Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7382 przypisów.
Dwór Św. Jakuba (ang. Court of St James's) — tradycyjna nazwa brytyjskiego dworu królewskiego, używana w dyplomacji; od pałacu Św. Jakuba, oficjalnej rezydencji władców. [przypis edytorski]
Dwór Św. Jakuba — tradycyjna nazwa brytyjskiego dworu królewskiego, używana w dyplomacji; od pałacu Św. Jakuba, oficjalnej rezydencji władców. [przypis edytorski]
dwoić komuś — zwracać się do kogoś w formie grzecznościowej przez „wy”. [przypis edytorski]
dwoić — tu: dzielić. [przypis redakcyjny]
dwoić — tu: podwajać. [przypis edytorski]
Dwoisty gryfie (…) nie rozdarłeś dziobem tego drzewa — Tu Chrystus, pod symbolem gryfa, jako człowiek nie użytkował z tego drzewa, nie zrywał z niego owocu, czyli pokarmu ziemskiego, gdy niżej wskazując na to drzewo, powiedział: „tak się nasienie wszelkiej prawdy chowa”, czyli: „królestwo moje nie jest z tego świata”. Tymi słowy Zbawiciel przekazał tę prawdę wszystkim ludziom, a szczególnie duchownym: że uganiać się wyłącznie i namiętnie za ziemskimi znikomymi dobrami jest rzeczą naganną i wiodącą do grzechu duszę naszą stworzoną do wyższych i szlachetniejszych celów, której królestwo, na obraz królestwa Chrystusowego, nie jest z tego świata. [przypis redakcyjny]
dwoi — tu: podwaja. [przypis edytorski]
dwojaki — dwa połączone naczynia gliniane. [przypis edytorski]
dwojakie pojmowanie symbolizmu — „metafizyczne” i „nastrojowe” — współczesny badacz L. J. Austin (L'Univers poétique de Baudelaire, Paris 1956) oznacza je odpowiednio terminami: „symbolique” i „symbolisme”. [przypis autorski]
dwojaki gliniane — podwójne, gliniane naczynie służące dawniej do noszenia dwudaniowych obiadów dla np. żniwiarzy. [przypis edytorski]
dwojaki — gliniane podwójne naczynie. [przypis edytorski]
dwojaki płat — szkaplerz zakonny: część habitu zbliżona krojem do ornatu; tylko że nie z mnichy w szarej kapicy a z dwojakim płatem — zagadkowa wzmianka o zabiegach o jakieś opactwo. Próbę rozwiązania zagadki podjął Julian Krzyżanowski w studium O paru fraszkach Kochanowskiego („Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, 1964). Usiłował tam wyjaśnić, iż poeta zabiegał o godność komendatariusza, tj. przełożonego zakonu Bożogrobców w Miechowie, inaczej opata, że jednak starania te z powodu śmierci Zygmunta Augusta do skutku nie doszły. Klucza do rozwiązania zagadki dostarcza list Kochanowskiego do Stanisława Fogelwedera (t. II, s. 288). [przypis redakcyjny]
dwoje bliźniątek — Romulus i Remus, legendarni założyciele Rzymu, ocaleni przez matkę w koszyku puszczonym na rzekę, uratowani i wykarmieni przez wilczycę kapitolińską. [przypis edytorski]
dwoje — dziś popr. forma: dwoje ludzi, ale: dwóch chłopców. [przypis edytorski]
dwojej (starop.) — dwojakiej (tu: ludzkiej i ptasiej). [przypis redakcyjny]
Dwoje ludzi kochają się, pragną, czekają — dziś popr. z 3 os. lp: Dwoje ludzi kocha się, pragnie, czeka. [przypis edytorski]
dwoje młodych ludzi zostali skazani na śmierć i haniebnie powieszeni — Żarski i Kociszewski. [przypis autorski]
dwoje obrączek małżeńskich — jedna z małżeństwa z Euzebiuszem Słowackim, druga z doktorem Bécu. [przypis redakcyjny]
dwoje prawo (daw.) — podwójne prawo. [przypis edytorski]
dwoje świec gorzało — dziś popr.: dwie świece gorzały, tj. płonęły. [przypis edytorski]
dwoje żniwo (daw.) — podwójne żniwo. [przypis edytorski]
dwojniaki a. dwojaki — dwa połączone naczynia ceramiczne. [przypis edytorski]
dwoma słowy (przestarz.) — w dwóch słowach; por.: innymi słowy (starop. forma N. lm). [przypis edytorski]
dwora — dziś popr. forma D.lp: dworu. [przypis edytorski]
dworak — dworzanin. [przypis edytorski]
dworak fortuny — nadworny sługa losu (fortuny); osoba, której los sprzyja na mocy szczególnych przywilejów. [przypis edytorski]
dworka a. dwórka — szlachcianka należąca do dworu. [przypis edytorski]
dworka — dziś popr. forma D. lp: dworku. [przypis edytorski]
dworka Tais — tu nie jest owa sławna Tais koryncka, ale osoba wzięta z komedii Terencjusza pod tytułem: Eunuch. Podobało się poecie tę urojoną figurę w piekle umieścić. Tais gra główną rolę w tej komedii, Fedrias, syn Lacheza, i Trason szalenie w niej się kochają. Trason przez Gnatona posyła na jej usługi młodą niewolnicę. Gdy Gnaton wraca, Trason go zapytuje: „Czy Tais wielką mi czyni dziękę?” „Zaiste, i bardzo wielką!” Gnaton odpowiedział. „Magnas vero agere gratias Thais mihi?, Ingentes. [przypis redakcyjny]
dworki — dziewczęta wiejskie zatrudnione we dworze. [przypis redakcyjny]
dwornia (daw.) — służba dworska. [przypis edytorski]
dwornia — dwór, dworzanie. [przypis edytorski]
dwornia — dworzanie, czeladź, dworska [przypis edytorski]
dwornia — służba dworska, czeladź. [przypis edytorski]
dworno, huczno — dziś: dwornie, hucznie. [przypis edytorski]
dworność (daw.) — wykwintność, wytworność zachowania. [przypis edytorski]
dworny (daw.) — tu: dworski, związany z dworem, należący do dworu. [przypis edytorski]
dworny (daw.) — uprzejmy, elegancki. [przypis edytorski]
dworny — grzeczny, uprzejmy, wyszukany, elegancki. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — kpić, żartować. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — żartować, kpić. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — żartować, naśmiewać się, kpić. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — żartować, naśmiewać się. [przypis edytorski]
dworować (daw.) — żartować. [przypis edytorski]
dworować — kpić, żartować z kogoś. [przypis edytorski]
dworować — tu w niestandardowym znaczeniu „zalecać się” (kalka z ang. to court). [przypis edytorski]
dworować — tu: zachowywać się służalczo, jak dworak. [przypis edytorski]
dworować — żartować, kpić. [przypis edytorski]
dworować — żartować, naśmiewać się z kogoś. [przypis edytorski]
dworscy — ludzie należący do dworu. [przypis edytorski]
dworstwo (daw.) — naśladownictwo obyczajów dworskich. [przypis edytorski]
dworstwo (daw.) — żart. [przypis edytorski]
dworszczyzna — tu: jałowa grzeczność, puste komplementy. [przypis edytorski]
dworuje (gw.) — jest panem we dworze, panuje. [przypis autorski]
dworuje — panoszy się, mizdrzy, udaje panią. [przypis autorski]
Dworu Petersburskiego — w wydaniu z 1816 r.: dworów. [przypis edytorski]
dwory — dziś popr. forma N. lm: dworami. [przypis edytorski]
dworzan — φίλων. [przypis tłumacza]
dworzaninem, fylarchą — dworzaninem: φίλον [dosł.: przyjacielem]; fylarchą: φύλαρχον [przywódcą plemienia, gr. fyle], tribus praefectum, Stammeshäuptling (Clementz) [pominięto tłum. rosyjskie]. [przypis tłumacza]
dworzanin rękodajny — dworzanin mający zaszczyt i prawo podawania ręki swemu panu lub pani np. przy wsiadaniu do pojazdów, na koń itp. [przypis edytorski]
Dworzanin — [tu:] Dzieło Del Cortegiano, Baltazara del Castiglione. [przypis tłumacza]
dworzany — dziś popr. forma N lm: dworzanami. [przypis redakcyjny]
dworzec (daw.) — dwór (budynek). [przypis edytorski]
dworzec (daw.) — dwór, pałac. [przypis edytorski]
dworzec (daw.) — dwór. [przypis edytorski]
dworzec (daw.) — dwór. [przypis edytorski]
dworzec (daw.) — podwórze, dziedziniec. [przypis edytorski]
„Dworzec” — Dworzec mojego dziadka Morawskiego. [przypis redakcyjny]
dworzec kolei północnej — to jest wiodącej z Paryża w kierunku północnym (znajduje się przy placu de Roubaix). [przypis redakcyjny]
dworzec Kolei Wiedeńskiej znajdował się na rogu ul. Marszałkowskiej i Al. Jerozolimskich. [przypis redakcyjny]
dworzec — tu: dwór, dom szlachecki. [przypis edytorski]
dworzec — tu: dwór, posiadłość. [przypis edytorski]
dworzec Victoria, ang. Victoria Station — jedna z głównych stacji kolejowych w Londynie, otwarta w 1862. [przypis edytorski]
dworzyszcze (daw.) — gmach, okazały budynek. [przypis edytorski]
dworzyszczowi — chłopi zatrudnieni na folwarku przy dworze. [przypis redakcyjny]
dwuberłej — dwuberłej, gdyż przywodzili im dwaj królowie: Agamemnon i Menelaos. [przypis redakcyjny]
dwuchloran rtęci (daw. chem.) — dziś: chlorek rtęci (II), HgCl2, silnie trująca sól kwasu solnego i rtęci na II stopniu utlenienia. [przypis edytorski]
Dwudziesta trzecia — w spisie treści wiersz występuje pod tytułem pociąg rusza. [przypis edytorski]
Dwudziestego drugiego we Freyburgu — 21 października 1813, podczas odwrotu spod Lipska, Napoleon rozmieścił swoją armię we Freyburgu nad rzeką Unstrutą, obsadzając dwa prowizoryczne mosty, które po przejściu głównych sił, a następnie tylnej straży, o świcie 22 października, spalono. [przypis edytorski]
dwudziestem sążni — na dwadzieścia sążni, tj. na ok. 40 m. [przypis edytorski]
dwudziestodwułokciowy — łokieć to miara długości około sześćdziesięciu centymetrów. Dwudziestołokciowy drąg ma zatem około dwunastu metrów, co trzeba złożyć na karb poetyckiej przesady Homera. [przypis edytorski]
dwudziestokilkoletni — dziś: kilkudziesięcioletni. [przypis edytorski]
dwudziestokilkoletni samobójca-mizogin — Otto Weininger (1880–1903) był austriackim filozofem, w wieku 23 lat napisał rozprawę Płeć i charakter, w której wyłożył swoje przekonania dotyczące kobiecości. Miały one wybitnie mizoginiczny wymiar. Weininger kilka miesięcy po publikacji popełnił samobójstwo. Zarówno książka, jak i postać Weiningera zyskały ogromną popularność w epoce. Teoriami samobójcy inspirował się m.in. Zygmunt Freud i Stanisław Przybyszewski. [przypis edytorski]
dwudziestokilkoma — dziś popr. forma N. tego złożonego zaimka liczebnego brzmi: dwudziestoma kilkoma. [przypis edytorski]
dwudziestoletnia oblubienica zdawała się o wiele lepiej panować nad sytuacją — W odziedziczonych rękopisach z jakiejś ówczesnej filantropijnej „jednodniówki”, znalazłem wiersz narzeczonej Sienkiewicza, przepisany do druku ręką Kocia Górskiego. Wiersz ten figurował w jednodniówce tuż obok drobiazgu Sienkiewicza pt. Osiczyna. Miało to wyraźny charakter anonsu: „Henryk Sienkiewicz i Maria … zaręczeni”; sprawiło też nie lada sensację w mieście, mimo iż jednodniówka wyszła w maju, a ślub odbył się w lutym. Wiersz narzeczonej Sienkiewicza, to już (zdaje mi się) historia literatury; więc go tu przytaczam. Tytuł: Riwiera. Na srebrnej, cichej, przeźroczystej wodzie,/ Cicho ligurskie kołyszą się łodzie,/ W oddali góry jasne i zamglone/ Jakby w muślinu spowite zasłonę./ Przy brzegu, ponad śpiących wód lazury,/ W koronkę willi rzeźbione marmury,/ Wśród dwóch błękitów świecą się i bielą/ Jak białe lilie, marząc nad topielą./ Głębiej cyprysów czerń, tam róż kaskady,/ I oliwniki. Bluszcz i winogrady/ Stroją mur, zębem wieków poszczerbiony,/ W ciemnej i jasnej zieleni festony./ Tam znów gaj pinii. Rozłożyste sosny/ Sennemu morzu nucą śpiew miłosny,/ A w chór złączone, złotolistne palmy/ Grają, jak harfy, dawidowe psalmy./ Różowem kwieciem kapią z gór migdały,/ Anemonami porastają skały,/ Czasem rybacka pieśń zabrzmi echowo…/ Wietrzyk przynosi woń pomarańczową. Powiedzcie: kiedy się człowiek wychował w tak dystyngowanej epoce, czy nie może mu zostać na resztę życia niejaka skłonność do używania ciężkich słów? [przypis autorski]
dwudziestostopowy — mierzący 20 stóp; stopa: jednostka miary długości, wynosząca ok. 30,5 cm. [przypis edytorski]
dwudziestostopowy — mierzący 20 stóp, tj. ponad 60 m; 1 stopa ang. wynosi w przybliżeniu 30,48 cm. [przypis redakcyjny]
Dwudziestu czterech starców szło parami — Pod figurą dwudziestu czterech starców poeta wyobraża tu, jak w Objawieniu św. Jana w rozdz. 4 dwadzieścia cztery pisma Starego Testamentu, począwszy od pięciu ksiąg Mojżeszowych, aż do ksiąg Machabejskich. Starce uwieńczeni białymi liliami symbolem są czystej nauki, jaka się w tych księgach zawiera. [przypis redakcyjny]
dwudziestu dwu literom — alfabet hebrajski posiada dwadzieścia dwie litery. [przypis edytorski]
Dwudziestu kilku, już nauczycieli, już uczniów uniwersytetu, wysłano na wieczne wygnanie w głąb Rosji (…) jednemu tylko dotąd udało się wydobyć się z Rosji — spośród skazanych w procesie filomatów jedyną osobą, której udało się wydostać z Rosji do roku 1832 (kiedy powstały Dziady zw. drezdeńskimi) był Adam Mickiewicz. W 1823 Mickiewicz, pracujący wówczas jako nauczyciel literatury, historii i prawa w Kownie, został aresztowany i uwięziony w klasztorze bazylianów w Wilnie (od jesieni 1823 do marca 1824), a następnie skazany za udział w tajnych młodzieżowych organizacjach na zesłanie w głąb Rosji na posadę nauczyciela z prawem wyboru miejsca pobytu. W latach 1824–1827 przebywał w Petersburgu, Odessie, Moskwie oraz na Krymie. W Moskwie został przypisany jako urzędnik generał-gubernatora Dmitrija Golicyna. Nauczał polskiego u kilku moskiewskich rodzin, wśród jego uczniów była poetka Karolina Jaenisch (zaręczył się z nią nawet w 1827 roku, lecz dwa lata później zerwał zaręczyny). W 1829 r. opuścił Rosję i udał się do Niemiec; podróżował później po Europie: Szwajcarii i Włoszech; podczas pobytu w Rzymie w 1831 r. dowiedział się o wybuchu powstania listopadowego, ruszył przez Genuę i Genewę do Paryża, następnie do Drezna, a stamtąd przyjechał do Wielkopolski, gdzie pozostał aż do upadku powstania, a następnie wrócił do Drezna, gdzie pozostał do 1832 roku i gdzie napisał Dziadów część III. [przypis edytorski]
Dwudziestu ośmiu [patriarchów] — chiń. ershiba zu, jap. nijūhasso. Dwudziestu ośmiu buddyjskich mnichów z Indii, których w tradycji chińskiego chan i japońskiego zen uważa się za tych, którzy nieprzerwanie przekazywali Dharmę Buddy aż do Bodhidharmy, który pierwszy przyniósł tę naukę do Chin. [przypis tłumacza]
dwudziestu piąciu — dwudziestu pięciu. [przypis edytorski]
dwudziestu sążni — ἐπ' ὀργυιὰς εἴκοσιν, in viginti ulnarum? (ulna, ὠλένη, łokieć), zwanzig Ellen? (Clementz). [sążeń: dawna miara długości, równa rozpiętości rozpostartych ramion, tj. ok. 1,8–2 m; red. WL]. [przypis tłumacza]
dwufuntowy — tj. ważący blisko 1 kilogram. [przypis edytorski]
dwu Indii — dawniej mówiono o Indiach Wschodnich oraz o Indiach Zachodnich, tj. Karaibach; Hiszpanie mieli kolonie w obu rejonach. [przypis edytorski]
dwujętne miechy (daw.) — miechy z dwiema rękojeściami, drążkami. [przypis redakcyjny]
dwujętny miech (starop.) — z dwiema rękojeściami, drążkami do ujęcia, tj. uchwycenia dwiema rękami]. [przypis redakcyjny]
dwujęzyczny — tu: dwulicowy, fałszywy. [przypis edytorski]
dwu Kazimierzu (daw. forma B.)— dwóch Kazimierzy: Kazimierza Wielkiego i Kazimierza Jagiellończyka. [przypis redakcyjny]
dwukolny — dziś: dwukołowy. [przypis edytorski]
