Przypisy

krygować się — przesadnie okazywać dobre maniery, wdzięczyć się nienaturalnie. [przypis edytorski]

krygować się — wdzięczyć się. [przypis edytorski]

krygować się — wdzięczyć się, zachowywać się w sposób przesadnie skromny. [przypis edytorski]

kryg (z niem. Krieg: dźwig) — nienaturalny, przesadnie wykonywany ruch, gest. [przypis edytorski]

Kryją w koronach żołędzie, a pień pszczołami rozbrzmiewa… — Hezjod, Prace i dnie 232–233. [przypis edytorski]

kryjomie — dziś popr. forma: po kryjomu. [przypis edytorski]

kryjomie — dziś popr.: po kryjomu. [przypis edytorski]

kryjomo (daw., gw.) — po kryjomu. [przypis edytorski]

kryjomo — dziś: po kryjomu. [przypis edytorski]

kryjomo — po kryjomu. [przypis edytorski]

kryjomo (starop.) — po kryjomu; w tajemnicy. [przypis edytorski]

kryjomy (starop.) — ukryty. [przypis edytorski]

kryk (z ang. creek) — potok, rzeczka. [przypis edytorski]

kryk (z fonet. ang. creek) — potok, strumień, rzeczka. [przypis edytorski]

kryła (z ukr.) — skrzydła. [przypis edytorski]

Kryłowa, Iwan Andriejewicz (1769–1844) — pisarz i satyryk ros.; autor ponad dwustu bajek satyrycznych, w swej twórczości krytykował stosunki polityczne w Rosji, był rzecznikiem sprawiedliwości społecznej; ukarany czasowym wygnaniem, pod koniec życia pracował jako bibliotekarz w bibliotece publicznej. [przypis edytorski]

Krym i karczma, chociaż nie babińska — nawiązanie do dawnej formy frazeologizmu: „Gdzie Rzym, gdzie Krym, gdzie babińska karczma?” (z ukr. hde Rym, hde Krym, hde babinska korczma), określającego wypowiedź bezładną, łączącą rzeczy bez logicznego związku. Karczma babińska była to karczma położona przy trakcie stepowym, należąca do wsi Babina, na pograniczu Podola z Wołyniem. [przypis edytorski]

kryminał — tu: areszt, więzienie. [przypis edytorski]

kryminał — tu: zbrodnia, przestępstwo. [przypis edytorski]

kryminał (z łac. crimen: zbrodnia, criminalis: zbrodniczy) — czyn występny, przestępstwo, zbrodnia. [przypis edytorski]

krymka — czapeczka bez daszka. [przypis edytorski]

krymka — czapka bez daszka, przylegająca do głowy, noszona przez Tatarów krymskich i temu faktowi zawdzięczająca swoją nazwę. [przypis edytorski]

krymka — czapka bez daszka, przylegająca do głowy; noszona przez Tatarów krymskich, stąd nazwa. [przypis edytorski]

krymka — mała, okrągła czapka tatarska, podobna do mycki. [przypis edytorski]

krymka — płytka, ściśle przylegająca do głowy czapeczka bez daszka, zwykle z jedwabiu lub aksamitu, często ozdobiona haftem; pierwotnie część stroju Tatarów krymskich (stąd nazwa), następnie rozpowszechniona w Polsce od XVI wieku; tu: każde nakrycie głowy bez ronda. [przypis edytorski]

krymka — przylegająca do głowy czapeczka bez daszka, często ozdobiona haftem; typowa część stroju Tatarów krymskich, stąd nazwa. [przypis edytorski]

krymka — przylegająca do głowy czapeczka bez daszka, często ozdobiona haftem; typowa część stroju Tatarów krymskich, stąd nazwa. [przypis edytorski]

krymka — tatarska czapeczka bez daszka. [przypis edytorski]

krynica (daw. a. poet.) — źródło. [przypis edytorski]

krynica (daw.; poet.) — źródło. [przypis edytorski]

krynica (daw., poet.) — źródło. [przypis edytorski]

krynica (daw.) — źródło. [przypis edytorski]

Krynica — ob. Krynica-Zdrój, miejscowość uzdrowiskowa w Beskidzie Sądeckim. [przypis edytorski]

krynica (poet.) — źródło. [przypis edytorski]

krynica — źródło. [przypis edytorski]

krynice (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (do) krynicy. [przypis edytorski]

krynice (starop. forma) — (z) krynicy. [przypis edytorski]

Krynicki, Ryszard (ur. 1943) — poeta, tłumacz (m. in. poezji Paula Celana), opozycjonista i wydawca. [przypis edytorski]

kryniczny — źródlany. [przypis edytorski]

Krynisus — rzeka na Sycylii i bożek tej rzeki; por. krynica. [przypis edytorski]

krynolina (fr.) — szeroka suknia na stelażu. [przypis edytorski]

krynolina — szeroka halka na metalowej obręczy, noszona pod suknią w XIX w. przez eleganckie damy. [przypis edytorski]

krypa — duża, otwarta łódź o płaskim dnie, używana na rzekach i w portach do transportu piasku, żwiru, węgla itp. [przypis edytorski]

krypa — duża, otwarta łódź transportowa. [przypis edytorski]

krypa — duża, otwarta łódź, używana do przewozu piasku, żwiru etc. [przypis edytorski]

krypa — łódź rzeczna o płaskim dnie. [przypis edytorski]

krypa — tu: czółno wydrążone z pnia drzewa. [przypis edytorski]

krypta — sklepiona podziemna komora grobowa a. pomieszczenie w podziemiach kościoła przeznaczone do pochówku znamienitych zmarłych, czasem też do przechowywania relikwii świętych. [przypis edytorski]

kryptogamy (bot.) — rośliny skrytopłciowe (zarodnikowe), niewytwarzające kwiatów, rozmnażające się głównie przez zarodniki. [przypis edytorski]

kryptogram — szyfrogram, tekst w postaci zaszyfrowanej. [przypis edytorski]

kryptogram — tu: zagadka. [przypis edytorski]

kryptoportyk — ukryte przejście. [przypis edytorski]

kryptorchizm (med.) — wnętrostwo, wada rozwojowa polegająca na zatrzymaniu się jądra lub obu jąder w kanale pachwinowym lub jamie brzusznej, ich braku w mosznie od razu po urodzeniu. [przypis edytorski]

kryślał (starop.) — forma 3.os. od: kryślić; kreślił, zapisywał w pamięci. [przypis edytorski]

kryślić (daw.) — kreślić, pisać. [przypis edytorski]

kryślić (daw.) — kreślić. [przypis edytorski]

kryślić (daw.) — kreślić; w głowie kryślił: układał w myślach, planował. [przypis edytorski]

kryślić (daw.) — rysować a. pisać. [przypis edytorski]

kryślić — dziś popr. forma: kreślić. [przypis edytorski]

kryślić — dziś popr.: kreślić. [przypis edytorski]

kryśli (daw.) — dziś: kreśli. [przypis edytorski]

kryśli — dziś popr.: kreśli. [przypis edytorski]

krysa (daw.) — kreska; tu: cięcie, szrama. [przypis edytorski]

krysa, kresa (daw.) — szrama, blizna. [przypis edytorski]

krysa — kreska, tu: zmarszczka. [przypis edytorski]

kryska (przestarz.) — kreska; tu: kreska oznaczająca wybór podczas głosowania. [przypis edytorski]

Kryspus (zm. 326) — syn Konstantyna Wielkiego, władca rzymski od 317, niespodziewanie z rozkazu ojca postawiony przed sądem, skazany na śmierć i stracony. [przypis edytorski]

krys (starop.) — kres, kraniec; koniec (tu: życia). [przypis edytorski]

kry (starop.) — krew. [przypis edytorski]

krystera (starop.) — lewatywa. [przypis edytorski]

Krystian, własc. Chrystian II Oldenburg (1481–1559) — król Danii i Norwegii w latach 1513–1523; próbował zjednoczyć Skandynawię. W latach 1520–1521 zdobył koronę Szwecji i starał się ją utrzymać terrorem. W czasie tzw. „krwawej łaźni sztokholmskiej” kilkadziesiąt osób ze szwedzkiej szlachty zostało zaproszonych do pałacu na ucztę, podstępnie uwięzionych, oskarżonych o herezję i spalonych na rynku w Sztokholmie. Ten akt przemocy pozbawił Christiana poparcia i przyczynił się do jego obalenia i śmierci. [przypis edytorski]

Krystyna Krahelska ps. „Danuta” (1914–1944) — harcerka, poetka, żołnierz ZWZ/AK od grudnia 1939 r., w powstaniu w stopniu kaprala sanitariuszka I dywizjonu „Jeleń” 7 Pułku Ułanów Lubelskich AK. Zmarła 2 sierpnia z ran odniesionych w walce. Autorka znanej piosenki powstańczej Hej, chłopcy, bagnet na broń. [przypis edytorski]

Krystyna Narbutt malowała tak sadzami tutejszy świat kobiecy — w listach z Ameryki, które publikowała „Gazeta Polska” w 1874 oraz „Biblioteka Warszawska” w 1875 (Pamiętnik z pobytu w Ameryce). Krystyna Narbutt wyjechała do Stanów Zjednoczonych w celu uregulowania rodzinnych spraw spadkowych po Tadeuszu Kościuszce i przebywała tam od 1873 do 1874. [przypis edytorski]

Krystyna Szwedzka (1626–1689) — córka Gustawa Adolfa, ostatnia z rodu Wazów, królowa Szwecji w latach 1632–1654, po przejściu na katolicyzm abdykowała na rzecz Karola Gustawa, potem starała się o elekcję kolejno na tron Neapolu i Polski; była mecenasem nauk i sztuk, uczyła się filozofii od Kartezjusza, pisała listy miłosne do jednej ze swoich dam dworu. [przypis edytorski]

Krystyna z dynastii Wazów (1626–1689) — królowa Szwecji w latach 1632–1654; była mecenasem nauk i sztuk, uczyła się filozofii od Kartezjusza. [przypis edytorski]

Krystyn z Ostrowa (1352–1430) — marszałek dworu królowej Jadwigi, w bitwie pod Grunwaldem wystawił własną chorągiew. [przypis edytorski]

kryszka (gw.) — okruch, okruszek. [przypis edytorski]

Kryszna a. Kriszna — najwyższy bóg w hinduizmie. [przypis edytorski]

Kryszna — bóg w hinduizmie; wg Bhagawadgity Najwyższa Istota i Najwyższy Bóg; zrealizował swoje boskie wcielenie (inkarnację) w rodzinie pasterskiej, w okresie dojrzałości został bohaterskim wojownikiem i nauczycielem. [przypis edytorski]

kryształ — tu: cukier. [przypis edytorski]

krysztalić — tu o wodzie: lśnić jak kryształ. [przypis edytorski]

krysztali — zamienia się w kryształ. [przypis edytorski]

kryterium dobrego smaku (por. s. s. 117 i 118) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku na odnośnych stronach znajdują się w rozdz. VI akapity: „Naturalnie, że tak radykalne (…) tak dalej” oraz: „Dysputa ta była (…) i to nigdy zupełnie”. [przypis edytorski]

Kryton — imię wiernego przyjaciela greckiego filozofa Sokratesa. [przypis edytorski]

Krytyka czystego doświadczenia — niem. Kritik der reinen Erfahrung (1889–1890), najważniejsze dzieło Richarda Avenariusa, w którym zawarł swój wykład empiriokrytycyzmu i postulat filozofii naukowej, odchodzącej od używania pojęć metafizycznych, a opierającej się na „czystym doświadczeniu”. [przypis edytorski]

Krytyka Czystego Doświadczenia — Richard Avenarius, Kritik der reinen Erfahrung, Lepizig 1888. [przypis edytorski]

Krytyka czystego rozumu (niem. Kritik der reinen Vernunft) — I wyd. 1781, II wyd. zmienione 1787; najważniejsze i najpowszechniej znane dzieło Immanuela Kanta, w którym analizuje on w sposób krytyczny pojęcia i zasady, dzięki którym rozum pracuje, nie posługując się doświadczeniem zmysłowym (empirią). [przypis edytorski]

Krytyka czystego rozumu (niem. Kritik der reinen Vernunft) — I wyd. 1781, II wyd. zmienione 1787; najważniejsze i najpowszechniej znane dzieło Immanuela Kanta, w którym analizuje on w sposób krytyczny pojęcia i zasady, dzięki którym rozum pracuje, nie posługując się doświadczeniem zmysłowym (empirią). [przypis edytorski]

Krytyka czystego rozumu (niem. Kritik der reinen Vernunft) — I wyd. 1781, II wyd. zmienione 1787; najważniejsze i najpowszechniej znane dzieło Immanuela Kanta, w którym analizuje on w sposób krytyczny pojęcia i zasady, dzięki którym rozum pracuje, nie posługując się doświadczeniem zmysłowym (empirią). [przypis edytorski]

„Krytyka” — miesięcznik społeczno-literacki i naukowy, wydawany w latach 1896–1914 w Krakowie. [przypis edytorski]

Krytyka praktycznego rozumu — jedna z trzech głównych prac krytycznej filozofii Kanta, poświęcona filozofii moralnej, wyd. w 1788; wywarła wielki wpływ na rozwój etyki. [przypis edytorski]

krytyk Nowej Reformy, Władysław Prokesch — tu w tekście umieszczono ilustrację z podpisem: Mały Prokesch (rys. L. Wyczółkowski, z „Liberum Veto”). [przypis edytorski]

Krywań (2494 m n.p.m.) — szczyt w słowackich Tatrach Wysokich. [przypis edytorski]

Krywań — nazwa szczytu w Tatrach po stronie słowackiej. [przypis edytorski]

Krywań — szczyt tatrzański, obecnie na Słowacji. [przypis edytorski]

Krywań — szczyt w słowackich Tatrach Wysokich (2494 m n.p.m.). [przypis edytorski]

Krywicze — plemię wschodniosłowiańskie, zamieszkujące w średniowieczu tereny dzisiejszej Białorusi lub zach. Rosji. [przypis edytorski]

krywula właśc. krywuła — laska obrzędowa używana w obchodach kultowych i weselnych w dawnej Litwie. [przypis edytorski]

Krywult, Aleksander (1845–1903) — polski mecenas sztuki, organizował wystawy i był właścicielem galerii, w tym Salonu Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]

kryžavonės — kryžmai sudėtos dvi virvės, jungiančios porines vadeles, kad būtų lengviau arklius valdyti. [przypis edytorski]