda i piękna, że oczu od niej trudno było oderwać, miała wspaniałą, złocistą gwiazdę nad czołem; całą jej postać otulał niebieski płaszcz srebrem tkany, a brylantami zdobne trzewiczki stopy jej stroiły. W ręce trzymała laskę czarnoksięską, którą dotknęła Kopciuszka.

    22

    — Pójdź ze mną, Kopciuszku. — rzekła słodkim głosem. — Ubiorę cię i wyślę na dwór królewski.

    23

    Czary, CzarownicaDoszły do jakiegoś dębu, a Baba-Dziwo stuknęła w drzewo po trzykroć swoją pałeczką.

    24

    Dąb się otworzył i oczom olśnionej Rózi ukazały się piękne, wymarzone szaty, tak cudne, że chyba cudniejszych nie było na świecie. Pantofelki były jakby szklane, bo były z samych diamentów.

    25

    W jednej chwili, bez najmniejszego trudu, dziewczyna została umytą, ubraną i wypiękniała tak, że nikt by jej poznać nie mógł.

    26

    Sama wieszczka[15] zawołała nawet:

    27

    — Ach, jakaś ty piękna!

    28

    — O, nie piękniejsza od pani — rzekł skromnie Kopciuszek. I chciała w rączkę pocałować wieszczkę, ale ta znikła jej z oczu.

    29

    Natomiast zajechał śliczny powóz, zaprzężony w cztery cudnie przybrane ogiery, i już miała doń wsiąść Rózia, gdy głos Wieszczki dał się słyszeć tuż nad jej uchem:

    30

    — Pamiętaj, że z balu masz do domu wrócić przed północą najpóźniej, bo czary wówczas stracą moc i obdarta i brudna ukazałabyś się wszystkim na sali.

    31

    — Będę pamiętała! — odparł Kopciuszek. Żywo wsiadła do powozu, a rącze[16] ogiery szybko popędziły w dal.

    *

    32

    Festyn króla Ćwieczka, ojca księcia Krasnolicego, należał do rzędu największych uroczystości, jakie król ten wydał kiedykolwiek w kraju.

    33

    Ale dziwić się nie można, bo wszak okazja była wyjątkowa — jego królewska wysokość, książę następca tronu, królewicz Krasnolicy, wybierał sobie żonę spośród najpowabniejszych[17] panien królestwa.

    34

    A jednak książę Krasnolicy wzgardził wszystkim, a natomiast wyróżnił… kogo? Naszego ukochanego Kopciuszka! Bo właśnie w chwili, gdy się tańce ogólne rozpocząć miały, piękna nieznajoma wkroczyła na salę balową i od razu powszechną zwróciła na siebie uwagę.

    35

    Zabawa, TaniecKrasnolicy, patrząc na nią, bladł i rumienił się na przemian, tak wielce był wzruszony; na razie nie miał odwagi przybliżyć się do niej. Gdy się przemógł jednak, gdy ją poprosił do tańca i gdy pokręcił się z nią dookoła sali, już był tak rozkochany, że nic go od niej nie było w stanie oderwać. Zaraz jął[18] się pytać skąd jest, z jakiego kraju pochodzi, ale Kopciuszek uśmiechnął się tylko, nie zdradzając ani jednym słowem swego pochodzenia.

    36

    ZazdrośćMacocha i siostry wpatrywały się w nią z podziwem i zazdrością, ale ani przypuszczały, że to jest ta sponiewierana Rózia, pozostawiona w domu przed miską maku i popiołu.

    37

    Czas leciał niepostrzeżenie. Nagle Rózia spojrzała na zegar. Do północy brakowało zaledwie pięciu minut.

    38

    Przerażona wysunęła się z rąk Królewicza i wybiegła na dziedziniec do swego powozu. Ale śpiesząc się, na progu zgubiła jeden ze szklanych pantofelków i utykając[19] z lekka wpadła do powozu i odjechała do domu.

    39

    Zaledwie weszła do kuchni już pozbawiona swych ozdób, było już parę minut po północy, usiadła niby do zadanej roboty i wkrótce doczekała się powrotu z balu sióstr i macochy.

    40

    Chcąc się pochwalić przed Kopciuszkiem, co też to one użyły, jęły opowiadać o cudnej zabawie, aż nareszcie wspomniały o prześlicznie wystrojonej dziewicy, która przed samą północą uciekła z balu i swoją ucieczką wszystkie humory zwarzyła[20].

    41

    — Ale to nic — dodała macocha — król Ćwieczek wyda drugi festyn, a wtedy jedna z was, córeczki drogie, musi dostać koronę!

    42

    Nazajutrz, od samego rana, specjalny goniec królewski obiegał wszystkie domy i dworki, szukając właścicielki zgubionego trzewiczka[21], gdyż królewicz z nią tylko postanowił się ożenić.

    43

    Niestety, pantofelek nie pasował na żadną nóżkę okolicznych dziewic.

    44

    Macocha Kopciuszka starała się, o ile możności, wciągnąć pantofelek na nogi swoich kochanych córeczek, ale było to niepodobieństwem. I już goniec miał dworek wdowy opuścić, gdy wtem spostrzega w kuchni przy piecu jej pasierbicę.

    45

    — A to co za panienka? — zapytuje.

    46

    — To moja pasierbica, używam ją tylko do pomocy w kuchni, bo i nieładna i rozumu nie posiada — odparła wdowa niechętnie.

    47

    — To nic nie szkodzi — rzekł goniec. — Rozkaz dany mi przez królewicza jest tego rodzaju, że żadnej panienki pomijać nie wolno.

    48

    Zażądał więc stanowczo, ażeby i pasierbica wdowy przyszła do pokoju i spróbowała włożyć pantofelek.

    49

    PracaWeszło dziewczątko krokiem pewnym i choć usmolona, nie zawstydziła się królewskiego sługi, bo praca nikogo nie hańbi.

    50

    Śmiało wsunęła nóżkę w pantofelek szklany. I, o dziwo! wszedł — i nadał się[22] wyśmienicie.

    51

    Zdziwiona i ze złości prawie od zmysłów odchodząca macocha i siostry przyrodnie musiały patrzeć bezsilnie, jak zabiedzony Kopciuszek, to nieszczęsne, wzgardzone przez nich dziewczę, wsiadła do karety i jak ją powieziono na ślub z królewiczem. Szczęście, ŚlubŚlub ten odbył się niebawem, a młodzi małżonkowie byli najszczęśliwszymi na kuli ziemskiej.

    Przypisy

    [1]

    pasierbica — córka męża lub żony z poprzedniego małżeństwa. [przypis edytorski]

    [2]

    do grzania rurek — chodzi o narzędzia do układania włosów w loki. [przypis edytorski]

    [3]

    przeto (daw.) — więc, zatem. [przypis edytorski]

    [4]

    przyrodnia siostra — siostra mająca z kimś wspólną matkę a innego ojca lub wspólnego ojca a inną matkę. [przypis edytorski]

    [5]

    pastwić się — postępować z kimś okrutnie, znęcać się nad kimś, dręczyć kogoś. [przypis edytorski]

    [6]

    szturchaniec — uderzenie, potrącenie pięścią, łokciem. [przypis edytorski]

    [7]

    najpośledniejszy — najgorszy, najmniej ceniony. [przypis edytorski]

    [8]

    zamorusany — pobrudzony. [przypis edytorski]

    [9]

    kopeć — osad z sadzy. [przypis edytorski]

    [10]

    macocha — żona ojca dla dzieci z poprzedniego małżeństwa. [przypis edytorski]

    [11]

    monarcha — władca panujący - cesarz, król. [przypis edytorski]

    [12]

    wykpić — wyśmiać. [przypis edytorski]

    [13]

    pojąć — zrozumieć. [przypis edytorski]

    [14]

    ofukiwać — odezwać się do kogoś, krzyknąć na kogoś ostro, gniewnie. [przypis edytorski]

    [15]

    wieszczka — czarodziejka, wróżka. [przypis edytorski]

    [16]

    rączy — szybki w biegu, prędki, bystry, zwinny. [przypis edytorski]

    [17]

    powabny — pełen wdzięku, czarujący, uroczy. [przypis edytorski]

    [18]

    jąć (daw.) — zacząć. [przypis edytorski]

    [19]

    utykać — kuleć. [przypis edytorski]

    [20]

    zwarzyć humor — zepsuć dobry humor. [przypis edytorski]

    [21]

    trzewik — sznurowany but z cholewką. [przypis edytorski]

    [22]

    nadać się — pasować. [przypis edytorski]

    x