Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 115552 przypisów.
Champollion, Jean-François (1790–1832) — francuski językoznawca i orientalista; w roku 1822 odczytał egipskie hieroglify, opierając się dwujęzycznej inskrypcji na kamieniu z Rosetty. [przypis edytorski]
cham (pot.) — ordynarny człowiek, prostak. [przypis edytorski]
Champs Élysées (fr.: Pola Elizejskie; pot.), właśc. Avenue des Champs-Élysées (Aleja Pól Elizejskich) — reprezentacyjna aleja Paryża. [przypis edytorski]
Cham-sam-merer-amen-Ramesses-neter-hog-an — właśc. Ramessisu Chaem-Uaset Meri-Amon Neczer-Heka-Junu („Syn-Re, Który-ukazał-się-w-Tebach, Umiłowany-przez-Amona, Bóg-Władca-Heliopolis”), pełne imię faraona Ramzesa XI, dawniej przez egiptologów uważane za imię Ramzesa XIII, którego istnienie jest dziś negowane. [przypis edytorski]
chamsin — gwałtowny, gorący i suchy wiatr pustynny wiejący w północnej Afryce i na Półwyspie Arabskim, pojawiający się najczęściej od kwietnia do czerwca. Porywy chamsinu wywołują burze piaskowe i pyłowe. [przypis edytorski]
chamstwo (daw.) — pogardliwie określenie chłopów. [przypis edytorski]
Chanaan a. Kanaan — starożytna kraina na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego; jej płd. część wskazywana jest w Biblii jako ziemia obiecana Izraelitom przez Jahwe; siedmiom narodom Chananejskim: po przybyciu do Kanaanu Izraelici mieli pokonać i zniszczyć siedem potężnych narodów, by zająć ich ziemie (Pwt 7, 1). [przypis edytorski]
chan a. chana — karawanseraj, zajazd (w krajach muzułmańskich). [przypis edytorski]
Chanamel — inaczej Chanameel, kuzyn Jeremiasza (Jr 32,6–7). [przypis edytorski]
chananejski a. kananejski — związany z Kanaan, biblijną Ziemią Obiecaną, krainą obfitości, szczęścia i bogactwa; (pot.) zamożny, obfity, bogaty. [przypis edytorski]
chancelier d'ambassade (fr.) — szef kancelarii ambasady, wyższy urzędnik zajmujący się paszportami i dokumentami dyplomatycznymi. [przypis edytorski]
Chanctonbury Ring — fort ziemny, usypany przez ludzi w epoce brązu, a następnie służący jako obóz rzymski, położony w hrabstwie West Sussex, ok. 60 km na zachód od miejsca akcji powieści. [przypis edytorski]
chandra — przygnębienie, zły nastrój. [przypis edytorski]
changez les dames (fr.) — zmiana partnerek. [przypis edytorski]
Chanina ben Chachinai — tannaita trzeciej generacji, uczeń rabbiego Akiby. Zaliczany do Dziesięciu Męczenników żydowskich. [przypis edytorski]
Chanisko — zgrubienie od słowa chan. [przypis edytorski]
chanson d'actualité (fr.) — piosenka na tematy aktualne. [przypis edytorski]
chanson — francuska odmiana popularnej piosenki. [przypis edytorski]
chanson rosse (fr.) — piosenka satyryczna, uszczypliwa, złośliwa. [przypis edytorski]
Chansons de geste — średniowieczne starofrancuskie poematy rycerskie, mówiące o przygodach historycznych i legendarnych bohaterów. [przypis edytorski]
chantage (fr.) — szantaż. [przypis edytorski]
chan — tytuł panującego w niektórych krajach Wschodu; też: osoba, której przysługuje ten tytuł. [przypis edytorski]
chan — tytuł władcy u plemion mongolskich i tureckich. [przypis edytorski]
Chanuka (hebr.: Poświęcenie) — w judaizmie Święto Poświęcenia, Ognia lub Świateł; jego obchody trwają osiem dni i wiążą się z zapalaniem oliwy lub świec umieszczonych w specjalnym chanukowym świeczniku. [przypis edytorski]
Chanuka — święto upamiętniające wznowienie kultu religijnego w odnowionej Świątyni Pańskiej po zwycięstwie nad wojskami grecko-syryjskimi w 165 r. p.n.e. [przypis edytorski]
Chaon — miał być przyjacielem czy bratem Helenusa i poświęcić życie dla dobra ziomków. [przypis edytorski]
Chaosa bytnost' dowremiennu iz biezdn Ty wiecznosti wozzwał — fragment ody Bóg Gawriły Dierżawina (1743–1816), poety rosyjskiego, przedstawiciela klasycyzmu. [przypis edytorski]
Chaosa bytnost' (…) iz wiekow wiecznosti wozzwał — chłopiec miesza tekst i gubi sens ody Dierżawina. [przypis edytorski]
Chaos — podziemie, jako czeluść ziejąca pustką i pochłaniająca (gr. chainein) wszystko. [przypis edytorski]
Chaos wiekuiste — w mit. gr. stan Kosmosu przed powstaniem świata. [przypis edytorski]
Chaos — z którego wyszedł świat, zalega wraz z ciemnością podziemie. [przypis edytorski]
chapać (pot.) — chwycić, zjeść naprędce, ukraść. [przypis edytorski]
chapeau à huit reflets (fr.) — rodzaj błyszczącego cylindra. [przypis edytorski]
Chapeau á huit reflets (frz.) — „Hut mit acht Strahlen”; eleganter Hut. [przypis edytorski]
chapeau (fr.) — kapelusz. [przypis edytorski]
Chapelle, Jean de la (1651–1723) — francuski pisarz i dramaturg, członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Chapitre — (franz.) hier: Thema. [przypis edytorski]
Chaplin, Charlie — właśc. Charles Spencer Chaplin, (1889–1977), aktor komiczny i reżyser, gwiazda kina niemego. Urodzony w Londynie, karierę zrobił w USA. Stworzył postać trampa Charliego, biedaka o złotym sercu, wyposażonego w melonik, muszkę i laseczkę. W filmie Dyktator (1940) parodiował Adolfa Hitlera. [przypis edytorski]
Chaplin, Charlie, właśc. Charles Spencer Chaplin (1889–1977) — brytyjski aktor i reżyser okresu kina niemego, później także filmów udźwiękowionych; scenarzysta i producent filmowy; od 1914 występujący filmach w Stanach Zjednoczonych, stworzył postać tragikomicznego bohatera: włóczęgi Charliego; współzałożyciel wytwórni United Artists w 1919. [przypis edytorski]
Chappe, Claude (1763–1805) — francuski wynalazca; w 1792 zaprezentował system łączności optycznej opartej na specjalnym układzie semaforów, który wkrótce został wprowadzony w całej Francji. [przypis edytorski]
Chapsal Noel — niezwykle popularny w XIX w. podręcznik gramatyki języka francuskiego Nouvelle Grammaire française avec Exercices autorstwa Charles-Pierre'a Chapsala (1787–1858) i François Noëla (1756–1841), wydany po raz pierwszy w 1823 r. [przypis edytorski]
characterem [łac.]… mają — mają odrębną, specjalną formę. Chodzi tu zapewne o próbę przystosowania rytmiki wiersza polskiego do metrum antycznego. [przypis edytorski]
charakter a. częściej charakternik (daw.) — czarownik a. osoba zaklęta, której się kule nie imają. [przypis edytorski]
charakter (daw.) — litera. [przypis edytorski]
charakter (daw.) — tu: litera, znak. [przypis edytorski]
charakter (daw.) — znak, litera. [przypis edytorski]
charakter (daw.) — znak. [przypis edytorski]
charakternik — czarownik. [przypis edytorski]
charakternik (z ukr.) — czarodziej. [przypis edytorski]
charakternik (z ukr.) — czarownik. [przypis edytorski]
charakterologia — nauka o charakterze. [przypis edytorski]
charaktery — tu: litery. [przypis edytorski]
charaktery — tu: litery, znaki. [przypis edytorski]
charaszo (ros.) — dobrze. [przypis edytorski]
charaszo, skażu (ros.) — dobrze, powiem. [przypis edytorski]
Charbin (Harbin) — miasto w Mandżurii. [przypis edytorski]
charchocą (pot.) — dziś popr.: charkoczą a. charkocą. [przypis edytorski]
charci (starop. forma) — dziś M.lm: charty. [przypis edytorski]
Charcot, Jean-Martin (1825–1893) — francuski lekarz neurolog, twórca nowoczesnej neurologii. [przypis edytorski]
Charcot, Jean-Martin (1825–1893) — fr. lekarz neurolog, w szpitalu w Salpêtrière zajmował się przypadkami epilepsji i histerii, tam też przeprowadzał sławne publiczne pokazy wywoływania poprzez hipnozę napadów histerii u swych pacjentek; należał do prekursorów psychiatrii. [przypis edytorski]
charcze — dziś popr. forma 3.os.lp: charczy. [przypis edytorski]
charcze — dziś popr. forma: charczy. [przypis edytorski]
Chardin, Jean (1699–1779) — francuski malarz, mistrz scen rodzajowych i martwej natury. [przypis edytorski]
Charell, Eric, właściwie Löwenberg (1894–1974) — aktor i tancerz niemiecki, organizator rewii w Berlinie. Od 1932 r. na emigracji, od 1937 r. w Stanach Zjednoczonych. Powrócił do Niemiec w r. 1945. [przypis edytorski]
chargée d'affaires — pełnomocnik dyplomatyczny, dyplomata niższego stopnia. [przypis edytorski]
charge d'affaires (fr.) — szef misji dyplomatycznej najniższej rangi (niższej niż ambasador lub minister pełnomocny). [przypis edytorski]
chargot — dziś: charkot. [przypis edytorski]
Charing Cross — dworzec kolejowy w centrum Londynu, zbudowany w 1864 r. [przypis edytorski]
Charitas (gr. cháris, łac. caritas: miłość) — w chrześcijaństwie jedna z trzech cnót: miłość bliźniego i Boga, miłosierdzie. Współcześnie używana jest forma caritas. [przypis edytorski]
charivari (fr.) — zgiełk, wrzawa. [przypis edytorski]
charivari — rodzaj prześmiewczej pieśni, kakofoniczna parodia serenady. [przypis edytorski]
chark — dziś popr.: charkot a. charczenie. [przypis edytorski]
charłać — chorować, słabować. [przypis edytorski]
charłactwo — wyniszczenie organizmu; znaczny spadek masy ciała wskutek utraty podskórnej tkanki tłuszczowej oraz zmniejszenia objętości mięśni. [przypis edytorski]
charłaczy (daw.) — upośledzony, niedorozwinięty, niezdrowy; tu przen.: ubogi duchowo i intelektualnie. [przypis edytorski]
charłak — człowiek schorowany, mizerny, mizerak; tu: biedak. [przypis edytorski]
charłak — człowiek w stadium wyniszczenia organizmu (charłactwa) na skutek chronicznego niedożywienia, powodującego znaczny spadek masy ciała, utratę podskórnej tkanki tłuszczowej, zmniejszenie objętości mięśni, a następnie również organów wewnętrznych. [przypis edytorski]
charłak — człowiek wyniszczony chorobą; cherlak, mizerak. [przypis edytorski]
Charlemagne — francuski zapis imienia Karola Wielkiego (742 lub 747–814), króla Franków, a od roku 800 cesarza Imperium Rzymskiego. [przypis edytorski]
Charles Albert de Longueval, trzeci hrabia Bucquoy (1607–1663) — pełnił wysokie rangą funkcje wojskowe i cywilne w hiszpańskich Niderlandach; podczas wojny trzydziestoletniej walczył jako dowódca hiszpańskiej jazdy. [przypis edytorski]
Charles Chesnelong (1820–1899) — fr. polityk, senator, jeden z przywódców partii legitymistów, orędownik powrotu monarchii w osobie Henryka d'Artois. [przypis edytorski]
Charles-Claude Genest (1639–1719) — pisarz i duchowny fr., członek Akademii Francuskiej. [przypis edytorski]
Charles George Gordon (1833–1885) — generał i administrator brytyjski w epoce kolonialnej. [przypis edytorski]
Charles Leconte de Lisle (1818–1894) — fr. poeta i filozof, przedstawiciel parnasizmu. [przypis edytorski]
Charles Montalembert (1810–1870) — dziennikarz, historyk i polityk fr, zwolennik katolicyzmu liberalnego. [przypis edytorski]
Charles Nodier (1780–1844) — francuski pisarz, krytyk, prekursor romantyzmu; Teresa Aubert i ukazana tam relacja miłosna posłużyła do jakiegoś stopnia ukształtowaniu sceny pożegnalnej Lilli z Lelum. [przypis edytorski]
charleston — taniec towarzyski, popularny w latach 20. i 30. XX wieku. [przypis edytorski]
Charlet, Nicolas Toussaint (1792–1845) — francuski malarz i grafik. [przypis edytorski]
Charlie Chaplin, (…) Buster Keaton i Harry Langdon — amerykańscy komicy kina niemego; byli jednocześnie reżyserami i scenarzystami. [przypis edytorski]
Charlottetown — stolica Wyspy Księcia Edwarda. [przypis edytorski]
charmant garçon (fr.) — czarujący chłopiec. [przypis edytorski]
charme (fr.) — czar, urok. [przypis edytorski]
charme (fr.) — wdzięk. [przypis edytorski]
Charmes-Chambertin — gatunek czerwonego wina francuskiego z Burgundii. [przypis edytorski]
charmeur (fr.) — człowiek czarujący, uwodzicielski. [przypis edytorski]
charmeur (fr.) — mężczyzna pełen uroku. [przypis edytorski]
charmeur (fr.) — uwodziciel a. zaklinacz. [przypis edytorski]
Charmian a. Charmion (gr. Χάρμιον, od χαρμα: radość) — zaufana służąca i doradczyni Kleopatry VII, ostatniej królowej Egiptu. [przypis edytorski]
Charmides (zm. 403 p.n.e.) — ateński polityk, w czasach rządów tzw. trzydziestu tyranów należał do dziesiątki osób odpowiedzialnych za port w Pireusie; uczeń Sokratesa; syn Glaukona, młodszy brat matki Platona, Periktione; osierocony, wychowany przez swojego stryjecznego brata Kritiasa, zginął razem z nim w przegranej bitwie pod Munichią, broniąc rządów trzydziestu tyranów przed ateńskimi wygnańcami walczącymi o przywrócenie demokracji. [przypis edytorski]
Charolais, właśc. Karol de Bourbon, hrabia Charolais (1700–1760) — francuski arystokrata, książę krwi; nie miał legalnego potomstwa, po jego śmierci hrabstwo Charolais stało się częścią ziem królewskich. [przypis edytorski]
