Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5327 przypisów.
lec (starop.) — lejc, powódek. [przypis redakcyjny]
lectiones (łac. lm od lectio: czytanie), pol.: lekcje — tu: konkretne sposoby odczytania tekstu rękopiśmiennego w miejscach, w których jego zapis jest wątpliwy, możliwe są różne warianty. [przypis edytorski]
Lectori […] Salutem (łac.) — pozdowienia dla czytelnika. [przypis edytorski]
lector (łac.) — niewolnik czytający na głos wskazane teksty. [przypis edytorski]
lec — tu: polec (w walce). [przypis edytorski]
„Lecture pour tous” — fr. magazyn ilustrowany, w którym publikowano powieści. Ukazywał się w latach 1898–1939. [przypis edytorski]
lec — tu: zginąć. [przypis edytorski]
lec w dryf — zatrzymać statek na miejscu. [przypis autorski]
Lecz (…) autorem — Ustęp ten jest echem osobistych przejść Moliera i walk jego około Tartufa i Don Juana. Ustęp o owej książce opiera się na rzeczywistym fakcie; równocześnie z wystawieniem Don Juana ukazała się w Paryżu kacerska i bezecna książka, której autorstwo starali się wrogowie podsunąć Molierowi. Jakoż wkłada on w tę tyradę Alcesta akcenty najszczerszego własnego bólu i oburzenia. [przypis tłumacza]
Lecz bądź, roślino, z dala od ich dzioba — Wyrażenie gminne wzięte z ludowego przysłowia włoskiego. [przypis redakcyjny]
Lecz blanszuje policzki i wdzięczyć się lubi — jadowicie, z przyciskiem. [przypis tłumacza]
Lecz do igraszek jam nie jest stworzony (…) infamisem — Król Ryszard III, akt I, scena 1, tłumaczenie Paszkowskiego. [przypis redakcyjny]
leczebny (daw.) — leczniczy. [przypis edytorski]
leczebny — leczniczy. [przypis edytorski]
leczenie abortywne (daw.) — leczenie profilaktyczne. [przypis edytorski]
lecz gdybym nie poszła / Byłby to brak posłuszeństwa — impietas sit, nisi eam, Niem. [przypis tłumacza]
Lecz gdy się i ten prędko w swoim zaćmi kole (…) — W rękopisie Celińskiego, jak zapisał Kraszewski, znajdowały się tu jeszcze następujące wiersze, przystosowane do Sobieskiego (herbu Janina): [przypis redakcyjny]
Lecz gdy umysł (…) piekielne cierpienia — Cały ten mocno zawiły ustęp wyszczególnia różne sytuacje, w których cierpienie ludzkie przekracza już zwykłą normę ziemską i staje się po prostu piekielnym. Jest trosk, bólów itd. mnóstwo w tym życiu, szczęście jest ułudą: to wszystko zwykła ziemska norma; z tym się człowiek jak najprędzej musi pogodzić, zrozumieć, że byt ziemski i cierpienie to jedno. Kto tego nie widzi, jest chyba ślepym albo wariatem. Lecz bywają takie cierpienia, że pogodzić się z nimi niepodobna. Tak np.: 1) gdy umysł, szlachetnej uległszy ponęcie itd.: to wyraźnie wypadek Wacława, (a także Miecznika, który uległ szlachetnej ponęcie wyprawy na Tatarów). 2) Gdy ptak itd.: tu już trudno określić, co poeta ma na myśli. Chłopię z pałeczką: pałeczka widocznie część jakiegoś przyrządu do chwytania ptaków. 3) Gdy sroższej od najsroższych itd. prawdopodobnie Wacław (Odwaga) w chwili, gdy na widok trupa żony i oznak najsroższej męki na jej twarzy (p. ustęp XVI) natychmiast poczuł w sobie „gniazdo syczących węży”, od razu stał się „ziemi ohydą”. 4) Gdy Złość itd.: tu nietrudno odgadnąć, że Złość to Wojewoda, a anielska dusza to Maria, ale co znaczy: wydrzeć życie ale pierwej sławę? Co znaczy, że „jej (Marii) Obecność tarza się w ohydzie, a Przyszłość idzie otruta”? Domyślać się znów tylko można, że Wojewoda, nim się na zbrodnię zdecydował, wprzód jeszcze, żeby uzyskać argumenty do starania się o rozwód, usiłował Marię zniesławić. Tak działał istotnie w stosunku do Gertrudy Komorowskiej Franciszek Potocki [obecność: teraźniejszość; słowa te mogą dotyczyć zarówno Marii, jak i Wacława; Red. WL]. Wydrzeć życie w kaduku: wyraz kaduk znaczył w języku dawnej palestry: „spadek bezdziedziczny i beztestamentowy”; wydrzeć w kaduku: wydrzeć bezprawnie. [przypis redakcyjny]
Lecz go Polyfem w jamie rozdarł — patrz pieśń IX. [przypis edytorski]
Lecz go wieloryb zjadł na głębinie — motyw żarłocznego wieloryba-ludojada występuje w wielu baśniach i legendach, mimo że wieloryby nie żywią się ludźmi, lecz głównie planktonem, niekiedy drobnymi rybkami. [przypis edytorski]
Lecz Hermes ci przychylny, dotrze z prośby twemi — Hermes Psychopompos jest pośrednikiem pomiędzy światem żyjących i światem zmarłych. [przypis redakcyjny]
Lecz i krew germańska (…) germańską — Giosue Carducci: Opera di Dante (str. 46–47). [przypis autorski]
Lecz i Trojanie podli, że ciebie w zapłatę Nieszczęść tylu w kamienną nie odziali szatę — „kamienna szata” stanowi tu synonim ukamienowania. [przypis edytorski]
Lecz i z niebem dać rady jakoś sobie można (Il-y-a avec le ciel des accomodements) — Ten wiersz stał się we Francji przysłowiem. [przypis tłumacza]
…lecz jak on pustą był istotą — wiara ludowa w Danii utrzymuje, że olchy z tyłu są puste, jak wywrócone niecki. [przypis tłumacza]
Lecz jeśli ducha nadchodzą morderce — w innej wersji tekstu: „Lecz jeśli ducha nadchodzą szyderce”; morderce, szyderce to archaiczna forma B. lm; dziś: mordercy, szydercy. [przypis edytorski]
Lecz kiedy czas do ciebie — czy pora dla ciebie dogodna. [przypis redakcyjny]
Lecz kobieta, jeśli trzeba uknuć chytry podstęp… — przycinki kobietom wkłada Plautus najchętniej w usta samych kobiet. [przypis tłumacza]
Lecz którą z miar za najpiękniejszą Mniemasz: potrójną czy poczwórną miarę — mowa o proporcjach. [przypis edytorski]
Lecz łagodne, widome rozsiewa promienie — widome tj. takie, na które już można patrzeć, bo nie rażą. [przypis redakcyjny]
Lecz lepszy jego lud, z Italii w pierwszej potyczce odparł ich — tzw. wojna peruzjańska, czyli peruzyńska, przedstawiona niedokładnie, gdyż Lucjusz długo bronił się w Peruzjum. [przypis tłumacza]
Lecz mi przebacz… — Kleopatra przypomniała sobie zapewne przestrogi Charmiany (I, 3). [przypis tłumacza]
Lecz mój poprzednik nie znał ich użycia — Tym poprzednikiem był Celestyn V. O tym papieżu wspomina [Dante] w pieśni III. [przypis redakcyjny]
Lecz może, w duchu będąc, robić cuda! — w późniejszych wydaniach po tych słowach pojawia się strofa: Lub robić sama przez się — lub się w drugą/ Duszę przelawszy… być w niej siłą… mocą,/ Zaczepną bronią w rękach — i kolczugą/ Sercu… i słońcem, które świeci nocą,/ I panią razem — i razem być sługą,/ I nawet w świecie aniołów pomocą;/ Wdzięcznością cudną ducha nas obarczyć,/ A świat dać, za świat stanąć — i wystarczyć. [przypis edytorski]
lecz najbardziej uderza — w oryginale: am frappantesten erhält man sie. [przypis tłumacza]
Lecz nalazł bies sąsiady, trafił przenosiny, (…) Dadzą ognia, i poń się nie trzeba przechadzać — przysłowie: swój swego, żartobliwie, jak i wiersze aż do 826. [przypis redakcyjny]
Lecz niech będą te twoje godności naznaczniejsze, ale a któreż wżdy z nich masz, co byś ich nie wziął — Por. 1 Kor 4, 3. [przypis edytorski]
Lecz — niech się co chce dzieje — verum tamen de me quidquid est. Uss. [przypis tłumacza]
Lecz, niestety, miłością rozsądek nie włada — Jedna z tych bolesnych prawd, które Molier opłacił wieloma goryczami życia. [przypis tłumacza]
lecz nie widzi… ma swoje niebezpieczeństwa — przekład wolny (w oryginale: οὔτε… οὔτε) ze względu na styl i ton. Wszyscy tłumacze uczynili to samo. [przypis tłumacza]
lecz nie w tym stopniu, by łączyć skromne ze srogim — tu po raz pierwszy w tekście pojawia się koncepcja stosowności (łac. decorum). Wymaga ona od twórcy wypowiedzi w stylu dostosowanym do tematu, a w szerszym sensie również unikania zestawień niepasujących do siebie motywów. [przypis edytorski]
Lecz nim wydano hasła — hasła wojskowe strażom rozstawionym na noc. [przypis redakcyjny]
lecz oni mówili, że mimo rozkazu z ich strony nie ratowałem — ale tylko prywatnie i nie w formie oskarżenia. Prawda, że z tego wynikła alternatywa: albo winien jest Teramenes, albo wodzowie, i Teramenes we własnej obronie wystąpił z oskarżeniem swych wodzów, ale jego przedstawienie sprawy nie jest całkiem ścisłe (zob. ust. 3). [przypis tłumacza]
Lecz o północy grom przyszedł uderzyć — parafraza słów z poematu Juliusza Słowackiego Ojciec zadżumionych: „Ale nazajutrz grom przyszedł uderzyć” (w. 199). [przypis edytorski]
Lecz pisze urażony na marmorze rany — przysłowiowe: ryje głęboko w pamięci. [przypis redakcyjny]
lecz późno na radę z ratusza — przysłowie: z ratusza wracając, zmądrzeli. [przypis redakcyjny]
Lecz po cóż tu u nas koło wóz swój wyprzedza? — po co wyprzedzamy kolej zdarzeń? [przypis tłumacza]
Lecz powiedz (…) żywy? — Niejeden raz smagał Molier szyderstwem modnych paniczów dworskich (Szkoła mężów, I, 1). Tu jednak ostrze tego szyderstwa zwraca się raczej przeciw Alcestowi, który poddaje się takiej rywalizacji. [przypis tłumacza]
Lecz Pramżu kiedy uderzy o ziemię (…) drży ziemia z strachu i trzęsie się cała — trzęsienie ziemi. [przypis autorski]
Lecz prawo Boże jasny wyrok czyni: Jeśli złodziej nie ma czym oddać, niechaj będzie przedan — 2. Mojż 22, 3. [przypis edytorski]
Lecz Prorok do Amazyasza przyszedł i mówił:„O królu, niech z tobą wojsko takie nie wychodzi (…) Ma Pan Bóg, skąd tobie da jeszcze więcej” — 2 Krn 12, 7–9. [przypis edytorski]
Lecz proszę cię (…) nie będzie — Ostatnie słowa bardzo oschle. [przypis tłumacza]
lecz. [przypis redakcyjny]
Lecz światło z psalmu: »Boś ucieszył, Panie« — Psalm 91, gdzie mówi: Delectasti me Domine. Tymi słowami psalmu Matylda swój uśmiech objaśnia, który, jak się domyśla, poetę mógł zadziwić. [przypis redakcyjny]
Lecz się kąpać nie mogę przy was żadnym czołem — sens: wstydzę się przy was kąpać, nie jestem na tyle bezczelny, by to uczynić. [przypis edytorski]
Lecz się na to upijać szkoda — przysłowie: ufać w coś, polegać na czymś. [przypis redakcyjny]
Lecz się wmieszam do antyfon — do poetów należących do tzw. „religijnej szkoły”, z którymi Słowacki nie zgadzał się ze względów zasadniczych. Antyfona — śpiew kapłana i wiernych na przemian lub dwu chórów odpowiadających sobie np. przy litanii. [przypis redakcyjny]
Lecz taż Anglia (…) ogromniejsze wojsko — te słowa dopisał autor w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]
Lecz trudno wilkiem orać; co się łyso lągnie,/ Łyso ginie; kto nie chce, z góry nie pociągnie — same przysłowia, ostatnie: zły koń i z góry itd. [przypis redakcyjny]
lecz większą miłością niż młody Alcyd… — Herakles (Herkules) za młodu zgodnie z umową uratował trojańską królewnę Hezjone, przykutą do skały i oddaną na pożarcie potworowi morskiemu; podjął się tego pod warunkiem, że jej ojciec odda mu w nagrodę parę cudownych koni, jakie otrzymał od Zeusa. [przypis edytorski]
Lecz wielką nocy tej sprawę mnie zostaw — szyk przestawny; inaczej: lecz mnie zostaw wielką sprawę tej nocy (tj. wielką sprawę, która dokona się tej nocy). [przypis edytorski]
Lecz wy mu nie powiedzcie… — częsty u Plauta żartobliwy zwrot do widzów, zob. wyżej, w. 884. [przypis tłumacza]
Lecz wy się nie pomylcie — Plautus przesadnie dba o to, by jego publiczność nie była wprowadzona w błąd i przez to nie straciła efektu komicznego. Podobnie w Amfitrionie Merkury poucza w prologu publiczność obszernie, jak należy rozróżniać obie pary sobowtórów (Merkury — Sozja, Jowisz — Amfitrion): „Teraz, byście rozpoznać mogli nas bez trudu/ Ja tu na kapeluszu będę miał te piórka;/ Mój ojciec znów mieć będzie tu, pod kapeluszem/ Złoty wałek. Amfitrion tego mieć nie będzie./ Tych znaków żaden człowiek z tych tu domowników/ Nie będzie mógł zobaczyć — wy widzieć będziecie” (w. 142–147). [przypis tłumacza]
lecz wystawiłem go [boga] na próbę, czy potrafi powiedzieć prawdę — według Herodota chciał Krezus przed rozpoczęciem wojny z Cyrusem zbadać, która wyrocznia mówi prawdę. Rozesłał posłów do wielu miejsc słynnych z obwieszczania woli bogów i w oznaczonym dniu kazał zadać pytanie: „Co król robi w tej chwili?”. Delficka wyrocznia odpowiedziała: „Umiem zliczyć ziarna piasku, zmierzyć głębiny morza, rozumiem niemego i słyszę milczącego, i rozpoznaję woń gotowanego w spiżu żółwia z baranim mięsem; pod nim spiż podścielony, i zaścielony na nim”. Gdy z tą zagadkową odpowiedzią wrócili posłowie, przekonał się król, że wyrocznia delficka jest najprawdomówniejsza, bo w tym dniu właśnie w spiżowym kotle pod spiżową pokrywą gotował posiekanego z baraniną żółwia. [przypis tłumacza]
Lecz żeby miłość (…) poczuła całe swe zadowolenie — Prapradziad poety czytał wszystkie jego myśli w Bogu, lecz żeby miłość, do której duch jego wiecznie jest zwrócony, jeszcze bardziej orzeźwić, chce słyszeć praprawnuka mówiącego. Myśl dziwnie piękna! Cała jej wzniosłość i głębokość nie umknie zapewne uwagi czytelnika Boskiej Komedii. [przypis redakcyjny]
Lecz zastawszy (…) pogardzenia — Scena ta jest żywą ilustracją owych zdawkowych stosunków towarzyskich, które tak drażnią i oburzają Alcesta: jakoż ujrzymy niebawem, że wszystkie te szumne wynurzenia Oronta są jedynie pozorem mającym go upoważnić do odczytania Alcestowi swojej poezji i wyłudzenia zeń pochwały. Wejście Oronta zastało Alcesta zatopionego w zadumie, w jaką wtrąciły go własne ostatnie słowa oraz myśl o Celimenie. Natręt ściąga go z obłoków. [przypis tłumacza]
Lecz zawsze bądźcie samym sobie wierne — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie, wstawiając przed tym wersem jako wtrącenie w nawiasie następujący: „Wasz trud pół roku niech będzie daremny”. [przypis edytorski]
Lecz (…) zmysły? — Celimena wie, że Alcest niejedno mógłby jej mieć do zarzucenia, ale, w danym wypadku, nie wie jeszcze, na jaki trop wpadł; chce się rozpatrzyć w sytuacji i zyskać na czasie. [przypis tłumacza]
lecz z nich jedna — Godziny, u Homera: Horai, odźwierne nieba, którego bramę otwierają lub zamykają podług rozkazu Hery (rzym. Junony). [przypis tłumacza]
leda (daw.) — byle. [przypis edytorski]
leda (daw., gw.) — lada, byle. [przypis edytorski]
leda (daw., gw.) — lada. [przypis edytorski]
leda (daw.) — lada, byle. [przypis edytorski]
leda (daw.) — lada. [przypis edytorski]
leda (daw.) — tu: byle. [przypis edytorski]
leda gdzie (starop.) — byle gdzie. [przypis edytorski]
leda (gw., daw.) — lada [byle; WL]. [przypis autorski]
leda (gw.) — lada. [przypis edytorski]
leda jaki (daw.) — byle jaki. [przypis edytorski]
leda jako — byle jak. [przypis redakcyjny]
leda jako (daw.) — byle jak. [przypis edytorski]
leda jako (starop.) — byle jak, byle jakoś, jakkolwiek. [przypis edytorski]
Leda (mit. gr.) — córka Testiosa, króla Etolii, żona Tyndara, króla Sparty. Ze związku miłosnego z Zeusem, który chcąc ją uwieść, przybrał postać łabędzia, zrodziła się piękna Helena, małżonka Menelaosa, oraz dwaj synowie, Kastor i Polluks. [przypis edytorski]
Leda (mit. gr.) — córka Testiosa, króla Etolii, żona Tyndara, króla Sparty. Ze związku miłosnego z Zeusem, który chcąc ja uwieść przybrał postać łabędzia, zrodziła się piękna Helena, małżonka Menelaosa, oraz dwaj synowie, Kastor i Polluks. [przypis edytorski]
Leda (mit. gr.) — córka Testiosa, króla Etolii, żona Tyndareusa, króla Sparty. Ze związku miłosnego z Zeusem, który chcąc ją uwieść przybrał postać łabędzia, zrodziła się piękna Helena, małżonka Menelaosa, oraz dwaj synowie, Kastor i Polluks. [przypis edytorski]
Leda (mit. gr.) — córka Testiosa, króla Etolii, żona Tyndareusa, króla Sparty. Ze związku miłosnego z Zeusem, który chcąc ja uwieść przybrał postać łabędzia, zrodziła się piękna Helena, małżonka Menelaosa, oraz dwaj synowie, Kastor i Polluks. [przypis edytorski]
Leda (mit. gr.) — królowa Sparty, uwiedziona przez Zeusa, który przybrał postać łabędzia. Królowa urodziła potem Polideukesa, Helenę i Klitajmestrę (według jednej z wersji mitu wylęgli się oni z jaj). [przypis edytorski]
Leda (mit. gr.) — żona króla Sparty, Tyndareosa, i kochanka Zeusa, który uwiódł ją pod postacią łabędzia. Owocem związku Ledy z Zeusem byli Dioskurowie, którzy wykluli się z jaj: Kastor i Polideukes (Polluks) oraz Helena i Klitajmestra, przy czym Kastor i Klitajmestra byli niekiedy uważani za dzieci Tyndareosa. [przypis edytorski]
Leda (mit. gr.) — żona spartańskiego króla Tyndareusa, kochanka Zeusa, który ją odwiedzał pod postacią łabędzia; owocem związku Ledy z Zeusem byli Dioskurowie, którzy wykluli się z jaj: Kastor i Polideukes (Polluks), oraz Helena i Klitajmestra. [przypis edytorski]
Leda (mit. gr.) — żona spartańskiego króla Tyndareusa, kochanka Zeusa, który ją odwiedzał pod postacią łabędzia; owocem związku Ledy z Zeusem byli Dioskurowie, którzy wykluli się z jaj: Kastor i Pollux oraz Helena i Klitajmestra. [przypis edytorski]
leda nacz (daw.) — na byle co. [przypis edytorski]
le danger ne le mettait pas en colère (fr.) — niebezpieczeństwo nie rozzłościło go. [przypis edytorski]
leda o przyczynę (daw.) — z byle przyczyny. [przypis edytorski]
Leda — w mitologii greckiej królowa Sparty, uwiedziona przez Zeusa, który przybrał postać łabędzia. Królowa urodziła potem Polideukesa, Helenę i Klitajmestrę (według jednej z wersji mitu wylęgli się oni z jaj). [przypis edytorski]
Leda — w mitologii gr. królowa Sparty; kochanka Zeusa, który na tę okazję zmienił się w łabędzia. [przypis edytorski]
Le degré d'esprit nécessaire pour nous plaire, est une mesure assez exacte du degré d'esprit, que nous avons — stopień rozumu potrzebny, by się nam podobać, jest dość ścisłą miarą rozumu, który posiadamy. [przypis tłumacza]
lederwerki (z niem.) — części umundurowania wykonane ze skóry. [przypis edytorski]
lederwerk (z niem.) — skórzane części umundurowania. [przypis redakcyjny]
Le diable amoureux (fr.) — zakochany diabeł. [przypis edytorski]
Lednicki, Aleksander (1866–1934) — polski działacz społeczny i polityczny, adwokat i filantrop, wolnomularz, polityk Imperium Rosyjskiego (współzałożyciel i członek Komitetu Centralnego Partii Konstytucyjno-Demokratycznej). [przypis edytorski]
