Przypisy

gwelfowie — w XII i XIII w. stronnicy władzy papieskiej we Włoszech, przeciwnicy stronnictwa gibelinów. [przypis edytorski]

gwelf — stronnik władzy papieskiej we Włoszech (nazwa od nazwiska popieranych przez to stronnictwo książąt bawarskich Welfów współpracujących z Państwem Kościelnym); gwelfowie i gibelini stanowili rywalizujące ze sobą wrogie obozy polit. we Włoszech w XII i XIII w., w okresie zmagań cesarza Fryderyka II z papiestwem; gwelfowie byli związani gł. z mieszczaństwem, natomiast gibelini reprezentowali gł. interesy feudalnego rycerstwa i popierali Cesarstwo Rzymskie. [przypis edytorski]

Gwelfy, Gibeliny — właśc. Gwelfowie i Gibelini; rywalizujące ze sobą stronnictwa polit. we Włoszech w XII i XIII w., w okresie zmagań cesarza Fryderyka II z papiestwem. Gwelfowie (związani gł. z mieszczaństwem) popierali Państwo Kościelne w walce przeciwko Cesarstwu Rzymskiemu. Gibelini (reprezentujący interesy feudalnego rycerstwa) byli zwolennikami władzy cesarskiej we Włoszech. [przypis edytorski]

gwer (daw., z niem. Gewehr) — karabin. [przypis edytorski]

gwer (z niem. Gewehr) — karabin. [przypis edytorski]

gwiaździarska… umiejętność — astronomia a. astrologia. [przypis edytorski]

gwiaździarstwo (daw.) — astrologia. [przypis edytorski]

gwiaździarz (daw.) — astronom. [przypis edytorski]

gwiaździe (daw. forma) — dziś: gwieździe. [przypis edytorski]

gwiaździe — dziś popr. C. lp: gwieździe. [przypis edytorski]

gwiaździe — dziś popr.: gwieździe. [przypis edytorski]

gwiaździstem — dziś popr.: gwiaździstym. [przypis edytorski]

gwiazdą filmową wysiadał — dziś: wysiadał jako gwiazda filmowa, będąc gwiazdą. [przypis edytorski]

gwiazda biegunowa — Gwiazda Polarna, używana w nawigacji do wyznaczania kierunku północnego. Niemal nie zmienia swojego położenia w czasie pozornego obrotu nieba. [przypis edytorski]

gwiazda jutrzenna — jutrzenka; określenie dla planety Wenus widocznej przed wschodem Słońca na widnokręgu. [przypis edytorski]

gwiazdami wybita Kopuła niebios — sugerowane jest tu porównanie gwiazd do złotych gwoździ lub do innego elementu dekoracyjnego. [przypis edytorski]

Gwiazda przewodnia (ang. Marjorie's Quest) — powieść amerykańskiej pisarki Jeanie Gould z roku 1872, opowiadająca historię dziewczynki nieznającej swojego pochodzenia i tułającej się po rodzinach zastępczych i sierocińcach. [przypis edytorski]

gwiazdarz (starop.) — astrolog. [przypis edytorski]

gwiazdarz (starop.) — astronom. [przypis edytorski]

gwiazda Sjonu — właśc. gwiazda Syjonu, nazywana również „Gwiazdą Dawida” lub „Magen Dawid” (Tarczą Dawida); jeden z symboli żydowskich; składa się z dwóch nachodzących na siebie trójkątów, tworzących gwiazdę sześcioramienną. W czasie Zagłady osoby żydowskiego pochodzenia były zmuszane do noszenia na ubraniu symboli żydowskich, np. naszywania Gwiazdy Dawida lub noszenia opasek z wyhaftowaną gwiazdą. Obowiązek noszenia tej odznaki był częścią niemieckiej polityki segregacji i stygmatyzacji Żydów, mającej na celu wykluczenie ich z nie-żydowskiego społeczeństwa i poddanie dyskryminacji; ułatwiał przesiedlenia do gett i ostatecznie do obozów zagłady. [przypis edytorski]

Gwiazda Wieczorna — planeta Wenus, widoczna po zachodzie nad horyzontem. [przypis edytorski]

gwiazdę piątej wielkości — w astronomii używa się tzw. wielkości gwiazd, które odpowiadają sile ich blasku; od czasów Ptolemeusza najjaśniejsze gwiazdy mają wielkość 1, zaś najsłabsze widoczne gołym okiem mają wielkość równą 6. [przypis edytorski]

gwiazdę przedsterną — gwiazdę przewodnią (przedsterną: wiodącą „przed sterem”); tu Kirkor nawiązuje do motywu gwiazdy betlejemskiej. [przypis edytorski]

„Gwiazdka Cieszyńska” — właśc. „Gwiazdka Cieszyńska, pismo naukowe i zabawne”, tygodnik wydawany w Cieszynie w latach 1851–1939. [przypis edytorski]

gwiazdka — najprawdopodobniej chodzi o dodatkowe świadczenie pracownicze wypłacane na święta Bożego Narodzenia. [przypis edytorski]

gwiazdka wschodnia — jest ona niejako przewodniczką miłosnej opowieści Gustawa; chodzi o Wenus, która widoczna bywa najlepiej tuż przed wschodem słońca (i dlatego nazywana była Jutrzenką), ale też tuż po zachodzie słońca, w przeciwnej, zachodniej części nieba (i z tego powodu nazywano ją też Gwiazdą Zachodnią, gr. Hespero); przez romantycznego kochanka planeta Wenus zostaje utożsamiona z boginią miłości w mit. rzym., od której bierze ona swą nazwę. [przypis edytorski]

gwiazdor (reg.) — w tradycji zach. i płn. Polski (Lubuskie, Wielkopolska, część Kujaw, Kaszuby) najważniejszy z kolędników, noszący gwiazdę i rozdający dzieciom prezenty. [przypis edytorski]

gwiazdorskie nauki (daw.) — astrologia i astronomia (podówczas niezbyt dobrze rozróżniane). [przypis edytorski]

Gwiazdor — tu: przybysz z gwiazd, z innej planety. [przypis edytorski]

gwiazdozbiór Psa a. Kanikuła — jego pojawienie się zwiastuje upały. [przypis edytorski]

gwiazdy morskie — szkarłupnie należące do gromady rozgwiazd; przypominają gwiazdy. [przypis edytorski]

Gwiazdy nad tobą i gwiazdy pod tobą… — z ballady Świteź A. Mickiewicza. [przypis edytorski]

gwiazdy pierwszej wielkości — w astronomii używa się tzw. wielkości gwiazd, które odpowiadają sile ich blasku; od czasów Ptolemeusza najjaśniejsze gwiazdy mają wielkość 1, zaś najsłabsze widoczne gołym okiem mają wielkość równą 6; tradycyjnie najjaśniejsza gwiazda w danym gwiazdozbiorze oznaczana jest małą grecką literą alfa, kolejna literą beta itd. [przypis edytorski]

gwiazdzisty — dziś popr. pisownia: gwiaździsty. [przypis edytorski]

gwicht (daw.) — odważnik. [przypis edytorski]

gwicht (daw., z niem.) — ciężarek u wagi, odważnik. [przypis edytorski]

gwicht (daw.; z niem. Gewicht: waga, ciężarek) — ciężarek w zegarze ściennym lub stojącym. [przypis edytorski]

gwicht — [przypis edytorski]

gwinea — dawna angielska jednostka monetarna. Najdrobniejszą monetą był pens. Dwanaście pensów to szyling (system angielski nie był systemem dziesiętnym). Pięć szylingów to korona. Dwadzieścia szylingów to funt. Gwinea to funt i jeden szyling, czyli dwadzieścia jeden szylingów. [przypis edytorski]

gwinea — dawna angielska moneta ze złota, później zwyczajowa nazwa jednostki obrachunkowej równej 21 szylingom (funt i jeden szyling), używana głównie do określania cen towarów luksusowych, honorariów itp. [przypis edytorski]

gwinea — dawna angielska moneta ze złota, później zwyczajowa nazwa jednostki obrachunkowej równej 21 szylingom (funt i jeden szyling), używana głównie do określania cen towarów luksusowych, honorariów itp. [przypis edytorski]

Gwinea — tu: region w zach. Afryce, położony wzdłuż wybrzeży Zatoki Gwinejskiej. [przypis edytorski]

gwinea — złota moneta ang. o wartości 21 szylingów (inaczej: 1 funta i 1 szylinga); nazwa pochodzi stąd, że monety te wykonywano przeważnie z kruszcu pochodzącego z Wybrzeża Gwinejskiego w Afryce. [przypis edytorski]

gwiźnie — dziś popr. forma 3.os. lp cz.przysz.: gwizdnie. [przypis edytorski]

gwiźnie — dziś popr.: gwizdnie. [przypis edytorski]

gwiźnie — popr. gwizdnie. [przypis edytorski]

gwizda — dziś popr. forma: gwiżdże. [przypis edytorski]

gwizdając — dziś popr.: gwiżdżąc. [przypis edytorski]

gwizdawka — urządzenie sygnalizacyjne połączone z maszyną parową, daw. używane w fabrykach i parowozach. [przypis edytorski]

gwoli — a. kwoli, k'woli: dla, z powodu czegoś. [przypis edytorski]

gwoli ciekawości (daw.) — z ciekawości. [przypis edytorski]

gwoli czegoś (daw.) — ze względu na coś. [przypis edytorski]

gwoli czemu a. komu — dla, z powodu czego a. kogo. [przypis edytorski]

gwoli czemu (daw.) — dla czego (kogo), z powodu czego (kogo). [przypis edytorski]

gwoli czemu (daw.) — dla czego; na rzecz czego. [przypis edytorski]

gwoli czemu (daw.) — dla czego. [przypis edytorski]

gwoli czemu (daw.) — dla czegoś a. kogoś; z powodu czegoś. [przypis edytorski]

gwoli czemu (daw.) — dla czego, z powodu czego. [przypis edytorski]

gwoli czemu — dla czego, w jakim celu. [przypis edytorski]

gwoli czemu — dla czego, z powodu czego. [przypis edytorski]

gwoli czemuś a. komuś (daw.) — dla, z powodu czegoś a. kogoś. [przypis edytorski]

gwoli czemuś a. komuś (daw.) — dla, z powodu czegoś a. kogoś. [przypis edytorski]

gwoli czemuś (daw.) — dla czegoś, w jakimś celu. [przypis edytorski]

gwoli czemu (starop.) — dla czego; dla jakiej przyczyny. [przypis edytorski]

gwoli czemu (starop.) — dla czego; w celu czego. [przypis edytorski]

gwoli czemu (starop.) — dla czego; ze względu na co. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla czegoś, w jakimś celu (składniowo łączy się z C.: gwoli komu, czemu). [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, w celu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla; w celu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, w celu (robienia czego). [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, w celu, z powodu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, ze względu na. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, zgodnie z. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, z powodu a. w celu. czegoś. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, z powodu czegoś. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, z powodu kogo. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, z powodu, na rzecz (w szyku zdania zawsze po wyrazie, którego dotyczy). [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, z powodu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, z powodu; w celu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, z powodu, w celu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — dla, z powodu, w celu (z C.: gwoli czemu). [przypis edytorski]

gwoli (daw., gw.) — dla, na rzecz (czegoś). [przypis edytorski]

gwoli (daw., starop.) — dla, z uwagi na, w celu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — tu: z powodu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — w celu, dla. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — w celu; dla. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — w celu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — (z C.) dla, na rzecz. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — ze względu na coś. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — ze względu na. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — z powodu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — z powodu (+ rzeczownik w celowniku). [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — z powodu, w celu. [przypis edytorski]

gwoli (daw.) — z powodu, zgodnie z. [przypis edytorski]

gwoli — dla, w celu. [przypis edytorski]

gwoli komu (daw.) — dla kogo. [przypis edytorski]

gwoli komu (daw.) — dla kogo, z czyjej przyczyny. [przypis edytorski]

gwoli komu — dla kogo, z powodu kogo, ze względu na kogo. [przypis edytorski]

gwoli (komuś, czemuś) (daw.) — ze względu na (kogo, co). [przypis edytorski]