Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160198 przypisów.
jam tam bywał (starop. konstrukcja) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: ja tam bywałem. [przypis edytorski]
Jam też nie z soli wyrósł ani z roli — słowa te miał wypowiedzieć Czarniecki, kiedy tytuł hetmana wielkiego przypadł Jerzemu Lubomirskiemu; jest to aluzja do źródeł bogactwa i wpływów Lubomirskich: żup solnych i rolnictwa, czemu Czarniecki przeciwstawiał własne zasługi wojskowe. [przypis edytorski]
Jam też tam lubił bawić wprzód, Lecz szkodzi mi północny chłód — żartobliwa aluzja do przymusowego wyjazdu autora na południe. [przypis tłumacza]
jam tu przyszła (gw., daw.) — konstrukcja z przechodnią końcówką czasownika; inaczej: ja tu przyszłam. [przypis edytorski]
jam uratowała — dziś: ja uratowałam. [przypis edytorski]
Ja (…) muszę władz w ojczyźnie słuchać, ale wy (…) powinniście… — ja muszę się układać z Persami, ale wy, niezależni od władz spartańskich, możecie nie upokarzać się przed tymi, co was dawniej gnębili, powinniście mieć więcej poczucia honoru niż inni i umożliwić prowadzenie wojny bez łaski barbarzyńców. [przypis tłumacza]
Jam vides onerata ferox ut ducat Jasis Per medias Istri plaustra bubulcus aquas — Już widzisz, jak wolarze prowadzą do Jass przez środek Istru obładowane woły. [przypis edytorski]
jam was oszukał — ja was oszukałem (konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika). [przypis edytorski]
Jam zawarł zmysły w (…) ciemności — kochanak jest odrętwiały, niewrażliwy na bodźce. [przypis edytorski]
Jam zgrzeszył, a ta trzoda co zasłużyła, Panie Boże mój? Proszę, obróć rękę twoję na mię i na dom ojca mego, a ludu tego nie zabijaj — 1 Krn 21, 17. [przypis edytorski]
jam Zniczowa — należę do Znicza, jestem kapłanką świętego ognia. [przypis edytorski]
jam (…) zwołał — ja zwołałem. [przypis edytorski]
jańczarka — strzelba o długiej lufie i krótkiej zakrzywionej kolbie używana przez janczarów (żołnierzy dawnej piechoty tureckiej). [przypis edytorski]
Jańsbork — obecnie: Pisz. [przypis edytorski]
Jański, Bogdan Teodor (1807–1840) — pol. działacz emigracyjny, założyciel Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego (tzw. zmartwychwstańców), Sługa Boży Kościoła katolickiego; wydawca dzieł Adama Mickiewicza, Maurycego Mochnackiego, Joachima Lelewela i in.; autor przekładów na francuski m.in. Konrada Wallenroda, Dziadów oraz Ksiąg narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. [przypis edytorski]
Jan 7, 40. Spór między żydami, jak pomiędzy chrześcijanami dzisiaj — W całym tym rozdziale znajdują się aluzje do cudu, który zdarzył się w Port-Royal i który stał się powodem gwałtownych sporów. [przypis tłumacza]
Jana Jakuba — chodzi o Jana Jakuba Rousseau (1712–1778), genewskiego pisarza i filozofa tworzącego w jęz. fr., wybitnego przedstawiciela oświecenia. [przypis edytorski]
Jana Kalwina i Marcina Lutra — przytoczeni nie jako rzeczywiste potwory moralne, ale ironicznie, ze względu na zgrozę, jaką ich imiona budziły w ciemnej szlachcie; w wydaniu z 1816 r.: gorszym od heretyka. [przypis redakcyjny]
Ja natomiast poddaję się bogom — jestem posłuszny temu naturalnemu popędowi do posiadania, jaki bogowie wszczepili w ludzką duszę. [przypis tłumacza]
Janauschek, Fanny (1829–1904) — austriacka aktorka teatralna urodzona w Pradze; grała w teatrach niemieckich, od 1863 w Ameryce i w Anglii. [przypis edytorski]
Jana w dwóch osobach Styki — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Jan Styka, ofiara Zielonego Balonika (rys. K. Sichulski). [przypis edytorski]
Jana z Kęt a. Jan Kanty (1390–1473) — święty Kościoła katolickiego, ksiądz, wykładowca Akademii Krakowskiej. [przypis edytorski]
Jana zwycięstwo… — chodzi o zwycięstwo króla polskiego Jana III Sobieskiego nad wojskami tureckimi pod Wiedniem (tzw. wiktoria wiedeńska, 1683). [przypis edytorski]
Jan Baptysta Rousseau (1670–1741) — imiennik późniejszego odeń Jana Jakuba, największą część swej sławy zawdzięczał sprośnym epigramom. [przypis tłumacza]
Jan Bentivoglio, właśc. Giovanni II Bentivoglio (1443–1508) — syn Hannibala I Bentivoglio, autorytarny pan Bolonii w latach 1463–1506; w listopadzie 1506 uciekł z miasta przed przeważającymi wojskami papieskimi, interweniującymi na prośbę jego przeciwników. [przypis edytorski]
Jan Binet — genewianin, kolega Krasińskiego i Reeve'a na uniwersytecie genewskim. [przypis redakcyjny]
Jan Breughel — Jan Breughel starszy (1568–1625), zwany Aksamitnym, a. Jan Breughel młodszy (1601–1678), dwóch przedstawicieli słynnej flamandzkiej rodziny, która wydała wielu malarzy. Obaj chętnie malowali sielankowe pejzaże i kwiaty. [przypis edytorski]
Jan Bugaj — pseudonim okupacyjny Krzysztofa Baczyńskiego. [przypis autorski]
jančaras — turkų pėstininkas. [przypis edytorski]
Jan Chapelain (1595–1674) — zażywał długi czas wielkiej reputacji jako poeta, zanim Boileau krytyką swoją strącił go z piedestału. [przypis tłumacza]
Jan Chryzostom, czyli Złotousty (ok. 350–407) – biskup Konstantynopola, pisarz i słynny kaznodzieja, teolog; święty prawosławny i katolicki, doktor Kościoła. [przypis edytorski]
Jan Chryzostom, czyli Złotousty (ok. 350–407) — biskup Konstantynopola, pisarz i słynny kaznodzieja, teolog; święty prawosławny i katolicki; piętnował obyczaje dworu, za co z inicjatywy cesarzowej Eudoksji został skazany na wygnanie. [przypis edytorski]
Jan Chryzostom, czyli Złotousty (ok. 350–407) — biskup Konstantynopola, pisarz i słynny kaznodzieja, teolog; święty prawosławny i katolicki. [przypis edytorski]
Jan Chrzciciel gdy go żołnierze pytali, co by czynić mieli, odpowiedział — Łk 3, 14. [przypis edytorski]
Jancychryst — Antychryst. [przypis edytorski]
jancykryst (gw.) — antychryst. [przypis edytorski]
janczaraga — dowódca janczarów. [przypis redakcyjny]
janczar — dziś popr. forma D.lm: janczarów. [przypis redakcyjny]
janczarką — w oprac. Hertza: jańczarką. [przypis edytorski]
janczarka — broń palna, rusznica, tak nazwana od janczarów. [przypis redakcyjny]
janczarka — duża, ciężka strzelba tureckiej piechoty. [przypis edytorski]
janczarka — rodzaj strzelby tureckiej. [przypis autorski]
janczarka — strzelba, rusznica janczarska. [przypis redakcyjny]
janczarka — strzelba turecka o długiej lufie, używana przez janczarów (żołnierzy dawnej piechoty tureckiej). [przypis edytorski]
Jan Czarnoleski — Jan Kochanowski z Czarnolasu. [przypis edytorski]
janczarowie a. janczarzy — doborowe oddziały piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczarowie — piechota turecka a. tatarska. [przypis edytorski]
janczarowie (tur.) — piechota turecka. [przypis redakcyjny]
janczarowie (z tur. jeniczery: nowe wojsko) — najbitniejsza, uprzywilejowana część wojska tureckiego, składająca się prawie z samych poturczonych chrześcijan, porwanych w dziecięcym wieku i osobno w tym celu wychowanych. [przypis redakcyjny]
janczarowie (z tur.) — piechota turecka. [przypis edytorski]
janczar (tur. jeni czery) — żołnierz z piechoty tureckiej lub na sposób turecki ubranej. [przypis redakcyjny]
janczary — dzwoneczki. [przypis edytorski]
janczary — dzwonki przy końskiej uprzęży. [przypis edytorski]
janczary — dzwonki przy końskiej uprzęży. [przypis edytorski]
janczary — groźna piechota turecka, tworzona z poturczonych dzieci chrześcijańskich. [przypis redakcyjny]
janczary — instrument muzyczny w formie dzwonków, stosowany jako dodatek do uprzęży. [przypis edytorski]
janczary — piechota turecka; dziś popr. forma M. lm: janczarzy a. janczarowie. [przypis redakcyjny]
janczar — żołnierz dawnej piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczar (z tur.) — pieszy żołnierz turecki a. służący w stroju tureckim. [przypis edytorski]
janczar (z tur.) — pieszy żołnierz turecki. [przypis redakcyjny]
janczarzy a. janczarowie (z tur.) — doborowe oddziały piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczarzy a. janczarowie (z tur.) — piechota turecka. [przypis redakcyjny]
janczarzy a. janczarowie (z tur.) — żołnierze piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
Janczarzy — doborowe oddziały piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczarzy — doborowe oddziały piechoty tureckiej. [przypis edytorski]
janczarzy — wyborowa piechota turecka (pierwotnie gwardia przyboczna sułtana), formowana z dzieci chrześcijańskich, od młodego wieku przyuczanych do walki. [przypis edytorski]
janczarzy (z tur.) — piechota turecka. [przypis edytorski]
Jan Damasceński, Johannes Damascenus — żył około 700, więc w czasie, kiedy mahometanizm opanował już większą część wschodu nad Morzem Śródziemnym. Brał żywy udział w walkach między obrazoburcami a Kościołem, stając po stronie Kościoła. Umarł jako mnich w klasztorze Saba pod Hierozolymą. Z licznych dzieł najważniejsze: Πηγή γνώσεως. Pierwsza część zawiera wstęp dialektyczny, druga przegląd sekt heretyckich, trzecia systematyczny wykład dogmatyki. (Ta trzecia część została przełożona na język łaciński pt. De fide orthodoxa). [przypis autorski]
Jan Dawid Michaelis — teolog w Getyndze, wydał tłumaczenie Pisma Św. Starego Testamentu z objaśnieniami. [przypis redakcyjny]
Jan de Nivelle — bohater licznych fr. piosenek ludowych oraz przysłowia o nieposłuszeństwie: Pies Jana de Nivelle ucieka, kiedy się go woła. U źródeł tego motywu leży postać fr. barona, Jeana de Montmorency-Nevele (1422–1477), który nie wykonał rozkazu króla Ludwika XI, za co został wydziedziczony przez ojca i znienawidzony przez lud. [przypis edytorski]
Jan Długosz herbu Wieniawa (1415–1480) — kronikarz, duchowny, dyplomata, wychowawca synów Kazimierza Jagiellończyka. [przypis edytorski]
Jandrić, Čedomil — wraz z bratem szpiegował przeciwko c. k. monarchii. [przypis edytorski]
Ja ne baczyła (ukr.) — nie widziałam. [przypis edytorski]
Janek — ukochany i wielekroć w listach wspominany brat, zmarły w r. 1844. [przypis redakcyjny]
Janem Langem Ślązakiem — [przypis edytorski]
Janet, Pierre (1859–1947) — francuski lekarz neurolog i psycholog; badał histerię i leczył ją za pomocą hipnozy. [przypis edytorski]
Jan Farurej z Garbowa — rycerz, brat Zawiszy Czarnego. [przypis edytorski]
Jan Guttner (1883–1947) — aktor. [przypis edytorski]
Jan Henryk Pestalozzi (1746–1827) — wybitny pedagog szwajcarski, zwolennik powszechnego nauczania i swobodnego rozwijania wrodzonych uzdolnień ucznia. [przypis edytorski]
Jan Hyrkan II (zm. 30 p.n.e.) — arcykapłan i król Judei w 67 p.n.e., wkrótce po wstąpieniu na tron pokonany przez swojego młodszego brata; z pomocą Nabatejczyków bezskutecznie usiłował odzyskać władzę; dzięki Rzymianom został etnarchą Judei (47–40); pojmany do niewoli przez Partów, sprowadzony przez Heroda Wielkiego do kraju, został wkrótce oskarżony przez niego o spisek i zabity. [przypis edytorski]
Janičarai, turk. jeni-tšeri, jaunieji kareiviai. [przypis tłumacza]
Janicki, Klemens (1516–1543) — łac. Ianicius; polski poeta piszący po łacinie, humanista renesansowy; pochodził z rodziny chłopskiej, uczył się w Gnieźnie i Poznaniu (m.in. w Akademii Lubrańskiego); został sekretarzem arcybiskupa gnieźnieńskiego Andrzeja Krzyckiego w 1536 r., przyjął go na swój dwór wojewoda krakowski Piotr Kmita i umożliwił studia w Padwie (1538–1540) zakończone dyplomem doktora filozofii; w uznaniu dokonań literackich Janicki został też uhonorowany przez papieża Pawła III laurem poetyckim; poeta laureatus zmarł jednak przedwcześnie z powodu puchliny wodnej. [przypis edytorski]
Ja niczoho ne znaju, pane. Kołyb ja szczo, abo szczo, abo bude szczo, to nechaj mini, oto szczo (z ukr.) — Ja nic nie wiem, panie. Gdybym ja coś, albo co, albo cokolwiek, to niech mnie, ot co. [przypis edytorski]
Ja nie będę gonił — w domyśle: jak ptak myśliwski, któremu podano skwarnę. [przypis redakcyjny]
ja nie chcę kaduka — nie chcę otrzymać majątku Macieja, oskarżając go jako nieszlachcica o bezprawne nabycie dóbr ziemskich. Kadukiem nazywano majątek pozostawiony bez testamentu i prawnych spadkobierców lub dobra skonfiskowane wyrokiem sądu, które otrzymywał zwykle oskarżający. [przypis redakcyjny]
Ja nie chcę śmierci ani potępienia grzesznego, tylko czekam, by się nawrócił, a żył żywotem wiecznym — por. Ez 18, 23. [przypis edytorski]
Janiela (gw.) — Aniela. Zachodzi tu tzw. prejotacja, czyli pojawia się głoska j przed samogłoską. Inne realizacje: jidźta — idźcie. [przypis edytorski]
janielski (gw.) — anielski. [przypis edytorski]
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi, Chłopi, Część czwarta - Lato
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Ja nie mam bękartów w rodzinie — Piotr Ludwik, pierwszy z rodu Farnese, tak głośny swymi cnotami, był, jak wiadomo, naturalnym synem świątobliwego papieża Pawia III. [przypis autorski]
ja (niem.; gw.) — tak. [przypis edytorski]
ja (niem.) — tak. [przypis edytorski]
ja (niem.) — Tak. [przypis edytorski]
Ja (niem.) — tak. [przypis edytorski]
Ja nie rewolucjonista (…) To ten nasz wiek przeklęty takie dziwolągi tworzy — S. Żeromski, Dzienniki II. 1886–1887, Warszawa 1954, s. 15 (18 XI 1886). [przypis autorski]
Ja nie winowat (ros.) — ja niewinny. [przypis edytorski]
Jan III — król polski Jan III Sobieski, wspomniany w związku jego zwycięstwem nad wojskami tureckimi pod Wiedniem (1683). [przypis edytorski]
Jan III Sobieski (1629–1696) — król Polski od 1674. Brał udział w zwalczaniu powstania Chmielnickiego w 1648, w walkach z Tatarami, Szwecją, Moskwą i Turcją. Poprzez ślub z Marią Kazimierą zbliżył się do dworu. Po śmierci Michała Korybuta Wiśniowieckiego został wybrany na króla Polski. Rozbił wojska tureckie w bitwie pod Wiedniem. Wybitny wódz i mecenas sztuki. [przypis edytorski]
Jan III Sobieski (1629–1696) — król Polski od 1674. Brał udział w zwalczaniu powstania Chmielnickiego w 1648, w walkach z Tatarami, Szwecją, Moskwą i Turcją. Poprzez ślub z Marią Kazimierą zbliżył się do dworu. Po śmierci Michała Korybuta Wiśniowieckiego został wybrany na króla Polski. Chciał załagodzić stosunki polsko-tureckie, ale w 1683 podpisał traktat przyjaźni z Austrią i rozbił wojska tureckie w bitwie pod Wiedniem. Słynął jako wybitny wódź i mecenas sztuki. [przypis edytorski]
Jan III Sobieski (1629–1696) — król Polski w latach 1674–1696, pokonał armię turecką w bitwie pod Wiedniem (1683). [przypis edytorski]
Jan III Sobieski (1629–1696 w Wilanowie) — król Polski od 1674. [przypis edytorski]
