Przypisy

Nikaj (gw.) — nigdzie. [przypis edytorski]

nikaj (gw.) — nigdzie. [przypis edytorski]

nikam (reg.) — nigdziem. [przypis edytorski]

Nika, własc. Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa; tu: galion, figura na dziobie okrętu, może także symbol losu, szczęścia w morskiej podróży lub walce. [przypis edytorski]

nikczemnie — niehonorowo. [przypis edytorski]

Nikczemnieś całkiem i sromotnie postąpił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: Nikczemnie całkiem i sromotnie postąpiłeś. [przypis edytorski]

nikczemność (daw.) — nic nieznaczenie; marność, mizerność. [przypis edytorski]

nikczemność — tu: nic nieznaczenie; znikomość w strukturze społecznej. [przypis edytorski]

nikczemny (daw.) — mało warty, marny, mizerny. [przypis edytorski]

nikczemny (daw.) — marny, niewiele wart. [przypis edytorski]

nikczemny — daw. także: mały, niski. [przypis edytorski]

nikczemny — tu: mało warty, marny. [przypis edytorski]

nikczemny — tu: nędzny, niegodny wojownika, jakim jest Parys. [przypis edytorski]

nikczemny — tu: o malej wartości materialnej. [przypis edytorski]

Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa. [przypis edytorski]

Nike (mit gr.) — bogini zwycięstwa. [przypis edytorski]

Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa. [przypis edytorski]

Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa, także: samo zwycięstwo. [przypis edytorski]

Nike (mit. gr.) — bogini zwycięstwa (Wyspiański odchodzi nieco od mitologii, mówiąc o wielu Nike, a w dodatku wiążąc niektóre z bitwami przegranymi). [przypis edytorski]

nik (gw.) — nikt. [przypis edytorski]

Nikiasz (ok. 470–413 p.n.e.) — polityk i wódz ateński, podczas wojny peloponeskiej był jednym z trzech dowódców nieudanej wyprawy na Sycylię w celu opanowania Syrakuz; armię ateńską okrążono i rozbito (413 p.n.e.), a tych, którzy przeżyli, sprzedano w niewolę. [przypis edytorski]

Nikiasz (ok. 470–413 p.n.e.) — wódz i polityk ateński okresu wojny peloponeskiej; po śmierci Peryklesa przywódca obozu umiarkowanego, kontynuator defensywnej doktryny wojennej, przeciwnik polityczny radykała Kleona; doprowadził do zawarcia pokoju ze Spartą w 421 p.n.e.; mimo sprzeciwu wobec planów opanowania Syrakuz wybrany na jednego z dowódców wyprawy sycylijskiej, podczas której trafił do niewoli spartańskiej i został stracony. [przypis edytorski]

Nikiasz (ok. 470–413 p.n.e.) — wódz i polityk ateński okresu wojny peloponeskiej; po śmierci Peryklesa przywódca obozu umiarkowanego, kontynuator defensywnej doktryny wojennej, przeciwnik polityczny radykała Kleona; doprowadził do zawarcia pokoju ze Spartą w 421; mimo sprzeciwu wobec planów opanowania Syrakuz wybrany na jednego z dowódców wyprawy sycylijskiej, podczas której trafił do niewoli spartańskiej i został stracony. [przypis edytorski]

Nikiasz (…) ze swymi braćmi, których trójnogi szeregiem stoją w gaju Dionizosa — trójnogi z brązu to nagrody za zwycięstwa w konkursach teatralnych lub muzycznych, organizowanych w Atenach podczas świąt boga Dionizosa. Majętni obywatele Aten byli wyznaczani przez władze na choregów, tj. sponsorów zobowiązanych do wystawienia na własny koszt chóru w sztuce biorącej udział w konkursie, opłacenia kostiumów, dekoracji, efektów specjalnych i akompaniujących muzyków. Nagrodą za wkład choregów było przyznawanie nagród za zwycięskie przedstawienie wspólnie dramaturgom i choregom. [przypis edytorski]

nikiej (daw., gw.) — niczym, tak jak. [przypis edytorski]

nikiej — (gwarowe) nigdy. [przypis edytorski]

nikiej (gw.) — jak. [przypis edytorski]

nikiej (gw.) — niby, tak jak. [przypis edytorski]

nikiej (gw.) — niczym, niby; tak jak. [przypis edytorski]

nikiej (gw.) — niczym, tak jak. [przypis edytorski]

nikiej (gw.) — nigdzie. [przypis edytorski]

nikiej (reg.) — jak. [przypis edytorski]

Nikifor Krynicki — właśc. Epifaniusz Drowniak (1895–1968), malarz prymitywista pochodzenia łemkowskiego, uważany za upośledzonego psychicznie. [przypis edytorski]

Nikifor Krynicki — właśc. Epifaniusz Drowniak (1895–1968), malarz prymitywista pochodzenia łemkowskiego, uważany za upośledzonego psychicznie. [przypis edytorski]

nikogom nie słyszał — przykład ruchomej końcówki fleksyjnej czasownika; inaczej: nikogo nie słyszałem. [przypis edytorski]

Nikoguj (gw.) — nikogo. [przypis edytorski]

nikolaici — chrześcijańska grupa z I wieku, nazwana od Mikołaja (gr. Nicolaos), jednego z diakonów Kościoła jerozolimskiego; potępiana w Apokalipsie wg św. Jana (Ap 2:6; 2:15). [przypis edytorski]

Nikolai, Jean (1594–1673) — czołowy francuski dominikanin, teolog i polemista. [przypis edytorski]

nikomu nie można — nikomu nie wolno. [przypis edytorski]

Nikorowicz, Józef (1827–1890) — polski kompozytor utworów fortepianowych i pieśni, m.in. kompozycji Chorał (1846), do której jego przyjaciel Kornel Ujejski dopisał słowa Z dymem pożarów (1847); pieśń ta w 2 poł. XIX wieku pełniła rolę polskiego hymnu narodowego. [przypis edytorski]

nikotiana — roślina ozdobna z tej samej rodziny, co tytoń. [przypis edytorski]

niks dajcz — nieprawidłowo: nie mówię po niemiecku. [przypis edytorski]

Niks — nie; nic. [przypis edytorski]

Niks. Transport kommen, alles Krematorium, compris? (niem. i fr. zniekszt.) — Przy niczym. Transport idzie, wszyscy do krematorium, rozumiecie? [przypis edytorski]

niksy — demony wodne w ludzkiej postaci znane z mitologii germańskiej. [przypis edytorski]

nikt go nie celuje (starop.) — nikt mu nie dorównuje. [przypis edytorski]

nikt go nie wié — dziś popr.: nikt go nie zna. [przypis edytorski]

Nikt nam nie żałował trzcin — mowa o biciu uczniów trzcinową rózgą, uważanym przez wieki za doskonały środek wychowawczy. [przypis edytorski]

Nikt nie zmusi mnie, abym pięknie brzmiące słowo dwusylabowe „tryumf” drukował „triumf” — odniesienie do jednej ze zmian ujednolicających i porządkujących pisownię polską uchwalonych w roku 1918; obecnie poprawna jest zarówno forma zmodernizowana: „triumf”, jak i dawniejsza: „tryumf”. [przypis edytorski]

nikt nie zwie (daw.) — nikt się nie dowie. [przypis edytorski]

nikto (daw.) — nikt. [przypis edytorski]

nikto (gw.) — nikt. [przypis edytorski]

Nikt — podanie takiego imienia to oczywiście podstęp; jednak w niektórych dialektach gr. słowo utis a. udeis brzmi podobnie do imienia Odyseusza. [przypis edytorski]

niktże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy nikt. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — „niczemu nie należy się dziwić” a. „nic nie podziwiać”. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — niczemu się nie dziwić; formuła streszczająca postawę stoicką, zaczerpnięta z Listów Horacego. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — niczemu się nie dziwić; fragm. z Listów Horacego. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — „niczemu się nie dziwić” lub „niczego nie podziwiać”; formuła z Listów Horacego. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — niczemu się nie dziwić. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — nie dziwić się niczemu. [przypis edytorski]

nil admirari (łac.) — nie ma czego podziwiać; nic wielkiego. [przypis edytorski]

nilowa woda — Nil. [przypis edytorski]

Nil — rzeka w środkowej i północno-wschodniej Afryce; uważana za najdłuższą rzekę na Ziemi. [przypis edytorski]

Nil sapientiae odiosius acumine nimio (łac.) — Nic nie jest bardziej nienawistne mądrości niż nadmierna przebiegłość. [przypis edytorski]

nima (gw.) — nie ma. [przypis edytorski]

ni majom (gw.) — nie mają. [przypis edytorski]

nimb — aureola; świetlista aura. [przypis edytorski]

nimb (daw.) — obłok, chmura, aura. [przypis edytorski]

nimb — krąg świetlisty wokół głów istot boskich i świętych. [przypis edytorski]

Nim Bodziawołos Wałundę dosypał — zegar Bodziawołos był zatem zegarem piaskowym, klepsydrą. [przypis edytorski]

nimb — świetlisty krąg wokół głów istot boskich i świętych; przen.: chwała, splendor. [przypis edytorski]

nimb — świetlisty otok wokół głów przedstawianych na obrazie postaci boskich lub świętych. [przypis edytorski]

nimbus (daw., łac.: chmura) — obłok, chmura; nimb, świetlisty krąg wokół głów istot boskich i świętych; przen.: chwała, splendor. [przypis edytorski]

nimbus (z łac.) — aureola. [przypis edytorski]

nimb (z łac. nimbus: chmura) — świetlista aura, poświata, aureola. [przypis edytorski]

nimem przybył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nim przybyłem. [przypis edytorski]

nimem się nie przekonał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nim się nie przekonałem. [przypis edytorski]

nimem się spodział (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika: nim się spodziałem; nim się zorientowałem. [przypis edytorski]

nimem wsparł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nim wsparłem. [przypis edytorski]

nimem wyszukał — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: nim wyszukałem. [przypis edytorski]

nimem (…) zdążył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nim zdążyłem. [przypis edytorski]

nimeście przyszli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, inaczej: nim przyszliście. [przypis edytorski]

nimeś ją (…) odział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: nim ją odziałeś. [przypis edytorski]

nimeś ją stracił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; znaczenie: nim ją straciłeś. [przypis edytorski]

nimeśmy go pojmali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: nim go pojmaliśmy. [przypis edytorski]

nimeśmy ją przebyli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: nim ją przebyliśmy. [przypis edytorski]

nimeśmy odpłynęli — nim odpłynęliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]

nimeśmy się (…) zagospodarowali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: nim się zagospodarowaliśmy. [przypis edytorski]

nimeśmy wjechali — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: nim wjechaliśmy. [przypis edytorski]

Nimeśmy (…) zeszli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: nim zeszliśmy. [przypis edytorski]

nimeśmy(…) zrobili (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika, dziś: nim (…) zrobiliśmy. [przypis edytorski]

nimeś otrzymał (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika; inaczej: nim otrzymałeś. [przypis edytorski]

nimeś zażądał — nim zażądałeś. [przypis edytorski]

nimfa (mit. gr.) — bóstwo wodne w postaci młodej dziewczyny. [przypis edytorski]

nimfa (mit. gr.) — boginka mająca postać młodej, pięknej dziewczyny, uosabiająca żywotne siły przyrody. [przypis edytorski]

nimfa (mit. gr.) — boginka mająca postać młodej, pięknej dziewczyny, uosabiająca żywotne siły przyrody; tu zapewne w znaczeniu zawężonym: opiekunka strumyków, jezior i źródeł (najada). [przypis edytorski]

nimfa (mit. gr.) — boginka mająca postać młodej, pięknej dziewczyny, uosabiała żywotne siły przyrody. [przypis edytorski]

nimfa (mit. gr.) — boginka mająca postać młodej, pięknej dziewczyny, uosabiała żywotne siły przyrody. [przypis edytorski]

nimfa (mit. gr.) — tu: boginka rzeczna. [przypis edytorski]

nimfea (łac. nymphaea) — grzybień, lilia wodna. [przypis edytorski]