Przypisy

wziąć na kieł (fraz.) — uprzeć się, być zawziętym. [przypis edytorski]

wziąć na kieł — (o koniu) ponieść. [przypis edytorski]

wziąć na medytację — zastanowić się, przemyśleć. [przypis edytorski]

wziąć na odwagę — dziś popr.: wziąć się na odwagę, zdobyć się na odwagę. [przypis edytorski]

wziąć na ozory (gw.) — wziąć na języki, zacząć obgadywać, plotkować. [przypis edytorski]

wziąć na rozmysł — dziś: wziąć pod rozwagę, zastanowić się nad czymś. [przypis edytorski]

wziąć serce (starop.) — nabrać odwagi. [przypis edytorski]

wziąć się gdzie (starop.) — wybrać się gdzie; tu: dostać się gdzie. [przypis edytorski]

wziąć się — tu: skierować się; zwrócić się. [przypis edytorski]

wziąć — tu: przyjąć. [przypis edytorski]

wziąć w arendę — wydzierżawić; użytkować za opłatą na rzecz właściciela. [przypis edytorski]

wziąć w cugle — zapanować nad kimś a. czymś, ograniczając swobodę i zaprowadzając rygor, dyscyplinę; cugle: lejce, wodze do kierowania koniem. [przypis edytorski]

wziąć w kluby (daw.) — zdyscyplinować, skłonić do posłuszeństwa. [przypis edytorski]

wziąć w kluby — zdyscyplinować. [przypis edytorski]

wziąć w róg (daw.) — utrzeć rogów, upokorzyć. [przypis edytorski]

wziąć zbroi — zbroja poległego wojownika traktowana była jako łup wojenny. [przypis edytorski]

wziąć z mańki (pot.) — oszukać, wywieść w pole; wyrażenie wzięte z języka wojskowego. [przypis edytorski]

wziął był — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub też niezrealizowaną możliwość. [przypis edytorski]

wziąłem był — forma daw. czasu zaprzeszłego: wziąłem (wcześniej, dawniej). [przypis edytorski]

wziąłem kartę (…) do zrozumienia — w wydaniu źródłowym opisowi temu towarzyszy rysunek. [przypis edytorski]

wziąłem przed się — dziś: przedsięwziąłem, postanowiłem. [przypis edytorski]

wziął go na swoje skrzydła — wersja biblijna mówi, że anioł przeniósł Habakuka trzymając go za włosy (Dn 14,34–37). Ikonografia często odwołuje się do tej sceny. [przypis edytorski]

wziął przed się — dziś: przedsięwziął, postanowił. [przypis edytorski]

wziął świeży kołnierzyk — dawniej bardzo popularne były kołnierzyki przypinane do koszuli. [przypis edytorski]

wziął słowo (daw.) — zabrał głos (por. np. Heinrich Heine, Dysputa, w. 341, tłum. Maria Konopnicka). [przypis edytorski]

wziął — tu: dostał. [przypis edytorski]

wziął więc (…) kawałek spróchniałego drzewa i szedł naprzód, oświecając im (…) drogę — drewno w procesie rozkładu (próchnienia) wytwarza fosfor, dlatego w ciemności próchno świeci zielonkawo-niebieskawym promieniowaniem. [przypis edytorski]

wziął w oków (daw.) — zakuł w kajdany. [przypis edytorski]

Wziął Żydka i za domem rzucił do kanału — sytuacja żydowskich dzieci w Warszawie podczas Zagłady była wyjątkowo tragiczna. Po utworzenia getta były zmuszone do przebywania w zamkniętej dzielnicy, w której panowały głód i choroby. W związku z blokadą dostaw żywności i lekarstw, mimo wielu działań społeczności żydowskiej, dzieci w getcie warszawskim znosiły niewyobrażalne cierpienie. Wiele było sierotami lub zostało oddzielonych od swoich rodzin z powodu deportacji. Stale odczuwały strach, były codziennie świadkami przemocy, prześladowań i śmierci. W tych ekstremalnych warunkach głodu i braku zasobów walczyły o przetrwanie, starając się na różne sposoby zdobyć jedzenie dla siebie i swoich rodzin po tzw. aryjskiej stronie. Niektóre, ze względu na swoje mniejsze rozmiary, angażowały się w szmuglowanie żywności i innych potrzebnych przedmiotów do getta, korzystając z nielegalnych kontaktów z ludnością polską, i w ten sposób zdobywały jedzenie i pieniądze na jej zakup. Innym sposobem było poszukiwanie resztek jedzenia poza granicami getta lub proszenie o jedzenie i pieniądze (żebranie). Były to niezwykle ryzykowne sposoby zdobywania żywności, przyłapane dzieci były bite i mordowane. [przypis edytorski]

wziąn — dziś popr.: wziął. [przypis edytorski]

wziąść (daw.) — dziś popr.: wziąć. [przypis edytorski]

wziąść (daw. forma) — dziś popr.: wziąć. [przypis edytorski]

wziąść — dziś popr.: wziąć. [przypis edytorski]

wziąść — wspiąć. [przypis edytorski]

wziątek a. wziątko — dar; tu: łapówka, zysk. [przypis edytorski]

wziątek (daw.) — tu: bagaże. [przypis edytorski]

wziątek — tu: dar, łapówka. [przypis edytorski]

wziątek — tu: łup, zdobycz wojenna. [przypis edytorski]

wziąwszy serce (starop.) — odzyskawszy odwagę. [przypis edytorski]

wziąwszy z sobą 500 rycerstwa (…) z wolna całą Polskę (…) oswobodził — powrót Kazimierza Odnowiciela, scalenie kraju przy pomocy króla niemieckiego i Węgrów oraz odzyskanie władzy miało miejsce w l. 1039–1040. Na swą siedzibę władca wybrał Kraków; w roku 1041 pojął za żonę Dobroniegę Marię, córkę Włodzimierza I Wielkiego, wielkiego księcia kijowskiego. [przypis edytorski]

Wziat' jewo (ros.) — zabrać go. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — postać i sposób poruszania się. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — sposób bycia. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — sposób bycia, zachowanie, maniery. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — sposób bycia, zachowanie, postępowanie. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — sposób bycia, zachowanie. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — sposób zachowania. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — styl bycia, sposób zachowania. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — sylwetka i sposób poruszania się. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — zachowanie. [przypis edytorski]

wzięcie (daw.) — zachowanie, sposób bycia. [przypis edytorski]

wzięcie się — tu: zachowanie, maniery. [przypis edytorski]

wzięcie — sposób bycia, zachowanie. [przypis edytorski]

wzięcie — sposób bycia, zachowanie. [przypis edytorski]

wzięcie — sposób zachowania. [przypis edytorski]

wzięcie — sposób zachowania, też: sposób poruszania się. [przypis edytorski]

wzięcie — tu: dobre stosunki ze znajomymi, pozycja towarzyska. [przypis edytorski]

wzięcie — tu: sposób zachowania. [przypis edytorski]

wzięcie — tu: sposób zachowania się. [przypis edytorski]

wzięcie — tu: styl bycia, sposób zachowania. [przypis edytorski]

Wzięłaby dużo młodszych — przegoniłaby wiele młodszych. [przypis edytorski]

Wzięła ją ona na ręce — niem.: die sie an die Brust nahm, tj. raczej: przygarnęła ją do piersi. [przypis edytorski]

wzięli jaką szkolną książkę — dziś raczej: wzięli jakąś szkolną książkę. [przypis edytorski]

wzięlim — forma skrócona od: wzięliśmy. [przypis edytorski]

wzięli szlachectwo — przed wykonaniem wyroku odbierano skazańcowi tytuł szlachecki, aby uniknąć w ten sposób pohańbienia godności szlacheckiej; skazany był zrównywany w ten sposób z chłopstwem. [przypis edytorski]

wzięt — dziś popr.: wzięty. [przypis edytorski]

wziętość (daw.) — popularność. [przypis edytorski]

wziętość (daw.) — powodzenie. [przypis edytorski]

wziętość (daw.) — uznanie, popularność. [przypis edytorski]

wziętość — popularność. [przypis edytorski]

Wziętość — popularność. [przypis edytorski]

wziętość — popularność, sława; też: wzięcie. [przypis edytorski]

wziętość — powodzenie, popularność. [przypis edytorski]

w ziem (daw. forma) — w ziemię. [przypis edytorski]

w ziem — dziś popr. forma: w ziemię. [przypis edytorski]

W ziemi sandeckiej, wyższej, jest między górami źródło, które ma tę własność, że jak kto z niego wody nabierze, to zaraz niebo się chmurzyć zaczyna — Benedykt Chmielowski, Nowe Ateny, t I, s. 470 [przypis edytorski]

wziena (gw.) — wzięła. [przypis edytorski]

wzienam (gw.) — wzięłam. [przypis edytorski]

Wzienić (gw.) — wziąć. [przypis edytorski]

wzieni (gw.) — wzięli. [przypis edytorski]

wzieni (reg.) — wzięli. [przypis edytorski]

wzierać (daw.) — patrzeć, spoglądać (wgłąb), wglądać. [przypis edytorski]

wzionem (gw.) — wziąłem. [przypis edytorski]

wzion (gw.) — wziął. [przypis edytorski]

wzion (gw.) — wziął; tu: zaczął. [przypis edytorski]

wzion (gw.) — wziął; wzion przez łeb: dostał w łeb; został uderzony w głowę. [przypis edytorski]

wzjawić (starop.) — objawić, ukazać. [przypis edytorski]

wzjawić (starop.) — wyjawić. [przypis edytorski]

wzjawiono będzie (starop.) — będzie wyjawione; będzie ujawnione. [przypis edytorski]

wzjewić (starop.) — wyjawić. [przypis edytorski]

w złey dobie (starop.) — w niepomyślnym czasie (momencie). [przypis edytorski]

w złocistej roztwarza farforze — gotuje (kawę) w porcelanie. [przypis edytorski]

w złym niemieckim języku — w oryginale niem. in gebrochner deutscher Aussprache, tj. raczej: łamaną niemczyzną. [przypis edytorski]

wzmacniając ją wały — daw. forma N.lm; dziś popr.: (…) wałami. [przypis edytorski]

wzmagać się — tu prawdop. podejmować wysiłek. [przypis edytorski]

wzmagać — tu: wzmacniać, wspierać. [przypis edytorski]

wzmagają powodzi — dziś: wzmagają (się) powodzie. [przypis edytorski]

w zmianę, jaka nastąpiła po 1956 roku — mowa o tzw. odwilży gomułkowskiej, wiążącej się ze zmianą ówczesnych władz Polski. [przypis edytorski]

(…) wzmianki z indyjskiej i północnej mitologii — opuszczono następujący po tym zdaniu fragment; w oryginale niem.: Die Kreuzzüge. Das Seeleben; tj. wyprawy krzyżowe, życie na morzu. [przypis edytorski]

wzmierzić (starop.) — zmierzić; obrzydzić. [przypis edytorski]