Przypisy

wiadom (starop. forma) — świadom; powiadomiony. [przypis edytorski]

wiadom (starop. forma) — świadom; wiedząc. [przypis edytorski]

wiadomy (daw.) — znany. [przypis edytorski]

wiano — część majątku wnoszona do rodziny przez pannę młodą (żonę). [przypis edytorski]

wiano (daw.) — część majątku wnoszona do rodziny przez pannę młodą (żonę). [przypis edytorski]

wiano (daw.) — posag i wyprawa panny młodej; tu: synonim wianka dziewiczego, dziewczęcej cnoty. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — posag panny młodej. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — posag. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — posag, wyprawa kobiety wychodzącej za mąż. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — ślubny dar męża dla żony, zabezpieczenie posagu. [przypis edytorski]

wiano (daw.) — ślubny dar męża dla żony, zabezpieczenie posagu. Tu niejasne: czy chodzi o posag, który Witold zgromadził dla córki, czy może zebrał oznacza tu dostał. [przypis edytorski]

wiano — majątek własny wnoszony do wspólnego gospodarstwa przez żonę w momencie ślubu. [przypis edytorski]

wiano — posag. [przypis edytorski]

wianować — tu ogólnie: wyposażać. [przypis edytorski]

wiano — za czasów Homera narzeczony wypłacał wiano (hedna) ojcu panny młodej. [przypis edytorski]

wian — wieniec. [przypis edytorski]

wian — wieniec, tj. przen. zwycięstwo. [przypis edytorski]

wian z dębu — wieniec dębowy dawano za uratowanie życia obywateli. [przypis edytorski]

wiara grecka — dawne określenie prawosławia, wyznania chrześcijańskiego, które Słowianie wschodni przyjęli z greckojęzycznego Bizancjum. [przypis edytorski]

wiara greko-rosyjska — religia prawosławna. [przypis edytorski]

Wiara katolicka pilnie i często naucza, aby każdy Boga się bał, a króla czcił, jako Piotr ś. nauczył — 1 P 2, 17. [przypis edytorski]

Wiara katolicka pilnie i często naucza, aby każdy Boga się bał, a króla czcił, jako Piotr ś. nauczył, aby każdy urzędom, królowi i sprawcom jego podlegał, aby się ich miecza bał, aby o nieposłuszeństwo ku nim sumnienie miał — zob. 1 P 2, 13–19 i Rz 13, 1–7. [przypis edytorski]

Wiara, Nadzieja, Miłość — trzy teologiczne cnoty chrześcijańskie, wymieniane przez św. Pawła (1 Kor 13,12–13). [przypis edytorski]

wiara — tu: wiarygodność. [przypis edytorski]

wiara — tu: wierność. [przypis edytorski]

wiara w najwyższej opiece — dziś z B.: wiara w najwyższą opiekę. [przypis edytorski]

wiardunek — dawna moneta polska, równa czwartej części grzywny. [przypis edytorski]

wiardunk (daw.) — podatek, czwarta część grzywny. [przypis edytorski]

wiarę strzymać (daw.) — dotrzymać słowa. [przypis edytorski]

wiarę strzymać — pozostać wiernym. [przypis edytorski]

wiarogodny — dziś popr.: wiarygodny. [przypis edytorski]

wiarogodny — dziś: wiarygodny. [przypis edytorski]

wiarować (daw.) — wystrzegać się. [przypis edytorski]

wiarozmienny (daw.) — niedochowujący wiary, niedotrzymujący słowa. [przypis edytorski]

wiarus — stary żołnierz. [przypis edytorski]

wiary nie dotrzymywać (daw.) — łamać dane słowo; por. wiarołomstwo. [przypis edytorski]

wiater — dziś popr.: wiatr. [przypis edytorski]

wiater (gw.) — — wiatr. [przypis edytorski]

wiater (gw.) — wiatr. [przypis edytorski]

wiater (gw.) — wiatr; tu: powonienie, węch. [przypis edytorski]

wiater (reg.) — dziś popr.: wiatr. [przypis edytorski]

wiatra — dziś popr. forma: wiatru. [przypis edytorski]

wiatrek (starop. forma) — wiaterek. [przypis edytorski]

wiatróm — dziś popr. forma C. lm: wiatrom. [przypis edytorski]

wiatrówka — tu: prosta w kroju kurtka, używana przez radykałów, wyraźnie odróżniająca noszącego od osoby o umiarkowanych poglądach, wychodzącej na ulicę w eleganckim płaszczu. [przypis edytorski]

wiatrówka — tu: prosta w kroju kurtka, używana przez radykałów, wyraźnie odróżniająca noszącego od osoby o umiarkowanych poglądach, wychodzącej na ulicę w eleganckim płaszczu. [przypis edytorski]

Wiatr od morza — zbiór opowiadań, bajek, reportaży i relacji historycznych dotyczących m. in. Pomorza, autorstwa Stefana Żeromskiego, wyd. 1922. [przypis edytorski]

Wiatrom rozumie (…) — zna zjawiska meteorologiczne. [przypis edytorski]

wiatronogi (poet.) — szybki w biegu, pędzący jak wiatr. [przypis edytorski]

wiatry — chodzi o Eurosa i Notosa. [przypis edytorski]

wiatrze — dziś popr.: wietrze. [przypis edytorski]

wiatyk (łac. viaticum: prowiant na drogę) — w chrześcijaństwie (zwł. w katolicyzmie) komunia święta podawana choremu na łożu śmierci; stanowi ona pokarm w drodze do życia wiecznego: stąd nazwa. [przypis edytorski]

wiatyk — w chrześcijaństwie (zwł. w katolicyzmie) komunia podawana choremu na łożu śmierci. [przypis edytorski]

wiatyk — w chrześcijaństwie (zwł. w katolicyzmie) komunia święta podawana choremu na łożu śmierci. [przypis edytorski]

wiatyk — w Kościele katolickim komunia udzielana umierającemu. [przypis edytorski]

wiatyk (z łac. viaticum: prowiant na drogę) — w chrześcijaństwie (zwł. w katolicyzmie) komunia święta podawana choremu na łożu śmierci; ma ona stanowić „pokarm w drodze do życia wiecznego”: stąd nazwa. [przypis edytorski]

Wiaziemski, Piotr (1792–1878) — ros. książę, poeta, krytyk literacki; przyjaciel Puszkina. [przypis edytorski]

wić — tu: wezwanie. [przypis edytorski]

wic (daw., z niem. Witz) — dowcip, żart. [przypis edytorski]

wicehrabia d'A… — d'Arlincourt. [przypis edytorski]

wicehrabia Demostenes — Louis François Sosthènes de La Rochefoucauld (1785–1864), francuski polityk, ultrarojalista; 5 grudnia 1815 ośmieszył się publicznie, kiedy po jego mowie w parlamencie hrabia d'Artois, późniejszy król Karol X, skomplementował go, iż przemawia jak Demostenes (znakomity ateński mówca, słynny z żarliwych mów w obronie demokracji przeciwko królowi Macedonii Filipowi). La Rochefoucauld odpowiedział wówczas: „Sire, nawet jeśli nie mam elokwencji Demostenesa, to przynajmniej mam jego miłość do króla”. Za panowania Karola X La Rochefoucauld został Dyrektorem Generalnym Sztuk Pięknych (1824–1830); zyskał wówczas rozgłos, wydając zarządzenie regulujące długość sukni tancerek w Operze oraz nakazując umieszczenie listków figowych na posągach w Luwrze. [przypis edytorski]

wicehrabia Sidmouth, właśc. Henry Addington (1757–1844) — brytyjski mąż stanu, premier w latach 1801–1804, po zawarciu traktatu w Amiens w 1802 r. i rozpadzie drugiej koalicji antynapoleońskiej został zmuszony do złożenia urzędu na rzecz Williama Pitta Młodszego; zasłynął następnie jako bezwzględny i niezwykle skuteczny polityk na stanowisku ministra spraw zagranicznych, sprawując ten urząd (utworzony w 1782 r.) przez dziesięć lat (1812–1822). [przypis edytorski]

wicehrabia — tytuł odnoszący się do rodziny hrabiowskiej, gdzie tytuł hrabiego przypadał najstarszemu członkowi rodu, zaś tytuł wicehrabiego jego synowi; funkcjonował także we Francji jako samodzielny tytuł arystokratyczny, nadawany rodzinom bez tytułu hrabiowskiego. [przypis edytorski]

wicerej, wicereg (daw.) — wicekról, zastępca lub namiestnik króla. [przypis edytorski]

wicesgerent — (daw., z łac. vices: zastępca; gerent: osoba działająca, wykonawca) — w XVIII w. urzędnik powoływany przez starostów grodzkich do wykonywania wyroków. [przypis edytorski]

wicesgerent — namiestnik królewski. [przypis edytorski]

wicesgerent (przestarz., z łac. vices: zastępca; gerent: osoba działająca, wykonawca) — w XVIII w. urzędnik powoływany przez starostów grodzkich do wykonywania wyroków. [przypis edytorski]

Wicetr — zamek, w czasach Villona będący w ruinie. [przypis edytorski]

wicher — tu: wichrzyciel. [przypis edytorski]

w ich miejscu — dziś popr.: na ich miejscu. [przypis edytorski]

wichr — dziś popr.: wicher. [przypis edytorski]

wichr — dziś: wicher. [przypis edytorski]

Wichrowate linie — tytuł nieopublikowanego zbioru nowel Grabińskiego. [przypis edytorski]

Wichrowe wzgórza — powieść Emily Brontë (1818–1848), opublikowana pod pseudonimem Ellis Bell w 1847 r. [przypis edytorski]

wichr (poet.) — wicher, silny wiatr. [przypis edytorski]

wichr — popr.: wicher. [przypis edytorski]

wichr — skrócone od: wicher. [przypis edytorski]

wichry — dziś popr. forma N. lm: wichrami. [przypis edytorski]

wichry — dziś popr. N. lm: wichrami. [przypis edytorski]

wichrzysty (daw.) — pełen wichrów, wietrzny, burzliwy. [przypis edytorski]

wici — dawny sposób zwoływania wojowników na wyprawę wojenną. [przypis edytorski]

wici (daw.) — wezwanie na wojnę w formie gałązek (witek). [przypis edytorski]

wicie (gw.) — wiecie. [przypis edytorski]

wici — gałązki (witki); w dawnych czasach przysłanie ich oznaczało wyzwanie na wojnę. [przypis edytorski]

wicina — łódź służąca do spławiania towarów drogą rzeczną. [przypis edytorski]

wicina — łódź służąca do spławiania towarów na rzece. [przypis edytorski]

wicina — łódź służąca do spławiania towarów rzeką. [przypis edytorski]

wicina — statek rzeczny do spławiania towarów (jego odpowiednik używany na szlaku wiślanym nosił nazwę szkut). [przypis edytorski]

wicina — statek rzeczny służący do transportu towarów. [przypis edytorski]

wicina — statek rzeczny używany daw. na Litwie do spławiania towarów. [przypis edytorski]

wicinnik — człowiek ciągnący pod prąd w górę rzeki wicinę, tj. statek rzeczny służący do transportu towarów. [przypis edytorski]

wicinny handel — uprawiany z pomocą wicin, tj. statków rzecznych, którymi spławiano towary; tym sposobem np. z Litwy do Królewca transportowano zboże, len i konopie, zaś w drugą stronę płynęły ładunki z solą i śledziami. [przypis edytorski]

wiciokrzew — krzew lub pnącze charakteryzujące się czerwonymi jagodami. [przypis edytorski]

wiciokrzewowate, Caprifoliaceae (daw. biol.) — ob. przewiertniowate, rodzina roślin dwuliściennych; dawniej zaliczano do niej bez, współcześnie klasyfikowany jako rodzaj należący do rodziny bzowatych albo do piżmaczkowatych. [przypis edytorski]

wici — sygnał do walki: pęk witek, tj. cienkich gałązek lub sznurków, który władca przesyłał wasalom, by ich wezwać na wspólną wojnę; łuczywa do wici — pochodnie do podpalania ognisk, mających sygnalizować niebezpieczeństwo i wzywać do walki. [przypis edytorski]

wici — wezwanie na wojnę, pierwotnie w formie pęku witek (gałązek). [przypis edytorski]

wici — wezwanie na wojnę. [przypis edytorski]

wici — wezwanie na wojnę rozsyłane w formie gałązek (witek). [przypis edytorski]

wici — wezwanie na wojnę wysyłane w formie pęku powrozów lub gałązek (witek) wierzbowych. [przypis edytorski]

wici — znaki przekazywane od dworu do dworu, zwołujące na wiec lub wojnę. [przypis edytorski]