Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | austriacki | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | sportowy | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 174203 przypisów.
za kruche (ne fores Samiae sient) — dosłownie: „że są samijskie”. Naczynia gliniane z Samos, bardzo kosztowne, były przysłowiowo kruche. [przypis tłumacza]
zakryć chroniącemu go bóstwu gęstą mgłą albo nocą (…) Parysa Wenerze, Ideosa Neptunowi, Hektora Apolonowi — por. Iliada, III, 381; V, 23; XX, 444. [przypis redakcyjny]
zakryję cię dłonią — Ibn Ezra wyjaśnia, że niektórzy interpretują tu dłoń jako obłok, zob. Ibn Ezra do 33:22 [1]. [przypis tradycyjny]
zakryła była twarz swoją — przez co nie mógł jej rozpoznać. Opowieść talmudyczna (Sota 10b) podaje, że «gdy [Tamar] była jeszcze w domu swojego teścia, zachowywała się z taką skromnością, że nie podejrzewał, iż mogłaby to być ona», zob. Raszi do 38:15. [przypis edytorski]
zakrył Mojżesz oblicze swoje, obawiał się bowiem spojrzeć ku Bogu — talmudyczna dysputa (Berachot 7a) podaje, że w nagrodę za te trzy czyny Mojżesz zasłużył na trzy nagrody: za to, że „zakrył oblicze”, zasłużył na to, że później „promieniowało oblicze jego twarzy”, za to, że „obawiał się”, zasłużył na to, że ludzie „obawiali się przystąpić do niego” (por. Wj 34:30), a za to, że obawiał się „spojrzeć”, zasłużył na to, że w końcu „obraz Wiekuistego widział” (por. Lb 12:8), zob. Rabeinu Bachja do 3:6. [przypis tradycyjny]
zakrystian — osoba nadzorująca zakrystię. [przypis edytorski]
zakrystian — sługa kościelny opiekujący się świątynią, przedmiotami liturgicznymi (naczyniami i szatami) oraz przygotowujący kapłanów do obrzędów w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
zakrystian (wł. sacristia a. sacrista) — osoba świecka lub duchowna niższej rangi sprawująca nadzór nad zakrystią (bocznym pomieszczeniem w świątyniach chrześc. służącym do przechowywania szat i naczyń liturgicznych oraz do przygotowania się do sprawowania obrzędów); do jej obowiązków należy pomaganie kapłanowi podczas odprawiania mszy i sprawowaniu obrzędów (przy pogrzebach, chrztach, ślubach itd.), otwieranie i zamykanie drzwi świątyni (odźwierny), sygnalizowanie dzwonem odbywających się uroczystości kościelnych (dzwonnik), dbanie o porządek w świątyni, pomoc w ubieraniu kapłana i in.; też: kościelny. [przypis edytorski]
zakrystyjan (z łac. sacrista) — dziś: zakrystianin, sługa kościelny opiekujący się świątynią, przedmiotami liturgicznymi (naczyniami i szatami) oraz przygotowujący kapłanów do obrzędów w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
zakrystyjan (z łac. sacrista) — dziś: zakrystian, sługa kościelny opiekujący się świątynią, przedmiotami liturgicznymi (naczyniami i szatami) oraz przygotowujący kapłanów do obrzędów w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]
zakryta była rzecz od oczu — gdy Sanhedryn „pomylił się odnośnie do któregoś z [zakazów] Tory, zagrożonych karą odcięcia (karet) , orzekając, że jest to dozwolone”, Raszi do 4:13 [2]. [przypis tradycyjny]
za krzem (starop.) — [za] krzakiem. [przypis redakcyjny]
Zakrzewski, Antoni (XIX w.) — polski budowniczy fortepianów i organów, wzmiankowany od ok. 1826 do ok. 1859 w Warszawie. [przypis edytorski]
Zakrzewski, Wincenty Walenty Ignacy (1844–1918) — historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (od 1872 r.; w roku akademickim 1890/1891 rektor tegoż uniwersytetu), od 1881 r. członek Akademii Umiejętności; autor prac na temat dziejów politycznych Polski w XVI w. i studiów o reformacji w Polsce (m.in. Powstanie i wzrost reformacji w Polsce 1520–1572 1870, Stosunki Stolicy Apostolskiej z Iwanem Groźnym, Carem i Wielkim Księciem Moskiewskim 1872, Po ucieczce Henryka, dzieje bezkrólewia 1574–1575 1878, Stefan Batory, przegląd historii jego panowania i program dalszych nad nią badań 1887, a także przekrojowych publikacji podręcznikowych z zakresu historii nowożytnej; wraz ze Stanisławem Smolką kierował zespołem badaczy przeszukujących archiwa watykańskie pod kątem materiałów źródłowych do historii Polski. [przypis edytorski]
Zakrzewski Wyssogota, Ignacy (1745–1802) — pierwszy prezydent Warszawy, wybrany 16 kwietnia 1792, usunięty 18 maja 1792 przez konfederację targowicką; w kwietniu 1794 po wypędzeniu Rosjan ze stolicy w wyniku insurekcji warszawskiej objął ponownie prezydenturę; przewodniczący Rady Zastępczej Tymczasowej, następnie członek Rady Najwyższej Narodowej; po upadku powstania wywieziony do Petersburga, uwolniony w 1796. [przypis edytorski]
Za którą teraz krwi strumienie ciekną — Ze śmiercią Buondelmonta pokój Florencji został zakłócony i krew się lała w wojnie domowej. [przypis redakcyjny]
za który (…) dostanie (daw.) — za który dostać można. [przypis edytorski]
za kupią (daw.) — na handel. [przypis edytorski]
zakupiliśmy skrzynię kapeluszy i czapek rogatych — kapelusze i czapeczki duchowne. [przypis tłumacza]
Zakupisz u nich dobrych trzech żołnierzy — konie jazdy rosyjskiej piękne są i drogo kosztują. Koń żołnierski gwardyjski płaci się często kilka tysięcy franków. Człowieka rosłego, miary przepisanej, można kupić za tysiąc franków. Kobietę w czasie głodu na Białorusi przedawano w Petersburgu za dwieście franków. Ze wstydem wyznać należy, iż panowie niektórzy polscy z Białorusi tego towaru dostarczali. [przypis autorski]
zakupna — dziś: zakupy. [przypis edytorski]
zakupno (daw.) — zakup, kupno. [przypis edytorski]
zakupno — dziś: kupno a. zakup. [przypis edytorski]
zakupno — dziś: kupno, zakup. [przypis edytorski]
zakurek — kurzawa, wiatr niosący pył śnieżny. [przypis edytorski]
zakurzon — zakurzony (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]
zakusić (starop.) — zakąsić; ugryźć; spróbować. [przypis edytorski]
zakusi (ros.) — zakąście. [przypis edytorski]
zakusy — próby zdobycia czegoś. [przypis edytorski]
zakutać — owinąć. [przypis edytorski]
zakutłana — owinięta. [przypis autorski]
zakwasem — u Cylkowa: zakisem. [przypis edytorski]
zakwaszone — chodzi wyłącznie o zakwaszanie i fermentację mąki, a nie kiszonki rozumiane jako przetwory warzywe. W tradycji żydowskiej zakaz ten obejmuje wszelkie produkty fermentacji zbóż, nie tylko chleb, ale także żur, piwo, wódkę i in. [przypis edytorski]
zakwaszonego — hebr. חָמֵץ (chamec): produkt z mąki, który uległ zakwaszeniu, fermentacji zakwasem. [przypis tradycyjny]
zakwefione kobiety — w kulturze muzułmańskiej kobiety zasłaniają twarz specjalną zasłoną, kwefem. [przypis edytorski]
zakwefiony — mający twarz osłoniętą kwefem, tj. zasłoną z tkaniny. [przypis edytorski]
zakwestionować — podać w wątpliwość słuszność czegoś. [przypis edytorski]
zakwilę się na śmierć, jak (…) żona Zethosa — porównanie dotyczy Aedon zamienionej w słowika. [przypis redakcyjny]
zakwilić — zapłakać. [przypis edytorski]
Załączona tablica symbolów — wskazany spis znajduje się na końcu tomu. [przypis edytorski]
załączona w Uwagach mapka — uwagi autora zostały włączone w tekst w odpowiednich miejscach jako przypisy autorskie; z przyczyn technicznych mapka okolic Wilczy nie mogła być uwzględniona w tej publikacji. [przypis edytorski]
załamują karty — tj. znaczą w ten sposób karty do gry, oszukują w grze. [przypis edytorski]
załatwić sprawę swoją — w Talmudzie (Sota 36b) istnieje spór, czy Josef rzeczywiście chciał wykonać jakąś pracę, czy też był bliski ulegnięcia pokusie lecz ukazała mu się wizja twarzy Jakuba, jego ojca, i powstrzymał się od grzechu, zob. Raszi do 39:11. [przypis edytorski]
załatwię to (…) — w oryg. niem.: „Werd' ich besorgen” grinste Ostap („Postaram się”, uśmiechnął się Ostap); red. WL. [przypis edytorski]
załgać się — tu: zakraść się, wśliznąć się. [przypis edytorski]
załoga a. załóg — tu: rękojmia. [przypis edytorski]
załoga (daw.) — tu: zasadzka. [przypis redakcyjny]
załoga (daw.) — zapomoga, subsydium, dziś powiedzielibyśmy „pożywienie”. [przypis edytorski]
załoga (daw.) — zasadzka. [przypis edytorski]
Załoga G (jap. Kagaku ninja tai Gatchaman) — japoński serial anime o tematyce science-fiction emitowany początkowo w latach 1972–1974, w Polsce po raz pierwszy emitowany w latach 1980–1981 na antenie TVP 1 początkowo pod tytułem Wojna planet. [przypis edytorski]
załoga moskiewska chyciwszy cztery dni temu kilkunastu oblegających Niemców z naszej piechoty najemnej (…) umęczyli ich okrutnie i wyrzucili ciała do Dźwiny — historyczne: J. Bielski, Kronika. [przypis autorski]
załoga — tu: pomoc. [przypis redakcyjny]
załoga — tu: zabezpieczenie. [przypis edytorski]
załoga — tu: zasadzka. [przypis redakcyjny]
załoga — tu: zastaw, gwarancja. [przypis edytorski]
założone (…) od innych — dziś popr.: założone przez innych. [przypis edytorski]
założyć — tu: zasłonić. [przypis edytorski]
założyć — wypuścić (por. załoga w znaczeniu: zasadzka. [przypis redakcyjny]
Założyciela grób widzę płonący — Ktistu de tymbon eisoro pyrumenon [w oryg. Κτίστου δὲ τύμβον εἰσορῶ πυρούμενον]. [przypis autorski]
założył kościół św. Piotra w mieście Pięciokościelnym Bazoarium — w łac. oryg. Eclesiam sancti Petri de Bozoario inchoavit”. Miasto identyfikowano w tradycji rozmaicie (Borsod nad Cisą, Vasvar nad Raabą, Pécs/Pecz w płd.-zach. Węgrzech, zw. też Fünfkirchen); jednakże wychodząc od śladów założenia kościelnego ufundowanego przez króla Piotra, należy uznać, że chodzi tu o Starą Budę (dziś prawobrzeżna dzielnica Budapesztu; jej węg. nazwę Budavár zapisywano w romańskich tekstach jako Baduaria, Bedoara, Boduaria a. Bezuara); kościół pod wezwaniem św. Piotra w Budzie został zniszczony przez Tatarów w 1241 r. [przypis edytorski]
założyliby się — [w oryg.] gagé; niektórzy czytają gagné. [przypis tłumacza]
Założyli w Judei straszne Filistyny — poeta, nie troszcząc się o ścisłość historyczną, popełnia tu omyłkę; Filistyni mieszkali w Palestynie w okolicach Gazy przed przybyciem Żydów z Egiptu. [przypis redakcyjny]
załubnie — obszerne, kryte sanie. [przypis edytorski]
za łzy cierpią córki Likomeda — Deidamia, córka Likomeda, króla Scyrosu. Na dworze tegoż króla Tetys syna swojego, Achillesa, przebranego za dziewczynę chowała, ażeby go ocalić od niebezpieczeństwa, jakim wyrocznia z Troi jemu groziła. Ulisses odkrył jego kryjówkę i namówił Achillesa, aby rzucił swoją kochankę Deidamię i szedł z Grekami na wyprawę pod Troję. [przypis redakcyjny]
zalabas — lovio pavidalo ėdžios gyvuliams šerti. [przypis edytorski]
zalać (…) pałę (pot.) — upić się. [przypis edytorski]
zalać pałkę (pot.) — upić się. [przypis edytorski]
zalać sadła za skórę — dokuczyć komuś. [przypis edytorski]
zalać sadła za skórę (fraz. pot.) — bardzo dotkliwie dokuczyć komuś. [przypis edytorski]
zalać sadła za skórę (fraz.) — uprzykrzać komuś życie, dręczyć kogoś, dokuczać komuś. [przypis edytorski]
za laty (starop. forma) — z latami, z czasem. [przypis edytorski]
za laty (starop. forma) — z latami; z czasem. [przypis edytorski]
[Z albumu] — urywek ten wpisał Żeromski do albumu pani Konradowej Olchowiczowej 2 listopada 1925 r. Jego facsimile zamieścił „Kurjer Warszawski” 1 stycznia 1926 r. (Nr. 1). [przypis redakcyjny]
zalęk (daw.) — lęk. [przypis edytorski]
zalecać się czymś (daw.) — mieć jakąś zaletę. [przypis edytorski]
zalecać — tu: stanowić zaletę. [przypis edytorski]
zalecanie — oświadczanie się. [przypis redakcyjny]
zalecany przyjaciel — dla widoków swoich tylko. [przypis redakcyjny]
zalecony (daw.) — sławny. [przypis redakcyjny]
zalec — o wielu osobach lub przedmiotach: wypełnić sobą jakąś przestrzeń. [przypis edytorski]
Zaledwie Józef w ten sposób do ładu doprowadził Galileę… — por. Autobiografia 3–8. [przypis tłumacza]
Zaledwie Kasjusz pociągnął do Syrii… — por. Starożytności XIV, XI, 7–XIII, 2. [przypis tłumacza]
zaledwiem połknął — inaczej: zaledwie połknąłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
zaledwiem rozpoczął — inaczej: zaledwie rozpocząłem; przykład konstrukcji z ruchomą końcówką czasownika. [przypis edytorski]
zaledwiem was (…) opuściła — inaczej: zaledwie was opuściłam (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
zaledwiem zaczął — inaczej: zaledwie zacząłem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
zaledwie parę lat temu — tj. w 1926 roku. [przypis edytorski]
zaledwie parę scen jest oryginalnych, a nie zapożyczonych — W owym czasie pojęcia w tej mierze były zresztą zupełnie różne od dzisiejszych: każdy autor mógł brać obcy pomysł i spożytkować go lub naśladować bez żadnych skrupułów i wstydu. [przypis tłumacza]
zaledwie przestał — hebr. טֶרֶם כִּלָּה (terem kila) dosł. ‘zanim skończył’. «[Gdy] słowa jeszcze były na jego ustach lub w jego sercu», zob. Radak do 24:15. [przypis edytorski]
zaledwie raz przelotnie dowiadujemy się, że Helena miała białe ramiona i piękne włosy — [por.] Iliada, III, 121 i 319. [przypis redakcyjny]
zaledwieśmy przebyli — zaledwie przebyliśmy. [przypis edytorski]
zaledwieśmy to uczynili — inaczej: zaledwie to uczyniliśmy (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
zaledwieśmy usiedli — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: zaledwie usiedliśmy. [przypis edytorski]
zaledwieśmy wjechali — konstrukcja z ruchomą końcówka czasownika; inaczej: zaledwie wjechaliśmy. [przypis edytorski]
zaledwie — tu: ledwo. [przypis edytorski]
zaledwie wyszedł — «Tora wskazuje tu na cud uczyniony dla Jakuba, bo gdyby Esaw przyszedł o jedną chwilę wcześniej, Jakub nie zostałby pobłogosławiony», zob. Raszbam do 27:30. [przypis edytorski]
zaledwo — dziś raczej: zaledwie lub ledwo. [przypis edytorski]
zaledwo — dziś raczej: zaledwie. [przypis edytorski]
zaledwo — dziś: zaledwie. [przypis edytorski]
zaledwo (przestarz.) — zaledwie. [przypis edytorski]
Bolesław Leśmian, Łąka (tom), W zwiewnych nurtach kostrzewy (cykl), Gwiazdy
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
