Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7708 przypisów.
ciemnica — tu: zmrok. [przypis edytorski]
ciemnica — więzienie. [przypis edytorski]
ciemnice (starop. forma) — ciemnicy. [przypis edytorski]
ciemnie (daw.) — ciemności. [przypis edytorski]
ciemnie — tu: ciemności. [przypis edytorski]
ciemnie — tu: mroki, tajemnice. [przypis edytorski]
Ciemność piekielnej nocy (…) w swej omroczy — W dymie najgęstszym i najczarniejszym czyszczą się cienie ze zmazy zapędnego gniewu. Dym jest skazówką ognia, który nie grzejąc i nie świecąc, zamracza oczy i duszę; tenże sam dym oddziela i wyrzuca z siebie ogień, aby ogrzewał i oświecał. Z tego się wyjaśnia, dlaczego winni gniewu niepowściągliwego zarazem w dymie i grzech swój uznają, i z niego się czyszczą. [przypis redakcyjny]
ciemność — „Ponieważ nie mamy boju przeciwko krwi i ciału, ale przeciwko księstwom i mocarstwom, przeciwko dzierżawcom świata tych ciemności…” (Do Efezów, VI 12) [dzisiejszy przekład odpowiedniego fragmentu Listu do Efezjan z Biblii Tysiąclecia brzmi: „Nie toczymy bowiem walki przeciw krwi i ciału, lecz przeciw Zwierzchnościom, przeciw Władzom, przeciw rządcom świata tych ciemności, przeciw pierwiastkom duchowym zła na wyżynach niebieskich”, Ef 6:12; red. W.L.]. [przypis autorski]
ciemność (…) rzuca słońcu (…) swe plamy — być może aluzja do obserwacji Galileusza, który jako jeden z pierwszych nowożytnych zaobserwował plamy na Słońcu; przeczyły one poglądowi o doskonałości i niezmienności niebios i wzbudziły wielką dyskusję. [przypis edytorski]
ciemność wyjaśniłeś — fecisti ex proclivo planum, dosłownie: „ze spadzistości zrobiłeś równinę”. [przypis tłumacza]
ciemnota — tu: ciemność. [przypis edytorski]
ciemno-wiorstowy — ponury i ogromny; wiorsta — daw. miara odległości, ok. 1 km. [przypis edytorski]
Ciemny płaszcz wlecze z tyłu — por. „night with dusky mantle” W drugiej oktawie Beppa Byrona. [przypis redakcyjny]
ciemny — tu: niezrozumiały. [przypis edytorski]
ciemny — tu: ociemniały. [przypis edytorski]
ciemny — tu: ociemniały, ślepiec. [przypis edytorski]
ciemrawa — nieporadna. [przypis autorski]
ciemrzą — ciemnieją. [przypis edytorski]
Cień chorej… — niektóre ludy Oceanii wierzą, że cień ludzi bliskich śmierci ulega skróceniu. [przypis autorski]
cień (…) ciała naszladuje — cień idzie za ciałem, jest ściśle związany z ciałem. [przypis redakcyjny]
Cień, co się zbliżył do sędziego Nina — Cień, który tu przemawia do poety, jest ojcem markiza Marcelego Malaspiny, który w roku 1307 wygnanemu poecie ofiarował w swym domu gościnny przytułek. W ostatnich wierszach tej pieśni przepowiedziane jest wygnanie poety i gościnność Malaspiny dla wygnańca. Magra, rzeka płynąca przez dolinę Lunigiany, która była w obrębie posiadłości Malaspiny. [przypis redakcyjny]
Cień drugi wzniósł się ponad trumny wieko — Drugi cień powstający z grobu jest to Kawalkante, zalotny i bogaty rycerz florencki, zwolennik nauki Epikura, niewierzący w nieśmiertelność duszy. Syn jego Gwido, mąż uczony, filozof i poeta, był przyjacielem osobistym Dantego. Gwido, więcej filozof jak poeta, zarzucił w końcu poezję, a filozofii cały się poświęcił. Dlatego Dante tu jemu zarzuca lekceważenie dzieł Wirgiliusza. [przypis redakcyjny]
cień — duch zmarłego. [przypis edytorski]
cień, jak one cichą — dziś popr.: cień, jak one cichy. [przypis edytorski]
cieńki — dziś: cienki. [przypis edytorski]
cień, która (…) staje się odmienną — dziś: r.m. ten cień. [przypis edytorski]
Cień (…) patrząc na stopy leżących wzdłuż skały — Cień z pokutujących tu błędów zaledwo oczyszczony pogląda jeszcze na cienie leżące tu na skale: to jest, rozważa i błędy swoje, z jakich tylko co się wyzwolił, i skutki tychże błędów. [przypis redakcyjny]
Cień rzekł: Arezzo jest moja kraina — Griftolino, rodem z miasta Arezzo, alchemik, utrzymywał, że umie latać. Gdy Albero z Sieny, naturalny syn tamtejszego biskupa, udał się doń, aby go tej sztuki nauczył, a to się oczywiście nie udało, wymógł na swym ojcu, że kazał alchemika spalić na stosie jako czarownika. [przypis redakcyjny]
cień — tu: kształt, maska, kukła. [przypis redakcyjny]
cień wskazał stojący na stronie — Cień to jest Gwidona z Montfortu. Mszcząc się za swojego ojca, który w Anglii na śmierć był skazanym, przebił puginałem Henryka, księcia angielskiego, w roku 1270 w Witerbo, w kościele, przy mszy świętej, w chwili podniesienia Przenajświętszego Sakramentu. Serce Henryka sprowadzono z wielką czcią do Anglii i tam pogrzebiono. [przypis redakcyjny]
Cień zaś w otchłani (…) wyraźnie ciemnieje — Cienie potępionych w piekle. [przypis redakcyjny]
cienić — rzucać cień, zasłaniać przed słońcem. [przypis edytorski]
cienie — tu: kształty, figury. [przypis redakcyjny]
Cienie zawyły (…) kręcąc się w kółko — W następnych dwunastu wierszach poeta z niepospolitą i właściwą tylko sobie plastycznością przedstawia obraz kręcących się w kółko cieniów. Z pieśni XV wiemy, że każdy potępiony bieżący pod deszczem ognistym i na chwilę zatrzymać się nie może; trzem cieniom przypatrującym się stojącemu poecie na kamiennej tamie w chwili, kiedy chcą z nim zawiązać rozmowę, nie pozostało nic więcej jak przed nim w ciągłym być ruchu. Ruch kołowy w takim wypadku był najstosowniejszy, ponieważ cienie kręcąc się w kółko nie tak często do poety obracały się tyłem i nie potrzebowały wciąż tam i sam powracać, co by być musiało, jeśliby cienie w kierunku drogi poety szły z nim wzdłuż tamy. Obrót zaś ich szyi w przeciwnym kierunku z ich stopami i ruch kołujący trafnie przypomina starożytnych gladiatorów, którzy przed wstąpieniem do cyrku, w krąg oglądali swoje członki, czy dobrze są namaszczone oliwą. [przypis redakcyjny]
cieniów — dziś popr. forma B. lm.: cieni. [przypis edytorski]
cieniów — dziś popr. forma D.lm: cieni. [przypis edytorski]
cieniów — dziś raczej: cieni. [przypis edytorski]
cieniuchny — tu: delikatny. [przypis edytorski]
cieniu (daw. forma D.lp) — dziś popr.: cienia. [przypis edytorski]
cieniu — dziś popr. forma D. lp: cienia. [przypis edytorski]
Cieniu Owidyuszowy, natchnij mię (…) bez Owidyuszowego nauczania — Owidyusz był twórcą dzieła p. t. Sztuka kochania (Ars amandi). [przypis autorski]
cienki (pot.) — mało aromatyczny. [przypis edytorski]
cienki — tu: subtelny (rusycyzm). [przypis edytorski]
cienkość — tu: rozrzedzenie. [przypis edytorski]
cienkusz — dosł.: osad piwny, zlewki; tu: złe, słabe wino. [przypis redakcyjny]
ciennik — u Lindego w pierwszym znaczeniu: zasłona od słońca lub świecy, w drugim: miejsce cieniste. Używa też tego wyrazu Zaleski w wierszu pt. Przechadzka poza Rzymem („Augustowskie cienniki”). [przypis redakcyjny]
ciepać (gw., pot.) — rzucać; uderzać. [przypis edytorski]
ciepać się — rzucać się. [przypis autorski]
ciepciuch — człowiek o słabym charakterze. [przypis autorski]
Ciepła kula lub zimna stal — palla calda u farru freddu, bardzo używane wyrażenie korsykańskie. [przypis autorski]
Ciepło jest przyczyną, iż, kiedy kropla krwi dostanie się do jam serca, wówczas wzdyma się rychło i paruje, jak czynią powszechnie wszystkie płyny, kiedy się je puszcza kroplami do rozgrzanego naczynia — Ten szczegół wybornego zresztą i bardzo nowego wówczas objaśnienia czynności serca jest błędny. Nie ciepło panujące w sercu jest przyczyną ruchu krwi, ale regularne skurcze i rozkurcze mięśnia sercowego, działające jak pompa ssąco-tłocząca. Teoria krążenia krwi spotykała długo w medycynie zaciętych przeciwników, których jeszcze Molier smaga szyderstwem. [przypis tłumacza]
ciepły — tu: podniecony. [przypis redakcyjny]
ciepliczne wody (starop. forma) — [wody] mineralne, lecznicze. [przypis redakcyjny]
cieplik — niezniszczalna, niewidzialna i nieważka substancja, którą wg teorii panującej w nauce do połowy XIX w. miało być ciepło. [przypis edytorski]
ciepnąć (gw.) — rzucić. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
ciepnąć — rzucić. [przypis edytorski]
cierkać — ćwierkać. [przypis autorski]
ciernie* (daw.) — cierniste krzewy (np. tarnina, głóg). [przypis redakcyjny]
ciernistymi igły — dziś popr. forma N. lm: ciernistymi igłami. [przypis edytorski]
cierpcem — cierpieniem. [przypis edytorski]
Cierpiący Herakles w zatrutej szacie (…) więcej ponurym aniżeli dzikim — Plinius, Natur. hist., lib. XXXIV sec. 19. [przypis redakcyjny]
cierpiący na chorobę, którą lekarze nazywają Hyposphagma (…) — Sekstus Empiryk, Zarysy pirrońskie, I, 14. [przypis tłumacza]
cierpiałem, ale się nie buntowałem… — w. 21 i nast. Cały ten zawiły opis wyraża, iż Rousseau podlegał znanemu w medycynie zboczeniu płciowemu, które kazało mu najwyższą rozkosz fizyczną pokładać w tym, aby być oćwiczonym przez kobietę. [przypis tłumacza]
cierpiał (…) na niedosyt pieszczoty matczynej — Potwierdzając chłodne stosunki, jakie panowały między Janem Sobieskim a jego matką, prof. Battaglia upomina się o zanotowanie pierwszej miłości Sobieskiego do jakiejś szlachcianki, którą młody Jan koniecznie chciał zaślubić. Matka sprzeciwiła się stanowczo i postarała się, aby ukochaną syna wydano czym prędzej za mąż za kogo innego; stąd żale; [Battaglia, Otto Forst de (1889-1965), pol. historyk i krytyk literacki pochodzenia austriacko-włoskiego; w marcu 1938 r. opublikował w „Przeglądzie Powszechnym” artykuł Brązowienie Marysieńki, będący odpowiedzią na publikację biografii żony Sobieskiego autorstwa Boy'a Żeleńskiego; Red. WL.]. [przypis autorski]
Cierpiał za całą Litwę wszystkimi jej bole — cierpiał za całą Litwę i za wszystkie jej bóle. [przypis edytorski]
cierpić — dziś: cierpieć. [przypis edytorski]
cierpiętliwości — [według] wytrzymałości. [przypis redakcyjny]
cierpiętliwy — którego stanem zwykłym jest cierpienie. [przypis redakcyjny]
Cierpię, więc jestem — Wokulski trawestuje (przystosowuje) słynne zdanie francuskiego filozofa–racjonalisty, Kartezjusza (1596–1650): „Myślę, więc jestem” (łac. Cogito, ergo sum). [przypis redakcyjny]
cierpieć nie mogąc rzecz zdrożną — dziś popr. składnia: ścierpieć nie mogąc rzeczy zdrożnej. [przypis edytorski]
cierpieć — tu: znosić. [przypis edytorski]
cierpieli od bąków i komarów — dziś: cierpieli z powodu bąków i komarów. [przypis edytorski]
cierpiemy — dziś popr.: cierpimy. [przypis edytorski]
cierpienieć to było — skrót od: cierpienie ci to było; ci: partykuła wzmacniająca. [przypis edytorski]
Cierpienie pochodzi „zawsze i w każdym razie z niezgody (…) boleje nasze ja niepogodzone z resztą świata — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 32. [przypis autorski]
cierpienióm — dziś popr. forma C. lm: cierpieniom. [przypis edytorski]
cierpisz (daw.) — pozwalasz. [przypis edytorski]
cierpisz mię przeciwnym sobie (daw.) — znosisz mnie, choć się tobie sprzeciwiam. [przypis edytorski]
cierpi z powodu utraconej sławy oraz że żal jej ojca — w oryginale niem.: [Sie] bange wegen des Stolzes und der Bekümmernisse ihres Vaters: cierpi z powodu dumy i niepokoju swojego ojca. [przypis edytorski]
cierpliwość — μακροθυμία, patientia, Beharrlichkeit (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski], właściwie: powolność. [przypis tłumacza]
cierpliwy (starop.) — [tu:] pełen cierpień. [przypis redakcyjny]
cierpliwy (starop.) — tu: wytrzymały, mocny. [przypis redakcyjny]
cierpliwy (starop.) — [tu:] wytrzymały, mocny. [przypis redakcyjny]
cierpliwy (starop.) — wytrzymały, mocny. [przypis redakcyjny]
cierpliwy — tu: cierpiący. [przypis redakcyjny]
cierpnąć — odczuwać mrowienie, dreszcze na skutek strachu, zimna itd. [przypis edytorski]
cierpota — cierpienie. [przypis autorski]
cierzpiący (gw.) — cierpiący. [przypis edytorski]
cieśla — rzemieślnik obrabiający drewno. [przypis edytorski]
cieśla tyryjski — Tyr był staroż. miastem i portem fenickim; Fenicjanie stanowili potęgę w zakresie żeglugi i handlu dzięki swemu budownictwu okrętowemu, a więc niejako dzięki kunsztowi swych cieśli. [przypis edytorski]
cieśń — ciasna przestrzeń; ciasnota. [przypis edytorski]
cieśń — tu: ciasne miejsce. [przypis edytorski]
cieśniej (starop. forma) — dziś: ciaśniej. [przypis edytorski]
cieśnina Beringa — cieśnina pomiędzy Azją a Ameryką Północną. [przypis edytorski]
cieśnina Gadesu — właśc. Cieśnina Gibraltarska, oddzielająca Europę od Afryki; łac. Gades: Kadyks, miasto w płd.-zach. Hiszpanii, w Andaluzji, położone na półwyspie oddzielającym odnogę Zatoki Kadyksu od Oceanu Atlantyckiego. [przypis edytorski]
Cieśnina Kimeryjska (łac. Bosporus Cimmerius) — dziś: Cieśnina Kerczeńska; płytki, wąski przesmyk między Płw. Kerczeńskim a Płw. Tamańskim, łączący Morze Azowskie z Morzem Czarnym; jego długość wynosi ok. 40 km, szerokość 15–4 km, przy głębokości od 13 do zaledwie 3 m. [przypis edytorski]
Cieśnina Wiatrów — cieśnina oddzielająca wyspy Kuba i Haiti, łącząca Morze Karaibskie z Oceanem Atlantyckim. [przypis edytorski]
ciesą (starop. forma) — ciosają. [przypis edytorski]
ciesali — dziś popr.: ciosali. [przypis edytorski]
Ciesielczuk, Stanisław (1906–1945) — poeta, członek grupy literackiej „Kwadryga”. [przypis edytorski]
