Przypisy

po miłości poznacie je — por. J 13, 35. [przypis edytorski]

pomimo (daw.) — obok. [przypis edytorski]

pomimo oporu władz niemieckich — w czasie I wojny światowej Warszawa była okupowana przez wojska niemieckie od 5 sierpnia 1915 do listopada 1918. [przypis edytorski]

pomimo powinności — poza służbą; poza czasem pełnienia obowiązków służbowych. [przypis edytorski]

pomimo przeszkody — dziś: pomimo przeszkód. [przypis edytorski]

pomimo swe oderwanie od życia — dziś popr.: pomimo swego oderwania od życia. [przypis edytorski]

pomimo wielką życzliwość — dziś popr.: pomimo wielkiej życzliwości. [przypis edytorski]

pomimo wszelkie dobre znaki, albo raczej brak złych — dziś popr.: pomimo wszelkich dobrych znaków, albo raczej braku złych. [przypis edytorski]

pomimo wszelkie starania — dziś popr.: pomimo wszelkich starań. [przypis edytorski]

pomimo wszystkiego — dziś popr.: pomimo wszystko. [przypis edytorski]

pomimo wyniki — dziś popr.: pomimo wyników. [przypis edytorski]

pominalny (daw.) — o modlitwie, rocznicy śmierci itp: związany ze wspominaniem zmarłych; por. daw. pominki: modlitwy za zmarłych, dziś: wypominki. [przypis edytorski]

pominszać (gw.) — pomieszać. [przypis edytorski]

pomiot (daw.) — zwierzęce odchody. [przypis edytorski]

pomiotła — tu: urodziła; por. pomiot: urodzone przez samicę małe. [przypis edytorski]

pomknąć (starop.) — poprowadzić dalej, rozszerzyć. [przypis edytorski]

pommes frites (fr.) — frytki. [przypis edytorski]

pomnąć a. pomnieć — pamiętać, przypominać sobie. [przypis edytorski]

pomnąć — forma zarchaizowana; dziś: pamiętać. [przypis edytorski]

pomnąc — pamiętając. [przypis edytorski]

Pomnę, jak (…) Boska ojczyzno miłości — przekład Edwarda Leszczyńskiego. [przypis edytorski]

pomniąc (starop. forma) — dziś bez zmiękczenia głoski n: pomnąc; pamiętając. [przypis edytorski]

pomni (daw.) — tryb rozkazujący: pomnij; pamiętaj, wspomnij. [przypis edytorski]

pomnię (starop. forma) — dziś: pomnę; pamiętam. [przypis edytorski]

pomnię (starop. forma) — pomnę; pamiętam. [przypis edytorski]

pomnieć (daw.) — pamiętać; nie pomnąc: nie pamiętając. [przypis edytorski]

pomnieć (daw.) — pamiętać; niepomni: niepamiętający. [przypis edytorski]

pomnieć (daw.) — pamiętać; pomnąc: pamiętając. [przypis edytorski]

pomnieć (daw.) — pamiętać; pomnim: pamiętamy. [przypis edytorski]

pomnieć (daw.) — pamiętać. [przypis edytorski]

pomnieć (daw.) — pamiętać, przypominać sobie. [przypis edytorski]

pomnieć (daw.) — pamiętać; zwracać na coś uwagę. [przypis edytorski]

pomnieć (daw.) — pamiętać; zwracać na coś uwagę. [przypis edytorski]

pomnieć — pamiętać. [przypis edytorski]

pomnieć — pamiętać; tu forma 1.os.cz.ter.: pomnę. [przypis edytorski]

pomnieć (starop.) — pamiętać. [przypis edytorski]

Po mnie zostaną nazwy miesięcy — i parę komedii… — wypowiadający te słowa Fabre d'Eglantine był poetą i dramaturgiem oraz twórcą nazw miesięcy kalendarza rolniczego. [przypis edytorski]

pomni — forma 3.os.lp, inaczej: pamięta. [przypis edytorski]

pomnij (daw.)— pamiętaj. [przypis edytorski]

pomnikowi króla-oswobodziciela — pomnik Wiktora Emanuela II (1820–1878), króla Sardynii (1849–1861), następnie pierwszego króla zjednoczonych Włoch. [przypis edytorski]

Pomnik ten sławy krajowej był tak mocno zbudowanym, że nie mógł być łatwo przewróconym — dziś popr.: (…) był tak mocno zbudowany, że nie mógł być łatwo przewrócony. [przypis edytorski]

pomni (starop. forma) — daw. forma 2.os. trybu rozk.; dziś: pomnij, tzn. pamiętaj. [przypis edytorski]

pomnisz (daw. forma) — (czy) pamiętasz; od: pomnieć: pamiętać, por. pomnik. [przypis edytorski]

pomnisz (starop. forma) — pamiętasz. [przypis edytorski]

pomny czegoś (daw.) — pamiętający o czymś, mający na uwadze coś. [przypis edytorski]

pomny (daw.) — pamiętający, mający na uwadze. [przypis edytorski]

pomóc do włożenia płaszcza (daw.) — dziś: pomóc przy włożeniu płaszcza. [przypis edytorski]

pomóc — w wyd. BN w oprac. J. Krzyżanowskiego: począć („Nie może począć nigdy sobie śmiele”). [przypis edytorski]

pomógł do założenia — dziś popr.: pomógł w założeniu. [przypis edytorski]

pomór — śmierć, zaraza. [przypis edytorski]

pomór — zaraza, epidemia śmiertelnej choroby. [przypis edytorski]

pomówiewa (daw. forma) — pomówimy. [przypis edytorski]

pomówim — daw. forma skrócona 1.os.lm; dziś: pomówimy. [przypis edytorski]

pomówmyż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż. [przypis edytorski]

pomówże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]

pomocy — daw. forma B.lm, dziś: pomoce. [przypis edytorski]

pomocy (starop. forma) — dziś B.lm: pomoce. [przypis edytorski]

pomocy (starop. forma) — dziś popr. B.lm: pomoce. [przypis edytorski]

pomocy (starop. forma) — dziś popr. M.lm: pomoce. [przypis edytorski]

Pomoc zimowa — nazwa akcji dobroczynnej, organizowanej w latach 30. na rzecz rodzin bezrobotnych. Komitet Zimowej Pomocy Bezrobotnym organizował zbiórki pieniędzy, dzięki którym dożywiano najuboższych, szczególnie dzieci, zapewniano opał i opiekę lekarską. [przypis edytorski]

Pomona (mit. rz.) — bogini drzew owocowych, sadów i ogrodów. [przypis edytorski]

Pomona (mit. rzym.) — bogini sadów, ogrodów i drzew owocowych; przedstawiana z koszem owoców i kwiatów lub z rogiem obfitości. [przypis edytorski]

Pomona (mit. rzym.) — bogini sadów, ogrodów i drzew owocowych. [przypis edytorski]

Pomona (mit. rzym.) — bogini urodzaju. [przypis edytorski]

Pomona — rzymska bogini drzew owocowych. [przypis edytorski]

pomor — dziś popr. pisownia: pomór. [przypis edytorski]

pomorek — zdrobn. od pomór, tu jako łagodne przekleństwo. [przypis edytorski]

pomorze — tu ogólnie: teren nadmorski. [przypis edytorski]

pomorzyć (daw.) — zabić. [przypis edytorski]

pomożcie — dziś popr. pisownia: pomóżcie. [przypis edytorski]

pomoży, Bat'ku (z ukr.) — pomóż, Ojcze. [przypis edytorski]

pomoży mi (starop.) — forma trybu rozkazującego; dziś: pomóż mi. [przypis edytorski]

pompa (daw.) — przepych, splendor. [przypis edytorski]

pompatice (łac.) — pompatycznie, okazale. [przypis edytorski]

pompa — uroczystość. [przypis edytorski]

Pompeius Trimalchio, Trymalchion — bohater Satyriconu, awanturniczej powieści z czasów rzymskich, której autorstwo przypisuje się Gajuszowi Petroniuszowi (27–66); Trymalchion jest typem nowobogackiego. [przypis edytorski]

Pompeja (daw.) — dziś popr.: Pompeje, miasto rzymskie zasypane pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 n.e., szerzej znane dzięki wykopaliskom prowadzonym systematycznie od 1869. [przypis edytorski]

Pompeja — dziś popr.: Pompeje, miasto rzymskie zasypane pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 n.e., szerzej znane dzięki wykopaliskom prowadzonym systematycznie od 1869. [przypis edytorski]

pompejański — pochodzący z Pompejów, staroż. rzymskiego miasta zasypanego pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 n.e., szerzej znanego dzięki wykopaliskom prowadzonym systematycznie od 1869. [przypis edytorski]

Pompejego — Pompejusza. [przypis edytorski]

Pompeje — miasto rzymskie zasypane pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 r. n.e. [przypis edytorski]

Pompeje — miasto rzymskie zasypane pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 r. n.e., szerzej znane dzięki wykopaliskom prowadzonym systematycznie od 1869. [przypis edytorski]

Pompeje — miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Kampania, w prowincji Neapol, niedaleko ruin starożytnych Pompejów (stanowisko archeologiczne). [przypis edytorski]

Pompejusz — Pompejusz Warus, przyjaciel Horacego, który w rzymskiej wojnie domowej walczył po stronie republikańskiej; według niektórych przekazów Horacy wyjednał dla niego pozwolenie na powrót do kraju, prosząc Mecenasa, by ten wpłynął na Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]

Pompejusz Warus — przyjaciel Horacego, który w rzymskiej wojnie domowej walczył po stronie republikańskiej; według niektórych przekazów Horacy wyjednał dla niego pozwolenie na powrót do kraju, prosząc Mecenasa, by ten wpłynął na Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]

Pompejusz Wielki, Gnaeus Pompeius Magnus (106–48 p.n.e.) — rzym. dowódca wojskowy i polityk, jeden z twórców I triumwiratu, po jego rozpadzie walczył przeciwko Juliuszowi Cezarowi w wojnie domowej. [przypis edytorski]

Pompejusz Wielki, właśc. Gnejusz Pompejusz, zw. Magnus (106–48 p.n.e.) — wybitny rzymski dowódca wojskowy i polityk; stanął po stronie Sulli podczas jego konfliktu z Mariuszem; razem z Juliuszem Cezarem i Markiem Krassusem zawiązał I triumwirat; po rozpadzie triumwiratu konflikt między nim i Cezarem przerodził się w otwartą wojnę domową, zakończoną bitwą pod Farsalos, w której odniósł druzgoczącą klęskę; uciekł do Egiptu, ufając w zapewnienia Ptolemeusza XIII, który jednak, wobec toczącej się wojny domowej z Kleopatrą, rozkazał go zamordować tuż przed zejściem na na ląd, a jego głowę odesłał Cezarowi. [przypis edytorski]

Pompejusz, właśc. Gnaeus Pompeius Magnus (106–48 p.n.e.) — wybitny rzymski polityk i wódz; od 66 p.n.e. prowadził serię kampanii wojennych na wschodzie, z zajętych terytoriów utworzył nową rzymską prowincję Syrię, stworzył regionalny system państw zależnych od Rzymu; w 60 p.n.e. razem z Juliuszem Cezarem i Markiem Krassusem zawiązał tzw. I triumwirat, tajne, nieoficjalne przymierze polityczne, którego celem było wspólne sprawowanie rządów w republice rzymskiej; po rozpadzie triumwiratu konflikt między nim i Cezarem przerodził się w otwartą wojnę domową, zakończoną bitwą pod Farsalos, w której Pompejusz odniósł druzgoczącą klęskę. [przypis edytorski]

Pompejusz, właśc. Gnejusz Pompejusz, zw. Magnus (Wielki) (106–48 p.n.e.) — wybitny rzymski polityk i wódz; stanął po stronie Sulli podczas jego konfliktu z Mariuszem; razem z Krassusem stłumił powstanie niewolników pod wodzą Spartakusa; skutecznie walczył przeciwko piratom oraz przeciw Mitrydatesowi VI, królowi Pontu; razem z Juliuszem Cezarem i Markiem Krassusem zawiązał tzw. I triumwirat, tajne, nieoficjalne przymierze polityczne, którego celem było wspólne sprawowanie rządów w republice rzymskiej; po rozpadzie triumwiratu konflikt między nim i Cezarem przerodził się w otwartą wojnę domową, zakończoną bitwą pod Farsalos, w której Pompejusz odniósł druzgoczącą klęskę. [przypis edytorski]

pompes funèbres (fr.) — zakład pogrzebowy. [przypis edytorski]

pompier (daw.) — strażak. [przypis edytorski]

pompier — strażak obsługujący pompę. [przypis edytorski]

pompier — strażak obsługujący pompę. [przypis edytorski]

pompier — strażak. [przypis edytorski]

Pompilus — w staroż. tekstach pod tą nazwą występuje żyjąca na otwartych ciepłych wodach przynawka retman (Naucrates ductor), zwana rybą pilotem, gdyż często towarzyszy rekinom, a nawet statkom, czasem płynąc z nimi na duże odległości. [przypis edytorski]

Pomponacjusz, z łac. Petrus Pomponatius, właśc. Pietro Pomponazzi (1462–1525) — wł. filozof renesansowy, wykładowca uniwersytetów w Padwie i Bolonii, rozwinął innowacyjne podejście do filozofii naturalnej i psychologii Arystotelesa. Zyskał rozgłos traktatem na temat nieśmiertelności duszy (De immortalitate animae, O nieśmiertelności duszy, 1516; spalony publicznie w Wenecji) oraz naturalistycznymi wyjaśnieniami zdarzeń pozornie demonicznych lub nadnaturalnych (De incantationibus, O inkantacjach, wyd. pośmiertnie w Bazylei; umieszczona w 1576 na indeksie ksiąg zakazanych). [przypis edytorski]

pompy (starop.) — zbytki; przedmioty zbytku, wystawności. [przypis edytorski]

pomrocz — dziś: pomroka. [przypis edytorski]

pomrocznica (neol.) — rzecz. utworzony od rzecz. mrok. Określenie kobiety, kojarzonej z mrokiem i śmiercią. [przypis edytorski]

pomroka — prawie całkowita lub całkowita ciemność. [przypis edytorski]