Przypisy

naprzeć się (daw.) — uprzeć się. [przypis edytorski]

na przeciąg czasu — błąd logiczny i stylistyczny; popr.: przez pewien czas itp. [przypis edytorski]

na przeciąg trzech lat — dziś popr.: na okres trzech lat. [przypis edytorski]

na przedaj — dziś: na sprzedaż. [przypis edytorski]

na przedanie (gw.) — na sprzedaż. [przypis edytorski]

naprzedniej (daw.) — najlepiej. [przypis edytorski]

naprzedniejszy (starop. forma) — najprzedniejszy (tzn. najznakomitszy). [przypis edytorski]

na przegony — na wyścigi. [przypis edytorski]

na przełaj — najkrótszą drogą. [przypis edytorski]

naprzeli się czego (daw.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli naprze się czego (tj. jeśli uprze się przy czym). [przypis edytorski]

na przemiany (daw.) — na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany (daw.) — na przemian. [przypis edytorski]

naprzemiany (daw.) — naprzemiennie, na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany — dziś: na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany — dziś popr.: na przemian, jeden po drugim. [przypis edytorski]

na przemiany — dziś popr.: na przemian, na zmianę. [przypis edytorski]

na przemiany — dziś popr.: na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany — na przemian. [przypis edytorski]

na przemiany (starop.) — dziś: na przemian. [przypis edytorski]

na przepych (daw.) — dla popisu, na obelgę. [przypis edytorski]

naprzód (daw.) — dziś: najpierw. [przypis edytorski]

naprzód (daw.) — najpierw. [przypis edytorski]

naprzód (daw.) — przede wszystkim. [przypis edytorski]

Naprzódeś winien — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: naprzód [po]winieneś. [przypis edytorski]

naprzód mieć przed kim (starop.) — mieć nad kim przewagę. [przypis edytorski]

naprzód — najpierw, początkowo. [przypis edytorski]

naprzód — najpierw. [przypis edytorski]

naprzód — najpierw [przypis edytorski]

na przód nic nie dała (starop.) — nie dała przewagi, nie dała pierwszeństwa; wcale nie ustępowała. [przypis edytorski]

„Naprzód” — pismo socjalistyczne PPS, wychodzące od 1892 roku w Krakowie. [przypis edytorski]

naprzód — tu w znaczeniu: najpierw. [przypis edytorski]

naprzód — wcześniej, po pierwsze, przede wszystkim. [przypis edytorski]

na przodku (daw.) — na przedzie; na początku. [przypis edytorski]

na przodku — na początku. [przypis edytorski]

naprzod (starop.) — naprzód, najpierw. [przypis edytorski]

na przychówek — tu: na przechowanie. [przypis edytorski]

na przydatek (daw.) — w dodatku. [przypis edytorski]

na przykładkę — dziś: na dodatek. [przypis edytorski]

na przymroczu — kiedy zapadał zmrok. [przypis edytorski]

na przyprzążkę — tu przen.: dodatkowo; przyprzążka: zaprzężenie dodatkowego konia do wozu. [przypis edytorski]

na przysiadki a. prysiudy (z ukr. присюди) — figura w ludowych tańcach ukr. i ros.; przykucnięcie i podskok. [przypis edytorski]

na przyszłego Piotra — na kalendarzowe święto św. Piotra, w liturgii prawosławnej obchodzone 29 stycznia, być może jednak chodzi o święto apostołów Piotra i Pawła obchodzone w kościele katolickim oraz prawosławnym 29 czerwca. [przypis edytorski]

napsować (daw.) — zniszczyć. [przypis edytorski]

na pustoci — na pustyni. [przypis edytorski]

na puszczy (przestarz.) — na pustyni. [przypis edytorski]

na puszczy — właśc. na pustyni. [przypis edytorski]

napuszystość — dziś: napuszenie. [przypis edytorski]

napytać licho — wywołać diabła; tu: spowodować niepożądaną, trudną sytuację. [przypis edytorski]

na pytki (daw.) — dziś: na spytki; pytka (daw.): przesłuchanie, tortury śledcze. [przypis edytorski]

narączko (gw.) — naręcze, ilość czegoś, którą da się unieść na ręku. [przypis edytorski]

naraczej — najchętniej. [przypis edytorski]

na raczkach (daw.) — na czworakach (por. raczkować). [przypis edytorski]

narada Lukullusa z Lukullusem — nawiązanie do osoby rzymskiego wodza i polityka, Lukullusa, który słynął z wystawnych i drogich uczt. [przypis edytorski]

naradzać — dziś popr.: naradzać się. [przypis edytorski]

naraić (daw.) — polecić. [przypis edytorski]

na raku (daw.) — na czworakach. [przypis edytorski]

naramiennica a. naramiennik — fragment płytowej zbroi rycerskiej, służący do ochrony barków i ramion. [przypis edytorski]

naramiennik — dekoracja noszona na ramieniu przez kobiety niektórych plemion. [przypis edytorski]

naramiennik — w oryginale niem. Armband; tu może: bransoleta. [przypis edytorski]

naramienny — przewieszony przez ramię. [przypis edytorski]

narancha — pomarańcza. [przypis edytorski]

na rany zapomniała swoje — o ranach zapomniała swoich. [przypis edytorski]

na raspaszku (ros. нараспашку) — na oścież. [przypis edytorski]

na raus (z niem.) — na wyjście. [przypis edytorski]

narażać — tu: zrażać. [przypis edytorski]

naraz (daw.) — nagle. [przypis edytorski]

naraz (daw.) — tu: nagle. [przypis edytorski]

na razie (daw.) — nagle. [przypis edytorski]

naraziłszy (dial.) — naraziwszy. [przypis edytorski]

naraz — nagle. [przypis edytorski]

na razpaszku (z ros.) — na oścież. [przypis edytorski]

naraz — tu: jednocześnie. [przypis edytorski]

narcys — dziś popr.: narcyz. [przypis edytorski]

narcyz — człowiek skoncentrowany na sobie i bezkrytycznie uwielbiający samego siebie, zwłaszcza zachwycający się własną urodą. [przypis edytorski]

Narcyz (mit. gr.) — urodziwy młodzieniec, który wzgardził uczuciem nimfy Echo, za co bogini Afrodyta wzbudziła w nim miłość do jego własnego obrazu odbitego w wodzie. [przypis edytorski]

Narcyz (mit. gr.) — urodziwy młodzieniec, który wzgardził uczuciem nimfy Echo, za co bogini Afrodyta wzbudziła w nim miłość do jego własnego obrazu odbitego w wodzie; stąd narcyzm: stan skoncentrowania na sobie i zakochania się w samym sobie, występujący we wczesnym dzieciństwie, u dorosłych będący zaburzeniem. [przypis edytorski]

Narcyz (mit. gr.) — urodziwy syn boga rzecznego Kefissosa, który wzgardził miłością nimfy Echo, za co rozgniewana Afrodyta wzbudziła w nim miłość do własnego obrazu odbitego w wodzie. Bez ustanku wpatrzony w swój wizerunek, Narcyz przestał dbać o wszystko inne i zmarł, a na jego grobie wyrósł biały kwiat, noszący jego imię. [przypis edytorski]

Narcyz (mit.) — w mitologii greckiej bardzo urodziwy młodzieniec, który zakochał się w swoim odbiciu. [przypis edytorski]

Narcyz — w mitologii gr. pasterz, który zakochał się we własnym odbiciu w sadzawce; tu i w kilku innych miejscach Villon ironicznie przeinacza znane antyczne lub biblijne opowieści. [przypis edytorski]

nard — aromatyczny olejek roślinny. [przypis edytorski]

nard (bot.) — roślina z gatunku kozłkowatych, z której otrzymuje się olejek eteryczny, ceniony w starożytności jako pachnidło; także: sam olejek. [przypis edytorski]

nard — olejek uzyskiwany z przyjemnie pachnących części niektórych roślin, np. kozłka lekarskiego czy lawendy. [przypis edytorski]

nard — roślina z gór Azji, z której otrzymuje się olejek eteryczny, ceniony w starożytności jako pachnidło; także: sam olejek. [przypis edytorski]

nard (z gr.) — nazwa pachnących części wielu gatunków roślin; także: olejek eteryczny otrzymywany z nich. [przypis edytorski]

Nar — dziś: Nera; rzeka spływająca z Apeninów do Tybru przez kraj Sabinów i Umbrów. [przypis edytorski]

na ręby (daw.) — na odwrót, na nice. [przypis edytorski]

na ręcach (gw.) — na rękach. [przypis edytorski]

naręczniego (daw.) — dziś: naręcznego; naręczni: w zaprzęgu koń po prawej stronie. [przypis edytorski]

naręczny (koń) — koń idący z prawej strony dyszla. [przypis edytorski]

naręcz — tyle, ile można unieść na ręku. [przypis edytorski]

na rękę — na pojedynek. [przypis edytorski]

na rękę wyzwała — wyzwała na pojedynek. [przypis edytorski]

na regestr — na kredyt. [przypis edytorski]

na (reg.) — masz. [przypis edytorski]

na rejistrze (starop.) — na rejestrze; w pogotowiu. [przypis edytorski]

nareście — dziś: nareszcie. [przypis edytorski]

nareście — dziś popr. forma: nareszcie (zniekształcone dla rymu). [przypis edytorski]

nareście — dziś popr.: nareszcie. [przypis edytorski]

nareście — dziś popr. pisownia: nareszcie. [przypis edytorski]

na respekcie (…) służy — być na utrzymaniu; por. panna respektowa: kobieta niezamężna, mieszkająca stale u bogatszego krewnego lub u pracodawcy i będąca na jego utrzymaniu. [przypis edytorski]