Przypisy

pukle (daw.) — loki. [przypis edytorski]

puklerz (daw.) — rodzaj okrągłej tarczy. [przypis edytorski]

puklerz (daw.) — tu: tarcza. [przypis edytorski]

puklerz — niewielka, okrągła tarcza. [przypis edytorski]

puklerz — niewielka, osłaniająca przedramię, okrągła tarcza o średnicy 25–40 cm. [przypis edytorski]

puklerzny — uzbrojony w puklerz, tj. tarczę. [przypis edytorski]

puklerz — okrągła tarcza. [przypis edytorski]

puklerz — okrągła, wypukła tarcza. [przypis edytorski]

puklerz — okrągła, wypukła tarcza stanowiąca dawniej część uzbrojenia jazdy. [przypis edytorski]

puklerz — okrągła, wypukła tarcza; tu raczej: pancerz (jako przykrywający tułów, w którego środku bije serce). [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj okągłej tarczy. [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj okrągłej tarczy; pancerz. [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj okrągłej tarczy. [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj okrągłej tarczy. [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj okrągłej tarczy, tu ogólnie: pancerz. [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj okrągłej tarczy, tu ogólnie: tarcza. [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj okrągłej tarczy, tu ogólnie: tarcza. [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj okrągłej, wypukłej tarczy. [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj okrągłej, wypukłej tarczy rycerskiej. [przypis edytorski]

puklerz — rodzaj tarczy. [przypis edytorski]

puklerz — tarcza. [przypis edytorski]

puklerz — tarcza rycerska, okrągła i wypukła. [przypis edytorski]

puklerz (wojsk.) — okrągła tarcza używana przez jazdę. [przypis edytorski]

pukneno (gw.) — puknęło. [przypis edytorski]

pułap — drewniany sufit, strop. [przypis edytorski]

Pułapki miłości — komedia Pierre'a Marivaux z 1722 r. [przypis edytorski]

pułap — maksymalna wysokość, jaką jest w stanie osiągnąć statek powietrzny. [przypis edytorski]

pułap — tu: (daw.) drewniany strop albo sufit. [przypis edytorski]

Pułaskich obu — w działaniach konfederacji barskiej brało udział kilku przedstawicieli rodziny Pułaskich, dwaj najważniejsi to ojciec Józef (1704–1769), współtwórca i marszałek konfederacji barskiej, oraz jego syn Kazimierz (1745–1779), który zginął w bitwie pod Savannah jako generał wojsk walczących o niepodległość Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]

Pułaski, Józef (1704–1769) — wódz konfederacji barskiej. [przypis edytorski]

Pułaski, Kazimierz (1745–1779) — dowódca konfederacji barskiej, zginął w bitwie pod Savannah jako generał wojsk walczących o niepodległość Stanów Zjednoczonych. [przypis edytorski]

Puławska — ulica w Warszawie, zaczynająca się w dzielnicy Mokotów. [przypis edytorski]

Puławy — miasto powiatowe w województwie lubelskim. [przypis edytorski]

pułk grecki — obecność greckich oddziałów najemnych w armii egipskiej jest poświadczona dopiero za panowania Psametycha I (664–610 p.n.e.), który nawiązał bliższe stosunki ze światem helleńskim. [przypis edytorski]

pułki zaśpiewały jednym głosem, odjeżdżając: „Anioł Pański zwiastował Najświętszej Pannie Marii”, i z tą pieśnią znikły Szwedom z oczu — modlitwa Anioł Pański jest tu jeszcze jednym symbolem przewagi nad Szwedami jako nieuznającymi kultu maryjnego luteranami. [przypis edytorski]

pułkownik Adam Borkiewicz (1896–1958) — oficer służby stałej WP, historyk, członek Komendy Głównej AK, po wojnie szykanowany przez władze komunistyczne, autor pierwszej monografii powstania warszawskiego. [przypis edytorski]

pułkownik Frydrychów — pułkownik Fryderyka, tj. Fryderyka Witelsbacha (1596–1632), elektora Palatynatu Reńskiego, przywódcy Unii Ewangelickiej, tj. protestanckiego przymierza politycznego w Cesarstwie Rzymskim Narodu Niemieckiego, w latach 1619-1620 króla protestanckich Czech, z racji krótkiego panowania nazywanego królem zimowym. [przypis edytorski]

pułkownik Kazimierz Iranek-Osmecki ps. „Jarecki” (1897–1984) — oficer służby stałej WP, w 1939 r. w stopniu podpułkownika w sztabie Naczelnego Wodza, od grudnia tegoż roku w ZWZ, przedostał się na Zachód, zrzucony w kraju jako cichociemny w marcu 1943 r. Przed powstaniem i w jego trakcie szef Oddziału II Komendy Głównej AK. Był głównym negocjatorem strony polskiej w pertraktacjach kapitulacyjnych z Erichem von dem Bachem. Po wojnie na emigracji w Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]

pułkownik petyhorski — dowódca petyhorców, średniozbrojnej jazdy w wojsku litewskim. [przypis edytorski]

Pułkowo — miasto ros. 19 km na płd. od Petersburga. [przypis edytorski]

pułk Ptah — czyli korpus Menfi, memficki. Ptah był głównym bogiem miasta Memfis. Korpusy wojsk egipskich nosiły nazwy głównych bóstw: armia Ramzesa Wielkiego walcząca w bitwie pod Kadesz składała się z korpusów „Amon”, „Re”, „Ptah” i „Set”. [przypis edytorski]

pułk zaś gnieźnieński, noszący miano patrona Polski — tj. św. Wojciecha. [przypis edytorski]

pułnoc (starop. forma ort.) — północ. [przypis edytorski]

pułnocy (starop. forma ort.) — dziś popr.: północy. [przypis edytorski]

puł (starop. forma ort.) — pół. [przypis edytorski]

puł (starop. forma ort.) — pół; w pół ćwierci mili: w odległości pół ćwierci mili (tj. 1/8 mili). [przypis edytorski]

pularda — młoda, celowo utuczona kura. [przypis edytorski]

pularda — młoda kura pozbawiona jajników w celu uzyskania z niej delikatnego i kruchego mięsa. [przypis edytorski]

pularda — młoda kura tuczona w określony sposób. [przypis edytorski]

pularda — młoda kura, wysterylizowana i specjalnie tuczona dla uzyskania szczególnie delikatnego mięsa. [przypis edytorski]

pularda — młoda, nierozwinięta płciowo kura, tuczona specjalnie dla uzyskania delikatnego i kruchego mięsa, ubijana po osiągnięciu wieku ok. 9 tygodni i wagi ok. 2 kg; pularda to także nazwa dania przygotowanego z tak hodowanej kury, popularnego w kuchni staropolskiej. [przypis edytorski]

pularda — utuczona kura. [przypis edytorski]

pularda (z fr.) — młoda kura hodowana na mięso; tu: danie z mięsa kurzego. [przypis edytorski]

pularda (z fr. poularde) — młoda kura, wysterylizowana i specjalnie tuczona dla uzyskania szczególnie delikatnego mięsa. [przypis edytorski]

pulares a. pugilares (daw.) — portfel, portmonetka. [przypis edytorski]

pulares (daw.) — portfel. [przypis edytorski]

pulares (gw.) — pugilares; portfel. [przypis edytorski]

pulares — pugilares, portfel. [przypis edytorski]

Pulcher hymnus Dei homo immortalis (łac.) — piękny hymn ludzki dla nieśmiertelnego Boga; egzystencja ludzka jest hymnem na cześć Boga (cytat z Laktancjusza, chrześcijańskiego pisarza i retora z III–IV w. n.e.). [przypis edytorski]

Pulcheria — imię żeńskie, zdrobn. od pulchra: piękna, urocza. [przypis edytorski]

Pulcheria, właśc. Aelia Pulcheria (399–453) — córka cesarza Arkadiusza, starsza siostra Teodozjusza II, który pozostawał pod jej dużym wpływem; w 414 ogłoszona przez brata cesarzową; antysemitka, zwalczała judaizm i nestorianizm, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego; w 441 odprawiona z dworu cesarskiego, została mniszką, powróciła na dwór po śmierci brata; od 450 cesarzowa, jako żona Marcjana. [przypis edytorski]

pulcher (łac.) — piękny. [przypis edytorski]

pulchrum cum bellico (łac.) — piękno z walecznością. [przypis edytorski]

pulchrum est paucorum hominum (łac.) — piękno jest dla nielicznych. [przypis edytorski]

pulchrum est paucorum hominum (łac.) — piękno jest (istnieje) dla niewielu ludzi. [przypis edytorski]

Pulci, Luigi (1432–1484) — dyplomata i poeta wł. ur. we Florencji, działający pod patronatem domu Medicich (szczególnie Lorenzo Mediciego), znany przede wszystkim jako autor parodystycznego poematu Morgante, opowiadającego o olbrzymie nawróconym na chrześcijaństwo przez paladyna Orlanda i odtąd towarzyszącego temu rycerzowi w jego licznych przygodach. [przypis edytorski]

Pulci, Luigi (1432–1484) — poeta włoski, który spopularyzował oktawę, autor poematu Morgante, zawierającego elementy komiczne. [przypis edytorski]

Pulcinella (z wł. pulcino: kogucik) — postać z komedii dell'arte, zwykle występująca z kogucim piórem, charakteryzująca się złośliwością, nieuprzejmością i egoizmem. [przypis edytorski]

Pulcinello — Poliszynel, postać garbatego gbura z komedii dell'arte. [przypis edytorski]

puliares — portfel. [przypis edytorski]

pulka — zdrobn. od pula; partia gry w karty. [przypis edytorski]

Pullman, George (1831–1897) — amerykański inżynier i przemysłowiec, konstruktor sypialnych wagonów kolejowych nazywanych później jego nazwiskiem; wagony konstrukcji Pullmana były używane przez przedsiębiorstwo kolejowe Union Pacific Railroads. [przypis edytorski]

pulmanowski wagon — rodzaj kolejowego wagonu pasażerskiego o długim korytarzu, z którego prowadzą wejścia do poszczególnych przedziałów; nazwany od nazwiska amerykańskiego wynalazcy Georga Pullmana (1831–1897); niegdyś synonim wygody w podróży pociągiem. [przypis edytorski]

pulman — popularna nazwa wagonu kolejowego z korytarzem i przedziałami, wzięta od nazwiska konstruktora George'a Pullmana. [przypis edytorski]

pulman — rodzaj kolejowego wagonu pasażerskiego o długim korytarzu, z którego prowadzą wejścia do poszczególnych przedziałów, zw. także wagonem pulmanowskim od nazwiska amerykańskiego wynalazcy Georga Pullmana (1831–1897); niegdyś synonim wygody w podróży pociągiem. [przypis edytorski]

pulperia (hiszp.) — karczma. [przypis edytorski]

pulsa (daw.) — tętno. [przypis edytorski]

pulsa — dziś popr. forma M.lm: pulsy. [przypis edytorski]

pulsa — dziś popr. lp: puls. [przypis edytorski]

puls — tu: miejsce na ciele (najczęściej na przegubie dłoni), w którym wyczuwane są drgania wywołane krążeniem krwi. [przypis edytorski]

puls — tu: nadgarstek. [przypis edytorski]

pult (daw.) — pulpit. [przypis edytorski]

pultynek (daw.) — pulpit, biurko z ukośnym blatem. [przypis edytorski]

pultynek — rodzaj szkatułki; także: bultynek. [przypis edytorski]

pult (z niem. das Pult) — tu: pulpit. [przypis edytorski]

pult — (z niem.) pulpit, biurko. [przypis edytorski]

Pulverturm (niem.: wieża prochowa) — prochownia, budynek, w którym przechowywano proch strzelniczy, ładunki wybuchowe i pociski. [przypis edytorski]

pulvis (łac.) — proch, proszek. [przypis edytorski]

Pulydamas a. Polydamas ze Skotussy — starożytny grecki atleta z Tesalii, zwycięzca w pankrationie (połączenie boksu i zapasów) na igrzyskach olimpijskich w 408 roku p.n.e., słynny ze swojej ogromnej siły. [przypis edytorski]

pumeks — skała wulkaniczna zbudowana z porowatego szkliwa wulkanicznego powstałego z pienistej lawy. [przypis edytorski]

Punch (ang. cios) — tygodnik satyryczny ukazujący się w Wielkiej Brytanii latach 1841–1992 i 1996–2002; czasopismo publikowało serie rysunków satyrycznych z rymowanym komentarzem (prototyp komiksu), współpracowali z nim sławni pisarze, m.in. autor Pierścienia i Róży William Makepeace Thackeray czy twórca Kubusia Puchatka, Alan Alexander Milne. [przypis edytorski]

puncho, popr.: poncho (hiszp.) — wierzchnie okrycie z prostokątnego kawałka tkaniny z otworem na głowę pośrodku. [przypis edytorski]

„Punch” — satyryczne czasopismo angielskie. [przypis edytorski]

puncta (łac.) — punkty. [przypis edytorski]

puncti (łac.) — punkty; tu jako termin techniczny: punkty sporne. [przypis edytorski]

punctum (łac.) — punkt. [przypis edytorski]

pundzie (gw.) — pójdzie. [przypis edytorski]

punicka zdrada — wyjątkowo podstępna zdrada; Rzymianie oskarżali walczących z nimi Kartagińczyków (Punijczyków) o podstępne łamanie traktatów i umów. [przypis edytorski]

punickie wstęgi — tu: purpuro­we. [przypis edytorski]

punicki — fenicki; Fenicjanie, którzy założyli Kartaginę, byli znani jako wyśmienici kupcy. [przypis edytorski]